Overzicht van de E-overheidsarchitecturen. Waarom architectuur? Wat is NORA , GEMMA, PETRA, WILMA en welke relaties zitten hiertussen. Wat zijn de gemeentelijke thema's?.
4. Overzicht (in samenhang)
project A project B project C project D
Afhankelijkheden
Gemeenschappelijkheid
Overlap
Aansluiting doelstellingen
Page 4 Volgordelijkheid
6. Fasering
Sturing binnen Kaders
Next step
Roze stip
Richting voor projecten/veranderingen
Page 6
7. De belofte van Architectuur
o Betere mogelijkheid tot fasering van ambities
o Mogelijkheid tot het maken van synergie keuzes
o Lagere beheer- en exploitatiekosten (standaardisatie)
o Betere vertaling van strategie naar implementatie
o Betere regie (in geval van uitbesteding)
o Betere besluitvorming over welke projectportfolio
o Beter risicomanagement
o Inzicht in samenhang
7
8. Definitie architectuur
(DYA®)
Architectuur is een consistent geheel van principes en modellen dat
richting geeft aan ontwerp en realisatie van de processen,
organisatorische inrichting, informatievoorziening en technische
infrastructuur van een organisatie (DYA).
8
9. DYA® Architectuur Businessdoelen
Werkmodel
Business- Informatie- Technische
architectuur architectuur architectuur
Domeinen
Prod/ Proces Orga- Gege- Appli- Middle- Plat- Net-
dienst nisatie vens catie ware form werk
Abstract
Algemene
principes
Migratie
Beleidslijnen
(concrete principes)
Modellen Ist / Soll
Ontwerp Concreet
Realisatie
9
11. Gelaagde Architectuur – Organisaties en Ketens
Europe VS ..
Nederland UK Denmark Germany Austria France ..
Gemeenten Sociale Keten Ministeries Provincies OOV Sector Onderwijs Waterschappen
Gemeente Gemeente
.. GSD UWV CWI SVB .. CFI IBG ..
Amsterdam Rotterdam
12. Gelaagde Architectuur – Architectuur raamwerken
European Federal
Interoperability Enterprise
Framework Architecture
E-Government The
Administration
NORA interoperability Reference SAGA - ..
on the net
framework profile
SUWI Onderwijs
Gemma MARIJ Petra - Wilma
Keten. Sector arch
Gemeente Gemeente
.. GSD UWV CWI SVB .. CFI IBG ..
Amsterdam Rotterdam
12
14. Inhoudsopgave
Structuur
Definities en Kaderstelling Architectuur Product en Proces Raakvlakken en aanscherping
Kritieke
Succesfactoren
Architectuur en
projectmanagement
De rol van de architect
Architectuur Governance
Architectuurontwerp en Gemma
Proces van Architectuur
Aanleiding: Ontwikkeling Gemeenten Overheid architectuurraamwerken
Architectuur Raamwerken
Begrippenkader
16. Ondertussen in de samenleving…
Ca 80% van de Nederlanders heeft
toegang tot internet, Alle jongeren
online
Internet onder jongeren meest
populaire medium
Klant verwachtingen veranderen
Nederlandse huishoudens zijn zeer Sterke groei laatste 3 jaar van chatten,
hightech uitgerust: (mobieltjes, PCs, downloaden, gamen, bankieren,
DVD spelers, digitale camera‟s,
shoppen, bloggen, podcasten, „hyven‟,
spelcomputers, MP3 spelers… )
linked etc
16
Bron: SCP/De Haan & Duimel 2007; De Digitale Economie, 2006
17. Ondertussen bij de gemeente…
Veel Formulieren Online
Bezig met inrichting KCC , focus
op Klant
Mijngemeente.nl
Digitalisering
Inrichting MidOffice
Informatievoorziening
(Keten) Samenwerking Digitaal werken
Bron: SCP/De Haan & Duimel 2007; De Digitale Economie, 2006
18. Dienstverlening
Uitgangspunten
Gemeente Appel Gemeente Groothuis Gemeente Woudloper
“De gemeente heeft er voor “Het uitgangspunt van het "Het gemeentehuis is
gekozen de dienstverlening servicecentrum is dat er op verbouwd, zodat in de
onder te brengen in één termijn in principe één centrale hal de „1-loket
loket; dit geldt de fysieke centrale ingang is voor alle gedachte‟ fysiek gestalte
loketten maar in het vervolg nieuwe klantcontacten met heeft gekregen. Dit is
op de concentratie van de gemeente.” slechts het begin. De
diensten daarin, ook andere (Plan van aanpak servicecenter) komende periode moeten
kanalen zoals het digitale de werkprocessen ook via
en telefonische loket, post de „1-loket gedachte‟
en e-mail.” worden georganiseerd."
