1. Shqiperia me dhe pa Omgj!

2. Objektivat:
1-C’jane ushqimet Bio dhe Omgj.
2-Arsyet pse perdoren kaq shume ushqimet Omgj.
3-Shkaqet,pasojat e tyre.
4-Krahasim I vendit tone ndermjet dy epokave historike dhe menyra
Si ushqeheshin shqipetaret.
5-Statistika,foto.
6-Si ka qene jeta shendetesore e popullit tone dikur dhe si eshte ajo tani.

3. Kërkime dhe studime të shumta kanë treguar se produktet bio janë më të pasura
me substanca, që na ndihmojnë të ndihemi më mirë, si vitamina C dhe oksidues
të tjerë. Të gjithë e kanë kuptuar se ushqimet biologjike, ato të vërteta, të rritura
pa pesticide apo produkte të tjera kimike, janë shumë të shëndetshme për
shëndetin tonë. Por tregu e ka të pamundur të plotësojë kërkesat e
konsumatorëve për këto lloje ushqimesh.
Një studim amerikan i departamentit të agrikulturës ka treguar se në 50 vitet e
fundit përmbajtja e minerale dhe vitaminave në shumë produkte është ulur në
mënyrë domethënëse, kjo për shkak edhe të produkteve kimike që përdoren. Sot
të gjithë jemi të ekspozuar ndaj produkteve ushqimore të modifikuara, për
prodhimin e të cilave përdoren hormone, pesticide apo kimikate të ndryshme të
pakontrolluara, të cilat sjellin pasoja në organizmin e njeriut.

4. Produktet BIO duhet të plotësojnë disa kushte për t’i cilësuar të tilla. Quhen BIO frutat
dhe perimet ku nuk është përdorur asnjë lloj pesticidi sintetik, herbicid, fertilizues.
Diferencë bën edhe fara, e cila nuk duhet të jetë e modifikuar gjenetikisht, të mos jenë
trajtuar produktet me rrezatim. “Që një produkt të jetë BIO duhet të jetë mbajtur raportim
për gjithçka është përdorur dhe u është treguar rregullisht inspektorëve për kontrollet
përkatëse. Gjithashtu toka duhet të mos jetë përdorur as më parë për mbjellje
konvencionale dhe madje edhe tokat përreth. Toka e mbjelljes të jetë larg zonave
industriale, aeroporteve dhe rrugëve nacionale”, thonë specialistët.

5. Stanford University ka kryer një studim duke analizuar dokumentet e ndryshme të
botuara në vitet 1996-2001.
Sinteza, e shprehur nga Dena Bravata, autore kryesore e studimit, është se “Nuk ka
dallime mes ushqimeve OMGJ dhe atyre BIO.” Realiteti është se, ndërsa tregu BIO
është në rritje, nuk ka bindje të rrjedhura nga studime gjithëpërfshirëse dhe
afatgjata mbi efektet pozitive të prodhuara nga një dietë BIO në diferencë me
ushqimet tradicionale.
Franco Weibel, ekspert i Research Institute of Organic Agricolture në Frick, i tha
Express se “Shkenca sugjeron se mbetjet e pesticideve konvencionale në ushqim
janë të padëmshme. Dhe nuk ka, tani për tani, prova për të kundërtën. I takon
konsumatorit të vendosë nëse i beson apo jo.”

6. Projekti, iPhone dallon nëse ushqimi është bio ose jo
Specialistët e iPhone po testojnë një projekt i cili do të mund ti japë mundësi përdoruesve
të këtij telefoni që me anë të një prekje të telefonit të tyre të kuptojnë nëse ushqimi që
konsumojnë është ose jo biologjik.
Drejtuesi Vadik Marmeladov shpjegon se mjaftojnë katër sensorë për katër funksione të
ndryshme për të pasur “një monitor ambient personal”. Njëri prej këtyre katër sensorëve
është si një sondë e çeliktë, që është në gjendje të verifikojë ushqimet biologjike dhe
përmbajtjen e kimikateve brenda tyre. Ndërsa tre sensorët e tjerë në fakt janë për të
matur temperaturën dhe lagështinë e ambientit, si dhe frekuencën elektro-magnetike.

