1. 9-1
McGraw-Hill/Irwin
Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

2. Шийдвэр гаргалтанд
туслах системүүд
Шийдвэр гаргалтанд туслах
УМС ба ШГТС
Хиймэл оюун ухаан
Эксперт системүүд
McGraw-Hill/Irwin
Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.
Бүлэг
9

3. Хичээлийн зорилго
1.
2.
3.
4.
9-3
Бизнес дэх шийдвэр гаргалтанд туслах үйл
ажиллагааны хэлбэр ба хэрэглээнд гарч буй
өөрчлөлтүүд.
Удирдлагын мэдээллийн системүүдийн үүрэг
роль ба тайлагналын хувилбарууд.
Онлайн шинжилгээний процессууд нь
менежерүүдийн мэдээллийн гол хэрэгцээ
шаардлагуудыг хэрхэн хангадаг вэ?
Шийдвэр гаргалтанд туслах системийн ойлголт
ба уламжлалт удирдлагын мэдээллийн
системээс ямар ялгагдах чанар

4. Хичээлийн зорилго
5.
Доорх мэдээллийн системүүд нь удирдлага,
менежерүүд, ба бизнесийн мэргэжлийн
хүмүүсийн мэдээллийн хэрэгцээг хэрхэн хангаж
чадахыг тайлбарлах:
Дээд удирдлагын мэдээллийн системүүд
b. Байгууллагын мэдээллийн порталууд
c. Мэдлэгийн удирдлагын системүүд
a.
9-4

5. Хичээлийн зорилго
5.
6.
9-5
Төв мэдрэлийн сүлжээнүүд, fuzzy logic,
генетикийн алгоритмууд, виртуаль бодит
байдал, оюун ухааны агентуудыг бизнест хэрхэн
хэрэглэдэг вэ?
Бизнесийн шийдвэр гаргалтанд эксперт
системүүдийг хэрхэн хэрэглэдэг вэ?

6. Удирдлагын янз бүрийн түвшин
дээр шаардагддаг мэдээллүүд
9-6

7. Удирдлагын шийдвэр
гаргалтын түвшингүүд
Стратегийн
удирдлага
Дээд
удирдлагууд байгууллагын зорилго, стратеги,
бодлого, ба зорилтуудыг боловсруулдаг
Стратегийн төлөвлөлтийн процессийн хэсэг
Тактикийн
Өөрийгөө
удирдлага
чиглүүлдэг багийн бизнесийн
мэргэжлийн хүмүүс болон биүнесийн нэгжүүдийн
менежерүүд нь
Богино ба дунд хугацааны төлөвлөгөө, хуваарь,
төсвийг боловсруулна
Дэд нэгжүүдийнхээ бодлого, процедур, бизнесийн
зорилтуудыг тодорхойлно
9-7

8. Удирдлагын шийдвэр
гаргалтын түвшингүүд
Үйл
ажиллагааны менежмент
Өөрийгөө
чиглүүлэгч багуудын гишүүд эсвэл үйл
ажиллагааны менежерүүд
Богино хугацааны төлөвлөгөөнүүдийг (долоо хоног
тутмын үйлдвэрлэлийн хуваарь г.м) боловсруулна.
9-8

9. Мэдээллийн чанар
бүтээгдхүүнүүдийн онцлог шинж,
харилцан хамаарал, чанарууд нь мэдээллийг илүү
үнэ цэнэтэй болгоно
Мэдээлэл нь 3 хэмжээстэй:
Мэдээллийн
Цаг
хугацаа
Агуулга
Хэлбэр
9-9

10. Мэдээллийн чанарын онцлог
шинжүүд
9-10

11. Шийдвэрийг дэмжих
системүүдийн онцлог
системүүд нь бүх төрлийн шийдвэр
гаргахад тусална.
Шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд (ШГТС) нь
хуваарийн бус гэнэтийн тайлангуудыг шаарддаг
бүтэцчилэгдээгүй шийдвэрүүдийг гаргахад
тусална.
Удирдлагын мэдээллийн системүүд (УМС) нь
урьдчилан тодорхойлогдсон байдаг
тайлангуудтай илүү бүтэцчилэгдсэн шийдвэр
гаргахад тусална.
Мэдээллийн
9-11

