Ontwikkelingen In dit onderzoek zijn de bowlingcentra meegenomen die bij de Nederlandse Bowling Federatie geregistreerd staan als bowlingcentrum, plus recent geopende centra. In deze studie wordt met bowlingcentrum het bedrijf bedoeld, en met bowlingbaan de banen in een centrum.

1. Bowlingcentrum in beeldin beeldin beeldin beeld
Het
Jaargang: 2013
‘Het Bowlingcentrum in beeld’ is een gratis publicatie van
Van Spronsen & Partners horeca-advies

2. InleidingInleidingInleidingInleiding
1
Consument5
Concepten6
Sportbowling4
Ontwikkelingen binnen de branche2
Buitenland
Trends & ontwikkeling
8
9
Toekomstvisie11
Interview met Rick Visscher - BCE4
EvenEvenEvenEven voorstellenvoorstellenvoorstellenvoorstellen…………
VanVanVanVan SpronsenSpronsenSpronsenSpronsen &&&& PartnersPartnersPartnersPartners horecahorecahorecahoreca----adviesadviesadviesadvies
Van Spronsen & Partners horeca-advies is onderdeel van de Van
Spronsen & Partners Groep. Hiertoe behoren tevens de volgende
onafhankelijke bedrijven: horeca-salarisadministratie, horeca-
administratie en gastvrije trainingen. Onder het motto “Anders
denken, anders doen” zijn wij 25 jaar actief binnen de horeca- en
leisuremarkt en stellen wij de opdrachtgever en zijn doel centraal.
Werkzaamheden van horeca-advies bestaan voornamelijk uit het
uitvoeren van haalbaarheidsonderzoeken, bedrijfsdoorlichtingen en
rendementsverbeteringen, het ontwikkelen van nieuwe
horecaconcepten, het opstellen van marketing en
communicatieplannen en het geven van management-
ondersteuning.
Het brancheonderzoek ‘Het Bowlingcentrum in Beeld’ is één van de
onderzoeken die wij gratis op onze website www.spronsen.com
publiceren. Wij schrijven onderzoeken, zoals ‘Het Wellnesscentrum
in beeld’, ‘De 1- en 2-sterrenhotels in beeld’ en ‘Het
Sterrenrestaurant in beeld’. Kijk voor meer publicaties op
www.spronsen.com/nl/brancheinformatie. Kijk voor meer informatie
over onze andere afdelingen op www.salaris-spronsen.nl,
www.rollemapartners.nl en www.training-spronsen.nl
3

