20030829 gis dai cuong

GIS ÑAÏI CÖÔNGGIS ÑAÏI CÖÔNG
(Geographic information system)(Geographic information system)
Baøi
giaûng:

Taøi lieäu kham khaûoTaøi lieäu kham khaûo
Giaùo trình:
1. GIS Ñaïi Cöông (Phaàn lyù thuyeát)-Taùc giaû: PGS.TS.
Traàn Vónh Phöôùc
Caùc taøi lieäu kham khaûo khaùc:
2. GIS Moät soá vaán ñeà choïn loïc- Taùc giaû: PGS.TS. Traàn
Vónh Phöôùc.
3. GIS ñaïi cöông (Phaàn thöïc haønh)- Taùc giaû: PGS.TS.
Traàn Vónh Phöôùc (Chuû bieân).
4. GIS, GPS, RS

TOÙM TAÉT NOÄI DUNGTOÙM TAÉT NOÄI DUNG
Chöông 1. Khaùi nieäm GIS
Chöông 2. Cô sôû ñònh vò ñoái töôïng khoâng
gian
Chöông 3. Moâ hình döõ lieäu khoâng gian
Chöông 4. Caáu truùc döõ lieäu khoâng gian
Chöông 5. Truy vaán döõ lieäu GIS
Chöông 6. Thoáng keâ vaø phaân tích trong GIS
Chöông 7. Hieån thò döõ lieäu GIS

Chöông 1.Chöông 1.
KHAÙI NIEÄM GISKHAÙI NIEÄM GIS
1. Giôùi thieäu
2. Moät soá khaùi nieäm cô baûn
3. Tieán trình phaùt trieån cuûa GIS
4. Moâ hình heä thoáng thoâng tin ñòa lyù
5. Chöùc naêng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù

1. GIÔÙI THIEÄU
• Thoâng tin ñoùng moät vai troø then choát trong lòch söû
phaùt trieån xaõ hoäi loaïi ngöôøi.
• Thoâng tin ñòa lyù, thoâng tin veà thuoäc tính vaø vò trí
cuûa caùc söï vaät, söï kieän trong theá giôùi thöïc, ngaøy
caøng khaúng ñònh taàm quan troïng trong nhieàu lónh
vöïc.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Phaân tích vaø xöû lyù thoâng tin luoân laø vaán ñeà
quan taâm lôùn cuûa toaøn xaõ hoäi. Caùc keát quaû
phaân tích vaø xöû lyù thoâng tin laø tieàn ñeà duy nhaát
cho coâng taùc ra quyeát ñònh.
• Thoâng tin naèm trong nhieàu nguoàn döõ lieäu khaùc
nhau. Nguoàn döõ lieäu coù theå ñöôïc thu thaäp vaø toå
chöùc löu tröõ theo nhieàu daïng khaùc nhau.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Keát quaû phaân tích vaø xöû lyù thoâng tin phuï thuoäc
vaøo nguoàn döõ lieäu trong ñoù ñoä chính xaùc, tính
ñaày ñuû vaø tính thôøi gian thöïc cuûa döõ lieäu laø
nhöõng yeáu toá quan trong nhaát.
• Thoâng tin ñòa lyù naèm trong nguoàn döõ lieäu ñoà soä
veà theá giôùi thöïc. Trong ñoù, moät phaàn thöôøng gaëp
laø caùc döõ lieäu treân baûn ñoà.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù-GIS (Geographic
Information systems) ra ñôøi cuøng vôùi söï phaùt trieån
cuûa coâng ngheä maùy tính vaø baét ñaàu vaøo nhöõng
thaäp nieân 60.
• GIS laø moät coâng cuï hoã trôï coâng taùc thu thaäp, toå
chöùc löu tröõ döõ lieäu ñòa lyù, phaân tích vaø xöû lyù
thoâng tin ñòa lyù moät caùch hieäu quaû vaø nhanh
choùng.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Töø khi ra ñôøi GIS ñaõ ñöôïc nhieàu ngaønh,
nhieàu quoác gia quan taâm nghieân cöùu vaø öùng
duïng.
• GIS ngaøy caøng ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ vôùi
nhieàu öùng duïng phong phuù trong nhieàu lónh
vöïc khaùc nhau:
- Caùc ngaønh khoa hoïc töï nhieân nhö quaûn lyù taøi
nguyeân, moâi tröôøng, khai thaùc khoaùng saûn, quy
hoaïch ñoâ thò,...
- Caùc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi nhö quaûn lyù daân soá,
giôùi tính, quaûn lyù giaùo giuïc, y teá,...

1. GIÔÙI THIEÄU
• Cuøng vôùi söï phaùt trieån vaø môû roäng caùc öùng
duïng trong GIS, khoa hoïc GIS (Geographic Information
Science) cuõng ñaõ ñònh höôùng vaø phaùt trieån thaønh
moät ngaønh khoa hoïc ñoäc laäp.
• Moät keát luaän cho söï phaùt trieån cuûa GIS trong
coäng ñoàng: GIS laø cuûa moïi ngöôøi.

2. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN
2.1. Thoâng tin ñòa lyù
• Thoâng tin ñòa lyù laø nhöõng thoâng tin veà caùc thöïc
theå toàn taïi ôû moät vò trí xaùc ñònh treân beà maët
Traùi Ñaát vaøo moät thôøi ñieåm cuï theå.
• Döõ lieäu trong caùc heä thoáng thoâng tin ñòa lyù goàm
döõ lieäu thuoäc tính, döõ lieäu khoâng gian vaø döõ
lieäu thôøi gian.

Nhaân toá xaõ hoäiNhaân toá xaõ hoäi
Ña daïng sinh hoïcÑa daïng sinh hoïc
Coâng trìnhCoâng trình
Loaïi hình söû duïng ñaátLoaïi hình söû duïng ñaát
Caùc nhaân toá moâi tröôøngCaùc nhaân toá moâi tröôøng
Baûn ñoà chæ laø moät söï
bieåu dieãn cuûa thoâng tin
ñòa lyù vaø baûn thaân noù
khoâng phaûi laø döõ lieäu

Taøi nguyeânTaøi nguyeân
OÂ nhieãmOÂ nhieãm
DaânDaân soásoá
Ñoâ thò hoùaÑoâ thò hoùa
° Moâi tröôøng
° Giao thoâng
° Taøi nguyeân thieân
nhieân
° Naêng löôïng
° Khí haäu
° Kinh teá
Caùc vaán ñeà töø theá giôùi thöïc

2.1. Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù
• Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng thoâng
tin chuyeân bieät ñöôïc söû duïng ñeå thao taùc, toång
keát, truy vaán, hieäu chænh vaø hieån thò caùc thoâng tin
veà caùc ñoái töôïng khoâng gian ñöôïc löu tröõ treân
maùy tính.

• Moät soá ñònh nghóa veà GIS
 Xuaát phaùt töø öùng duïng
- GIS laø moät hoäp coâng cuï maïnh ñöôïc duøng ñeå löu tröõ vaø
truy vaán tuøy yù, bieán ñoåi vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian
töø theá giôùi thöïc cho nhöõng muïc tieâu ñaëc bieät (Burrough,
1986).
- GIS laø moät hoäp coâng cuï maïnh ñöôïc duøng ñeå löu tröõ vaø
truy vaán tuøy yù, bieán ñoåi vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian
töø theá giôùi thöïc cho nhöõng muïc tieâu ñaëc bieät (Burrough,
1986).
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng söû duïng cô
sôû döõ lieäu ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi veà baûn chaát ñòa lyù
cuûa caùc thöïc theå ñòa lyù (Goodchild, 1985; Peuquet, 1985).

 Xuaát phaùt töø caùc chöùc naêng
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng chöùa haøng
loaït chöùc naêng phöùc taïp döïa vaøo khaû naêng cuûa maùy
tính vaø caùc toaùn töû xöû lyù thoâng tin khoâng gian
(Tomlinson and Boy, 1981; Dangemond, 1983).
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng töï ñoäng thu
thaäp, löu tröõ, truy vaán, phaân tích vaø hieån thò döõ lieäu
khoâng gian (Clarke, 1995).

 Xuaát phaùt töø caùc chöùc naêng
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng quaûn trò cô
sôû döõ lieäu baèng maùy tính ñeå thu thaäp, löu tröõ, phaân tích,
vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian. (NCGIA = National Center
for Geographic Information and Analysis, 1988).
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng bao goàm
boán khaû naêng xöû lyù döõ lieäu ñòa lyù sau: (1) nhaäp döõ
lieäu, (2) quaûn lyù döõ lieäu ( bao goàm löu tröõ vaø truy xuaát),
(3) gia coâng vaø phaân tích döõ lieäu, (4) xuaát döõ lieäu. (Stan
Aronoff, 1993).

 Xuaát phaùt töø quan ñieåm heä thoáng thoâng tin
- GIS laø moät heä thoáng thoâng tin ñöôïc thieát keá ñeå laøm
vieäc vôùi döõ lieäu coù tham chieáu toïa ñoä ñòa lyù. Noùi caùch
khaùc, GIS laø heä thoáng goàm heä cô sôû döõ lieäu vôùi nhöõng
döõ lieäu coù tham chieáu khoâng gian vaø moät taäp nhöõng
thuaät toaùn ñeå laøm vieäc treân döõ lieäu ñoù. (Star and Estes,
1990).
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù laø moät heä thoáng thoâng tin bao
goàm moät soá phuï heä (subsystems) coù khaû naêng bieán ñoåi
caùc döõ lieäu ñòa lyù thaønh nhöõng thoâng tin coù ích (Calkins
vaø Tomlinson, 1977; Marble, 1984).

 Xuaát phaùt töø quan ñieåm heä thoáng thoâng tin
- GIS laø moät heä thoáng thoâng tin ñaëc bieät vôùi cô sôû döõ
lieäu goàm nhöõng ñoái töôïng, nhöõng hoaït ñoäng hay nhöõng
söï kieän phaân boá trong khoâng gian ñöôïc bieåu dieãn nhö
nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng trong heä thoáng maùy tính. Heä
thoáng thoâng tin ñòa lyù xöû lyù, truy vaán döõ lieäu theo ñieåm,
ñöôøng, vuøng phuïc vuï cho nhöõng hoûi ñaùp vaø phaân tích
ñaëc bieät. (Dueker, 1979).

• Keát luaän chung
- Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù coù nhöõng khaû naêng
cuûa moät heä thoáng maùy tính (phaàn cöùng, phaàn
meàm vaø caùc thieát bò ngoaïi vi) duøng ñeå nhaäp, löu
tröõ, truy vaán, xöû lyù, phaân tích vaø hieån thò hoaëc
xuaát döõ lieäu.
- Xeùt treân nhieàu goùc ñoä khaùc nhau, GIS ñaõ laøm
thay ñoåi saâu saéc phöông thöùc quaûn trò döõ lieäu vaø
nhöõng tieáp caän phaân tích döõ lieäu.

2.2. Khoa hoïc thoâng tin ñòa lyù
• Khoa hoïc thoâng tin ñòa lyù (Geographic
Information Science) ra ñôøi töø nhöõng khaùi
nieäm cuûa Goodchild (1992):
- Khoa hoïc thoâng tin ñòa lyù laø moät khoa hoïc söû
duïng caùc heä thoáng thoâng tin ñòa lyù nhö nhöõng
coâng cuï ñeå hieåu bieát veà theá giôùi thöïc baèng caùch
moâ taû vaø giaûi thích moái quan heä cuûa con ngöôøi
vôùi theá giôùi thöïc.
duïng vaø nghieân cöùu caùc phöông phaùp, caùc coâng cuï
ñeå thu thaäp, löu tröõ, phaân phoái, phaân tích, hieån
thò vaø khaùm phaù thoâng tin khoâng gian.

• Khoa hoïc thoâng tin ñòa lyù höôùng tôùi nhöõng
baøi toaùn phaân tích, moâ hình hoùa vaø döï baùo
khoâng gian.
duïng caùc heä thoáng thoâng tin ñòa lyù nhö nhöõng
coâng cuï ñeå hieåu bieát veà theá giôùi thöïc baèng caùch
moâ taû vaø giaûi thích moái quan heä cuûa con ngöôøi
vôùi theá giôùi thöïc.
duïng vaø nghieân cöùu caùc phöông phaùp, caùc coâng cuï
ñeå thu thaäp, löu tröõ, phaân phoái, phaân tích, hieån
thò vaø khaùm phaù thoâng tin khoâng gian.