7. Organizmat të modifikuara gjenetikisht (OMGJ) - organizma (bimët, kafshët,
mikroorganizmat dhe pjesët e tyre), të krijuara përmes inxhinierisë gjenetike,
respektivisht modifikimeve gjenetike, siç përcaktohet ne Direktivën e BE-së Produktet
OMGJ ditët e sotme përbejnë një nga temat me te diskutuara pas gripit te derrit.
Bimët, kafshët apo mikroorganizmat, te cilave u janë ndryshuar veçoritë duke transferuar
gjenet e një lloje tjetër me ane te metodave bioteknologjike quhen "organizma me
gjenetike te ndryshuar" ose "transgjenike". Sipas të dhënave zyrtare, në Shqipëri pritet të
vijnë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës rreth 16 mijë tonë misër dhe sojë e
modifikuar gjenetikisht. Ndërkohë, vendet e Bashkimit Evropian, pas një miratimi të një
paketë ligjesh nga Parlamenti Evropian, kanë ndaluar kategorikisht futjen e OMGJ-ve në
këto vende si dhe të produkteve që përmbajnë modifikime gjenetike.

8. Provat e para me organizma OMGJ u kryen në SHBA në vitin 1972 dhe i përkisnin një
bakteri, i cili ndikonte tek luleshtrydhet për të rritur qëndrueshmërinë ndaj ngricave. Më
pas, dhe konkretisht në mesin e viteve ‘80, qeveria amerikane u dha mbështetje të
fuqishme politike dhe ekonomike zbatimeve shkencore në këtë fushë. Si efekt i kësaj
mbështetjeje, pak vite më vonë u përhapën në tregun amerikan fara të bimëve të
domates, sojës, misrit, pambukut e kolzës së modifikuar gjenetikisht. Prodhimet e këtyre
bimëve u përhapën gjerësisht në tregun vendas dhe atë ndërkombëtar, duke e kthyer në
këtë mënyrë arritjen shkencore në një realitet të prekshëm për konsumatorin.

9. Janë zarzavate që kur i sheh në arka të grishin t’i blesh, por pa pikën e shijes. Domatja e
skuqur artificialisht dallohet kollaj, pasi ndërsa jashtë është e kuqe flakë, brenda ka fara
jeshile. Trangulli gjithashtu është i butë e pa shije, shalqinjtë gjithashtu. “Problemi më i
madh i këtyre produkteve është se ndërsa ka superprodhim, nuk rezistojnë dot për një
kohë të gjatë. Ndaj kryesisht simulantët përdoren në fillim të sezonit dhe kanë një
shpërndarje të menjëhershme në treg”, thonë fermerët.
Produktet me simulantë
Bujqësia konvencionale bazohet në trajtimin e tokës me përmirësues me plehra kimike,
me përdorimin e ujërave të trajtuara, me përdorimin e substancave hormonale,
simulantë, përmirësues të pamjes së jashtme të frytit, volumit të frytit. Të gjitha këto
teknika sjellin në treg një produkt të bukur, të pashëm, por realisht me vlera të ulëta
organo-shijuese, me shije të humbur, por, mbi të gjitha, me një përmbajtje shume të
varfër të substancave natyrale që zotërojnë këtë proces të të ushqyerit. Një dietë
ushqimore e pabalancuar bën që të shfaqen shenja të dobësimit të shëndetit të njeriut:
disbalancim të metabolizmit të organizmit, shfaqje e obezitetit, sëmundjeve psikike,
dëmtime të sistemit nervor deri te çrregullimet gjenetike dhe defektet në lindje.

10. Ndër ushqimet në të cilat përmbahet më shumë OMGJ, mund të përmendim ato që kanë
organizma të listës së OMGJ, si: domate, sojë (vaji i sojës) patate, mjaltë, oriz, misër
ose produkte shtazore të tipit OMGJ. Gjithsesi, prej listës së gjatë të organizmave OMGJ
nuk ka të deklaruar deri më sot të tillë që nuk mund të përdoret në mënyrë kategorike.
Sidoqoftë, zgjedhja e përdorimit apo mospërdorimit të tyre është krejtësisht e lirë.