3. 2
Ontwikkelingen binnen de brancheOntwikkelingen binnen de brancheOntwikkelingen binnen de brancheOntwikkelingen binnen de branche
OntwikkelingenOntwikkelingenOntwikkelingenOntwikkelingen
In dit onderzoek zijn de bowlingcentra
meegenomen die bij de Nederlandse
Bowling Federatie geregistreerd staan als
bowlingcentrum, plus recent geopende
centra. In deze studie wordt met
bowlingcentrum het bedrijf bedoeld, en
met bowlingbaan de banen in een
centrum.
AantalAantalAantalAantal bowlingcentrabowlingcentrabowlingcentrabowlingcentra lichtlichtlichtlicht gegroeidgegroeidgegroeidgegroeid
Sinds 2009 (peildatum vorige editie
brancheboekje) is het aantal
bowlingcentra licht toegenomen tot 141
bedrijven. Overijssel (-19%) en Zeeland
(-35%) zijn de enige provincies waar een
afname in het aantal bowlingcentra te zien
is. In Zuid-Holland (+7%) en Noord-
Brabant (+11%) groeide het aantal
bedrijven.
LichteLichteLichteLichte stijgingstijgingstijgingstijging inininin aantalaantalaantalaantal banenbanenbanenbanen
Over de afgelopen vier jaar is een lichte
stijging in het aantal banen van 3%
zichtbaar. In 2009 waren dit er 1.418, in
2012 zijn dit er 1.452. Het gemiddeld
aantal banen per centrum is hiermee ook
iets gestegen van 10,2 naar 10,3 banen.
Met name in Flevoland is een grote
stijging zichtbaar waar één nieuw centrum
van 24 banen bij is gekomen, wat gelijk
het gemiddeld aantal banen per centrum
in Flevoland laat stijgen van 6,7 banen
naar 11.
De grootste bowlingcentra zijn te vinden
in Noord- en Zuid-Holland, Flevoland en
Limburg met gemiddeld ruim 11 banen
per centrum.
DichtheidDichtheidDichtheidDichtheid
De dichtheid geeft het aantal bowlingbanen per
100.000 inwoners weer.
Nederland telt gemiddeld 8,7 bowlingbanen per
100.000 inwoners, gelijk aan 2009. De provincie
Drenthe beschikt met 11,8 banen per 100.000
inwoners over de hoogste dichtheid. In totaal zijn er in
Drenthe 58 banen te vinden. De provincie Overijssel
beschikt over de laagste dichtheid met 4,4
bowlingbanen per 100.000 inwoners, en een totaal
van 50 banen. Theoretisch gezien is hier dus de
meeste ruimte voor uitbreiding.
BedrijfstypenBedrijfstypenBedrijfstypenBedrijfstypen
Steengrillen en bowlen gaan in Nederland al vele
jaren samen.
Ruim 80% van de bowlingcentra biedt
steengrillmogelijkheden of vergelijkbare alter-
natieven, zoals tafelbarbecue. Dit aantal is 5%
gestegen ten opzichte van 2009.
Verder is bij 70% van de bowlingcentra de
mogelijkheid tot discobowlen.
Ongeveer 15% van de bowlingcentra maakt deel uit
van een multifunctioneel centrum, in combinatie met
bijvoorbeeld tennis of squash.
Dit is een daling van 9% ten opzichte van de
afgelopen drie jaar.
BowlingBowlingBowlingBowling inininin dededede randstadrandstadrandstadrandstad
De meeste bowlingcentra zijn buiten de vier grote
steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht
te vinden. In deze vier steden zijn totaal 11 centra te
vinden, bijna 8% van het totaal aantal centra in
Nederland.
Bron: Van Spronsen &
Partners horeca-
advies
ProvincieProvincieProvincieProvincie BanenBanenBanenBanen
Bowling-Bowling-Bowling-Bowling-
centracentracentracentra
Aantal banenAantal banenAantal banenAantal banen
per centrumper centrumper centrumper centrum
Zuid-HollandZuid-HollandZuid-HollandZuid-Holland 362 31 11,7
Lim burgLim burgLim burgLim burg 70 6 11,7
Noord-HollandNoord-HollandNoord-HollandNoord-Holland 269 24 11,2
FlevolandFlevolandFlevolandFlevoland 44 4 11,0
Noord-BrabantNoord-BrabantNoord-BrabantNoord-Brabant 213 20 10,7
OverijsselOverijsselOverijsselOverijssel 50 5 10,0
GelderlandGelderlandGelderlandGelderland 138 14 9,9
UtrechtUtrechtUtrechtUtrecht 108 12 9,0
GroningenGroningenGroningenGroningen 42 5 8,4
DrentheDrentheDrentheDrenthe 58 7 8,3
FrieslandFrieslandFrieslandFriesland 62 8 7,8
ZeelandZeelandZeelandZeeland 36 5 7,2
NederlandNederlandNederlandNederland 1.4521.4521.4521.452 141141141141 10,310,310,310,3
DrentheDrentheDrentheDrenthe 11,8
FlevolandFlevolandFlevolandFlevoland 11,1
Zuid-HollandZuid-HollandZuid-HollandZuid-Holland 10,2
Noord-HollandNoord-HollandNoord-HollandNoord-Holland 9,9
FrieslandFrieslandFrieslandFriesland 9,6
ZeelandZeelandZeelandZeeland 9,4
UtrechtUtrechtUtrechtUtrecht 8,7
Noord-BrabantNoord-BrabantNoord-BrabantNoord-Brabant 8,6
GroningenGroningenGroningenGroningen 7,2
GelderlandGelderlandGelderlandGelderland 6,9
Lim burgLim burgLim burgLim burg 6,2
OverijsselOverijsselOverijsselOverijssel 4,4
NederlandNederlandNederlandNederland 8,78,78,78,7
Dichtheid per 100.000 inwonersDichtheid per 100.000 inwonersDichtheid per 100.000 inwonersDichtheid per 100.000 inwoners