• Khoa hoïc thoâng tin ñòa lyù laø moät khoa hoïc lieân
ngaønh cuûa khoa hoïc maùy tính, toaùn hoïc vaø khoa
hoïc ñòa lyù.
• GIS laø moät ngaønh khoa hoïc lieân ngaønh ñoàng thôøi
cuõng laø moät coâng cuï cuûa nhieàu chuyeân ngaønh
khaùc nhau.

Khoa hoïc toaùn Khoa hoïc ñòa lyù
Khoa hoïc maùy tính
GIScience

3. TIEÁN TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA GIS
• Con ngöôøi taùc ñoäng vaøo theá giôùi thöïc: thu thaäp
döõ lieäu -> xöû lyù, phaân tích -> Ra quyeát ñònh.
• Chu trình tuaàn hoaøn döõ lieäu: döõ lieäu töø theá giôùi
thöïc ñöôïc thu thaäp, löu tröõ, phaân tích, xöû lyù vaø ra
quyeát ñònh taùc ñoäng trôû laïi theá giôùi thöïc.
• Chu trình dieãn ra theo chieàu höôùng coù lôïi khi coù söï
phaân tích ñuùng ñaén treân moät nguoàn döõ lieäu coù
chaát löôïng cao.

• Chaát löôïng döõ lieäu ñöôïc xeùt treân hai khía caïnh:
ñoä chính xaùc vaø tính thôøi gian thöïc.
• Ñoä chính xaùc ñoái vôùi döõ lieäu ñòa lyù bao goàm ñoä
chính xaùc veà khoâng gian vaø ñoä chính xaùc thuoäc
tính.
• Chaát löôïng döõ lieäu phuï thuoäc vaøo quaù trình thu
thaäp, löu tröõ vaø baûo quaûn döõ lieäu. Trong ñoù,
coâng ngheä vaø con ngöôøi laø hai yeáu toá quan troïng
nhaát.

• Phöông tieän truyeàn thoáng ñeå hieån thò vaø löu tröõ
döõ lieäu ñòa lyù laø baûn ñoà.
• Treân baûn ñoà, caùc thöïc theå trong khoâng gian theá
giôùi thöïc ñöôïc bieåu dieãn baèng ñöôøng neùt, hình
veõ, chöõ vieát, kyù hieäu, v.v..., xaùc laäp treân heä toïa
ñoä Descartes hai chieàu.
• Caùc phaân tích ñôn giaûn coù theå thöïc hieän treân
baûn ñoà nhö ño dieän tích, ño ñoä daøi. Caùcphaân tích
treân vuøng nhö choàng lôùp cuõng coù ñaõ thöïc hieän
treân caùc baûn ñoà chuyeân ñeà ñöôïc in treân giaáy
trong suoát.

• Chu trình tuaàn hoaøn döõ lieäu ñòa lyù
Thu thaäp
döõ lieäu
Löu tröõ
döõ lieäu
Phaân tích
döõ lieäu
Döõ lieäu
soá
Döõ lieäu
soá
Thoâng
tin
Döõ lieäu
töø theá
giôùi thöïc

• Töø khi ra ñôøi, heä thoáng thoâng tin ñòa lyù ñaõ nhanh
choùng chieám öu theá nhôø vaøo khaû naêng tích hôïp
thoâng tin maät ñoä cao, caäp nhaät thoâng tin deã daøng,
ñaëc bieät laø khaû naêng thöïc hieän caùc phaân tích,
thoâng keâ treân döõ lieäu.
• GIS ñaõ thaâm nhaäp vaøo haàu heát caùc lónh vöïc, caùc
ngaønh trong xaõ hoäi.

• GIS ra ñôøi töø nhöõng naêm 60 trong caùc cô quan ñòa
chính taïi Canada.
• Söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä maùy tính vaøo ñaàu
nhöõng thaäp nieân 80 ñaõ taïo nhöõng tieàn ñeà thuùc
ñaåy GIS phaùt trieån nhanh choùng.
• Söï phaùt trieån cuûa GIS coøn gaén lieàn vôùi caùc keát
quaû veà caùc lónh vöïc xöû lyù aûnh, vieãn thaùm vaø cô
sôû döõ lieäu.

• Treân theá giôùi GIS nhieàu vieän, tröôøng ñaïi
hoïc, trung taâm nghieân cöùu veà GIS vôùi qui moâ
lôùn ñaõ ñöôïc hình thaønh:
- RRL (Regional Research Laboratory) thaønh laäp vaøo
thaùng 2/1987 ôû Anh baét ñaàu vôùi 4 trung taâm, tieáp
theo sau ñoù vaøo naêm 1988 RRL nhaän ñöôïc söï taøi
trôï cuûa ESRC (Advisory Board for Research Council)
vaø moät soá tröôøng ñaïi hoïc, toå chöùc thöông maïi.
Töø ñoù, RRL phaùt trieån thaønh trung taâm nghieân
cöùu chuyeân bieät nhaém vaøo caùc noäi dung quaûn lyù
cô sôû döõ lieäu, phaùt trieån phaàn meàm vaø phaân tích
khoâng gian.

3. TIEÁN TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA GIS• Treân theá giôùi GIS nhieàu vieän, tröôøng ñaïi
- NCGIA (National Center for Geographic Information Analysis)
thaønh laäp töø naêm 1988 ñöôïc Quyõ khoa hoïc quoác gia Hoa
Kyø (US NSF) caáp kinh phí. NCGIA trieån khai theo 5 höôùng
nghieân cöùu:
Phaân tích vaø thoáng keâ khoâng gian;
Quan heä giöõa khoâng gian vaø caáu truùc döõ lieäu;
Trí tueä nhaân taïo vaø caùc heä chuyeân gia;
Trình baøy hình aûnh;
Nhöõng ñeà taøi kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa.

• Treân theá giôùi GIS nhieàu vieän, tröôøng ñaïi
- NEXPRI (Dutch Expertise Centre for Spatial Data
Analysis) thaønh laäp vaøo 1/1989 vaø ñöôïc Uyû ban
khoa hoïc quoác gia Haø Lan caáp kinh phí. NEXPRI coù
hai trung taâm: “Centre of Expertise” chuyeân taøi trôï
cho nhöõng ñeà taøi phaùt trieån, öùng duïng GIS vaø
phaân tích khoâng gian vaø trung taâm “Research
Foundation” saép xeáp nhöõng nghieân cöùu, huaán
luyeän veà GIS ñeå phoái hôïp vôùi nhöõng ñeà taøi töông
töï khaùc ôû Haø Lan. NEXPRI xaùc ñònh boán höôùng
nghieân cöùu chính:
Lyù thuyeát veà phaân tích khoâng gian;
Ñaùnh giaù ñònh löôïng veà ñaát;
Söï di chuyeån cuûa vaät chaát vaø oâ nhieåm;
Phaùt trieån nhöõng phöông phaùp vaø kyõ thuaät GIS.

3. TIEÁN TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA GIS• Taïi Vieät Nam- Trung taâm Coâng Ngheä Thoâng
Tin Ñòa Lyù (Ditagis), Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch
khoa Tp.HCM.
- Thaønh laäp vaøo naêm 1994, Trung taâm Coâng Ngheä
Thoâng Tin Ñòa Lyù (Ditagis) , Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch
Khoa Tp.HCM ñaùnh daáu söï phaùt trieån GIS taïi Vieät
Nam.
- Vôùi chöùc naêng chính laø nghieân cöùu vaø trieån khai
coâng ngheä thoâng tin vaø GIS vaøo caùc lónh vöïc nhö
quy hoaïch laõnh thoå, quaûn lyù taøi nguyeân, moâi
tröôøng,...; saûn xuaát caùc phaàn cöùng, phaàn meàm
lieân quan; phaùt trieån caùc dòch vuï khoa hoïc vaø
chuyeån giao coâng ngheä nhö cung caáp thoâng tin, tö
vaán tröïc tieáp, ñaøo taïo nhaân löïc,...

• Taïi Vieät Nam- Trung taâm Coâng Ngheä Thoâng
Tin Ñòa Lyù (Ditagis), Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch
khoa Tp.HCM.
- Töø khi ra ñôøi, Trung taâm ñaõ thöïc hieän nhieàu ñeà
taøi nghieân cöùu khoa hoïc veà GIS, trieån khai thöïc
hieän caùc döï aùn GIS treân haàu heát caùc tænh, thaønh
treân caû nöôùc.
- Ngoaøi ra, Trung taâm cuõng ñi ñaàu trong vieäc ñaøo
taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà GIS cho xaõ
hoäi. Caùc chöông trình taøo taïo töø baäc tieán só ñeán
trung caáp ñaõ vaø ñang ñöôïc hình thaønh.
- Vôùi nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc, Trung Taâm
DITAGIS ñaõ khoâng ngöøng phaùt trieån veà moïi maët
vaø luoân giöõ vai troø laø moät Trung taâm ñi ñaàu
trong caû nöôùc veà lónh vöïc GIS.

4. MOÂ HÌNH HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN
ÑÒA LYÙ
4.1. Caùc moâ hình heä thoáng thoâng tin ñòa lyù
• Moâ hình heä thoáng 3 thaønh phaàn: phaàn cöùng,
phaàn meàm, con ngöôøi.
• Moâ hình heä thoáng 4 thaønh phaàn: kyõ thuaät
(technoware) bao goàm phaàn cöùng vaø phaàn meàm,
thoâng tin (infoware), toå chöùc (orgaware), con ngöôøi
(humanware).

ÑÒA LYÙ
4.1. Caùc moâ hình heä thoáng thoâng tin ñòa lyù
• Moâ hình 5 thaønh phaàn: phaàn cöùng, phaàn meàm,
döõ lieäu, qui trình, con ngöôøi .
• Moâ hình 6 thaønh phaàn: phaàn cöùng, phaàn meàm,
döõ lieäu, qui trình, toå chöùc, con ngöôøi.

ÑÒA LYÙ
4.2. Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng thoâng
tin ñòa lyù
• Phaàn cöùng.
- Phaàn cöùng bao goàm heä thoáng maùy tính vaø caùc
thieát bò thu thaäp, nhaäp, xuaát, löu tröõ döõ lieäu.
- Phaàn cöùng heä thoáng phaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu
vaø muïc ñích söû duïng
- Trong quaù trình xaây döïng heä thoáng thoâng tin ñòa
lyù, vieäc phaân chia caùc giai ñoaïn laø caàn thieát
nhaèm taêng cöôøng tính hieäu quaû cuûa quaù trình
khai thaùc heä thoáng.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù• Phaàn meàm.
- Phaàn meàm GIS baûo ñaûm ñuû 4 chöùc naêng cuûa heä
thoáng thoâng tin ñòa lyù laø nhaäp, löu tröõ, phaân tích
vaø xöû lyù, hieån thò döõ lieäu khoâng gian, phi khoâng
gian.
- Phaàn meàm coøn phaûi ñaùp öùng yeâu caàu cuûa heä
thoáng môû.
- Phaàn meàm cuûa heä thoáng caàn ñöôïc trang bò töøng
böôùc vaø phuø hôïp vôùi chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa
töøng vò trí trong heä thoáng.
- Ñònh daïng döõ lieäu cuõng laø moät vaán ñeà caàn ñöôïc
quan taâm khi trang bò phaàn meàm GIS.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù• Döõ lieäu.
- Cô sôû döõ lieäu GIS, bao goàm döõ lieäu khoâng gian
vaø döõ lieäu phi khoâng gian, laø moät thaønh phaàn
quan troïng trong caùc heä thoáng thoâng tin ñòa lyù.
- Döõ lieäu GIS ñöôïc thu thaäp, löu tröõ theo moät caáu
truùc chuaån, coù theå lieân thoâng treân maïng vaø
ñöôïc baûo quaûn theo moät cheá ñoä nhaát ñònh.
- Döõ lieäu GIS caàn ñöôïc caäp nhaät thöôøng xuyeân vaø
phaûi ñöôïc toå chöùc löu tröõ theo moät moâ hình cô sôû
döõ lieäu ñöôïc thieát keá phuïc vuï cho coâng taùc löu
tröõ, quaûn lyù, truy vaán vaø hieån thò döõ lieäu