12. Шийдвэрийн бүтэц
Бүтэцчилэгдсэн
– шийдвэр гаргах хэрэгтэй болох
үед хэрэглэх дүрэм журмуудыг урьдчилан
тодорхойлж болдог нөхцөл байдлууд
Бүтэцчилэгдээгүй –дагаж мөрдөх шийдвэрийн
ихэнх дүрэм журмуудыг урьдчилан тодорхойлох
боломжгүй байдаг шийвэрийн нөхцөл байдлууд
Хагас бүтэцчилэгдсэн - шийдвэрийн дүрэм
журмууд нь урьдчилан тодорхойлогдож болох
боловч тодорхой шийдвэр гаргахад хангалтгүй
байдаг нөхцөл байдлууд
9-12

13. Шийдвэрийг дэмждэг
мэдээллийн системүүд
Удирдлагын Мэдээллийн
Системүү д
Хангадаг тусламж,
дэмжлэг
Байгууллагын гүйцэтгэлийн
талаарх мэдээллээр хангана
Тодорхой асуудлуудыг
шинжлэх мэдээлэл ба арга
зүйгээр хангана
Мэдээллийн
хэлбэр ба давтамж
Тогтмол, онцгой тохиолдын,
шаардагдсан, яаралтай
тайлангууд ба хариунууд
Интерактив асуулт лавлагаа
ба хариултууд
Мэдээллийн
формат
Урьдчилан тодорхойлсон,
тогтмол формат
Тухайн тохиолдлын, уян
хатан, зохицомтгой формат
Мэдээлэл
боловсруулах арга
зү й
9-13
Шийдвэр гаргалтанд туслах
мэд. системүү д
Бизнесийн өгөгдлүүдээс хэсэгчлэн
авах, тооцоолол хийх замаар
мэдээллийг бий болгоно
Бизгесийн өгөгдлүүдийг
шинжилгээний загваруудад
оруулах замаар мэпдээллийг
бий болгоно

14. Шийдвэрийг дэмжих мэдээллийн
системүүд
Бүх
төрлийн шийдвэрүүдийг дэмжихэд
мэдээллийн системүүд хэрэгтэй.
Шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд нь
төлөвлөгдөөгүй гэнэтийн тайлангуудаар
бүтэцчилэгдээгүй шийдвэрийг дэмжинэ.
Удирдлагын мэдээллийн системүүд нь илүү
бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүдийг урьдчилан
тодорхойлсон тайлангуудаар дэмжинэ.
9-14

15. Шийдвэрийг дэмжих хандлагууд
Хүнчилсэн
идэвхтэй шийдвэрийн
шинжилгээнүүд
Вэбд суурилсан хэрэглээнүүд
Удирдлагын хамгийн доод түвшин дээр багууд
болон хувь хүмүүсийн гаргадаг шийдвэрүүд
Бизнесийн оюун ухааны хэрэглээнүүд
9-15

16. Бизнесийн оюун ухааны
системүүд
9-16

17. Шийдвэр гаргалтанд туслах
системүүд
 DSS
- ШГТС
 Шийдвэр гаргах процессийн явцад менежер үүд, бизнесийн
мэргэжлийн хүмүүсийг интерактив мэдээллийн дэмжлэгээр
хангана
 Хагас бүтэцчилэгдсэн бизнесийн шийдвэр үүдийг
дэмжихийн тулд:
 Шинжилгээний загварууд
 Тусгай өгөгдлийн сангууд
 Шийдвэр гаргагчийн өөрийнх нь з өн билэг, мэдрэмж
 Компьютерт суурилсан интерактив загварчлалыг
 Хэрэглэнэ.
9-17

18. ШГТС-ийн бүрэлдхүүн хэсгүүд
Ж. нь: Вэбд суурилсан маркетингийн ШГТС. ТХ, ПХ, загвар, өгөгдөл
ба сүлжээний нөөцүүдийг агуулна.
9-18

19. ШГТС-ийн загварын сан
 Загварын
сан
 Хувьсагчуудын хоорондох уялдаа холбоог математикийн
аргаар илэрхийлдэг тооцооллын болон шинжилгээний
програмуудад хэрэглэдэг загваруудаас тогтдог
програмын хэсэг
 ШГТС нь загварын сангаас гадна өг өгдлийн сангуудыг
агуулж байдгаараа УМС-ээс ялгаатай
 Жишээнүүд:
 Шугаман програмчлалын загварууд,
 Олон регрессийн таамаглалын загварууд
 Капиталын төсөвлөлтийн өнөөгийн үнэ цэнийн
загварууд г.м
 УМС-ээс
ялгаатай нь ШГТС нь загварын сан болон
өгөгдлийн санг агуулж байдаг.
9-19

