Door: Ralf Verdonschot Lezing O+BN op de Landelijke Dag 2013

1. Beekvissen
indicatoren voor het functioneren van beeksystemen
Ralf Verdonschot
Alterra
sectie Zoetwaterecologie
ralf.verdonschot@wur.nl

2. Beekvissen hebben het moeilijk
Inheemse rheofiele vissoorten (n = 21)
3
5
6
7
Extinct
Uitgestorven
Endangered
Bedreigd
Vulnerable
Kwetsbaar
Not threatened
Geen problemen

3. Directe predatie + chemische & visuele stimuli
Dichtheden
macrofauna
Gedrag
macrofauna
soorten
Afbraak invallend blad
Afgrazen algen
Ecosysteem
functioneren
Waterkwaliteit

4. Introduction
1. Hoe kom je achter de problemen waar beekvissen mee te
maken hebben?
2. Hoe kunnen knelpunten worden opgeheven?

5. Habitat-eisen komen voort uit de eigenschappen die een vis
heeft
Voeding
Voortplanting
Gedrag
Lichaamsbouw
Levensduur
Groeisnelheid
Beekdonderpad (Cottus rhenatus)
Ademhaling

6. Systeem:
Structuren:
lage watertemperatuur schuilplaats
nestbouw
Stoffen:
zuurstofrijk water
structuur vrij van
Stroming:
algen
stroomsnelheid hoog
geen verslibbing
voldoende afvoer

7. Sturende factoren in het beekdallandschap
Structuren
Systeemvoorwaarden
Stoffen
Stroming
Soorten
Verschillende
schaalniveaus!

8. Waar komen soorten eigenlijk voor
en wanneer?
Paailocatie
- Gebruik verschillende plekken
- Tijdsduur per plek
Drift larven
Foerageerhabitat adult
Opgroei juvenielen
Paaimigratie
Kilometers en
jaren!

9. Systeem- en habitatgeschiktheidsmodellen
Waar liggen de knelpunten voor een soort?

10. Introduction
Beekherstelprojecten: nieuwe kansen voor beekvissen?

11. Fauna profiteert niet van kleinschalig herstel als grootschalige
problemen niet worden aangepakt
Temperatuur X
Afvoer
X
Houtinbreng
Habitatstructuur
Veel kleine projecten in stroomgebied?
Drainage verwijderd
Afvoer
Ontwikkeling bos op oever
Houtinbreng
- Connectiviteit in orde?
- Verplaatsen kost energie!
Habitat- Temperatuur
structuur

12. Eén groot geïntegreerd project gericht op compleet herstel in
plaats van allerlei kleine projecten
Ontwikkelen van bos
Houtinbreng
Habitat
structuur
Afvoer
Temperatuur
Verwijderen drainage
Herstel van deelstroomgebieden

13. Deelstroomgebied hersteld = terugkeer vis?
Kolonisatie door dispersie van individuen uit
bestaande populaties
1. Grootte bronpopulaties en verspreiding hiervan
2. Connectiviteit
Herstel levensgemeenschappen wordt sterk belemmerd
door dispersiecapaciteit fauna

14. (Her)introductie?

15. Ecosysteemherstel via herintroductie vissen
seminatuurlijk
Ecologische
conditie
Uitzetten van soorten die
(indirect) belangrijk zijn voor
het functioneren van de beek
gedegradeerd
laag
Stress
hoog