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Döõ lieäu.
- Döõ lieäu trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù phuïc vuï
quaûn lyù haønh chaùnh nhaø nöôùc laø moät loaïi taøi
nguyeân quoác gia, trong ñoù coù nhöõng loaïi döõ lieäu
phoå bieán, nhöõng loaïi döõ lieäu chia seû coù ñieàu
kieän vaø nhöõng loaïi döõ lieäu khoâng theå chia seû
theo qui ñònh baûo maät cuûa nhaø nöôùc.
- Cô sôû döõ lieäu GIS coù theå ñöôïc quaûn lyù treân
maïng theo moâ hình taäp trung hay phi taäp trung.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù• Döõ lieäu.
- Cô sôû döõ lieäu cuûa heä thoáng thoâng tin ñòa lyù bao
goàm hai phaàn chính laø cô sôû döõ lieäu neàn vaø cô
sôû döõ lieäu chuyeân ngaønh.
- Cô sôû döõ lieäu neàn bao goàm nhöõng lôùp döõ lieäu
caàn thieát cho haàu heát caùc heä thoáng thoâng tin ñòa
lyù nhö döõ lieäu veà löôùi toïa ñoä, döõ lieäu veà giao
thoâng, döõ lieäu veà thuûy vaên, döõ lieäu veà ñoä cao,
döõ lieäu veà haønh chaùnh, döõ lieäu veà giaûi thöûa,
v.v...
- Cô sôû döõ lieäu chuyeân ngaønh bao goàm döõ lieäu
cuûa caùc thöïc theå chuyeân ngaønh nhö caùc cô sôû döõ
lieäu chuyeân ngaønh veà taøi nguyeân thieân nhieân,
moâi tröôøng, söû duïng ñaát, cô sôû haï taàng kyõ

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Quy trình
- Caùc qui trình xöû lyù taùc nghieäp ñöôïc nhaø phaân tích
thieát keá heä thoáng xaùc laäp khi xaây döïng heä
thoáng.
- Caùc quy trình toái thieåu cuûa moät heä thoáng thoâng
tin ñòa lyù: qui trình nhaäp döõ lieäu, qui trình löu tröõ,
baûo quaûn döõ lieäu, qui trình truy vaán döõ lieäu, qui
trình xuaát döõ lieäu vaø qui trình hieån thò döõ lieäu.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Toå chöùc
- Tuøy theo muïc ñích vaø qui moâ trieån khai, heä thoáng
thoâng tin ñòa lyù ñöôïc toå chöùc theo moät cô cheá
nhaát ñònh vaø phaùt huy tính hieäu quaû cuûa heä
thoáng vaø ñaït ñöôïc muïc tieâu.
- Toå chöùc GIS taïo ñieàu kieän ñeå xaây döïng moät söï
hôïp taùc trong noäi boä moät chuyeân ngaønh vaø giöõa
caùc chuyeân ngaønh vôùi nhau nhaèm thieát laäp söï
lieân thoâng, trao ñoåi döõ lieäu.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Toå chöùc
- Toå chöùc giuùp cho heä thoáng thoâng tin ñòa lyù coù
moät cô cheá hoaït ñoäng theo ñuùng ñònh höôùng laø
moät heä thoáng trôï giuùp quyeát ñònh laøm coâng taùc
phuïc vuï quaûn lyù.
- Trong nhöõng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù phuïc vuï
quaûn lyù haønh chaùnh moät ñòa phöông, coâng vieäc
khung (framework) giöõ vai troø quan troïng trong vieäc
toå chöùc heä thoáng sao cho coù hieäu quaû cao nhaát.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Con ngöôøi
- Con ngöôøi laø yeáu toá quyeát ñònh söï thaønh coâng
trong tieán trình kieán taïo heä thoáng vaø söï höõu
hieäu cuûa heä thoáng trong tieán trình khai thaùc vaän
haønh.
- Töø tieán trình vaän haønh, khai thaùc heä thoáng, hai
nhoùm ngöôøi ñaõ hình thaønh: ngöôøi duøng trong heä
thoáng (internal users) vaø ngöôøi duøng ngoaøi heä
thoáng (external users ).

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Con ngöôøi
- Ngöôøi duøng trong heä thoáng laø moät thaønh phaàn
cuûa heä thoáng, ñoù laø nhöõng ngöôøi laøm vieäc tröïc
tieáp vôùi heä thoáng thieát bò phaàn cöùng, phaàn
meàm, cô sôû döõ lieäu.
- Ngöôøi duøng ngoaøi heä thoáng khoâng phaûi laø thaønh
phaàn cuûa heä thoáng. Nhoùm ngöôøi naøy söû duïng
nhöõng keát quaû phaân tích cuûa heä thoáng ñeå ra
quyeát ñònh.

Cô sôû döõ lieäu
trong heä thoáng
GIS
Xöû lyù döõ
lieäu
Nhaäp
döõ
lieäu
Xuaát
döõ
lieäu
Ngöôøi duøng trong heä thoáng thoâng tin
ñòalyù (GIS)
Ngöôøi duøng ngoaøi heä thoáng thoâng tin
ñòa lyù (GIS)
ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù• Con ngöôøi

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Con ngöôøi
- Heä thoáng caøng höõu hieäu khi soá ngöôøi duøng
ngoaøi heä thoáng caøng nhieàu vaø/ hoaëc ngöôøi duøng
ngoaøi heä thoáng ñaët ra nhieàu baøi toaùn yeâu caàu
heä thoáng phaûi xöû lyù.
- Ngöôøi duøng trong heä thoáng ñöôïc chia thaønh 3
nhoùm chính: nhoùm moät laø nhoùm quaûn trò heä
thoáng; nhoùm hai laø nhoùm chuyeân vieân kyõ thuaät
GIS vaø nhoùm ba laø nhoùm kyõ thuaät vieân GIS.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Con ngöôøi
- Nhoùm quaûn trò heä thoáng laø nhöõng ngöôøi tieáp
nhaän vaø phaân tích caùc yeâu caàu, baøi toaùn cuûa
nhöõng ngöôøi duøng ngoaøi heä thoáng vaø xaây döïng
thaønh caùc giaûi thuaät cho nhoùm 2 thöïc hieän.
- Nhoùm chuyeân vieân GIS coù chöùc naêng thöïc hieâb
phaùt tieån caùc giaûi thuaät thaønh caùc öùng duïng
treân cô sôû döõ lieäu GIS.
- Nhoùm kyõ thuaät vieân GIS laø nhöõng ngöôøi laøm
vieäc, thao taùc tröïc tieáp treân caùc thieát bò phaàn
cöùng phaàn meàm ñeå thu thaäp, nhaäp döõ lieäu, löu
tröõ döõ lieäu, hieån thò döõ lieäu vaø / hoaëc thöïc
hieän nhöõng taùc nghieäp thöôøng xuyeân.

ÑÒA LYÙ
tin ñòa lyù
• Con ngöôøi
- Nhaân löïc trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù ñöôïc
phaân boá theo sô ñoà hình thaùp.
- Nhoùm moät coù soá löôïng ngöôøi tham gia ít nhaát vaø
nhoùm 3 coù soá löôïng ngöôøi tham gia nhieàu nhaát.

ÑÒA LYÙ4.2. Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng thoâng
tin ñòa lyù• Con ngöôøi
- Sô ñoà phaân boá nhaân löïc trong heä thoáng thoâng tin
ñòa lyù.
Nhoùm
moät
Nhoùm
hai
Nhoù
m ba

5. CAÙC CHÖÙC NAÊNG CUÛA GIS
• GIS coù 4 chöùc naêng chính: thu thaäp, löu tröõ, phaân
tích vaø hieån thò döõ lieäu.
Nhaä
p
Löu
tröõ
Phaân
tích
Hieån
thò

Thu thaäp
döõ lieäu
Löu tröõ
döõ lieäu
Phaân tích &
Hieån thò
döõ lieäu
Döõ lieäu
soá
Döõ lieäu
soá
Thoâng
tin
Döõ lieäu
töø theá
giôùi thöïc

• Thu thaäp döõ lieäu (GIS Data Acquisition)
CSDL
GIS
B n gi yả đồ ấHoà sô, baûng
bieåu
Aûnh vieãn
thaùm
GPS
SCADA
GDA

• Thu thaäp döõ lieäu (GIS Data Acquisition)
- Trong giai ñoïan ñaàu döõ lieäu GIS chuû yeáu ñöôïc
khôûi taïo töø nguoàn baûn ñoà giaáy, vaø caùc baûn
bieåu, soá lieäu ghi nhaän treân giaáy qua caùc coâng
ñoaïn soá hoùa baûn ñoà vaø nhaäp lieäu.
- Tuy nhieân, theá maïnh cuûa GIS naèm ôû khaû naêng
tích hôïp GPS (Global position system) vaø RS (Remote
sensing).
- Ngoaøi ra, GIS cuõng söû duïng moät soá coâng ngheä thu
thaäp döõ lieäu khaùc nhö heä thoáng thu thaäp döõ
lieäu töï ñoäng (SCADA: Supervisory Control And Data
Acquisition), . . . .

• Löu tröõ döõ lieäu
CSDL GIS
(geodata file)
Moâ hình moätMoâ hình moät
ngöôøi söûngöôøi söû
duïngduïng
CSDL GIS
(geodatabase)
Moâ hình nhieàuMoâ hình nhieàu
ngöôøi söû duïngngöôøi söû duïng
SERVESERVE
RR
LANLAN
INTERNET
CSDL GIS
(geodatabase)
CSDL GIS
(geodatabase)
Moâ hìnhMoâ hình
maïng toaønmaïng toaøn
caàucaàu
SDE
IMS

- Döõ lieäu khoâng gian cuûa caùc thöïc theå trong theá
giôùi thöïc ñöôïc bieåu dieãn theo moâ hình vector hoaëc
raster.
- Döõ lieäu thuoäc tính coù theå ñöôïc löu tröõ lieân keát
vôùi caùc baûng thuoäc tính cuûa ñoái töôïng khoâng gian
hoaëc ôû daïng baûng ñoäc laäp vaø chæ keát noái vaøo
baûng thuoäc tính cuûa ñoái töôïng khoâng gian taïo
thaønh döõ lieäu ñòa lyù khi caàn thieát.
- Döõ lieäu cuûa moät heä thoáng thoâng tin ñòa lyù ñöôïc
toå chöùc löu tröõ nhö nhöõng teäp döõ lieäu (data file)
cho moät ngöôøi duøng hoaëc cô sôû döõ lieäu, cô sôû döõ
lieäu ñòa lyù (geodatabase) cho nhieàu ngöôøi duøng
(multiusers).

x,y
x,y
x,y
x,y
Caáu truùc VectorCaáu truùc Raster
Pixel
x,y
Coät
Haøng
Nuùt
Cung
x,y

- Moâ hình vector bieåu dieãn caùc ñoái töôïng ñòa lyù
treân maët ñaát baèng nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng
trong maët phaúng toïa ñoä Descartes.
- Moâ hình raster bieåu dieãn caùc ñoái töôïng khoâng gian
baèng caùc oâ löôùi hình vuoâng (hoaëc hình chöõ nhaät)
coù kích thöôùc baèng nhau goïi laø pixel. Vò trí pixel
ñöôïc xaùc ñònh baèng toïa ñoä (x,y) laø soá thöù töï cuûa
haøng, coät cuûa pixel.

- Döõ lieäu löu tröõ trong moät heä thoáng thoâng tin ñòa
lyù ñöôïc truy vaán theo hai phöông thöùc:
1) Truy vaán töø caùc ñoái töôïng khoâng gian.
2) Truy vaàn töø caùc giaù trò thuoäc tính.