20. Удирдлагын Мэдээллийн
Системүүд
MIS
- УМС
менежерүүд, бизнесийн мэргэжлийн хүмүүсийн
өдөр тутмын олон тооны шийдвэр гаргалтын
хэрэгцээнүүдийг дэмждэг мэдээллийн
бүтээгдхүүнийг бий болгоно.
Урьдчилан тодорхойлсон тайлангууд,
үзүүлэнгүүд ба хариултуудаар
Илүү бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүдийг дэмжинэ.
9-20

21. УМС-ийн тайлангийн төрлүүд
 Тогтмол
хуваарьт тайлангууд
 Тогтмол гаргадаг, урьдчилан тодорхойлсон форматтай
тайлангууд
 Онцгой тохиолдлын тайлангууд
 Онцгой тохиолдол, нөхцөл байдлын тухай тайлангууд
 Тогтмол эсвэл онцгой тохиолдол гарсан үед гаргадаг
байж болно
 Эрэлтийн тайлангууд ба хариултууд
 Менежерүүдэд хэрэгтэй болсон үед бэлэн байдаг
мэдээллүүд
 Түлхэх тайлангууд
 Менежерүүд рүү сүлжээгээр нь автоматаар ирдэг
мэдээллүүд
9-21

22. Онлайн шинжилгээнийн процесс
OLAP
– Онлайн шинжилгээний процесс
Олон
эх сурвалжуудаас авсан их хэмжээний
дэлгэрэнгүй, нэгтгэсэн өгөгдлүүдийг шалгах,
ашиглах боломжийг менежерүүдэд олгоно
Бодит цаг хугацаанд хурдан хариулт өгөх замаар
интерактив хэлбэрээр хийгдэнэ
9-22

23. OLAP шинжилгээний үйлдлүүд
Нэгтгэх
Өгөгдлүүдийг
Эсрэгээр
бөөгнүүлж нэгтгэх
харуулах (Drill-down)
өгөгдлүүдийг агуулсан дэлгэрэнгүй
өгөгдлүүдийг дэлгэцэн дээр харуулна.
Нэгтгэсэн
Зүсэлт
Өөр
9-23
хийх (Slicing and Dicing)
өөр өнцгөөс өгөгдлийн сан руу харах чадвар

24. OLAP-ийн технологи
Ажилтнуудыг мэдээллээр хангахын тулд Интернет ба корпорацийн интранет системийг
хэрэглэдэг маркетингийн оюун ухааны системийн түлхэх бүрэлдхүүн хэсгүүдийн жишээ
9-24

25. Газар зүйн мэдээллийн
системүүд
GIS
– Газар зүйн мэдээллийн системүүд
Хүмүүсийн
болон бусад нөөцүүдийн газар зүйн
тархалтанд нөлөөлсөн шийлвэрүүдийг гаргахад
тусалдаг
Газрын зургууд ба бусад график зургуудыг
байгуулж, харуулахын тулд газар зүйн өгөгдлийн
сангуудыг ашигладаг ШГТС
Global Position Systems (GPS) – Глобал
байршуулалтын системүүдийн төхөөрөмжүүдтэй
голдуу ашиглагдана
9-25

26. Өгөгдөлд задлан хийх системүүд
DVS
- Өгөгдөлд задлан хийх системүүд
График,
диаграм, газрын зураг зэрэг интерактив
гурван хэмжилтийн зурган хэлбэрийг хэрэглэн
нарийн бүтэцтэй өгөгдлүүдийг дүрслэн харуулдаг
ШГТС
DVS хэрэгслүүд нь график дүрсийн хэлбэрт байх
үед нь өгөгдлүүдийг интерактиваар сортлох,
ангилах, нэгтгэх, зохион байгуулахад хэрэглэгчдэд
тусална
9-26

27. ШГТС-ийг хэрэглэх нь
“Хэрэв
ингэвэл яах бол” шинжилгээ
Эцсийн
хэрэглэгч нь хувьсагчуудад, эсвэл
хувьсагчуудын хоорондох уялдаа холбоонд
өөрчлөлт хийж, бусад хувьсагчуудын утгуудад
гарсан өөрчлөлтүүдэд ажиглалт хийнэ
Мэдрэмжийн
Зөвхөн
шинжилгээ
нэг хувьсагчийн утгыг дахин дахин
өөрчилж бусад хувьсагчуудад гарч буй
өөрчлөлтүүдийг ажиглах
9-27

