1. โครงการประยุกต์ใช้ดาวเทียมสาหรับการเฝ้าระวัง
และระบบเตือนภัยดินถล่ม ภายใต้ความร่วมมือ
องค์การความร่วมมือด้านอวกาศแห่งเอเชีย
แปซิฟิก
สรุปผลการดาเนินโครงการ
16 ธันวาคม 2553
โดย
รศ.ดร.มงคล รักษาพัชรงศ์
คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

2. บทนา
 วัตถุประสงค์
 การดาเนินกิจกรรมด้านวิศวกรรมดินถล่ม
 การดาเนินกิจกรรมแนวทางการประยุกต์ใช้ข้อมูลดาวเทียม
 การคาดการณ์ปริมาณน้าฝน
 การประเมินความสูง
 การประเมินสิ่งปกคลุมดิน
 สรุป
 การให้บริการข้อมูลดาวเทียม SMMS และดาวเทียมอื่นๆ ภายใต้
โครงการแบ่งปันข้อมูลของ APSCO

3. วัตถุประสงค์ของโครงการ
เพื่อพัฒนาความร่วมมือภายใต้ความร่วมมือด้านอวกาศแห่งเอเชีย
แปซิฟิก ในการใช้ข้อมูลร่วมกัน (Spatial Data Sharing) ในการ
บริหารจัดการธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนเพื่อประยุกต์ใช้
ดาวเทียมสาหรับการเฝ้าระวังและระบบเตือนภัย
ศึกษาวิจัยการประยุกต์ใช้ภาพถ่ายดาวเทียมเพื่อประเมินความเสี่ยง
ต่อการเกิดภาวะดินถล่มในพื้นที่เสี่ยงภัย เพื่อประโยชน์ในการพัฒนา
ระบบแจ้งเตือนภัย

4. ขอบเขตการดาเนินงาน
ศึกษาแนวทางการประมวลผลข้อมูลดาวเทียมเพื่อสนับสนุนการจัดทา
แบบจาลองประเมินโอกาสการเกิดดินถล่ม
• การประเมินปริมาณน้าฝนจากข้อมูลดาวเทียมอุตุนิยมวิทยา
• การจัดทาข้อมูลความสูงของพื้นที่จากข้อมูล G-DEM
ศึกษาบัจจัยที่ใช้ในการวิเคราะห์ มาประมวลผลสร้างเป็นแบบจาลองทาง
คณิตศาสตร์ (Model)
• สารวจข้อมูลจากพื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่ม อย่างน้อย 2 จุด เพื่อจาแนกพื้นที่ที่มีโอกาศเกิด
ดินถล่ม
• ศึกษาปัจจัยที่ใช้วิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงภัย เช่น พืชพรรฒ สภาพการใช้ดิน ลักษณะดิน
ความลาดชัน ปริมาณน้าฝน รวมถึงใช้ข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์ มาประกอบใช้ในการ
วิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงต่อดินถล่ม
จัดสัมมนา/ฝึกอบรมเพื่อวิภาคงานศึกษาและถ่ายทอดความรู้งานวิจัย

5. ผลการดาเนินกิจกรรมด้านแนวทางการประยุกต์ใช้ข้อมูล
ดาวเทียม
 จากการศึกษาด้านวิศวกรรมดินถล่มพบว่า ปริมาณน้าฝนเป็นปัจจัย
หลักที่สามารถกระตุ้นให้เกิดดินถล่ม และยังมีปัจจัยที่เกิดจากความ
ลาดชันของพื้นที่อีกด้วย
 สามารถประเมินค่าปริมาณน้าฝนที่คาดว่าจะตก (rainfall
estimate) จากข้อมูลดาวเทียม FY-2D/E โดยให้ค่าความแม่นยา R2
ในระดับที่น่าพอใจ (0.8-0.9 ขึ้นอยู่กับพื้นที่ศึกษา)
 สามารถนาข้อมูล G-DEM มาปรับใช้กับภาพถ่ายดาวเทียม เพื่อ
จัดทาแผนที่ความสูงของพื้นที่ เพื่อนามาจัดทาเป็นผลิตภัณฑ์ข้อมูล
ความชันของพื้นที่เสี่ยงภัยพพิบัติในอนาคต

6. การคาดการณ์ปริมาณน้าฝน
 ได้มีการศึกษาพฤติกรรมการเกิดปริมาณน้าฝนในพื้นที่ภาคเหนือ
ตอนล่าง และข้อมูลจากกรมอุตุนิยมวิทยาและกรมชลประทาน มา
ช่วยในการเริ่มต้นสร้างสมการความสัมพันธ์ จานวน 129 สถานี
มาตรวัดของกรมอุตุนิยมวิทยา มาตรวัดของกรมชลประทาน

7. ซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้นเพื่อใช้คาดการณ์ปริมาณน้าฝน
(KU-MET)

8. การคาดการณ์ปริมาณน้าฝน
R2 ยังคงมีค่าต่าเกินกว่าที่จะนาไปใช้ได้ เนื่องจาก
ลักษณะของการเกิดฝนไม่ได้มีเพียงแบบเดียว