6. PHAÂN TÍCH TRONG GIS
• Phaân tích trong döõ lieäu GIS ñöôïc chia thaønh hai
loaïi nhö sau:
- Phaân tích treân döõ lieäu thuoäc tính: caùc phaân tích
naøy lieân quan ñeán caùc phaân tích thoáng keâ, caùc truy
vaán ñöôïc thöïc hieän treân döõ lieäu thuoäc tính trong cô
sôû döõ lieäu GIS vaø khoâng lieân quan ñeán döõ lieäu
khoâng gian.
- Phaân tích treân döõ lieäu khoâng gian: caùc phaân tích
naøy lieân quan ñeán caùc pheùp toaùn chæ coù theå ñöôïc
thöïc hieän treân caùc vò trí, caùc ñoái töôïng treân baûn
ñoà.

• Caùc baøi toaùn phaân tích khoâng gian:
- Thuaät toaùn phaân tích treân moät lôùp döõ lieäu (Single
Layer Operations) laø nhöõng thuaät toaùn xöû lyù döõ
lieäu treân moät lôùp nhö thuaät toaùn buffer, v.v. . .
- Thuaät toaùn phaân tích treân nhieàu lôùp döõ lieäu
(Multiple Layer Operations) laø nhöõng thuaät toaùn xöû
lyù treân treân nhieàu lôùp döõ lieäu khoâng gian nhö:
union, intersect, identity, v.v. . .
- Moâ hình hoùa khoâng gian (Spatial Modeling) bao goàm
nhöõng thuaät toaùn noäi suy khoâng gian, v.v. . .

• Caùc baøi toaùn phaân tích khoâng gian:
- Phaân tích maãu ñieåm (Point Pattern Analysis) thöïc
hieän caùc thuaät toaùn phaân tích soá ñoâng treân
nhöõng lôùp döõ lieäu khoâng gian ñieåm.
- Phaân tích maïng (Network Analysis) laø nhöõng thuaät
toaùn phaân tích khoâng gian nhaèm giaûi hai loaïi baøi
toaùn: (1) caáu truùc keát noái giöõa caùc thöïc theå ñöôïc
bieåu dieãn nhö nhöõng ñöôøng; (2) chuyeån ñoäng trong
heä thoáng xuyeân qua ñöôïc nhöõng lieân keát.
- Phaân tích beà maët (Surface Analysis) bao goàm nhöõng
thuaät toaùn phaân tích, caàn ñeán thöù nguyeân thöù ba
cuûa nhöõng bieán phaân boá trong khoâng gian.

7. HIEÅN THÒ DÖÕ LIEÄU

7. HIEÅN THÒ DÖÕ LIEÄU
• Hieån thò thoâng tin ñòa lyù sau caùc quaù trình truy
vaán, phaân tích, caäp nhaät döõ lieäu laø moät chöùc
naêng quan troïng vaø laø moät theá maïnh cuûa GIS.
• Trong GIS, thoâng tin ñòa lyù coù theå bieân taäp tuøy yù
theo ngöôøi söû duïng. Tuy nhieân, trong quaù trình
bieân taäp caùc kyù töï, caùc bieåu maãu phaûi gaàn guõi
vaø deã hieåu vôùi con ngöôøi vaø tuaân theo caùc chuaån
quy ñònh.

CÔ SÔÛ ÑÒNH VÒ ÑOÁI TÖÔÏNG KHOÂNGCÔ SÔÛ ÑÒNH VÒ ÑOÁI TÖÔÏNG KHOÂNG
GIANGIAN
1. GIÔÙI THIEÄU
2. MOÂ HÌNH HÌNH HOÏC BIEÅU DIEÃN
TRAÙI ÑAÁT
3. MOÄT VAØI HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG
GAËP
4. CHUYEÅN ÑOÅI HEÄ TOÏA ÑOÄ
5. PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ
6. NHÖÕNG HEÄ TOÏA ÑOÄ SÖÛ DUÏNG TAÏI
VIEÄT NAM

GIANGIAN1. GIÔÙI THIEÄU
• Thoâng tin ñòa lyù laø thoâng tin veà thuoäc tính vaø vò
trí cuûa caùc ñoái töôïng treân beà maët traùi ñaát.
• Ñeå coù thoâng tin veà vò trí cuûa caùc ñoái töôïng treân
beà maët traùi ñaát ngöôøi ta tieán haønh laäp moâ hình
bieåu dieãn traùi daát vaø xaùc laäp moät heä toïa ñoä
treân ñoù.
• Vò trí cuûa ñoái töôïng treán traùi ñaát hoaøn toaøn
ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua caùc giaù trò toïa ñoä trong
heä toïa ñoä xaùc laäp treân ñoù.

GIANGIAN2. MOÂ HÌNH HÌNH HOÏC BIEÅU DIEÃN
TRAÙI ÑAÁT2.1. Moâ hình Geoid
• Geoid laø moät maët toaùn hoïc xaáp xæ toát nhaát
daïng hình hoïc thöïc cuûa traùi ñaát .
• Geoid ñöôïc ñònh nghóa nhö sau:
- Geoid laø maët nöôùc bieån trung bình yeân tónh, traûi
roäng xuyeân qua caùc luïc ñòa taïo thaønh moät maët
cong kheùp kín, phaùp tuyeán taïi moãi ñieåm thuoäc beà
maët geoid luoân luoân truøng vôùi phöông cuûa daây
doïi ñi qua ñieåm ñoù.
- Phöông daây doïi laø phöông cuûa trong löïc taùc duïng
leân chaát ñeåm taïi vò trí caàn khaûo saùt.

CÔ SÔÛ ÑÒNH VÒ ÑOÁI TÖÔÏNGCÔ SÔÛ ÑÒNH VÒ ÑOÁI TÖÔÏNG
KHOÂNG GIANKHOÂNG GIAN2. MOÂ HÌNH HÌNH HOÏC BIEÅU DIEÃN
TRAÙI ÑAÁT
2.1. Moâ hình Geoid
• Geoid laø moät beà maët phöùc taïp vaø khoâng theå
bieåu dieãn baèng caùc phöông trình toaùn hoïc.
• Moät moâ hình Geoid laø moät ñònh nghóa toaùn hoïc
moâ taû söï khaùc nhau ñoä cao WGS-84 vaø ñoä cao ñòa
phöông so vôùi möïc nöôùc bieån trung bình (MSL: mean
sea level).
• Geoid laø moät beà maët ñaúng troïng löïc xaáp xæ möïc
nöôùc bieån trung bình. Moâ hình Geoid hay moät taäp
tin löôùi Geoid laø moät moâ taû ñoä phaân caùch giöõa
hai beà maët Geoid vaø ellipsoid.

TRAÙI ÑAÁT
2.1. Moâ hình Geoid
• Giaù trò doä phaân caùch giöõa Geoid vaø Ellipsoid (N)
trong moâ hình Geoid.
N
H h
Beà maët traùi ñaát
Geoid
Ellipsoid

TRAÙI ÑAÁT
2.2. Moâ hình Ellipsoid
• Trong heä toïa ñoä ñòa lyù, kích thöôùc vaø hình daïng
beà maët cuûa beà maët traùi ñaát ñöôïc xaáp xæ bôûi
moät maët caàu (sphere) hoaëc phoûng caàu (spheroid
hoaëc Ellipsoid).
• Maët caàu phuø hôïp vôùi caùc baûn ñoà tyû leä nhoû hôn
1:5.000.000.
• Caùc baûn ñoà tyû leä > 1:1000.000, ñeå ñaûm baûo ñoä
chính xaùc maët caàu ñöôïc thay theá baèng maët
Ellipsoid.

TRAÙI ÑAÁT
• Maët ellipsoid laø moät moâ hình toaùn hoïc cuûa traùi
ñaát, ñöôïc thaønh laäp khi quay moät ellipse xung quanh
truïc nhoû cuûa noù.
• Trong moâ hình xaáp xæ, truïc nhoû cuûa Ellipsoid
truøng vôùi truïc cöïc cuûa traùi ñaát (truïc quay cuûa
traùi ñaát) vaø truïc lôùn chính laø truïc xích ñaïo.

TRAÙI ÑAÁT
• Ellipsoid ñöôïc hình thaønh treân cô sôû moät Ellipse.
Kích thöôùc moät Ellipse ñöôïc xaùc ñònh qua chieàu daøi
hai baùn truïc cuûa noù.
Truïc phuï
Baùn truïc
chínhBaùn truïc
phuï
Truïc chính

TRAÙI ÑAÁT
• Ellipsoid cuõng ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua ñoä daøi
baùn truïc lôùn (a) vaø baùn truïc nhoû (b) hoaëc truïc
lôùn a vaø ñoä deït f (hoaëc 1/f).
• Ñoä deït bieåu dieãn söï khaùc nhau veà chieàu daøi giöõa
hai baùn truï:
f=(a-b)/a
• Ñoä deït cuûa traùi ñaát vaøo khoaûng xaáp xæ 0.00335.

TRAÙI ÑAÁT
• Caùc baùn truïc cuûa Ellipsoid
Truïc cöïc
(Baùn truïc chính)
Truïc xích ñaïo
(Baùn truïc phuï)

TRAÙI ÑAÁT
• Kích thöôùc moät Ellipsoid tieâu bieåu cho moâ hình
bieåu dieãn traùi ñaát:
a = 6378137.0 m vaø 1/f = 298.257223563
• Ngoaøi ra, kích thöôùc Ellipsoid coøn ñöôïc xaùc ñònh
qua ñoä daøi truïc chính a vaø ñoä leäch taâm sai e:
2
22
2
a
ba
e
−
=

TRAÙI ÑAÁT2.3. Xaây döïng moâ hình Ellipsoid
• Moái quan heä giöõa traùi ñaát vaø moâ hình bieåu dieãn
Heä toïa ñoä
quoác teá
Heä toïa ñoä ñòa
phöông
ùBeà maët Traùi ñaát
Beà maët ellipsoid ñòa phöông
Beà maët ellipsoid quoác teá

TRAÙI ÑAÁT2.3. Xaây döïng moâ hình bieåu dieãn traùi ñaát
• Trong lónh vöïc traéc ñòa beà maët traùi ñaát ñöôïc thay
theá baèng maët geoid. Tuy nhieân, Geoid laø moä beà
maët baát quy taéc veà maët toaùn hoïc.
• Trong thöïc tieãn cuûa khoa hoïc traéc ñòa vaø baûn ñoà
ngöôøi ta laáy maët ellipsoid coù hình daïng vaø kích
thöôùc gaàn gioáng geoid laøm moâ hình toaùn hoïc bieåu
dieãn traùi ñaát.

TRAÙI ÑAÁT2.3. Xaây döïng moâ hình bieåu dieãn traùi ñaát
• Maët ellipsoid ñaëc tröng cho traùi ñaát laø moät maët
toaùn hoïc thoaû 3 ñieàu kieän sau:
- Taâm ñieåm cuûa Ellipsoid truøng vôùi troïng taâm cuûa
Traùi ñaát vaø maët xích ñaïo cuûa Ellipsoid truøng vôùi
maët xích ñaïo cuûa Traùi ñaát.
- Khoái löôïng cuûa Ellipsoid baèng khoái löôïng cuûa Traùi
ñaát.
- Toång bình phöông caùc cheânh cao ζ giöõa maët Ellipsoid
vaø Geoid laø nhoû nhaát.
min
n
1i
2
i
n
lim =ς∑
=∞→

KHOÂNG GIANKHOÂNG GIAN3. CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP
• Moät heä toaï ñoä ñòa lyù (GCS Geographic Coordinate
System) xaùc ñònh toaï ñoä cuûa caùc vò trí treân traùi
ñaát laø moät heä thoáng bao goàm moät ellipsoid quy
chieáu vaø moät heä toaï ñoä xaùc laäp treân ñoù.
• Ngoaøi ra, heä toïa ñoä ñòa lyù coøn coù theâm heä ñôn
vò cho goùc ño vaø moät kinh tuyeán goác
3.1. Vaøi neùt veà heä toïa ñoä ñòa lyù

• Moät ñoái töôïng ñöôïc tham chieáu bôûi giaù trò kinh
tuyeán vaø vó tuyeán ñöôïc tính theo Radian.
• Caùc giaù trò kinh ñoä vaø vó ñoä laø caùc goùc ño töø
troïng taâm traùi ñaát ñeán moät ñieåm treân beá maët
traùi ñaát.
• Heä thoáng caùc ñöôøng vó tuyeán (Ñoâng taây) vaø caùc
ñöôøng kinh tuyeán (Baéc-Nam) goïi laø löôùi ñòa lyù.