28. ШГТС-ийг хэрэглэх нь
Зорилгыг
тодорхойлох шинжилгээ
Хувьсагчийн
зорилтот утгыг тогтоож, дараа нь
тухайн зорилтот утганд хүртэл нь бусад
хувьсагчуудыг дахин дахин өөрчилнө.
Оновчтой
утгыг тодорхойлох шинжилгээ
тодорхой хязгаарлалтуудын хүрээнд нэг
эсвэл хэд хэдэн зорилтот хувьсагчуудын оновчтой
утгыг олох зорилготой шинжилгээ
Зорилтот хувьсагчуудын хамгийн сайн утгыг нээж
илрүүлтэл нэг эсвэл түүнээс олон хувьсагчуудыг
дахин дахин өөрчилнө
Тогтоосон
9-28

29. Өгөгдөл олборлолт
нээж илрүүлэх замаар менежерүүд ба
бизнесийн мэргэжлийн хүмүүсийн шийдвэрийг
дэмжих гол зорилготой процесс
Бизнесийн асар их хэмжээний түүхэн
өгөгдлүүдийн нөөцийг шинжилнэ
Бизнесийн үйл ажиллагаагаа сайжруулахад нь
компанид туслах өгөгдлүүд дотор нуугдмал
байгаа хэв маяг, хандлага, корреляцуудыг нээж
илрүүлэхийг оролдоно
Регресс, шийдвэрийн мод, нервийн сүлжээ,
кластрийн шинжилгээ, зах зээлийн сагсны
шинжилгээ зэргийг хэрэглэнэн
Мэдлэгийг
9-29

30. Зах зээлийн сагсны шинжилгээ
зориулсан хамгийн өргөн
хэрэглэгддэг өгөгдөл олборлолтын нэг
Бусад бүтээгдхүүнүүдтэй хамт ямар
бүтээгдхүүнүүдийг хэрэглэгчид худалдан авч
байгааг тодорхойлох зорилготой
Маркетингд
9-30

31. Дээд удирдлагыг дэмжих
системүүд
EIS
– Дээд удирдлагыг дэмжих системүүд
ба ШГТС-ийн олон хэрэгслүүдийг нэгтгэнэ.
Байгууллагын стратегийн зорилтуудад хүрэхэд
шийдвэр чухал үүрэгтэй хүчин зүйлүүдийн
(Амжилтын шийдвэрлэх хүчин зүйлүүд) талаарх
Мэдээлэлд хурдан, амархан хандах боломжийг дээд
удирдлагуудад олгоно
Менежерүүд, шинжээчид, бусад мэдлэгийн
ажилтнууд бас өргөн хэрэглэдэг
УМС
9-31

32. ДУДС-ийн онцлогууд
Өөрийн
хүссэнээр өөрчилж болдог хэрэглэгчийн
график интерфейсүүд
Онцгой тохиолдлын тайлангууд
Хандлагын шинжилгээ
Эсрэгээр харуулах боломжууд зэрэг
Системүүдийг
хэрэглэн дээд удирдлагуудын
илүүд үздэг хэлбэрүүдэд мэдээллийн дүрслэн
харуулна.
9-32

33. Компанийн интерфейс
порталууд
EIP
- Компанийн интерфейс порталууд
УМС,
ШГТС, ДУДС болон бусад технологиудыг
нэгтгэсэн
Вэбд суурилсан интерфейсүүд нь
Интранетийн бүх хэрэглэгчид ба сонгосон
экстранетийн хэрэглэгчдэд
Бизнесийн янз бүрийн дотоод ба гадаад
хэрэглээнүүд ба үйлчилгээнүүдэд хандалт олгоно
төлөв хэрэглэгчдэд зориулж тааруулсан хувь
хүнд зориулсан дижитал хянах самбарыг тэдэнд
өгнө
Гол
9-33

34. Компанийн интерфейс порталын
бүрэлдхүүн хэсгүүд
9-34

35. Мэдлэгийн удирдлагын
системүүд
Байгууллага
доторх бизнесийн мэдлэгийг
цуглуулах, зохион байгуулах дундаа ашиглахад
туслахын тулд мэдээллийн технологийг хэрэглэх
Компанийн
EIP-
мэдлэгийн
Байгууллагын мэдээллийн порталууд нь
корпорацийн интранетүүд рүү орох цэг бөгөөд
мэдлэгийн удирдлагын системүүдийн үүргийг
гүйцэтгэнэ.
9-35