11. Përdorimi i organizmave të
modifikuara dëmton:
Aparatin tretës
Krijon alergji
Dëmton biodiversitetin
Shkakton dëm ekonomik te
fermerët
Dëmton marrëveshjet e
Tregtisë së Lirë me vendet
e Bashkimit Evropian.

12. Në çerekun e dytë të shek. XIX viset shqiptare, me gjithë përparimin që ishte dukur në
zhvillimin e ekonomisë në periudhën e mëparshme, karakterizoheshin ende nga
prapambetja e theksuar dhe ruanin gjithnjë tiparet e një vendi agrar të prapambetur.
Shumica dërrmuese e popullsisë merrej, si edhe më parë, me bujqësi e blegtori. Në
fshat banonin, ku më shumë e ku më pak, rreth 87% të banorëve të këtyre viseve.
Shqipëria ishte e begatë nga natyra, kishte mjaft toka pjellore, siç ishin: fusha e
Zadrimës, tokat e Rrafshit të Dukagjinit, të Fushë-Kosovës, të Gjilanit, trevat bregdetare
fushore midis Shkodrës e Durrësit që bashkëkohësit i quanin “të shkëlqyera, të vaditura
nga shumë rryma uji”, fushat midis Tiranës dhe Elbasanit etj. Në juglindje shtrihej fusha
pjellore e Korçës. Toka pjellore gjendeshin edhe në pellgun Strugë-Ohër-Resnjë. Për
pjellorinë e tyre shquheshin edhe fushat e Delvinës, të Pargës, të Paramithisë, të
Margëllëçit, të Filatit etj. Pjelloria e luginës së Dropullit kishte tërhequr vëmendjen e
agjentëve konsullorë e ushtarakë anglezë, francezë dhe austriakë. Në trevën e
Çamërisë dhe në ndonjë vend tjetër merreshin dy prodhime në vit. Toka të përshtatshme
për bujqësi kishte edhe në trevat malore në Guci, në luginat e Mirditës, në Malin e
Sharrit, në viset kodrinore të Drenicës, të Podgorit, të Pejës, në Lugun e Drinit në viset
malore midis Lezhës, Krujës, Durrësit dhe Elbasanit, që në mjaft raste ishin punuar më
mirë se në viset fushore.

13. Mëse gjysma e fuqisë punëtore e Shqipërisë janë të punsuar në sektorin e agrokultuës.
Me një të katërten pjesë tokë të punueshme, tani vendi është po thuajse në gjendje të i
përmbushë të gjitha nevojat vendase me produktet ushqimore. Që nga mesi i viteve
1970-ta, e më vonë, Shqipëria është në gjendje që të vetëfurnizohet me bukë.
Prodhimet bujqësore kryesore të drithërave janë : gruri, misri (kalamoqi),panxhar sheqeri
. Po ashtu edhe me prodhimet buqësore të pemtarisë Shqipëria i mbulon dhe është në
gjendje të eksportojë si p.sh patate dhe fruta të ndryshme. Ndër prodhimet bujqësore që
përdoren në industri vlen të përmenden lule dielli dhe duhani.
Shqipëria përpos pemëve dhe perimeve kultivon edhe blektorin në të cilen dallohen
kultivimi i gjedhëve. delet dhe i derrit.
Gjatë kohës së regjimit komunistë, qeveria e tyr ka ndërmarrur hapa themelorë për
zhvillimin e Agrokulturës. Programe të niveli të lartë janë ndërmarrur të cilat kanë bërë
bonifikimin, përmisimi dhe ujitja e tokës punuse ekzistuese dhe zgjerimi i saj në disa
raste edhe tharja e moqaleve. Të gjitha këto plane janë realizuar me qëllim të zhillimit në
nivel më të lartë të Agrokulturës.
Kolektivizimi i tokave të punueshme gjatë kohës komuniste në Shqipëri dhe ri-privatizimi
i tyre pas shkatërrimit të bllokut komunistë janë bërë gjatë kohës së quajtur "koha e
tranzicionit". Kjo ka pasur pasoja për një pjesë të buqëve të cilët kanë qenë të aftë për
kultivimin e bujqësisë mirëpo nuk kanë pasur njohuri në plasimin e produkteve në tregun
Shqiptarë. Pas privatizimit dhe stabilizimit të gjendjes, pronarët e tokave janë duke u
orientuar për rimëkëmbjen e agrikulturës Shqiptare dhe eksportimin e produkteve të tyre