• Caùc ñöôøng kinh-vó
a) Caùc ñöôøng vó ñoä b) Caùc ñöôøng kinh ñoä
Ñöôøng xích ñaïo Kinh tuyeán goác

• Khi moät spheroid xaáp xæ hình daïng cuûa traùi ñaát,
heä toaï ñoä ñaët treân ñoù xaùc ñònh vò trí cuûa
spheroid ñoái vôùi taâm traùi ñaát.
• Moät heä toaï ñoä cung caáp moät khung tham chieáu ñeå
ño caùc vò trí treân beà maët traùi ñaát. Noù ñònh nghóa
goác vaø höôùng cuûa caùc ñöôøng kinh tuyeán vó tuyeán.
• Moät heä toaï ñoä söû duïng troïng taâm khoái löôïng
cuûa traùi ñaát laøm vò trí goác toaï ñoä ñöôïc goïi laø
heä toaï ñoä ñòa taâm.

• Heä toaï ñoä ñòa phöông xaùc laäp caùc thoâng soá
ellipsoid quy chieáu vaø caùc tham soá ñònh vò töông
öùng ñeå ñaït ñöôïc söï phuø hôïp nhaát vôùi beà maët
traùi ñaát taïi ñòa phöông ñang xeùt.
• Ellipsoid, moãi ñòa phöông söû duïng, ñöôïc goïi laø
ellipsoid quy chieáu ñòa phöông.
• WGS-84 (World Geodetic System of 1984) laø moät heä
toïa ñoä chuaån quoác teá vaø coù giaù trò söû duïng
treân nhieàu quoác gia.

3.2. Caùc heä toïa ñoä thöôøng gaëp
• Heä toïa ñoä traéc ñòa (hay coøn goïi laø heä toïa ñoä
ñòa lyù).
- Heä toaï ñoä ñòa lyù laø moät heä toaï ñoä caàu, trong ñoù
vò trí cuûa ñieåm Q treân maët caàu ñöôïc xaùc ñònh bôûi
kinh ñoä ñòa lyù λ vaø vó ñoä ñòa lyù φ.
- Kinh ñoä ñòa lyù laø goùc nhò dieän giöõa hai maët phaúng:
moät maët phaúng chöùa kinh tuyeán goác ñi qua ñaøi
thieân vaên Greenwich vaø moät maët phaúng chöùa kinh
tuyeán ñi qua ñieåm Q, nhaän giaù trò töø 0o
ñeán 180o
sang
hai phía Ñoâng vaø Taây.
- Vó ñoä ñòa lyù laø goùc giöõa phaùp tuyeán cuûa ellipsoid
taïi Q vaø maët phaúng xích ñaïo, nhaän giaù trò töø 0o
ñeán
90o
veà hai cöïc Baéc vaø Nam

• Heä toïa ñoä traéc ñòa (hay coøn goïi laø heä toïa ñoä ñòa
lyù).
Z
X
Y
Q
λ
φ
Löôùi ñòa lyù

• Heä toïa ñoä thieân vaên
- Heä toaï ñoä thieân vaên töông töï heä toaï ñoä traéc ñòa
nhöng caùc giaù trò kinh ñoä vaø vó ñoä thì laáy theo
phöông daây doïi laøm chuaån (heä toaï ñoä traéc ñòa thì
laáy phöông phaùp tuyeán laøm chuaån)
- Ñeå chuyeån ñoåi caùc kinh ñoä, vó ñoä töø heä toaï ñoä
thieân vaên sang heä toaï ñoä traéc ñòa caàn phaûi coäng
theâm caùc thoâng soá hieäu chænh do ñoä leäch cuûa daây
doïi so vôùi phöông phaùp tuyeán.

• Heä toïa ñoä ñòa taâm
- Heä toaï ñoä ñòa taâm cuõng töông töï nhö heä toaï ñoä ñòa
lyù nhöng laáy ñöôøng thaúng höôùng taâm laøm cô sôû ñeå
xaùc ñònh vó ñoä.
- Vò trí cuûa ñieåm Q treân maët caàu ñöôïc xaùc ñònh bôûi
kinh ñoä ñòa taâm λc vaø vó ñoä ñòa taâm φc .
- Giaù trò kinh ñoä ñòa taâm baèng kinh ñoä ñòa lyù (λ = λc),
nhöng vó ñoä ñòa taâm thì khaùc vó ñoä ñòa lyù.
- Bieåu thöùc quan heä giöõa vó ñoä ñòa taâm vaø vó ñoä ñòa
lyù nhö sau:
Sin(φ - φc) = e2
.Sinφ .Cosφ

• Heä toïa ñoä khoâng gian 3 chieàu
- Heä toaï ñoä khoâng gian 3 chieàu laø heä toaï ñoä
Descartes vuoâng goùc ba chieàu.
- Heä toïa ñoä naøy nhaän taâm ellipsoid laøm goác,
truïc nhoû cuûa cuûa ellipsoid quy chieáu laøm truïc Z,
giao tuyeán cuûa maët phaúng kinh tuyeán ñi qua ñaøi
thieân vaên Greenwich vaø maët xích ñaïo laøm truïc X
vaø truïc Y ñöôïc xaùc ñònh theo quy taéc baøn tay
traùi.

• Heä toïa ñoä khoâng gian 3 chieàu
0,0,0
Xính ñaïo
Kinh tuyeán goác Z
Y
X
+ M(X,Y,Z)

KHOÂNG GIANKHOÂNG GIAN4. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN ÑOÅI
HEÄ TOÏA ÑOÄ4.1. Chuyeån töø heä toaï ñoä khoâng gian sang heä toaï
ñoä traéc ñòa
• Heä toïa ñoä khoâng gian ba chieàu ñaët treân traùi ñaát
coøn ñöôïc goïi taét laø heä toïa ñoä ECEF (Earth- Center
–Earth-Fixed).
• Vò trí cuûa moät ñieåm trong heä toïa ñoä khoâng gian
ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua 3 giaù trò toïa ñoä (X,Y,Z).
• (Φ, λ, H) laø toïa ñoä xaùc ñònh moät ñieåm trong heä
toïa ñoä traéc ñòa, trong ñoù Φ laø vó ñoä traéc ñòa, λ laø
kinh ñoä traéc ñòa, H laø chieàu cao so vôùi maët
ellipsoid.

ñoä traéc ñòa
• Moät soá heä soá söû duïng trong caùc coâng thöùc
chuyeån ñoåi:
)(
22
φ22
2
22
sine1
a
N
a
ba
f2fe
−
=
−
=−=
Trong ñoù:
- e, f, a laàn löôït laø taâm sai, ñoä deït vaø baùn truïc
lôùn cuûa Ellipsoid.
- N ñöôïc goïi laø baùn kính cung phaùp thöù nhaát
cuûa Ellipsoid.

ñoä traéc ñòa
• Coâng chöùc bieåu dieãn moái lieän heä giöõa heä toïa
ñoä khoâng gian (X,Y,Z) vaø heä toïa ñoä ñòa lyù (Φ, λ,
H):
( )[ ] )(
)().().(
)().().(
φ
λφ
λφ
sinHe1NZ
sincosHNY
coscosHNX
2
+−=
+=
+=

ñoä traéc ñòa
• Xaùc ñònh (φ, λ) baèng caùc thuû tuïc laëp:
( )







−
+
= − 2
e1
YX
Z
tan
22
1
φ






=








+
+
=
−
−
Y
X
tan
YX
sinNeZ
tan
1
22
2
1
λ
φ
φ
)(.
Laëp:

ñoä traéc ñòa
• Xaùc ñònh giaù trò ñoä cao H:
- Neáu 450 S < φ < 450 N :
N
cos
YX
H
22
−
−
=
)(φ
- Neáu φ > 450 N hoaëc φ < 450 S:
)(
)(
2
e1N
sin
Z
H +−=
φ

HEÄ TOÏA ÑOÄ4.2. Chuyeån ñoåi giöõa caùc heä toïa ñoä khoâng gian
• Phöông phaùp chuyeån ñoåi 3 tham soá
Z
Z’
Y
Y’
X
X’
∆x, ∆y, ∆z
O
O’

- Phöông phaùp chuyeån ñoåi 3 tham soá laø moät pheùp
dòch chuyeån tònh tieán ñòa taâm.
- Ba tham soá (∆x, ∆y, ∆z) laø ñoä dòch chuyeån giöõa hai heä
toïa ñoä khoâng gian theo 3 truïc X, Y, Z.










+










∆
∆
∆
=










'
'
'
Z
Y
X
Z
Y
X
Z
Y
X

- Phöông phaùp chuyeån ñoåi 3 tham soá giaû thieát hai
heä toïa ñoä coù caùc truïc töông öùng song song vôùi
nhau.
- Phöông phaùp chuyeån ñoåi 3 tham soá laø moät phöông
phaùp chuyeån ñoåi ñôn giaûn. Tuy nhieân phöông phaùp
naøy coù ñoä chính xaùc khoâng cao.

• Phöông phaùp chuyeån ñoåi 5 tham soá-phöông
phaùp Molodensky
- Phöông phaùp Molodensky chuyeån ñoåi tröïc tieáp giöõa
hai heä thoáng toaï ñoä ñòa lyù (Φ, λ, H) maø khoâng
caàn chuyeån sang moät heä toaï ñoä khoâng gian 3D (X,
Y, Z).
- Phöông phaùp Molodensky yeâu caàu 3 tham soá tònh
tieán goác toaï ñoä (∆x, ∆y, ∆z), cheânh leäch giöõa hai
baùn truïc lôùn ∆a vaø cheânh leäch ñoä deït ∆f cuûa hai
ellipsoids qui chieáu.

• Phöông phaùp chuyeån ñoåi 5 tham soá-Phöông
phaùp Molodensky
- Heä thöùc chuyeån ñoåi:
Goïi ∆ϕ, ∆λ, ∆h laàn löôït töông öùng laø gia soá vó
ñoä, kinh ñoä, cao ñoä khi chuyeån ñoåi töø heä toaï
ñoä cuõ sang heä toaï ñoä môùi.
Goïi M laø baùn kính cong cuûa voøng kinh tuyeán
taïi moät ñieåm cho tröôùc:
( )
( ) 2
3
22
2
1
1
φSine
ea
M
−
−
=

phaùp Molodensky
YXhM ∆−∆−=∆+ λϕλϕϕ sinsincossin)(
a
e
e
Z ∆
−
+∆+
2
1
22
2
)sin1(
cossin
cos
δ
ϕϕ
ϕ
f
a
b
N
b
a
M ∆++ )(cossin ϕϕ

phaùp Molodensky
YXhN ∆+∆−=∆+ λλλϕ cossincos)(
YXh ∆+∆=∆ λϕλϕ sincoscoscos
aeZ ∆−−∆+ 2
1
22
)sin1(sin ϕϕ
f
e
fa
∆
−
−
+ ϕ
ϕ
2
22
sin
)sin1(
)1(
h

• Chuyeån ñoåi baûy tham soá
- Ñaây laø phöông phaùp chuyeån ñoåi phöùc taïp vaø coù
ñoä chính xaùc cao hôn ñöôïc thieát laäp nhôø theâm
vaøo moät chuyeån ñoåi ñòa taâm 4 tham soá.
- Baûy tham soá chuyeån ñoåi bao goàm 3 tham soá dòch
tuyeán tính (∆x, ∆y, ∆z), ba tham soá quay goùc quanh
moãi truïc (ω, ψ, ε), vaø moät heä soá tyû leä (s).

- Heä thöùc chuyeån ñoåi.
Töø coâng thöùc chuyeån ñoåi cuûa Bursa-Wolf:
X = T + kRX’
Trong ñoù:
X’: ma traän toïa ñoä (X, Y, Z) trong heä toïa ñoä ECEF.
k: heä soá tyû leä giöõa hai heä toïa ñoä khoâng gian.
R: ma traän quay.











