1. YENI MEDIAYA GIRIŞ
MÖVZU 2-INTERNET VƏ WEB 1.0-2.0-
3.0
Tədris edən: Səbinə C. Vaqifqızı
Jurnalistika fakültəsi,
Yeni Media və Kommunikasiya
Texnologiyaları kafedrası,
Bakı Slavyan Universiteti
4. İnternet (qısa tarixi)
I Təkan:
Zaman: 1969-cu il
Məkan: ABŞ, Pentaqon
Kimlər: Kaliforniya Universitetində tələbələr Stiven Kroker və Vinton Serf 4-5 metr
uzunluğunda kabellə kompüterləri birləşdirdilər.
Nəticə: İlk rəqəmli informasiya ötürülməsi baş tutdu. Daha sonra dörd ali məktəb
birləşərək ARPANET (Advanced Research Projects Agency-Gəlimiş Tədqiqat
Layihələr Agentliyi) adlı uzaq məsafəli kompüter şəbəkəsi yaratdı.
5. İnternet (qısa tarixi)
II Təkan
Zaman: 1972
Məkan: Kompüter kommunikasiyası konfransı Vaşinqton,
ABŞ
Nəticə: İlk email ötürülüb, @işarəsi yarandı. 1980-ci ildə
beynəlxalq standart kimi təsdiqləndi.
Zaman: 1972-74
Nəticə: Local Area Network(LAN)-Yerli şəbəkə
Wide Area Network (WAN)-Qlobal şəbəkə
6. İNTERNET (TARIXI)
Zaman: 1974
Məkan: Vaşinqton, ABŞ
Kim: Robert Kahn, Vinton Cerf
Nəticə: TCP-Transmission Control Protocol (Ötürülməyə
nəzarət protokolu) / IP-İnternet protokolu
Önəmi: TCP-verilənlərin ötürülməsinə nəzarət protokolu.
IP-müxtəlif şəbəkələrdə qurğular arasında
informasiyanın ötürülməsi zamanı paketlərin
marşrutlandırılmasını reallaşdıran protokol.
7. İnternet (qısa tarixi)
III Təkan
Zaman: 1980
Məkan: ABŞ
Hadisə: DNS (Domain Name System)-Domen adları sistemi yarandı.
Zaman: 1989
Hadisə: World Wide Web (WWW) konsepsiyası yarandı.
Müəllif: İngilis alimi Tim Berners-Lee
Nəticə: Elektron şəbəkələşmə yarandı. Kompüterdən-kompüter,
insandan-insana.
8. İNTERNET (QISA TARIXI)
(SƏYYAH PROQRAMLARI)
Zaman: 1992
Hadisə: Mosaic ilk web browser –ilk qrafik veb
Kim: Mark Andreesen
Zaman: 1994
Hadisə: Netscape web browser-təhlükəsiz onlayn kommunikasiya
üçün
Zaman: 1995
Hadisə: Internet Explorer MicroSoft (indi 56.8 % istifadəçisi var)
Zaman: 1996
Hadisə: Opera web browser-ən çox mobil internet qoşulmada istifadə
olunur.
9. WWW-UN 4 ƏSAS ÜSTÜN CƏHƏTLƏRI:
1. Multimedia - Hadisəni çatdırmaq üçün iki və ya daha
artıq mediadan istifadə edilməsinə deyilir
2. Hipertext (hipermətn)- Mətnin içindəki açar sözlərin
və terminlərin linkıər vasitəsilə incələnməsi
3. Search Engines (axtarış sistemləri)
4. HTML WWW - əsas proqlaşdırma dili
10. Anlayışlar
• IP – İnternet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin aldığı xüsusi
identifikasiya nömrəsidir
• Server – İnternetə göndərilən sorğuları cavablayan, yəni internet
xidmətlərinin çalışmasına cavabdeh xüsusi kompüterlər
• Hostinq – İnternet resursların və saytların serverlərdə yerləşdirildiyi
yer
11. Anlayışlar
• Domen – saytın adı
• İnternet səhifəsi (webpage) – Saytın brazuer tərəfindən açılmış
konkret bir hissəsi
• Kontent – saytın içindəki bütün informasiyanın toplusu
• Sayt – müəyyən informasiya daşıyan, İnternetdə yerləşdirilmiş
informasiya resursu
• URL – saytın konkret bir səhifəsini (faylı) göstərən ünvanı
12. Web 2.0
Zaman: 2004
Məkan: ABŞ, O’Reilly Media konfransı
Kim: Tim O'Reilly ilk dəfə Web 2.0 terminini işlədir.
