Recommended
Recommended
More Related Content
Viewers also liked
Viewers also liked (17)
Similar to SERVICE Magazine 19.2: Retail
Similar to SERVICE Magazine 19.2: Retail (20)
SERVICE Magazine 19.2: Retail
- 1. ja argang 19 NUMMER 2 ma art 2012 MAGAZINE retail Thema Nieuwe Brusselse richtlijnen: Solvency II en de impact op vastgoedmarkten Vastgoed in het buitenland - Rio 2016 en het Brazilië van morgen Huisvesting voor kinderopvang in een veranderde context Nieuwe-verdienmodellen-moe, lonkend perspectief of bittere noodzaak…?
- 2. Colofon Redactioneel Algemeen Geachte lezer, SERVICE Magazine is een uitgave van Stichting SERVICE Magazine. Stichting SERVICE Magazine wordt beheerd door studievereniging SERVICE, Verschillende geluiden kenmerken een vastgoedsector die zich de afgelopen jaren heeft de studievereniging van de studierichting Real weten te onderscheiden door enigszins resistent te blijken tegen een woelig marktkli- Estate Management and Development van de maat. Althans deze resistentie is wat werd – en geregeld nog steeds wordt – beweerd. faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven. Het magazine verschijnt drie keer per Hierin heeft winkelvastgoed zich weten te onderscheiden van andere vastgoedmarkten. jaar in een oplage van circa 1.500 exemplaren. Maar waar staat winkelvastgoed nu? Deze editie met als thema ‘Retail ‘ bevat velerlei perspectieven, afkomstig van een breed scala aan partijen, om een zekere richting te Bronnen Voor onderzoeks- en studiedoeleinden mogen delen kunnen bieden voor het kunnen beantwoorden van deze vraag. Vanuit deze insteek is de uit dit magazine gedupliceerd worden, mits voorzien tweede editie van jaargang negentien van SERVICE Magazine opgesteld. We zijn iedereen van bronvermelding. Verveelvuldiging voor overige die heeft mee ewerkt aan de totstandkoming van dit magazine erg dankbaar. Dit heeft g doeleinden is alleen toegestaan met toestemming van het bestuur van studievereniging SERVICE. het mogelijk gemaakt om wederom een geslaagde editie neer te zetten. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard. Mede dankzij de enquête die in de laatste dagen van 2011 is opengesteld, hebben we als Bestuur bestuur en redactie een goede indruk gekregen over wat de lezer van SERVICE Magazine Tim Schelle Voorzitter verwacht, wat de sterke punten zijn, maar ook waar ruimte voor verbetering te vinden is. Janneke Koeleman Secretaris Een heuglijke bevinding was de bevestiging dat het magazine als zeer professioneel, Marco van der Spank Penningmeester Rick Willems Acquisiteur informatief en van hoge kwaliteit wordt beschouwd. Het magazine zal uiteraard meegaan Tim Op Heij Hoofdredacteur magazine met het tijdperk van digitalisering, maar de hardcopy versie zoals deze nu voor u ligt Judith Wintraecken Hoofdcommissaris heeft bewezen onmisbaar te zijn voor de lezers en andere betrokkenen. Het overbrengen reiscommissie van kennis en informatie staat centraal. Daarnaast is de verbinding en communicatie Raad van Advies tussen bedrijven en studenten en deze partijen onderling, één van de speerpunten van drs. ing. N.J.T. Bol (Grontmij | Kats & Waalwijk groep) SERVICE Magazine. Door het bereik te vergroten zullen we de communicatie tussen alle B. Petit MSc (ING-DiBa – Real Estate Finance) ir. L.M.A.C. van de Ven (Technische Universiteit Eindhoven) betrokkenen verbeteren en het belang ervan laten toenemen. Dit rekenen we tot een drs. R.M. Weisz RA (Timevest) belangrijke ontwikkeling wat de bekendheid van SERVICE Magazine en Studievereniging SERVICE ten goede zal komen. Redactie Tim Op Heij Hoofdredacteur Jonne Besselink Zo kan het magazine niet alleen meer betekenen voor bedrijven waarmee we samen- Michel van Dinther werken, maar bovenal voor de auteurs met hun inhoudelijke bijdragen. Zowel het Paul Jansen