=
zzz
yyy
xxx
nml
nml
nml
R
Trong ñoù:
li, mi, ni : Cos goùc ñònh höôùng cuûa caùc truïc Ox,
Oy, Oz cuûa heä toïa ñoä O’x’y’z’ trong heä toïa ñoä
Oxyz.

• Chuyeån ñoåi baûy tham soá]
Xaùc laäp coâng thöùc Molodensky môû roäng:




















∆+−
∆+−
−∆+
+










∆
∆
∆
=










'
'
'
1
1
1
Z
Y
X
s
s
s
Z
Y
X
Z
Y
X
εψ
εω
ψω

KHOÂNG GIANKHOÂNG GIAN5. PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ
5.1. Khaùi quaùt
• Pheùp chieáu baûn ñoà laø moät quaù trình
chuyeån ñoåi vò trí treân maët cong cuûa traùi ñaát
vôùi caùc toïa ñoä ñòa lyù (Φ, λ) sang toïa ñoä
phaúng (x, y).
• Coù hôn 400 pheùp chieáu baûn ñoà ñöôïc ñöa ra
vaø ñöôïc phaân lôùp theo caùc thoâng soá sau:
- Maët phaúng chieáu: maët phaúng (perspective), hình
noùn (conical), hình truï (cylindrical).
- Höôùng: bình thöôøng (Normal), ngang (transverse ),
nghieâng (oblique).
- Ñaëc tính: ñoàng goùc (conformality), töông töông

5.1. Khaùi quaùt
• Bieåu dieãn theo toaùn hoïc:
Phöông trình chung moâ taû pheùp chieáu:
x = f1 (ϕ,λ)
y = f2 (ϕ,λ)
Chieáu baûn
ñoàA(ϕ,λ) A’(x,y)

5.1. Khaùi quaùt
• Bieåu dieãn ñoái töôïng treân baûn ñoà
Maët phaúng baûn ñoà.
1
2
3
1 Chieáu thaúng goùc
maët toaùn hoïc
2
Thu nhoû theo tæ leä
baûn ñoà caàn veõ
3
Chieáu xuoáng maët
phaúng baûn ñoà
Maët toaùn hoïc bieåu dieãn
traùi ñaát (Ellipsesoid)
Maët toaùn hoïc bieåu
ñieãn traùi ñaát thu nhoû
theo tyû leä

5.1. Khaùi quaùt
• Heä toïa ñoä chieáu laø heä toïa ñoä phaúng. Vò trí treân
ñoù ñöôïc xaùc ñònh baèng caëp toïa ñoä (x,y).
Y>0
X<0
Y>0
X>0
Y<0
X>0
Y<0
X<0
(0,0)
Y
X

5.2. Phaân loaïi pheùp chieáu
• Phaân loaïi theo maët phaúng chieáu:
- Maët phaúng (perspective),
- Hình noùn (conical),
- Hình truï (cylindrical).
• Phaân loaïi theo maët phaúng chieáu:
- Bình thöôøng (Normal),
- Ngang (transverse ),
- Nghieâng (oblique).
• Phaân loaïi theo ñaëc tính
- Ñoàng goùc (conformality) (Equal angle)
- Töông töông (equivalent)
- Ñoàng khoaûng caùch (equidistance)

• Pheùp chieáu phaúng
- Pheùp chieáu phaúng ñöôïc phaân loaïi döïa treân taâm
chieáu (projection center) hoaëc ñieåm nhìn (viewpoint).
Gnomonic Stereo graphic External Ortho graphic Photographic
- Moät trong nhöõng pheùp chieáu phaúng phoå bieán nhaát
laø pheùp chieáu Stereo cöïc vôùi maët phaúng chieáu caét
truïc Baéc hoaëc Nam vaø taâm chieáu laø cöïc coøn laïi.

Bình thöôøng Ngang
Nghieâng
• Pheùp chieáu hình noùn
- Pheùp chieáu hình noùn ñöôïc phaân loaïi döïa theo höôùng
chieáu cuõng nhö kích thöôùc hình noùn.
Phaân loaïi heo höôùng chieáu:

• Pheùp chieáu hình noùn
Beân trong
(inside)
Tieáp xuùc
(Tangent)
Caét
(secant)
Phaân loaïi döïa theo kích thöôùc hình noùn:

• Pheùp chieáu hình truï
- Pheùp chieáu hình truï ñöôïc phaân loaïi döïa theo caùc
tröôøng hôïp nhö vôùi pheùp chieáu hình noùn.
Phaân loaïi theo höôùng chieáu:
Bình thöôøng Ngang
Nghieâng

Beân trong
(inside) Tieáp xuùc
(Tangent)
Caét
(secant)
• Pheùp chieáu hình truï
- Pheùp chieáu hình truï ñöôïc phaân loaïi döïa theo caùc
tröôøng hôïp nhö vôùi pheùp chieáu hình noùn.
Phaân loaïi theo kích thöôùc hình truï

5.3. Moät soá löôùi chieáu baûn ñoà thöôøng gaëp
• Löôùi baûn ñoà ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû pheùp
chieáu baûn ñoà.
• Löôùi chieáu baûn ñoà laø moät bieåu dieãn cuûa löôùi
kinh vó tuyeán leân baûn ñoà theo moät pheùp chieáu cuï
theå.

• Pheùp chieáu hình truï ñöôïc söû duïng phoå bieán trong
vieäc xaây döïng caùc baûn ñoà ñòa hình tæ leä trung
bình vaø tæ leä lôùn.
• UTM (Universal Transverse Mercator) laø löôùi chieáu
hình truï phoå bieán nhaát vôùi moät truïc naèm ngang,
hình truï caét vaø ñoàng goùc (conformality).
• UTM thöôøng ñöôïc söû duïng cho baûn ñoà ñòa hình
trong ñoù traùi ñaát ñöôïc chia thaønh 60 muùi vôùi beà
roäng 6 ñoä kinh tuyeán.

• Löôùi chieáu hình truï ngang ñoàng goùc Gauss –
Kruger
- Ñaàu theá kyû XIX, nhaø toaùn hoïc K.F.Gauss (Ñöùc)
coâng boá lí thuyeát veà pheùp chieáu ñoàng goùc sau ñoù
L.Kruger ñaõ cuï theå hoaù vaø tìm ra coâng thöùc cho cho
löôùi chieáu hình truï ngang ñoàng goùc vaøo naêm 1912.
- Löôùi chieáu naøy ñöôïc söû duïng ôû nöôùc ta ñeå tính
toaï ñoä phaúng cho caùc ñieåm khoáng cheá traéc ñòa vaø
chia maûnh heä thoáng baûn ñoà cô baûn nhaø nöôùc theo
heä toaï ñoä Gauss.
- Baûn chaát cuûa löôùi chieáu Gauss-Kruger chính laø heä
thöùc xaùc ñònh moái lieân heä giöõa toaï ñoä ñòa lyù
cuûa caùc ñieåm treân beà maët Ellipsoid vaø toaï ñoä
vuoâng goùc phaúng töông öùng treân maët phaúng baûn
ñoà.

Kruger
- Hình truï chieáu naèm ngang, coù truïc naèm treân maët
phaúng xích ñaïo vaø ñi qua taâm Ellipsoid traùi ñaát vaø
tieáp xuùc vôùi maët naøy theo moät ñöôøng kinh tuyeán.
- Kinh tuyeán tieáp xuùc khoâng bò sai soá trong löôùi
chieáu. Caùc ñöôøng kinh tuyeán naèm phía Ñoâng vaø
Taây kinh tuyeán tieáp xuùc seõ bò leäch khi chieáu leân
maët phaúng baûn ñoà.

Kruger P
P’
EE’

Kruger
- Caùc vò trí naèm caøng xa kinh tuyeán trung öông thì sai
soá caøng lôùn daàn, nhaèm giaûm sai soá theo yeâu caàu
veà ñoä chính xaùc ngöôøi ta chia maët Ellipsoid traùi ñaát
ra laøm nhieàu muùi kinh tuyeán.
- Beà maët Ellipsoid traùi ñaát ñöôïc chia laøm caû thaûy 60
muùi nhò giaùc caàu. Khi ñöôïc caêng ra maët phaúng thì
moãi nhò giaùc caàu trôû thaønh nhò giaùc phaúng ñöôïc
giôùi haïn bôûi 2 cung kinh tuyeán bieân.

Kruger
- Kinh tuyeán tieáp tuyeán cuûa moãi muùi ñöôïc goïi laø
kinh tuyeán trung öông (kinh tuyeán giöõa) cuûa muùi
chieáu. Khi chieáu leân maët phaúng, kinh tuyeán naøy
naèm treân moät ñöôøng thaúng vaø khoâng coù sai soá
ñoä daøi, ñöôøng thaúng naøy ñöôïc choïn laøm truïc toïa
ñoä X cuûa nhò giaùc phaúng
- Xích ñaïo trong moãi muùi cuõng naèm treân moät ñöôøng
thaúng treân maët phaúng chieáu, thaúng goùc vôùi truïc
X, vaø ñöôïc choïn laøm truïc Y.
- Hai ñöôøng thaúng X vaø Y chính laø hai truïc toaï ñoä
phaúng vuoâng goùc treân toaøn boä muùi chieáu.

Kruger
Kinh tuyeán goác
Kinh tuyeán giöõa
Xích ñaïo
30 90
1 2 3
0 60
120

Kruger
- Moãi muùi coù moät heä thoáng toaï ñoä rieâng, ñöôïc
bieåu thò tröïc tieáp leân maët phaúng baûo toaøn goùc
chieáu vaø ñoàng dieän tích.
- ÔÛ moãi muùi caùc kinh tuyeán khaùc coù daïng cung hoäi
tuï ôû cöïc. Caùc vó tuyeán laø nhöõng ñöôøng caét vuoâng
goùc vôùi kinh tuyeán.
- Ñoä cong cuûa caùc kinh - vó tuyeán ôû moãi maûnh baûn
ñoà cô baûn nhaø nöôùc laø khoâng ñaùng keå.

Kruger
- Nöôùc ta ôû vuøng vó ñoä thaáp. Ñoä cong chæ baét ñaàu
nhaän thaáy treân tôø baûn ñoà cô baûn tæ leä 1/200 000
vaø nhoû hôn. ÔÛ taát caû caùc maûnh baûn ñoà tæ leä
lôùn hôn 1/200 000 caùc ñöôøng cong kinh tuyeán vaø vó
tuyeán ñeàu laø ñöôøng thaúng.
- Trong cuøng moät muùi taát caû caùc maûnh baûn ñoà
cuøng tæ leä coù theå gheùp laïi vôùi nhau ñöôïc maø
khoâng bò ñöùt quaõng hay choàng cheùo nhau.

5.3. Moät soá löôùi chieáu baûn ñoà thöôøng gaëp• Löôùi chieáu hình truï ngang ñoàng goùc Gauss –
Kruger
- Laõnh thoå nöôùc ta naèm trong phaïm vi 4 muùi: muùi
thöù 47, 48, 49, vaø 50 vôùi caùc kinh tuyeán trung öông
laø 990
, 1050
, 1110
, vaø 1170
. Phaàn ñaát lieàn haàu heát
naèm ôû muùi thöù 48 vaø 49.
- Toaï ñoä löôùi km treân baûn ñoà theo pheùp chieáu
Gauss ñöôïc ghi laïi treân khung baûn ñoà ñòa hình.
- Heä thoáng löôùi toaï ñoä vuoâng goùc (toaï ñoä oâ
vuoâng), löôùi km trong moãi muùi tính töø kinh tuyeán
giöõa veà phía ñoâng ñöôïc veõ treân baûn ñoà khoâng chæ
haïn cheá ñeán ñoä roäng laø 30
(trong muùi 60
) maø ñeán
30
30’ ñeå coù ñoä phuû laø 30’ôû vuøng ven cuûa muùi
keà.