Web 2.0 nədir?: “Hamımızın görüşəcəyi, oxuyacağı, yazacağı
birgə əməkdaşlıq ortamı”. (ReadWrite Web) T.O’Reilly.
Tərif: WWW-da əməkdaşlıq, qarşılıqlı əlaqə, istifadəçiyə yönəlik
dizayn, informasiya yayımında iştirakı sürətləndirən veb
uyğulama (application)
13. WEB 1.0 VS. WEB 2.0
Statik Web - Sosial Web
Mühazirə - Söhbət
Bir sahibkar - İstifadəçi əsaslı (user
generated)
Müştəri-server - Taybatay (eyni hüquqlu)
Tələb edilən məlumatfa
Kontent (sahibkar Kontent – auditoriyanın
müəyyənləşdirirdi) istəklərinə uyğun olaraq
- müəyyənləşir
14. WEB 1.0 VS. WEB 2.0
İdarəetmə,
sahibkarlıq, İctimai
iştirakçılar
Bloqlar
Şirkət -
Ağız sözü
Saytlar -
Web-in xidmətləri
Reklam -
Xidmətlərin Web-i -
???
15. Web 2.0 məhsulu
• Əlaqədə çoxdan-çoxa (many-to-many) prinsipi
• Nəzarət baxımından daha yayğın (decentralizə edilmiş)
• İstifadəçi yönümlü və yeni istifadəçilər üçün sadə olan
• Texnologiya standartları və uyğulamalar, proqramlaşdırma,
interface (API-Application Programming Interface) baxımından
açıq olmalı
• Mümkün qədər sadə dizaynda, idarəçilik tələblərində, start-up
və davamlı gəlişdirmə xərclərində “yüngülçəkili” olmalı
• Zaman-zaman yenilənməlidir ki, istifadəçilər saytda yeni
modifikasiyalar və ya dəyişikliklər edə bilsinlər
16. Web 2.0 prinsipləri
Kollektiv fəaliyyət və birgə işləmək, yaratmaq, məzmun
keyfiyyətinin yenilənməsi
Google
Wikipedia
Flickr
Amazon
Del.icio.us
17. Web 2.0 prinsipləri
Online satışlardan meydana çıxan yeni sərvət
Amazon
eBay
Craigslist
18. Web 2.0 prinsipləri
İnformasiya toplamaqda yenilik-RSS (Really Simple
Syndication)-dən yararlanmaqla onlayn məzmunu yaratmaq
Google Maps
Yahoo!
Flickr
19. Web 2.0 prinsipləri
Çoxsaylı istifadəçi təcrübəsi-istifadəçilərin interaktivliyi,
ələçatımlı onlayn kontentdən geniş istifadə
Google Maps
GMail
Netfix
20. Web 2.0 prinsipləri
Bir neçə avadanlıqda işlədilə bilən proqramlar, xüsusən də
mobil telefonlarda
iTunes
TiVo
21. Web 2.0 prinsipləri
Daimi Beta testi-proqram nəinki son məhsul kimi, həm də bir
xidmət kimi başa düşülür
Google
Flickr
ümumilikdə açıq mənbəli
proqramlar
22. Web 2.0 prinsipləri
Kütləvi bazardan daha spesifik bazara keçid. Spesifik
xarakterli bazarın daha dayanıqlı, uzunmüddətli olması
aydınlaşdı.
Amazon
eBay
Google