(Plan van aanpak publieksbalie) (Woudloperheeft Antwoord)
Page 18
19. Ontwikkelingen
Ontwikkelingen omgeving:
Gemeenten worden voor steeds meer zaken het portaal voor de
gehele overheid (cie. Jorritsma, 2005)
NUP:
Burger centraal, overheid servicegericht
Verplicht gebruik e-overheid kern-infrastructuur door overheidsorganisaties
(19 voorzieningen)
Zes voorbeeldprojecten (Omgevingsvergunning, DKD, loket
Schoolverlaten, WMO/Regelhulp, Verwijsindex, Dienstenrichtlijn 1-loket)
Gemeente =
1e Overheid
Vergt aanzienlijke inspanning gemeenten:
Organisatieontwikkeling
Informatievoorziening
20. Gemeente: veel taken door kleine
organisatie in keten
Feiten:
Gemeente heeft grote hoeveelheid aan taken
Taken bevinden zich op vele verschillende terreinen
Gemeente is een relatief kleine organisatie
Gemeente fungeert steeds meer als eerste overheid, en bijna altijd (en steeds
meer) in een keten
Dit betekent:
Bewuste keuzes in samenhang
Gemeente moet visie tonen, planmatig werken
Standaardisatie is geen keuze (meer),
ook al betekent dit het inleveren van autonomie
Zorgdragen voor interoperabiliteit
Dit gaat gepaard met organisatie-
ontwikkeling, en een cultuuromslag
22. Inhoudsopgave
Structuur
Definities en Kaderstelling Architectuur Product en Proces Raakvlakken en aanscherping
Kritieke
Succesfactoren
Architectuur en
projectmanagement
De rol van de architect
Architectuur Governance
Architectuurontwerp en Gemma
Proces van Architectuur
Aanleiding: Ontwikkeling Gemeenten Overheid architectuurraamwerken
Architectuur Raamwerken
Begrippenkader
23. Referentie Architectuur
“Een samenhangend geheel van principes en
modellen dat inzicht geeft voor besluitvorming en
richting geeft aan veranderingen van de
processen, informatievoorziening en technische
infrastructuur van de keten(organisatie)".
Page 23
26. NORA
Basisprincipes
Vastgesteld door forum standaardisatie
Aanbevolen door staatssecretaris
Bijleveld
NORA Online: http://www.surfgroepen.nl/sites/NORA-architecten
27. NORA – 10 basisprincipes
Burgers, bedrijven en overheidsorganisaties (afnemers);
...krijgen de dienstverlening waar ze behoefte aan hebben.
...kunnen de dienst eenvoudig vinden.
...hebben eenvoudig toegang tot de dienst.
...ervaren uniformiteit in de dienstverlening door het gebruik van
standaardoplossingen.
...krijgen gerelateerde diensten gebundeld aangeboden.
...hebben inzage in voor hen relevante informatie.
...worden niet geconfronteerd met overbodige vragen.
...kunnen erop vertrouwen dat informatie niet wordt misbruikt.
...kunnen erop vertrouwen dat de dienstverlener zich aan afspraken houdt.
...kunnen input leveren over de dienstverlening.
Page 27
37. Thema 1: Zaak- en procesgericht werken
Verschillende producten/diensten volgen een soortgelijk
hoofdproces
Integraal klant tot klant proces
Besturen en bewaken op doorlooptijden, kwaliteit en
bottlenecks
Mogelijkheden voor standaardisatie
Inzicht in alle “zaken” van een klant
Mogelijkheid tot opvragen tussentijdse status van de
voortgang door de klant via welk kanaal dan ook.