• Löôùi chieáu UTM
- Löôùi chieáu UTM cuõng laø pheùp chieáu hình truï ngang
ñoàng goùc nhöng hình truï chieáu khoâng tieáp xuùc vôùi
maët Ellipsoid taïi kinh tuyeán trung öông maø caét theo
hai caùt tuyeán caùch ñeàu kinh tuyeán trung öông 180 km
veà 2 phía.
- Tæ leä chieàu daøi khoâng ñoåi treân 2 voøng caùt tuyeán,
coøn tæ leä chieàu daøi treân kinh tuyeán truïc laø
m=0,9996.
- Öu ñieåm cuûa löôùi chieáu UTM so vôùi löôùi chieáu Gauss
laø sai soá bieán daïng taïi bieân caùc muùi chieáu ñöôïc
giaûm bôùt vaø phaân boá ñeàu trong phaïm vi 60
.

- Trong heä toaï ñoä phaúng UTM cuõng quy öôùc chuyeån
truïc x veà beân traùi caùch kinh tuyeán truïc 500 km.
- Trò soá toaï ñoä x cuûa goác toaï ñoä ñöôïc quy ñònh khaùc
nhau cho Baéc vaø Nam baùn caàu. Trò soá naøy ôû Baéc
baùn caàu vaãn laø 0 nhö heä toaï ñoä Gauss, ôû Nam baùn
caàu laø 10 000 km.
- Nöôùc ta naèm ôû baéc baùn caàu neân toaï ñoä cuûa goác
toaï ñoä seõ laø Y=500 km vaø X=0.9

180km
180km
Kinh tuyeán
giöõa
0km
500km
Kinh tuyeán
giöõa
X
Xích ñaïo

5.4. Heä thöùc toaùn trong caùc löôùi chieáu hình truï
ngang
• Pheùp chieáu hình truï ngang ñöôïc söû duïng ôû Vieät
Nam vaø phoå bieán ôû nhieàu quoác gia treân theá giôùi.
• Phaàn sau ñeà caäp ñeán heä thöùc toaùn hoïc xaùc laäp
moái lieân heä giöõa heä toïa ñoä caàu vaø heä toïa ñoä
phaúng treân caùc löôùi chieáu söû duïng pheùp hình truï
ngang naøy.

5.4. Heä thöùc toaùn trong caùc löôùi chieáu hình truï
ngang
• Ñoái vôùi pheùp chieáu hình truï ngang söû duïng löôùi
chieáu Gauss-Kruger vaø löôùi chieáu UTM, coâng thöùc
chuyeån töø toïa ñoä traéc ñòa sang toïa ñoä chieáu:
...
...
7
7
5
5
3
3
1
1
8
8
6
6
4
4
2
20
++++=
+++++=
lBlBlBlBy
lAlAlAlAXx
• Trong ñoù, ñoái vôùi moãi moät heä toaï ñoä ñòa lyù cuï
theå ta caàn xaùc ñònh caùc heä soá Ai, Bi töông öùng.

5.5. Sai soá treân baûn ñoà
• Goïi (x, y) laø moät ñieåm treân moät ñöôøng troøn coù
baùn kính voâ cuøng beù thuoäc Ellipsoid vaø (x’,y’) laø
ñieåm töông öùng treân maët phaúng chieáu.
• Do söï bieán daïng cuûa pheùp chieáu neân ñoaïn x’ vaø
y’ seõ baèng x vaø y nhaân vôùi tyû leä theo caùc höôùng
töông öùng laø m vaø n.
x’=mx
y’=ny n
y
y
m
x
x
'
,
'
==

• Thay caùc giaù trò x, y vaøo phöông trình ñöôøng troøn ta
ñöôïc:
2
22
''
r
n
y
m
x
=





+





• Baèng caùc pheùp bieán ñoåi ñôn giaûn bieåu thöùc treân
ñöôïc vieát laïi nhö sau:
1
''
22
=





+





nr
y
mr
x

• Phöông trình treân laø phöông trình cuûa moät Ellipse.
Tröôøng hôïp toång quaùt, hình chieáu cuûa ñöôøng
troøn treân maët ellipsoid hay treân maët caàu laø moät
Ellipse.
• Ellipse nay ñöôïc goïi laø Ellipse sai soá hai Ellipse bieán
daïng.
• Hình daïng vaø kích thöôùc cuûa ellipse trong caùc pheùp
chieáu khaùc nhau vaø taïi caùc ñieåm khaùc nhau treân
maët löôùi chieáu seõ khaùc nhau vì coù söï thay ñoåi tyû
leä treân löôùi chieáu.

KHOÂNG GIANKHOÂNG GIAN6. CAÙC HEÄ TOAÏ ÑOÄ SÖÛ DUÏNG TAÏI VIEÄT NAM
6.1. Heä quy chieáu
• INDIAN54
- Ellipsoid quy chieáu:
+ Everest 1830
+ a = 6377276.34518
+ 1/f = 300.801725401854980
- Pheùp chieáu baûn ñoà:
+ UTM
+ muùi chieáu 60
+ k0 = 0.9996

• HN72
+ Krasovsky 1940
+ a = 6378245
+ 1/f = 298.300003166221870
+ Gauss-Kruger
+ Muùi chieáu 30
+ k0 = 1

• VN2000
+ WGS 1984
+ a = 6378137
+ 1/f = 298.257222932869640
+ UTM
+ muùi chieáu 30
+ k0 = 0.9999

6.1. Heä ñoä cao
• Sau giaûi phoùng mieàn Nam, naêm 1976 Cuïc Ño ñaïc –
Baûn ñoà Nhaø nöôùc ñaõ tieáp nhaän taøi lieäu maïng
löôùi ñoä cao mieàn Nam löu giöõ taïi Nha Ñòa dö Ñaø
Laït ñeå ñaùnh giaù ñöa vaøo söû duïng taïm thôøi.
• Maïng löôùi ñoä cao haïng I, II mieàn Nam bao goàm
2.711Km ñöôøng haïng I vaø 1.443Km ñöôøng haïng II
ñöôïc tính theo Heä Muõi Nai (Haø Tieân).
• Sau ñoù, toaøn boä ñoä cao ñaõ ñöôïc chuyeån sang Heä
ñoä cao Haûi Phoøng –1972 theo coâng thöùc hHP =
hMN + 0.167m ñeå söû duïng taïm thôøi.

MOÂ HÌNH DÖÕ LIEÄU KHOÂNG GIANMOÂ HÌNH DÖÕ LIEÄU KHOÂNG GIAN
1. Giôùi thieäu
2. Ñoái töôïng khoâng gian
3. Moâ hình döõ lieäu khoâng gian
4. Döõ lieäu thuoäc tính
5. Moâ hình quan heä

1. GIÔÙI THIEÄU
• Theá giôùi thöïc (caùc thöïc theå) ñöôïc bieåu dieãn baèng
nhöõng ñoái töôïng khoâng gian döôùi daïng döõ lieäu soá
(khoâng gian vaø phi khoâng gian).
• Thöïc theå khoâng gian (spatial entity) ñöôïc ñònh nghóa
laø nhöõng gì toàn taïi trong theá giôùi thöïc.
• Ñoái töôïng khoâng gian (spatial object) laø nhöõng thöïc
theå khoâng gian ñöôïc bieåu dieãn trong maùy tính soá.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Töø theá giôùi thöïc ñeán moâ hình khoâng gian vaø moâ
hình döõ lieäu khoâng gian.
Theá giôùi
thöïc chöùa
caùc
thöïc theå
khoâng gian
Moâ hình
khoâng
gian chöùa
caùc
ñoái töôïng
khoâng
gian
Moâ hình
döõ lieäu
khoâng gian
chöùa
döõ lieäu
cuûa caùc
ñoái töôïng
khoâng
gian

1. GIÔÙI THIEÄU
• Moâ hình khoâng gian laø söï ñôn giaûn hoaù theá giôùi
thöïc, laø taäp nhöõng phaàn töû bieåu dieãn caùc thöïc
theå khoâng gian trong theá giôùi thöïc.
• Moâ hình döõ lieäu khoâng gian töông öùng vôùi taäp
caùc nguyeân taéc ñeå chuyeån theá giôùi thöïc thaønh
caùc ñoái töôïng khoâng gian ñöôïc mieâu taû moät caùch
Logic.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Döõ lieäu (Data) laø söï bieåu dieãn nhöõng söï kieän,
khaùi nieäm, chæ thò, taøi lieäu,... baèng moät ñònh
daïng thích hôïp cho vieäc truyeàn thoâng, phieân dòch
vaø xöû lyù baèng khaû naêng cuûa ngöôøi hoaëc töï
ñoäng baèng maùy.
• Thoâng tin (Information) laø yù nghóa maø con ngöôøi
gaùn cho döõ lieäu theo nhöõng qui öôùc nhaát ñònh .

1. GIÔÙI THIEÄU
• Trong GIS, döõ lieäu veà caùc ñoái töôïng khoâng gian
ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng nhò phaân theo moâ hình
raster hoaëc vector.
• Trong moâ hình raster, caùc ñoái töôïng khoâng gian
ñöôïc chia thaønh nhöõng oâ löôùi baèng nhau goïi laø
ñieåm aûnh (pixel), moãi ñieåm aûnh chæ coù moät
thuoäc tính.
• Trong moâ hình vector, caùc ñoái töôïng khoâng gian
ñöôïc bieåu dieãn nhö nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Moâ hình hoùa döõ lieäu laø tieán trình xaùc ñònh vaø
toå chöùc döõ lieäu veà theá giôùi thöïc trong nhöõng taäp
döõ lieäu soá ñeå coù ñöôïc nhöõng thoâng tin caàn
thieát.
• Moâ hình döõ lieäu laø toå chöùc döõ lieäu veà theá giôùi
thöïc moät caùch logic theo moät sô ñoà naøo ñoù.
• Caáu truùc döõ lieäu laø moät söï saép xeáp döõ lieäu
trong maùy tính phuø hôïp vôùi moâ hình döõ lieäu ñaõ
choïn, phuïc vuï cho vieäc quaûn lyù, löu tröõ vaø truy
vaán.

1. GIÔÙI THIEÄU
• Cô sôû döõ lieäu laø moät taäp hôïp nhöõng döõ lieäu
ñöôïc toå chöùc theo moät sô ñoà khaùi nieäm vôùi moät
taäp caùc thuû tuïc theâm, xoùa, söûa döõ lieäu trong
cuøng moät caáu truùc.
• Heä quaûn trò cô sôû döõ lieäu (DBMS) laø moät taäp
hôïp phaàn meàm duøng ñeå toå chöùc döõ lieäu trong cô
sôû döõ lieäu coù chöùc naêng nhaäp, kieåm tra, truy
vaán vaø toå hôïp döõ lieäu.
• GIS quaûn lyù döõ lieäu khoâng gian vaø phi khoâng gian
moät caùch rieâng bieät vaø coù khaû naêng lieân keát
vôùi caùc heä quaûn trò cô sôû döõ lieäu beân ngoaøi.

2. ÑOÁI TÖÔÏNG KHOÂNG GIAN
• Ñoái töôïng khoâng gian laø phaàn töû cuûa taäp moâ
hình khoâng gian töôïng tröng cho caùc thöïc theå khoâng
gian trong theá giôùi thöïc.
• Trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù, moãi thöïc theå
khoâng gian coù theå ñöôïc bieåu dieãn thaønh nhöõng
ñoái töôïng daïng ñieåm, ñöôøng, vuøng, beà maët hoaëc
khoái.

• Bieåu dieãn caùc ñoái töôïng khoâng gian trong GIS
×
×
×
×
× ×
×
× ×
×
a) Caùc ñoái töôïng daïng
ñieåm nhö nhöõng ñòa vaät
ñaëc tröng trong caùc baûn
ñoà tæ leä nhoû ñöôïc bieåu
dieãn trong khoâng gian 0-D
b) Caùc ñoái töôïng daïng
ñöôøng nhö tim ñöôøng giao
thoâng ñöôïc bieåu dieãn
trong khoâng gian 1-D

c) Caùc ñoái töôïng coù
daïng vuøng phaúng nhö
soâng hoà ñöôïc bieåu
dieãn trong khoâng gian
2-D
d) Caùc ñoái töôïng coù
daïng cuûa moät maët
cong baát kyø nhö beà
maët ñòa hình, ñöôïc
bieåu dieãn trong
khoâng gian 2.5-D

e) Caùc ñoái töôïng daïng hình khoái
nhö ñöôøng haàm, caàu vöôït ñöôïc
bieåu dieãn trong khoâng gian 3-D

• Maïng ñöôøng cuõng coù theå xem nhö nhöõng ñoái
töôïng khoâng gian.
• Loaïi ñoái töôïng maïng ñöôøng haàu nhö khoâng coù
taàm quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø ñòa chaát hoïc, noù
chæ ñöôïc öùng duïng chuû yeáu trong caùc maïng truyeàn
thoâng nhö ñöôøng saét, ñöôøng boä, ñöôøng daây ñieän
thoaïi, ñöôøng ñaây truyeàn taûi ñieän,...