14. Kultivimi i orizit në Shqipëri
Para viteve 1990, kultivimi i orizit zinte mbi 15000 ha tokë, ku zona tradicionale ishin
Shkodra dhe Lezha, por masivisht është kultivuar oriz edhe në zona të tjera si, në Kavajë,
Lushnje, Fier, Vlorë, Sarandë etj, ku prodhohej 6-9 ton oriz për ha. Për rritjen e
rendimentit të tij, në Shkodër u ngrit Instituti i Misrit dhe Orizit (IMO), që hartonte teknologji
bashkohore për krijimin e kultivarëve të orizit të përshtatshëm për kushtet klimatikotokësore të zonave përkatëse ku kultivohej ajo.
Historia post-komuniste e bujqësisë shqiptare ka dëshmuar një zhvendosje në strukturën
e prodhimit drejt një modeli të drejtuar nga kërkesa, me një rënie të bimëve fushore
industriale (oriz, pambuk, grurë, duhan) të ekuilibruar nga një rritje në prodhimin e bimëve
foragjere.
Por, që nga vitet '90 e deri më tani në Shqipëri nuk kultivohet më bima e orizit, ndërsa
nevojat e vendit plotësohen nga importi. Në shkallë vendi konsumi i përgjithshëm vjetor i
kalon të 20.000 tonët

15. Paguajmë shtrenjtë, por nuk e dimë çfarë hamë. Ajo shija e dikurshme e frutave,
perimeve, mishit dhe gjithçkaje tjetër që quhej e freskët (sot BIO), vështirë se gjendet në
çka konsumojmë përditë.
Tregjet janë të supermbushura me gjithçka, por të merr malli të shijosh vërtet atë që bën
diferencën mes cilësisë dhe një servirjeje të këndshme në pjatë. Tirana këtë pjesë e vuan
më shumë. Qytetarët mund të përzgjedhin produktet e ambalazhuara, duke psonisur në
një supermarket të shtrenjtë, ndërsa perimet, frutat në tregje vijnë thuajse nga e njëjta
dorë.
Dekadën e fundit në Shqipëri janë mësuar të gjitha hiletë për të prodhuar shumë e
harxhuar pak. Me hormone 5 herë mbi normën e lejuar zarzavatet mund të jenë gati për
në treg brenda pak ditësh. Në kushte normale rritjeje do të duhej një cikël që varion nga
një muaj deri në 90 ditë. Hormonet në vendin tonë përdoren që prej 7-8 vjetësh. Nga sa
na sqarojnë fermerët, në kushtet e konsumit masiv hormonet përdoren në të gjithë botën.
Të dëmshme ato janë kur përdoren mbi normën e lejuar. “Standardi është që në 100
mililitra të hidhen 50 gramë hormone. Në Shqipëri ndodh që hidhet 5 herë deri në 10 herë
më shumë. Më shumë hormonet përdoren në dimër”.

16. Fermerët e Lushnjës pranojnë se simulantët përdoren jashtë norme në serat shqiptare,
pavarësisht se mohojnë që një gjë e tillë ndodh në të tyret. Ata madje na tregojnë edhe
procesin se si brenda një jave hidhet në treg një domate që do të donte 90 ditë të piqej,
apo se si trangulli brenda 24 orësh bëhet gati për konsum. E njëjta gjë ndodh edhe me
shalqinjtë aq të konsumueshëm gjatë verës.
“Ne 100% të mallit e eksportojmë dhe të them të drejtën nuk na leverdis të përdorim
hormone, pasi operojmë vetëm me Kosovën, por dimë që në disa sera që furnizojnë
tregun vendas, e sidomos kryeqytetin, përdoren hormonet. Trangulli për shembull, i futur
në nitrat e azot është gati për treg brenda 24 orëve. Hidhet sa gishti i njërës dorë në një
fuçi me nitrat dhe të nesërmen është gati”, thotë Arbër Gjeka, një prej fermerëve të rinj
në moshë, por që prej 6 vitesh ka ngritur bashkë më të vëllain 16 000 metra katrorë serë
me kushte mjaft bashkëkohore në Divjakë.