38. Thema 2: Ontsluiten en (her)gebruiken van
basisgegevens
Adequate gegevenshuishouding is essentieel
Eenmalige opslag, meervoudig gebruik van
basisgegevens
Basisregistraties zijn leidend
Aansluiting op ontwikkelde registraties op termijn
(wettelijk) verplicht
Administratieve Lastenverlichting en E-
dienstverlening als drijvende kracht
Vertrouwen in gegevens (kwaliteit en
beschikbaarheid) van andere overheidsorganisaties
39. Thema 3: Naast koppelen ook kantelen en generiek
maken
Een meer procesgerichte organisatie
Inzet generiek Procesmanagement
Generieke functies en voorzieningen voor de gehele
organisatie
Multikanaals ondersteuning
Generiek content en gegevensbeheer
41. Thema 5: Aansluiten op e-overheidsvoorzieningen
(volgens NUP)
Gemeenten sluiten aan op NUP
(landelijke) kerninfrastructuur-
voorzieningen
Roadmap aanpak
Sturing op samenhang en fasering
NUP voorzieningen zijn opgenomen in
GEMMA architectuur
42. Thema 6: Ketensamenwerking en de federatieve
overheid
Overheid als federatie. Samen maar toch
zelfstandig.
Uitvoering deels buiten de gemeentelijke grenzen
in het gemeenschappelijke deel
Van interne focus naar ketensamenwerking
Veel verschillende vormen van (keten-
)samenwerking:
lokaal
landelijk
sectoraal
regionaal
shared services centra
43. Thema 7: Groeipad naar serviceoriëntatie
Service gerichte architectuur <-> Webservices
Concept: een organisatieonderdeel, proces of
deel van de informatievoorziening levert
dienst/service met:
afgesproken functionaliteit conform een
afgesproken contract met dienst/serviceniveau
1 leverancier : n afnemers
Eerste (web)services zijn operationeel (bv. DKD)
Verdere uitbreiding terwijl de winkel openblijft
44. De 7 Thema’s
1. Zaak- en procesgericht werken
2. Ontsluiten en (her)gebruiken van basisgegevens
3. Naast koppelen ook kantelen en generiek maken
4. De gemeente ontwikkelt zich tot dé poort tot de overheid
5. Aansluiten op e-overheidsvoorzieningen
6. Ketensamenwerking en de federatieve overheid
7. Groeipad naar serviceoriëntatie
55. Elektronische overheid als dienstverlener
onderlinge
gegevensuitwisseling
binnen de e-overheid
GBA
kadaster
Frontoffice ‘Overheid’ handelsreg
www.overheid.nl
Elektronisch overheidsloket gemeente
Gebouwen
Klant Contact Centrum
KvK
OverheidsTransactiePoort Kadaster
burger No wrong door
Contactcentrum Overheid RBD Topografie
Samenwerkende Catalogi
Adressen
E-Formulieren UWV
Overheidszoekmachine Kentekens
provincie
Persoonlijke Internet
Overheidstransactiepoort Pagina
bedrijf
Polisadm
ministerie
Inkomen
overig: 1600
etc.