9. การคาดการณ์ปริมาณน้าฝน
 อย่างไรก็ตามปริมาณฝนที่เกิดขึ้นบ่อยครั้งไม่ได้เกิดจากเมฆ
ประเภท Cumulonimbus (Cb) เพียงอย่างเดียว
 แต่อาจเกิดจากเมฆที่อยู่ระดับต่า ซึ่งมีอุณหภูมิยอดเมฆ
ค่อนข้างสูง (มากกว่า 253 K) หรือที่เรียกกันว่าเมฆอุ่น (warm
cloud) เช่น Stratocumulus

10. ผลการคาดการณ์ปริมาณน้าฝนที่เกิดจากเมฆ
CUMULONIMBUS

11. การใช้ข้อมูล G-DEM เพื่อจัดสร้างแผนที่ความสูง
ใช้ G-DEM ขนาดความละเอียด
30 เมตร มาประยุกต์ใช้ร่วมกับ
ภาพถ่ายดาวเทียม SMMS ด้วย
ซอฟต์แวร์ Global Mapper
ลักษณะความสูงจะอยู่
ในช่วง 300-2,500 เมตรจาก
ระดับน้าทะเล และลักษณะของ
พื้นที่เป็นหุบเขา

12. ผลการดาเนินงานด้านวิศวกรรมดินถล่ม
 นาเสนอโดย ผศ.ดร. สุทธิศักดิ์ ศรลัมภ์ ในช่วงบ่าย

13. สรุป
 การประเมินปริมาณน้าฝน พบว่าไม่สามารถนาโมเดลที่มี
การศึกษาในอดีตมาใช้ประเมินปริมาณน้าฝนได้ในทุกพื้นที่
 จาเป็นต้องมีการศึกษาลักษณะและพฤติกรรมของการเกิดฝน
ควบคู่กัน เพื่อให้เกิดความถูกต้องมากยิ่งขึ้น
 การประเมินค่าความสูง เป็นการดาเนินการโดยใช้ข้อมูล G-
DEM ซึ่งมีความเหมาะสมกับข้อมูลที่ใช้งาน
 ทาให้สามารถระบุความสูงของพื้นที่ และลักษณะภูมิประเทศใน
เบื้องต้น

14. ตารางคุณลักษณะดาวเทียม HJ-1A/B/C ภายใต้องค์การ
APSCO
Spectral Spatial Side
Band Repetition Data rate
Satellite Payload range resolution Swath (km) looking
no. o cycle (days) (Mbps)
(µm) (m) ()
1 0.43-0.52 30
2 0.52-0.60 30
CCD camera 700 - 4
3 0.63-0.69 30
HJ-1A 120
4 0.76-0.90 30
Hyperspectral
115 0.45-0.95 100 50 ±30 4
Imager
1 0.43-0.52 30
2 0.52-0.60 30
CCD camera 700 - 4
3 0.63-0.69 30
4 0.76-0.90 30
HJ-1B 60
5 0.75-1.10 150
Infrared
6 1.55-1.75 150
Multispectral 720 - 4
7 3.50-3.90 150
Camera
8 10.5-12.5 300
20 (4 looks,
Synthetic scan mode) 160x2
100/40
HJ-1C Aperture Radar 1 S-band 5 (single 31/44.5 4 (8:3
(scan/strip)
(SAR) look, strip compression)
mode)

15. ตัวอย่างประยุกต์การใช้ข้อมูล SAR-การประเมินการเคลื่อนตัว
ของพื้นดินจากแผ่นดินไหว

16. ตัวอย่างประยุกต์การใช้ข้อมูล SAR-การประเมินการเคลื่อน
ตัวของพื้นดินบริเวณภูเขาไฟเอทน่า อิตาลี

17. ตัวอย่างประยุกต์การใช้ข้อมูล SAR-การประเมินการเคลื่อน
ตัวของโครงสร้างของดิน

18. ศูนย์วิจัยและบริหารจัดการข้อมูลดาวเทียม
 ให้บริการข้อมูลดาวเทียมอุตุนิยมวิทยาและดาวเทียมสารวจโลก ที่
ผลิตภัณฑ์ระดับ 2 โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย (ผ่านเครือข่ายอินเตอร์เน็ต)
 ปรับแก้ข้อมูลดาวเทียมในเชิงแสงและเชิงพื้นที่
 ทาการวิจัยเพื่อจัดทาผลิตภัณฑ์จากข้อมูลดาวเทียมอุตุนิยมวิทยา
และดาวเทียมสารวจโลก (Optical/SAR) เช่น
 ประเมินพื้นที่เพาะปลูก
 พื้นที่เสี่ยงภัยพิบัติดินถล่ม
 การตรวจจับการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ ฯลฯ
 ชั้น 9 อาคารวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ เกษตรศาสตร์

19. ตัวอย่างผลิตภัณฑ์

27. Thank You for Your Attention
Question??
facebook.com/SMMSThailand