Philip van Susante verbinden als het overbrengen van kennis die zijn oorsprong vindt in het SERVICE Magazine, hoeft niet alleen in tekstuele vorm middels het daadwerkelijke magazine Als je doet wat Vormgeving plaats te vinden. Voornemen is om de publicatie van het magazine voortaan te laten Eline Pellis Lay-out & kaft www.elinepellis.com verlopen in samenspel met een release evenement, dat de naam ‘SERVICE Symposium’ leuk zal dragen. Hier zullen enkele auteurs spreken over onderwerpen die zij in dit magazine vindt hoef je Drukwerk belicht hebben, onder andere om kennis te delen, discussies aan te wakkeren en na Drukkerij van Druenen BV afloop te netwerken. Wederom een stimulans voor kennisoverdracht en het leggen en je Sponsoren onderhouden van contacten. Op naar een groter bereik. nooit te werken, ABN AMRO, Amsterdam School of Real Estate, AT Osborne, Bouwkunde bedrijvendagen, Brink Groep, Continu Engineering, DHV, Naast de retail gerelateerde artikelen en een interview met ABN AMRO, bevat deze DTZ Zadelhoff, Interface, IVBN, Syntrus Achmea editie van het SERVICE Magazine artikelen buiten dit thema met onderwerpen als nieuwe verdienmodellen, professionaliteit van vastgoed in kinderopvang en vastgoedbeleg Contactgegevens Stichting SERVICE Magazine gingen. Jos Smeets spreekt in het lectori salutem over de redesign van de bachelorfase. dat noemen wij passie. Vertigo 08H09 In de column, die geschreven is door Marijn Snijders, staat wederom retail centraal. Postbus 513 5600 MB Eindhoven Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de artikelen en rubrieken T: 040 24 750 93 die SERVICE Magazine rijk is. Namens de redactie en mijzelf wens ik F: 040 24 384 88 u veel leesplezier toe. W: www.SERVICE-studievereniging.nl E: info@SERVICE-studievereniging.nl Tim Op Heij Hoofdredacteur SERVICE Magazine 2011 - 2012 Kijk voor het meest actuele aanbod van vacatures binnen bouw en techniek op www.continu.nl 2 Altijd de juiste mensen S e rvi c e m a g a z in e m a a r t 2 0 1 2
- 3. Inhoud 4 Lectori Salutem – Redesign 5 Huisvesting voor kinderopvang in een veranderde context 8 Nieuwe Brusselse richtlijnen: Solvency II en de impact op vastgoedmarkten 17 11 Column - Lokale detaillisten verdienen een kans Thema 12 Introductie thema: Retail 14 Meten is weten in de Rotterdamse binnenstad 17 Veranderend consumentengedrag; Kans voor innovatieve ideeën! 21 Interview: Waar staat het winkelvastgoed nu? 25 25 Heerlen, volop in ontwikkeling 28 Van stenen en vierkante meters naar mensen en hun verhalen 30 Belegging in winkelvastgoed: geen veilige haven meer? 32 Vastgoed in het buitenland - Rio 2016 en het Brazilië van morgen 32 35 ‘Uit de kinderschoenen?’ Een verkennend onderzoek naar de professionaliteit van de huisvesting in de kinderopvang 38 Nieuwe-verdienmodellen-moe, lonkend perspectief of bittere noodzaak…? 41 Eén jaar in de praktijk 43 Afstudeerder TU/e - Een nieuwe functie voor de aanloopstraat 46 46 SERVICE Actief 49 Afstudeerverslagen TU/e – REMD 51 Contact studievereniging SERVICE 52 Contact SERVICE Magazine
- 4. Lectori Dr. J.J.A.M. Smeets Jos Smeets studeerde geografie in Amsterdam Huisvesting ir. B.J.J. Teuben ir. Bert Teuben werkt als researcher bij IPD Nederland en daar is hij betrokken bij de research en is als universitair hoofddocent ‘vastgoed- voor kinder- en development voor zowel de vastgoedbeleg- beheer’ werkzaam bij de leerstoel REM&D aan gingsmarkt als de woningcorporaties en is Salutem de Faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven. verantwoordelijk voor de Benchmark Gemeentelijk Hij is tevens directeur van de aan deze Vastgoed. Naast zijn werkzaamheden voor IPD is Faculteit verbonden Stichting Interface. hij promovendus op het gebied van gemeentelijk opvang in een vastgoed aan de Universiteit van Amsterdam. Redesign