O kraškoj eroziji. Učenički rad. Prva kragujevačka gimnazija.

1. Kraška erozija
Ivona Biočanin I8

2. • Kraška erozija predstavlja hemijski
proces nastajanja oblika reljefa
delovanjem vode na lako
rastvorljive stene-krečnjak, gips i
dolomit.
• Kraški oblici se, prema mestu
formiranja, dele na površinske i
podzemne.

3. Površinski erozivni kraški oblici
•
•
•
•
Škrape
Vrtače
Uvale
Kraška polja

4. Škrape
• Uske paralelne brazde dubine od nekoliko
centimetara do nekoliko metara izmeĎu kojih su oštr
grebeni.
• Velika površina zahvaćena škrapama naziva se
škrapar ili ljuti kras.

5. Vrtače
• Zatvorena okruglasta udubljenja u krečnjaku,
prečnika do 200m i dubine 5-10m.
• Predeo sa velikim brojem vrtača naziva se boginjavi
kras.

6. Uvale
• Izdužena udubljenja u krečnjaku dužine nekoliko
kilometara i širine do nekoliko stotina metara.
• Nastaju spajanjem više vrtača ili proširivanjem
nekadašnjih dolina usečenih u krečnjacima.

7. Kraška polja
• Imaju oblik velikih kotlina strmih strana i zaravnjenog
dna dužine do 60 km, a širine 10-15 km.
• Nastaju kao poligenetski oblici (delovanjem kraske
erozije u tektonskim rasedima ili ugibima) ili redje
spajanjem uvala.

8. Podzemni erozivni kraški oblici
•
•
•
•
Ponori
Jame
Pećine
Prerasti

9. Ponori
• Predstavljaju pukotinu na dnu vrtače ili
kraškog polja gde poniru površinski tokovi.

10. Jame
• Podzemni kraški
oblici u vidu
vertikalnih kanala.
• Mogu biti duboke i do
nekoliko stotina
metara.

11. Pećine
• Sastoje se od mahom horizontalnih kanala
prolaza i dvorana rasporeĎenih u više
nivoa.
• Nastaju mehaničkim i hemijskim
delovanjem vode (reke ponorice)
• Često su ukrašene pećinskim nakitom.
• Najduža pećina na svetu je Mamut pećina
u SAD (590 km).

12. Mamut pećina

13. Prerasti
• Posebni kraški oblici,
prirodni mostovi iznad
reka nastali urušavanjem
tavanica nekadašnjih
pečina.
• Veoma su retki, ali ih u
Srbiji ima 12.

14. Akumulativni kraški oblici
• Taloženjem kalcijum-karbonata u koritima reka uz
pomoć mahovine nastaju bigrane prečage i barijere.
Na njima nastaju vodopadi ili se uzvodno od njih
formiraju mala jezera.

15. • Taloženjem kalcijum-karbonata u pećinama nastaje
pećinski nakit.
• Sa tavanice vise stalaktiti, a na podovima nastaju
stalagmiti, koji se mogu spojiti i formirati pećinski
stub.

16. • Pećinski nakit se može formirati i u obliku
zavesa, draperija i travertinskih slivova.

17. • Predeo sa velikim naslagama čistog krečnjaka u
kojem su razvijenu svi kraški oblici naziva se potpun
kras ili holokras (Dinarski kras), a predeo sa velikom
kolicinom nerastvorljivih komponenti sa slabije
izrazenim kraškim oblicima reljefa nepotpuni kras ili
merokras (okolina Beograda, Sremčica)