Servicebussen
56. Gemeente vóór één-loket en multichannel
Onderwijs
De verkokerde gemeente
Sectorale indeling Parkeren
Loket per sector
Bouwen
Eigen gegevensverzamelingen
burger Belastingen
Bedrijven
Openb.werken
bedrijf
Soc. Dienst
Burgerzaken
57. Gemeente na één-loket en multichannel
Onderwijs
De verkokerde gemeente
Sectorale indeling Parkeren
Eén gemeenschappelijk loket
Bouwen
Eigen gegevensverzamelingen
burger ‘Adidas’-methode Belastingen
Provisorische distributie per kanaal / loket: N x M koppelingen
Bedrijven
Openb.werken
bedrijf
Soc. Dienst
Burgerzaken
58. Gemeente na één-loket en multichannel
De verkokerde gemeente
Sectorale indeling
Eén gemeenschappelijk loket
Eigen gegevensverzamelingen
‘Adidas’-methode
Provisorische distributie per kanaal / loket: N x M
koppelingen
59. Gemeente, organisatorische MidOffice
Eén frontoffice
Meerdere kanalen
Kantelen bij de MidOffice
Publieksdienst
Meest elementaire MidOffice: de draaistoel of Alt-
Tab-MidOffice
N + M koppelingen, in plaats van N x M
‘Adidas’-methode
Voor distributie van front- naar backoffice
60. Gemeente, technische MidOffice
Servicebus: onderlinge
gegevensuitwisseling
binnen de e-overheid
Kadaster
Onderwijs
Eén frontoffice Zaken
Topografie
Meerdere kanalen Parkeren
E-loket ook gebruikt door medewerkers frontoffice Gebouwen
Bouwen
Kanaaluniformering / -integratie
Adressen
burger MidOffice ontkoppelpunt Belastingen
Broker voor orkestratie over verschillende backoffices
Gegevensmagazijn voor 24 x 7 dienstverlening (koude data)
Bedrijven NHR
Zakenmagazijn voor orkestratie en statusmelding (warme data)
Openb.werken Polisadm.
Backoffice
bedrijf
Voedt gegevensmagazijn met basisgegevens Dienst
Soc. Inkomen
Staat in verbinding met landelijke voorzieningen basisregistraties
Geg.Mag.
Burgerzaken GBA
ambtenaar
61. Gemeente, technische MidOffice
Eén frontoffice
Meerdere kanalen
E-loket ook gebruikt door medewerkers frontoffice
Kanaaluniformering / -integratie
MidOffice ontkoppelpunt
Broker voor orkestratie over verschillende backoffices
Gegevensmagazijn voor 24 x 7 dienstverlening (koude data)
Zakenmagazijn voor orkestratie en statusmelding (warme data)
Backoffice
Voedt gegevensmagazijn met basisgegevens
Staat in verbinding met landelijke voorzieningen basisregistraties
62. Gemeente, BackOffice rukt op
Servicebus: onderlinge
gegevensuitwisseling
binnen de e-overheid
Kadaster
Onderwijs
Eén frontoffice Zaken
Park.verg. Topografie
Meer digitale producten Parkeren
MidOffice ‘hart van informatievoorziening’ Gebouwen
Bouwen
Broker voor orkestratie over verschillende backoffices
Adressen
burger Gegevensmagazijn warmt op: meer basis-Belastingen
en procesgegevens
WOZ-aansl.
Diensten voor levering eenvoudige producten
Uittreksel Bedrijven NHR
Parkeervergunning
Openb.werken OR
Melding Polisadm.
WOZ-taxatie, -aanslag en bezwaar
bedrijf
Meldingen Soc. Dienst Inkomen
Backoffice
Geg.Mag. Uittreksel
Burgerzaken
Specialistische processen, generiek naar FO en MO GBA
ambtenaar
63. Midoffice – Generieke Voorzieningen
De doorontwikkeling naar generieke voorzieningen
66. Dienstverlening voor de Klant
Dienstverleningsproces
Van Klantverzoek Intake Tot Levering
Klant staat centraal Inzicht in proces en termijn
Kanaalonafhankelijk Levering via voorkeurskanaal
Zelfde informatie per kanaal Snel en Transparant
Behandelen Besluiten
Informeren Leveren
& Intake
67. Dienstverlening voor de Klant
Logistieke kijk op het proces
Bewaken
Besturen
Bewaken termijnen
Bepalen afhandelaar
Bewaken voortgang
Bundelen zaken en escalaties
Bewaken
Besturen
Beheren Zaak
Leveren Statusinformatie
Archiveren zaken
Beheren Zaak
Ontvangen en registreren zaken
68. Gemeenteloket aan de achterkant
vergunningen
subsidies
publieke producten
meldingen/aangiften
bezwaar & beroep
inkomens- en maatschappelijke ondersteuning
klachten
verzoeken
76. Vb. Architectuur Gemeente Eindhoven
Gemeente (Level 3)
ncipe
pri ete
n
nd k
ide aat
i s le esu
lt
eid dr
hth r ein
e ric v oo en
n tg jk ket
Kla eli ne
o ord n ter
nt w ni
era ki
oo
ij v ier
art nc
ep era
nd lev Landelijke basisregistraties
ere nt- koppelverplichtingen 2006 , 2007
Gem net Kernregistraties
L ev Kla
Dienstverlening
www. • telefoon KCC Back
Eindhoven.