36. Компанийн мэдлэгийн порталууд
9-36

37. Хиймэл оюун ухаан (AI)
Компьютерын
шинжлэх ухаан, биологи,
психологи, лингвистик, математик, инженерийн
зэрэг шинжлэх ухаанууд дээр суурилсан
шинжлэх ухаан ба технологийн салбар
Зорилго нь бодох, харах, сонсох, явах, ярих,
мэдрэх чадваруудыг дуурайж чаддаг
компьютеруудыг хөгжүүлэхэд оршино
9-37

38. Хиймэл оюун ухааны зан төлвийн
шинж чанарууд
 Бодох
ба учир шалтгааныг тодруулах
 Асуудлыг шийдвэрлэхэд учир шалтгааныг хэрэглэх
 Туршлагаасаа суралцах эсвэл ойлгох
 Мэдлэгийг олж авах ба хэрэглэх
 Авъяас чадвар ба уран сэтгэмжээ харуулах
 Нарийн төвөгтэй, ээдрээтэй нөхцөл байдалтай ажиллах
 Шинэ нөхцөл байдлуудад хурдан, амжилттай хариу өг өх
 Нөхцөл байдлын харьцангуй чухал элемент үүдийг танин
мэдэх
 Хоёрдмол утгатай, хагас дутуу, эсвэл алдаатай мэдээллийг
барьж авах
9-38

39. Хиймэл оюун ухааны
домайнууд
9-39

40. Сэтгэхүйн шинжлэх ухаан
Биологи,
неврологи, психологи г.м шинжлэх
ухаанд суурилна
Хүний уураг тархи яаж ажилладаг, хүмүүс яаж
бодож, мэдэж авдаг талаарх судалгаан дээр
төвлөрдөг
9-40

41. Робот техник
Хиймэл
оюун ухаан, инженерчлэл ба физологийн
шинжлэх ухаан дээр суурилна
Роботон машинууд компьютерын оюун ухаан ба
компьютерын удирдлагатай, хүнтэй адилхан бие
махбодийн чадваруудтай байдаг
9-41

42. Төрөлхийн интерфейсүүд
Лингивистик,
психологи, компьютерийн
шинжлэх ухаан зэрэгт суурилсан.
Хүний төрөлх хэл ба яриа таних чадваруудтай
Компьютеруудыг ажиллуулахын тулд биеийн янз
бүрийн хөдөлгөөнүүдийг хэрэглэдэг олон
мэдрэгчтэй төхөөрөмжүүдийг хөгжүүлэх
Виртуал бодит байдал
мэдрэхүйн хүн-компьютерын
интерфейсүүдийг хэрэглэн компьютерыг
дууриалгасан объектууд, орон зай болон “ертөнц”ийг яг бодитоор байгаа юм шиг үзэх боломжийг
хэрэглэгчдэд олгоно
Олон
9-42

43. Эксперт системүүд
– Эксперт системүүд
Эцсийн хэрэглэгчдийн экспертийн зөвлөгчийн
үүрэг гүйцэтгэхийн тулд тулд өөрийнхөө онцлог,
нарийн хэрэглээний талаарх мэдлэгээ ашигладаг
мэдлэгт суурилсан мэдээллийн систем (KBIS)
ES
нь мэдээллийн системийн бусад бүрэлдхүүн
хэсгүүдэд мэдлэгийн баазыг нэмж байдаг систем
юм
KBIS
9-43

44. Эксперт системийн бүрэлдхүүн
хэсгүүд
 Мэдлэгийн
9-44
бааз
 Онцлог сэдвийн хүрээнний талаарх факт баримтууд
 Учир шалтгаан ба өмнөх туршлагыг хэрэглэн
экспертийн учир шалтгаант процедуруудыг
илэрхийлдэг аргууд
 Програм хангамжийн нөөцүүд
 Үйл ажиллагааны арга замыг зөвлөхийн тулд
дүгнэлтийн хөдөлгүүр нь мэдлэгийг боловсруулж,
дүгнэлт хийнэ
 Эцсийн хэрэглэгчтэй харилцахад зориулсан
хэрэглэгчийн интерфейсийн программууд
 Эцсийн хэрэглэгчдэд учир шалтгааны процессийг
тайлбарлахад зориулсан тйалбарын програмууд