17. Plehrat që përdoren sot për të ushqyer zarzavatet në sera, dhe jo vetëm aty, janë të
gjitha kimike. Edhe fshatarët, të cilët tregtojnë, përgjithësisht përdorin të njëjtat plehra.
Kureshtarë për të ditur pse zarzavatet nuk kanë më shijen e dikurshme, përgjigjja që
marrim nga fermerët është: “Sepse që nga rrënja bima ushqehet me kimikate.
Diferenca madje nis që nga fara. Përdoren fara hibride për të marrë sa më shumë
prodhim”. Ata nuk ngurrojnë të ngrenë problemin e pesticideve, të cilat shpesh u kanë
rezultuar jo cilësore. “Duhet të këtë më shumë kontrolle për plehrat dhe pesticidet. Ne
diferencën e bëjmë te çmimi në fakt, përpiqemi të blejmë më të shtrenjtin, pasi në treg
ka edhe plehra, fara e pesticide, të cilat janë lirë, por nuk bëjnë një lek”,

18. Një pjesë e botës shkencore mendojnë se OMGJ-të nuk duhet të përdoren, sepse ka
rreziqe që lidhen me OMGJ për shëndetin e njeriut dhe mjedisin dhe Shqipëria nuk ka
ende kapacitetet për të kontrolluar OMGJ. Konkluzioni i parë që mendojmë se ka dalë
nga ky debat është mungesa e informacionit të saktë dhe gjithashtu mungesa e një
eksperience në fushën e biosigurisë e të trajtimit të problemeve të bioteknologjisë. Gjatë
debatit, si në shtyp, ashtu edhe në mjetet audio-vizive, vëmë re se trajtimi i problemit
nuk niset nga një bazë e saktë njohurish. Nga ky këndvështrim mund të them se
importet e ushqimeve në vendin tonë janë kryesisht nga vendet europiane, që aplikojnë
standarde të larta sigurie.
Sot Shqipëria ballafaqohet me përfitimet e bioteknologjive moderne dhe gjithashtu me
detyrimin për të vlerësuar sigurinë e ushqimeve dhe komponentëve të tyre. Një sërë
bimësh bujqësore dhe ushqime të reja, të prodhuara dhe miratuara në vendet e tjera,
përpiqen të gjejnë vendin e tyre në tregun shqiptar. Gjatë viteve të fundit ka filluar një
debat i gjerë në shtyp, televizion, qarqet shkencore dhe ato politike, midis institucioneve
të rëndësishme, shkencëtarëve, OJQ-ve dhe publikut, që filloi me mbërritjen në mënyrë
legale të miellit të sojës dhe të misrit të destinuar si ushqim. Kishte opinione të
ndryshme, OJF-të kundërshtuan pranimin e këtij donacioni, pasi pretenduan se nuk janë
të sigurta për njerëzit dhe mjedisin, dhe se Shqipëria duhet të ndjekë moratoriumin e
disa vendeve të BE

19. Sektori i bujqësisë në Shqipëri është aktualisht pjesa më e pazhvilluar e ekonomisë
shqiptare dhe vuan nga fragmentarizimi i thellë i sipërfaqes së tokës së punueshme.
Vetëm në vitin 2010, qeveria vendosi subvencionimin e fermerëve të cilët mbjellin ullinj,
agrume, drufrutorë dhe vreshta. Kjo masë është e domosdoshme, pasi vetëm në këtë
mënyrë bujqësia shqiptare mund të arrijë të konkurrojë me sektorin bujqësor të vendeve
fqinjë.
Rritja e prodhimit bujqësor, jo vetëm që zhvillon ekonominë dhe ul papunsinë, por
mundëson uljen e çmimeve të produkteve kryesore jetike që konsumohen nga popullata,
si dhe ul varësinë e vendit nga importet.

20. Punoi:Valiana Rama