bachelor veranderde Bovendien is de laatste decennia de toegevoegde waarde toename van de kinderopvang heeft ervoor gezorgd dat ook het daarvoor van vastgoedontwikkelaars en -beheerders overduidelijk benodigde vastgoed sterk in omvang is gegroeid. aangetoond. Met name in een markt waar er sprake is van De groei van de kinderopvang heeft ook gevolgen gehad voor de financiële Ook voor de TU/e is de crisis een context een verschuiving van aanbodplanning naar vraagsturing is bijdrage van de Rijksoverheid voor de kinderopvang. In 2005 droeg de de behoefte aan vastgoed-deskundigen eerder groeiend dan Rijksoverheid nog 1 miljard euro bij aan de kinderopvang, in 2010 was dit aanleiding om ingrijpende maatregelen afnemend. Dat kan van sommige andere disciplines minder toegenomen tot 3 miljard euro. In 2007 vergoedde het Rijk het merendeel van stellig beweerd worden. de kosten voor kinderopvang. Gezien de bezuinigingen is het aandeel van de door te voeren. De bacheloropleiding De markt voor kinderdag kosten dat ouders zelf betalen vanaf 2007 (16 procent van de totale kosten) Figuur 1 gestegen tot ongeveer 22 procent in 2010 waarna dit vermoedelijk tot 34 wordt ‘redesigned’. Niet dat de Nieuwe BaMa-structuur verblijven is voor veel procent zal stijgen in 2014 (Buitenhek, 2011). Dit zal mogelijk ook gevolgen Bachelor Master gaan hebben voor de toekomstige ontwikkeling van de omvang van de kinder- finan ciele crisis een directe reden vastgoedprofessionals nog Instroom extern 1ste jaar 2e jaar 3e jaar 4/5e jaar opvang in Nederland. Basis Verdieping Integratie vormt, maar de redesign moet het Building Physics T onbekend terrein. In dit artikel T TO Structural Figuur 1 T verdienmodel van de universiteit Design wordt een beeld geschetst Arbeidsparticipatie van mannen en vrouwen in Nederland Building Prod. Technology T (Bron: CBS 2011) verbeteren. van de kinderopvangsector TOP O OP Architecture O 100 Urbanism O en wordt daarnaast ingegaan 90 80 op het daarbij behorende Real Estate 70 P Arbeidsparticipatie % De tekortschietende instroomcijfers en studierendementen leiden op langere Man.& Dev. 60 Mannen 25 tot 35 jaar termijn tot een kleiner marktaandeel en verlies aan inkomsten. Incrementele P PT CME P 50 vastgoed. Hierbij worden de Mannen 35 tot 45 jaar maatregelen volstaan niet langer en een structurele ingreep in het curriculum 40 Vrouwen 25 tot 35 jaar 30 is nodig. Het bacheloronderwijs wordt op korte termijn TU/e-breed heront- Vrouwen 35 tot 45 jaar worpen. Bouwkunde zet dan ook in op drie richtingen binnen de verschillende eigenaren van 20 10 De structuur van de opleidingen wordt veranderd en de studeerbaarheid wordt major. Deze worden aangeduid met het acroniem TOP. 0 vergroot. Er komt een gemeen chappelijk bachelorprogramma met negen s De techniekrichting (T) speelt in op de onderwijsbehoefte kinderdagverblijven en de 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Q3 majoren, waarvan Bouwkunde er een is. Een deel van het bachelorprogramma van constructeurs, bouwproductie technici en bouwfysici, wordt TU/e-breed ingevuld, een ander deel Bouwkunde-specifiek. de ontwerprichting (O) op die van stedebouwers en exploitatie van het vastgoed De veranderde context architecten en de procesrichting (P) op de vraag naar Tot 1995 had de Rijksoverheid een belangrijke beleidsverantwoordelijkheid Door dit herontwerp moet de TU/e aantrekkelijker en toegankelijker worden, vastgoedontwikkelaars en -beheerders, projectmanagers. behandeld. voor kinderopvang, maar heeft dat daarna aan gemeentelijke overheden zo luidt de filosofie achter de redesign-operatie. Om de instroom te vergroten Uiteraard zijn de scheidingen binnen TOP niet zo hard en overgedragen. In de periode tot 2005 was de gemeente een belangrijke partij zal ingespeeld worden op de onderwijsbehoefte