45. Эксперт системийн бүрэлдхүүн
хэсгүүд
9-45

46. Мэдлэгийг дүрслэх аргууд
Тохиолдолд
суурилсан – тохиолдлуудын
хэлбэрээр зохион байгуулсан мэдлэгүүд
өнгөрсөн үеийн гүйцэтгэл, хэрэг
явдлууд, ба туршлагуудын жишээ
Тохиолдлууд:
Кадрт
суурилсан – шатлал буюу кадруудын
сүлжээ хэлбэрээр зохион байгуулсан мэдлэг
өгөгдлийн утгуудын нарийн бүтэцтэй
багцуудаас тогтсон нэгжүүд
Кадрууд:
9-46

47. Мэдлэгийг дүрслэх аргууд
суурилсан – объектуудын сүлжээгээр
зохион байгуулсан мэдлэгүүд
Объектод
өгөгдлийн элементүүд ба тэдгээр
өгөгдлүүд дээр ажиллах арга буюу процессууд
Объект:
Дүрэмд
суурилсан – үйл явдал, фактуудын дүрэм
журмууд ба гөхцөл байдлууд хэлбэрээр
дүрслэгдсэн мэдлэгүүд
Дүрэм
журмууд: урьдчилсан нөхцөл ба дүгнэлтийн
хэлбэрт голдуу байдаг нөхцөл байдлууд
Жишээ нь, If-хэрэв (нөхцөл) then- тэгвэл (дүгнэлт)
9-47

48. Эксперт системийн үр өгөөжүүд
илүү хурдан, тууштай
Хэд хэдэн экспертийн мэдлэгтэй байж чаддаг
Ажлын хэт ачаалал эсвэл стрессээс болж
ядрахгүй, самуурахгүй
Экспертийн мэдлэгийг хадгалж, нөхөн бий
болгоход тусална.
Экспертээс
9-48

49. Эксперт системийн сул талууд
Төвлөрөл
нь хязгаарлагдмал
Суралцах чадваргүй
Сайн нөхцөл байдалд хадгалахад төвөгтэй
Хөгжүүлэх зардал
Мэдлэгийн хякгаарлагдмал хүрээнд тодорхой
төрлийн асуудлуудыг л зөвхөн шийдэж чадна.
9-49

50. Эксперт системүүдийн
таарамжийн шалгуур үзүүлэлтүүд
 Хүрээ:
Харьцангуй жижиг, сайн тодорхойлсон салбараар
хязгаарлагдсан сэдвийн хүрээ
 Туршлага: Шийдлүүд экспертийн оролдлогуудыг шаардах
 Нөрийн төвөгтэй байдал: Асуудлын шийдэл нь логик
дүгнэлт боловсруулахыг (заншил болсон мэдээлэл
боловсруулалтанд боломжгүй) шаарддаг төвөгтэй ажил
даалгавар байдаг
 Бүтэц: Шийдлийн процесс нь муу бүтэцчилэгдсэн,
тодорхой бус, дутуу ба зөрчилдөөнтэй өгөгдөлтэй ажиллах
чадвартай байх ёстой
 Бэлэн байх чадвар: Ухаалаг, хамтран ажилладаг эксперт
бэлэн байх
9-50

51. Хөгжүүлэх хэрэгсэл
Эзсдерт
системийн програм хангамж
Дүгнэлтийн
хөдөлгүүр ба хэрэглэгчийн
интерфейсийн програмуудтай
Мэдлэгийн баазгүй эксперт системээс тогтсон
програм хангамжийн багц
9-51

52. Мэдлэгийн инженер
Дахин
дахин давтагддаг, прототайпингийн
процессийг хэрэглэн мэдлэгийн баазыг
байгуулдаг
Экспертүүдийн эзэмшиж байгаа мэдлэгийг нь
цуглуулж авахын тулд тэдэнтэй ажилладаг
мэргэжлийн хүн
9-52

53. Нервийн сүлжээнүүд
гэж нэрлэдэг өөр хоорондоо холбоотой
боловсруулах элементүүдийн уураг тархийг
дуураймал сүлжээний тооцоолох системүүд
Өөр хоорондоо холбоотой процессорууд
параллелаар эсвэл биебиентэйгээ харилцан
үйлчлэлцэж ажиллана.
Боловсруулж байгаа өгөгдлүүдээсээ суралцах
боломжийг сүлжээнд олгоно
Нейрон
9-53