• Nhieàu ñoái töôïng khoâng gian trong theá giôùi thöïc coù
caùc chieàu khoâng gian giaùn ñoaïn.
• Khi moät ñoái töôïng ñöôøng töï nhieân ñöôïc ño vôùi
moät tyû leä lôùn daàn thì chieàu daøi cuûa noù cuõng
taêng daàn.
• Moái quan heä giöõa logarit chieàu daøi L vaø logarit
chieàu daøi thanh ño d:
logL(d) = a + (1-D)log(d)
• Ñoä doác cuûa ñöôøng thaúng laø 1-D, vôùi D laø
chieàu giaùn ñoaïn vaø a laø moät haèng soá. Giaù
trò tieâu bieåu cuûa D laø 1,25.

• Nhieàu ñoái töôïng töï nhieân coù ñaëc tính töông ñoàng
trong luùc quan saùt khi ñöôïc phoùng to, tính ñoàng
daïng khi thay ñoåi tyû leä.
• Trong theá giôùi thöïc, caùc thöïc theå khoâng gian coù
theå lieân tuïc trong khoâng gian nhö nhieät ñoä, ñoä
aåm,... hoaëc giaùn ñoaïn trong khoâng gian nhö loaïi
hình söû duïng ñaát, nhaø ôû,...

• Caùc ñoái töôïng khoâng gian cuõng coù theå ñöôïc
nhoùm theo hai loaïi khaùc nöõa tuøy theo chuùng thuoäc
loaïi “töï nhieân” hay “ phi töï nhieân”.
• Caùc ñoái töôïng khoâng gian töï nhieân töông öùng vôùi
caùc thöïc theå khoâng gian rôøi raïc coù theå nhaän
dieän ñöôïc trong theá giôùi thöïc.
• Caùc ñoái töôïng phi töï nhieân laø caùc thöïc theå ñöôïc
con ngöôøi taïo ra nhö ñöôøng bao ñaát ñai hay moät
pixel.

• Phaân loaïi caùc ñoái töôïng khoâng gian
a) Caùc ñöôøng ñaúng cao laø
ñoái töôïng khoâng gian töï
nhieân giôùi haïn theo ñònh
nghóa
×
×
×
×
×
×
×
×
×
××
×
×
×
100
200
300
400
b) Baûn ñoà maãu ñieåm bao goàm
nhöõng ñoái töôïng khoâng gian töï
nhieân ñöôïc giôùi haïn theo maãu vì
kích thöôùc vaø hình daùng cuûa ñoái
töôïng ñöôïc xaùc ñònh bôûi maät ñoä
maãu

3
1
2
c) Moät baûn ñoà haønh chính bao
goàm nhöõng ñoái töôïng khoâng
gian phi töï nhieân khoâng ñoàng
ñeàu
d) Moät baûn ñoà khung löôùi
bao goàm nhöõng ñoái töôïng
khoâng gian phi töï nhieân
ñoàng ñeàu

Ñoái töôïng khoâng gian
Töï nhieân Phi töï nhieân
Giôùi haïn
maãu
Giôùi haïn
ñònh nghóa
Khoâng
ñoàng ñeàu
Ñoàng ñeàu

• Ñoái töôïng khoâng gian töï nhieân
- Ñoái töôïng khoâng gian giôùi haïn theo maãu (Sampling-
Limited Spatial Objects) laø nhöõng ñoái töôïng bieåu dieãn
caùc thöïc theå khoâng gian töï nhieân maø thoâng tin veà
noù nhö hình daïng vaø kích thöôùc ñöôïc xaùc ñònh bôûi
nhöõng thoâng tin toång theå cho töøng thöïc theå.
- Ñoái töôïng khoâng gian giôùi haïn theo ñònh nghóa
(Definition-Limited Spatial Objects) laø nhöõng ñoái töôïng
bieåu dieãn caùc thöïc theå khoâng gian töï nhieân maø
nhöõng thoâng tin veà noù ñaõ ñöôïc ñònh nghóa.

• Ñoái töôïng khoâng gian phi töï nhieân
- Ñoái töôïng khoâng gian phi töï nhieân khoâng ñoàng ñeàu
(Irregular Imposed Spatial Objects) laø nhöõng ñoái töôïng
bieåu dieãn caùc thöïc theå khoâng gian do con ngöôøi ñaët
ra coù hình daïng vaø kích thöôùc khoâng ñoàng ñeàu.Ví
duï: vuøng haønh chaùnh.
- Ñoái töôïng khoâng gian phi töï nhieân ñoàng ñeàu (Regular
Imposed Spatial Objects) laø nhöõng ñoái töôïng bieåu dieãn
caùc thöïc theå khoâng gian do con ngöôøi ñaët ra coù hình
daïng vaø kích thöôùc gioáng nhau nhö caùc pixel trong moät
aûnh raster. .

3. MOÂ HÌNH DÖÕ LIEÄU KHOÂNG GIAN RASTER,
VECTOR
• Moâ hình Raster raát thích hôïp ñoái vôùi vieäc chia
nhoû caùc bieán lieân tuïc theo khoâng gian.
• Moâ hình Raster ñöôïc söû duïng cho caùc aûnh soá;
phaân tích vaø xöû lyù aûnh soá laø nhöõng moân hoïc
toàn taïi laâu daøi vôùi nhieàu öùng duïng roäng raõi
trong aûnh vieãn thaùm, aûnh y hoïc,...

VECTOR
• Ñoái vôùi vieäc bieåu dieãn baûn ñoà moâ hình vector coù
nhieàu öu ñieåm vöôït troäi so vôùi moâ hình Raster.
• Trong moâ hình Vector, ñöôøng ñöôïc taïo baèng caùch
noái tuaàn töï caùc ñieåm, hoaëc caùc ñænh (Vertex).
Moãi ñænh ñöôïc taïo ra töø moät caëp toïa ñoä khoâng
gian, vì vaäy noù coù teân laø Vector.

VECTOR
• Moâ hình Vector raát thích hôïp cho vieäc veõ baûn ñoà.
Baøn soá hoùa söû duïng caùc nguyeân lyù xaáp xæ
ñöôøng ñeå taïo ra döõ lieäu soá ôû daïng vector.
• Tuy nhieân, caùc caáu truùc döõ lieäu caàn thieát ñeå löu
tröõ döõ lieäu Vector thöôøng phöùc taïp hôn baûn Raster
cuûa noù.
• Caùc giaûi thuaät choàng lôùp caùc baûn ñoà ôû daïng
Vector thöôøng gaëp nhieàu khoù khaên hôn.

VECTOR
• Bieåu dieãn ñoái töôïng trong moâ hình Vector,
Raster.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•••
•
•
•
•
• • •
•
•
•
• •
••
•
•
•
a) Ñöôøng bao bieåu dieãn
moät ñoái töôïng vuøng
trong moâ hình vector
b) Bieåu dieãn ñoái töôïng
vuøng töông töï trong moâ
hình raster

VECTOR
3.1. Moâ hình Raster.
• Moâ hình raster chia nhoû caùc bieán lieân tuïc trong
khoâng gian thaønh nhöõng oâ nhoû, goïi laø ñieåm aûnh
(pixel), moãi ñieåm aûnh ñöôïc xem nhö ñoàng nhaát cuøng
moät thuoäc tính.
• Toaøn theå khoâng gian ñöôïc bieåu dieãn nhö moät ma
traän cuûa nhöõng ñieåm aûnh. Moãi ñieåm aûnh ñöôïc
bieåu dieãn bôûi moät con soá.
• Moâ hình raster aùp duïng cho caùc ñoái töôïng khoâng gian
phi töï nhieân ñoàng ñeàu.

VECTOR
• Caùc ñoái töôïng ñieåm ñöôïc bieåu dieãn baèng caùc ñieåm
aûnh ñôn.
• Ñoái töôïng ñöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng moät chuoãi
caùc ñieåm aûnh lieân tuïc vaø coù ñoä roäng khoâng ñeàu
vì kích thöôùc cuûa ñieåm aûnh quaù thoâ.
• Ñoái töôïng vuøng trong moâ hình raster coù ñöôøng bieân
zic-zac tuøy theo kích thöôùc cuûa ñieåm aûnh.

VECTOR
• Bieåu dieãn ñoái töôïng vuøng baèng moâ hình raster.
Baûn ñoà
goác
Löôùi choàng lôùp
(grid overlay)
1
6 7
5
Baûn ñoà daïng oâ
löôùi
Coät
Doøng
8
7
6
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5 7 8 9
7777776666
777777
7
77
7
7
7
7
77
6666
6 6 6 6 6
6 6 6666
6
6
6
6
5
5
5
5
10
555
555
555
555
5
5
1111
1111
1111
1111
1
1
6

VECTOR
• Ñoä phaân giaûi khoâng gian cuûa Raster laø kích thöôùc
cuûa moät pixel treân maët ñaát.
• Dung löôïng löu tröõ trong moâ hình Raster theo ñoä phaân
giaûi.
Ví duï: Vôùi ñoä phaân giaûi 100m, moät vuøng vuoâng
100km caàn moät raster coù 1000 haøng vaø 1000 coät
töông öùng vôùi 1 trieäu pixel vaø ñeå coù ñoä phaân giaûi
10m thì caàn 100trieäu pixel. Neáu duøng 1byte ñeå bieåu
dieãn 1 pixel thì dung löôïng caàn thieát laø 100MB.
• Moâ hình Raster thöôøng ñöôïc bieåu dieãn vôùi caùc caáu
truùc coù söû duïng caùc phöông phaùp neùn döõ lieäu ñeå
giaûm bôùt dung löông löu tröõ.

VECTOR
• Moâ hình raster coù öu ñieåm laø caùc loaïi döõ lieäu
khoâng gian khaùc nhau coù theå choàng lôùp vôùi nhau
maø khoâng caàn söû duïng caùc pheùp tính toaùn hình hoïc
phöùc taïp nhö vieäc choàng lôùp baûn ñoà trong moâ hình
vector.
• Xöû lyù döõ lieäu raster coù hieäu quaû ñoái vôùi caùc
thuaät toaùn truy vaán laân caän, loïc khoâng gian, choàng
lôùp cuûa hai hoaëc nhieàu lôùp döõ lieäu.
• Tuy nhieân, xöû lyù raster laïi khoâng hieäu quaû ñoái vôùi
caùc thuaät toaùn tìm taát caû caùc pixel laân caän thuoäc
hoaøn toaøn veà moät ñoái töôïng.

VECTOR
• Caùch toå chöùc moâ hình raster phuø hôïp vôùi caùc moâ
hình khoâng gian lieân tuïc, ñaëc bieät ôû ñoù chæ coù moät
thuoäc tính chæ ñoä bieán ñoåi khoâng gian cao nhö döõ
lieäu treân caùc aûnh veä tinh.
• Vieäc boá trí caùc pixel ñeàu ñaën trong moät löôùi ñeàu laø
moät ñieàu kieän lyù töôûng cho vieäc tính toaùn vaø bieåu
dieãn ñoä doác khoâng gian.

VECTOR
3.2. Moâ hình Vector.
• Moâ hình vector bieåu dieãn caùc ñoái töôïng khoâng gian
theo ba daïng ñieåm, ñöôøng, vuøng.
• Moâ hình vector aùp duïng cho caùc ñoái töôïng khoâng gian
töï nhieân giôùi haïn theo maãu hoaëc giôùi haïn theo ñònh
nghóa vaø nhöõng ñoái töôïng khoâng gian phi töï nhieân
khoâng ñoàng ñeàu.

20030829 gis dai cuong

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a 20030829 gis dai cuong

Similar a 20030829 gis dai cuong (20)

20030829 gis dai cuong