nl
• e-mail
Front Koppelen
Koppelen office
DigiD • internet systemen
• post office
• balie BWT
BAVAK
PIV4ALL
FTP (GBA)
internet
SMTP
HTTP <<? WFM CMS MIS ?>>
Generieke (mid-office) applicaties
8
80. Inhoudsopgave
Structuur
Definities en Kaderstelling Architectuur Product en Proces Raakvlakken en aanscherping
Kritieke
Succesfactoren
Architectuur en
projectmanagement
De rol van de architect
Architectuur Governance
Architectuurontwerp en Gemma
Proces van Architectuur
Aanleiding: Ontwikkeling Gemeenten Overheid architectuurraamwerken
Architectuur Raamwerken
Begrippenkader
84. NUP Bouwstenen
13 basisregistraties
GBA - Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens
NHR - Handelsregister
BAG - Basisregistratie Adressen en Gebouwen (bestaat uit twee basisregistraties)
BRT - Basisregistratie Topografie
BRK - Basisregistratie Kadaster
BRV - Basisregistratie Voertuigen (kentekenregistratie)
BLAU - Basisregistratie lonen, arbeids en uitkeringsverhoudingen
BRI - Basisregistratie Inkomens
WOZ - Basisregistratie Onroerende Zaken
RNI - Registratie Niet Ingezetenen
BGT - Basisregistratie Grootschalige Topografie (voorheen GBKN)
BRO - Basisregistratie Ondergrond (voorheen ook wel DINO)
Gemeenschappelijke voorzieningen
Digikoppeling - zorgt voor gegevensuitwisseling tussen basisregistraties onderling en met afnemers
Digilevering - ontsluit alle gegevens in de basisregistraties
Digimelding - hiermee kunnen afnemers fouten melden. Die worden dan direct in alle basisregistraties verbeterd
Notas del editor
Betere mogelijkheid tot fasering van ambitiesHoe kom je tot het eindplaatje?Bijvoorbeeld de roadmap van de overheidOnderdelen van de overheid ontwikkelen zelfstandig hun ICT dienstverlening maar werken toch samen. Mogelijkheid tot het maken van synergie keuzesQ1. Wie van jullie heeft projecten die dezelfde wijziging realiseren?A1. Wat doen ze dubbel b.v. Klantgegevens dubbel beheren.Q2. Hoe komt dat?A2. Vaak dubbele stakeholders. Een afdeling die budget heeft wil liever niet samenwerken met een andere afdeling vanwege de onderlinge verstandhouding. Het hoeft overigens niet fout te zijn om dingen dubbel te doen, dat is een keuze van de business.Architectuur bewaakt echter dit inzichtelijk en geeft een instrument om hier keuzen in te maken.Het gebeurt bijvoorbeeld heel vaak dat bij globale organisaties, in elk land oplossingen worden bedacht voor hetzelfde probleem.Q3. Wat kan een architect hier aan doen?A3. Constateren dat er dubbel werk is, hierbij kan hij ondersteunen om hier een besluit in te nemen.Informatie Management board om vraagstukken voor te leggen ter besluitvorming. Lagere beheer- en exploitatiekostenDit is een tricky belofte. Architectuur levert vaak een indirecte opbrengst.Er kan ook geld bespaard worden door minder uit te geven dan zonder architectuur.Je hoeft niet perse te investeren.Niet te groot beginnen, vaak worden de meeste winsten geboekt in de beginfase.Kortere time-to-market van nieuwe dienstenVaak wordt gesteld dat de ITA de TTM langzamer maakt.Maar neem als voorbeelde die brug van Rotterdam.Men had kunnen weten dat er vrachtauto’s over die brug moeten gaan rijden.Na de bouw bleek dat dit niet mogelijk was. Natuurlijk is dit een ontwerpfout. Maar architectuur biedt een instrument om van meet af aan risico’s te beheersen en de naleving te bewaken – ook in de ontwerpfase en de realisatie. Betere vertaling van strategie naar implementatieVeel organisaties zijn qua raad van bestuur en tactisch management / programma management ontkoppeld.Een