54. Fuzzy Logic
Хүний
оюун ухаантай адилхан мэдрэх арга
Зөвхөн тогтмол өгөгдлүүд дээр найдахын оронд
бүрэн бус, хоёрдмол утгатай өгөгдлүүдийг
ашиглан дүгнэлт хийх, ойролцоо утгуудыг
хэрэглэх боломж олгоно
Нарийн тодорхой хэмжилтүүдээс илүү “ маш
өндөр” зэрэг нэр томъёонуудыг хэрэглэнэ
9-54

55. Генетикийн алгоритмууд
асуудлыг шийдэх илүү сайн
шийдлүүдийг улам их бий болгож чаддаг хувьслын
процессыг дуурайлгахын тулд
Дарвины (байгалийн шалгарал), тэгш боломж олгох
болон бусад математикийн функцүүдийг
хэрэглэдэг
Тулгарсан
Хэрэглэдэг
9-55
програм хангамж

56. Виртуал бодит байдал (VR)
Видео
камер ба стерео чихэвчтэй хяналтын дуулга
Хүний биеийн хөдөлгөөнийг мөрдөж байдаг
шилэн кабелийн мэдрэгчүүд бүхий өгөгдлийн
бээлий эсвэл комбинзон
Хүний хөлийн хөдөлгөөнийг хянадаг гутал
олон мэдрэгч бүхий оруулах ба гаргах
төхөөрөмжүүдэд тулгуурладаг
Компьютерт загварчилсан бодит байдал
Зэрэг
9-56

57. Оюун ухааны агентууд
болсон хэрэгцээ эсвэл үйл ажиллагааг
хангадаг, эцсийн хэрэглэгч эсвэл процесст
зориулсан програм хангамж
Эцсийн хэрэглэгчийн зорилгыг хангах арга
замаар ажил дпаалгаврыг гүйцэтгэх, шийдвэр
гаргахын тулд
Дотор нь суулгасан, сурч авсан мэдлэгийн баазыг
хэрэглэнэ
Програм хангамжийн роботууд буюу bots гэж
бас нэрлэнэ.
Тодорхой
9-57

58. Хэрэглэгчийн интерфейсийн
агентууд
 Интерфейсийн
лавлахууд – хэрэглэгчийн компьютерын
үйлдлүүдийг ажиглах, хэрэглэгчийн алдаануудыг засах,
програмын үр ашигтай хэрэглээн дээр сануулга өгөх,
зөвлөх
 Танилцуулга– Хэрэглэгчийн хүссэн янз бүрийн хэлбэр,
хэрэгслүүдээр мэдээллийг харуулах
 Сүлжээний жолоодлого– мэдээлэлд хүрэх замыг нээж
илрүүлэх хэрэглэгчийн хүссэн хэлбэрээр мэдээллийг
харуулах аргуудаар хангана.
 Дүрд тоглох –Мэдээллийг ойлгож, илүү сайн шийдвэр
гаргахад нь хэрэглэгчдэд туслахын тулд хэрэв ингэвэл яах
бол тоглоомууд болон бусад дүрүүдэд тоглох
9-58

59. Мэдээллийн удирдлагын
агентууд
Хайлтын
агентууд – файл, мэдээллийн сангуудыг
олж авах, хүссэн мэдээллээ хайх, шинэ төрлийн
мэдээллийн бүтээгдхүүн, хэрэгслүүд, нөөцүүдийг
санал болгох, олж авахад нь хэрэглэгчдэд тусална.
Мэдээллийн брокерууд – Хэрэглэгчийн
бизнесийн эсвэл хувийн хэрэгцээнүүдийг
хангадаг мэдээллийн нөөцүүдийг нээж илрүүлэх,
хөгжүүлэх арилжааны үйлчилгээнүүдээр хангана.
Мэдээллийн шүүлтүүрүүд –Хэрэглэгчдэд хүлээн
авсан эсвэл хүссэн бүтээгдхүүний тухай мэдээллээ
хүлээн авах, олж авах, шүүх, татгалзах, хадгалах,
цааш дамжуулах, мэдэгдэх боломжийг олгоно
9-59

60. Chapter
9
Шийдвэр гаргалтанд туслах
системүүд
Шийдвэр гаргалтанд туслах
УМС ба ШГТС
Хиймэл оюун ухаан
Эксперт системүүд
McGraw-Hill/Irwin
Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.