van verschillende typen blijft er ook binnen de nieuwe major bouwkunde voldoende die kinderopvanglocaties realiseerde gezien haar verantwoordelijkheid voor béta’s: concrete béta’s (intrinsiek gemotiveerd door techniek), carrierebéta’s gemeenschappelijkheid. capaciteitsuitbreiding. Na 2005 is de markt voor kinderopvang geliberali- (meer gedreven door carrièreperspectieven) en mensgerichte béta’s (gemoti- Ontwikkelingen voor de kinderopvangsector seerd, waardoor gemeenten geen rol meer speelden bij de gesubsidieerde veerd om maatschappelijke problemen op te lossen). Naast de echte vakken De drie tracks binnen de bachelor Bouwkunde geven Kinderopvang heeft de laatste twee decennia in Nederland kinderopvang. Gemeenten blijven echter belangrijke eigenaren van de is er binnen de bacheloropleiding dan ook aandacht voor de geestes- en toegang tot de zes Engelstalige, mastertracks binnen onze een grote vlucht genomen. Tot 1990 was de omvang van de betreffende locaties en ontwikkelden ook na 2005 nog nieuwe locaties. maatschappijwetenschappen waarin het User, Societal en Enterprise- faculteit (Building Physics, Structural Design, Building kinderopvang beperkt, een groot gedeelte van de moeders perspectief aanbod komt. Production Technology, Architecture, Urbanism, Real Estate werkte in die tijd niet. Na 1990 groeit de kinderopvang Management & Development en de 3TU-opleiding Construc- aanzienlijk. In 1990 bedroeg het aantal kinderopvangplaatsen “De genoemde toename van de kinderopvang Nu is de redesign-operatie eerder ingegeven door de crisis buiten als tion Management & Engineering). nog 22.000, eind 2010 was dit aantal inmiddels gegroeid tot binnen onze faculteit. De instroom bij Bouwkunde is al jaren onverminderd meer dan 190.000 plaatsen, hier komt de buitenschoolse heeft ervoor gezorgd dat ook het daarvoor hoog en de verschillende onderscheiden béta-types komen ruimschoots aan Met de redesign-operatie gaan de TU/e en faculteit opvang nog bij (Regioplan, 2011). De kinderopvangsector benodigde vastgoed sterk in omvang is gegroeid." hun trekken. Ook binnen onze leerstoelgroep is de belangstelling van Bouwkunde een nieuwe fase in. Of deze tot een een grotere bestaat uit ongeveer 2.000 kinderopvangorganisaties die stud nten bepaald geen probleem en worden studenten met verschillende e instroom en tot hogere studierendementen zal leiden, moet dagopvang aanbieden op in totaal ruim 5.000 locaties. interessen gefaciliteerd. Carrièregerichte, mensgerichte of meer intrinsiek de toekomst uitwijzen. In ieder geval zal het Vastgoed Ongeveer 370.000 kinderen maken gebruik van deze 190.000 Dat de kinderopvang is geliberaliseerd heeft ook gevolgen gehad voor de gemotiveerde vastgoedstudenten vinden al jaren lang hun weg naar de onder ijs na de redesign een plek in de faculteit behouden. w plaatsen (Buitenhek, 2011). De groei van de kinderopvang bedrijfsvoering van kinderopvangorganisaties. Inmiddels zijn een aantal arbeidsmarkt. Ook in de toekomst zullen deskundige, maatschappelijk hangt samen met de groei van de arbeidsparticipatie van kinderopvangorganisaties in handen van private equity bedrijven gekomen. betrokken en carrièregerichte REM&D-ingenieurs in vrouwen. Het aantal vrouwen dat tenminste twaalf uur per Zo is Kinderopvang Nederland met 450 locaties overgenomen door Navitas Uiteraard is de arbeidsmarkt voor bouwkundigen veelvormig: naast Eindhoven opgeleid worden. week werkt is sterk toegenomen in de periode 1996 tot medio Capital en Catalpa met 250 locaties door Providence Equity Partners. architecten en stedebouwers is er vraag naar constructeurs en bouwfysici. 2011 en bedraagt bijna 75 procent, zie figuur 1. De genoemde Humanitas met 94 locaties is een grote zelfstandige kinderopvangorganisatie. 4 S e rvi c e m a g a z in e m a a r t 2 0 1 2 5