metafoor is het management dat achter een plastic stuur een auto denkt te besturen terwijl in werkelijkheid iemand op de achterbank de auto daadwerkelijk de kant opstuurt die nodig is. Architectuur helpt de vertaling te maken van wat de business wil en waar de organisatie heen gaat.Door principes en modellen worden projecten aangestuurd. Betere regie in geval van uitbestedingDe vraag is wat je primair nodig hebt en wat moet je bij de leverancier leggen.Wil je de kennis allemaal zelf behouden of mag de leverancier die opbouwen.Idealiter wil je zelf de kennis behouden en de leverancier zeggen wat hij moet doen.Dit gebeurt vaak niet, waardoor de klant ook niet kan bepalen of de leverancier de juiste keuzen maakt. Betere besluitvorming over welke projectportfolioDe vraag is wie het portfolio beheert.Dit is primair de verantwoodelijkheid van project management.De ITA heeft geen verantwoordelijkheid hierin.Wel adviseert de ITA, en biedt een goed instrumentarium om de samenhang te bewaken en keuzen te maken. Beter risicomanagementHet risico van een verkeerde architectuur is groot. De risico’s moet je kunnen aangeven, je moet ze kunnen onderkennen. Bestuurbaar maken van ICT projectenProgramma management stuurt en bepaalt de scope.ITA geeft wel de samenhang van de projecten weer.
Koffiepauzena slide 35.Enterprisearchitectuur:- Is abstract.- De afstand stand tot de organisatie is groterdan de domeinarchitectuur.Domein/programma’s:BijvoorbeelddienstverleningBijeenprogramma van 30/40 projecten is het interessantomeenprogrammaarchitectuur op testellen.Eenprogrammaarchitectuurkanookeenverdieping van eendomeinzijn.Projectarchitectuur:Laagsteniveau.- PSA maaktkeuzen van onderdelen van de RA- Per project heb je een PSA- De PSA is concreet.- Bijeen project voor het verhangen van de vlaggenheb je bijnanietsuit de RA nodig.- Bijeenproejctrond de servicebus van eenorganisatieheb je al snelgrotedelen van de RA nodig.- Let welbijeen PSA wordt het dya model geheelgedetailleerddusalledrie de domein (BIT) en daarbinnen de beleidslijnen en modellen.Bijeen PSA kom je direct op het niveau van ontwerp. Bijeengroot project blijft de PSA abstract. Bijkleinereprojectenwordtdeze concreter.Er is geenlimietaan de diepgang van een PSA.In de praktijk is het 3 manwekenwerk.De enigefeitelijkebeperking van de PSA is eigenlijktijd en geld, en niet de detaillering.Het project moet de keuzemaken.
Deze slide is eenvoorbeeld van het opdelen van archirectuur in niveau’s.BoveninziezeEuropese frameworks.Daaronder de landelijkereferentiearchitecturen: NORA Nederland E-government interoperability framework ?- The reference profile ? SAGA ? Administration on the net ?Binnen het nivea van de NORA kom je echterookzakentegenals: GEMMA: ?? SUWI keten: ??Marij: ??Onderwijs sector archit. ??Op het laagsteniveauzie je de projecten die invullinggevenaandezereferentiearchitecturen.
Q1. Wat doe je met beheer?Binnen de Nora is diteen apart katern, het is geendomein.Beheerkanookals view beschouwdworden.Je kan het beheerookvervlechten in de negenvlakken.Eigenlijk is het eenclassificatiemodel.Q2. Watvindenjulliebijzonderaandit model?A2. Medewerkershorennietbij de informatiearchitectuurmaarbij de bedrijfsarchitectuuur.Dit is momenteeleendiscussiebinnen de NoraDezedriearchitecturenbedrijf – informatie – techniekzie je ook in zachmanterug.Toelichting:Netwerk: ditmoet je breed zien, ook in de relatiesfeerToelichting:De noramoet je ooktoepassen.Zoheeftdefensie het model DIVA ontworpen met ongeveerdezelfdeinvulling en vlakken.