4. 3
BowlenBowlenBowlenBowlen voorvoorvoorvoor mindervalidenmindervalidenmindervalidenmindervaliden
Jaarlijks organiseert stichting Prisma samen
met een steeds wisselend bowlingcentrum
het NK bowlen voor verstandelijk
gehandicapten. Stichting Prisma organiseert
en ondersteunt in Amsterdam en directe
omgeving activiteiten voor mensen met een
(verstandelijke) beperking. Het afgelopen jaar
vond het NK plaats in bowlingcentrum Dani in
Amsterdam. Steeds meer centra organiseren
bowlingactiviteiten voor minder validen.
De Eindhovense Gehandicapten
Sportvereniging (EGS) organiseert twee keer
per maand bowlen voor minder validen. Ook
bowlen voor mensen in een rolstoel is
mogelijk met een speciale rolschans. En
ouderen kunnen met een rowler makkelijker
bowlen, omdat ze niet hoeven te bukken.
Sport bowlingSport bowlingSport bowlingSport bowling
SportSportSportSport BowlingBowlingBowlingBowling
De Nederlandse Bowling Federatie (NBF) organiseert
als overkoepelende organisatie regionale en nationale
bowling toernooien. Hierbij zijn 123 verenigingen
aangesloten.
Daarnaast handhaven zij samen met de Nederlandse
Vereniging voor Bowlingondernemers (NVB) de kwaliteit
van de bowlingbanen in Nederland en proberen zij
bowlen als sport beter op de kaart te zetten.
Er zijn circa 13.750 geregistreerde bowlers aangesloten
bij de NBF. In 1994 waren dit er nog 24.000. Dit
betekent dat er in 18 jaar een daling in het aantal leden
is geweest van ruim 43%.
In 1995 was de sportdeelname van de totale bevolking
in Nederland 66%. In 2007 is dit percentage gestegen
naar 76%. Deze ontwikkeling betekent dat de
populariteit van bowling als sport sterk is gedaald.
Bron:
www.mauritsgroep.nl

5. 4
Interview met Rick VisscherInterview met Rick VisscherInterview met Rick VisscherInterview met Rick Visscher ---- BCEBCEBCEBCE
MetMetMetMet ruimruimruimruim 25252525 jaarjaarjaarjaar ervaringervaringervaringervaring realiseertrealiseertrealiseertrealiseert BCEBCEBCEBCE verschillendeverschillendeverschillendeverschillende
bowlingprojectenbowlingprojectenbowlingprojectenbowlingprojecten enenenen ondersteuntondersteuntondersteuntondersteunt zijzijzijzij ondernemersondernemersondernemersondernemers bijbijbijbij hethethethet
realiserenrealiserenrealiserenrealiseren hiervanhiervanhiervanhiervan.... DitDitDitDit reiktreiktreiktreikt vanvanvanvan bouwtekeningbouwtekeningbouwtekeningbouwtekening tottottottot
haalbaarheidsonderzoekhaalbaarheidsonderzoekhaalbaarheidsonderzoekhaalbaarheidsonderzoek.... WijWijWijWij sprakensprakensprakenspraken RickRickRickRick VisscherVisscherVisscherVisscher overoveroverover dededede
ontwikkelingenontwikkelingenontwikkelingenontwikkelingen binnenbinnenbinnenbinnen dededede marktmarktmarktmarkt....
HoeHoeHoeHoe staatstaatstaatstaat dededede bowlingsectorbowlingsectorbowlingsectorbowlingsector ervoor?ervoor?ervoor?ervoor?
Er komen steeds minder nieuwe bowlingcentra zoals we die van
vroeger kennen, we vrezen dan ook dat deze bowlingcentra het
zwaarder gaan krijgen in de toekomst. We zien echter een
omslagpunt, veel ondernemers geven het stokje over aan de
volgende generatie. Deze generatie ondernemers staat meer
open voor innovatie en vernieuwing.
WelkeWelkeWelkeWelke innovatieinnovatieinnovatieinnovatiessss zullenzullenzullenzullen wewewewe tegenkomen?tegenkomen?tegenkomen?tegenkomen?
De innovaties zullen we voornamelijk in het interieur zien. Witte
bowlingbanen hebben volgens ons de toekomst. Met
lichteffecten kunnen veel verschillende sferen gecreëerd worden
en dus ingezet worden voor verschillende doeleinden.
VerschillendeVerschillendeVerschillendeVerschillende doeleinden?doeleinden?doeleinden?doeleinden? WaarWaarWaarWaar moetenmoetenmoetenmoeten wewewewe dandandandan aanaanaanaan denken?denken?denken?denken?
Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld congressen of andere
evenementen, maar ook aan modeshows. De banen zijn hier
perfect voor en ondernemers vergroten op deze manier hun
omzeturen en dagbezetting. Bowlingcentra hebben veel
vierkante meters ter beschikking welke goed benut kunnen
worden als de ondernemer het goed aanpakt. Samenwerking is
hierbij van groot belang.
OndernemersOndernemersOndernemersOndernemers kunnenkunnenkunnenkunnen hierhierhierhier dusdusdusdus kansenkansenkansenkansen pakkenpakkenpakkenpakken.... WaarWaarWaarWaar kunnenkunnenkunnenkunnen
ondernemersondernemersondernemersondernemers nognognognog meermeermeermeer kansenkansenkansenkansen pakken?pakken?pakken?pakken?
Beleving en gastvrijheid is een heel belangrijke key voor de
gasten en persoonlijk aandacht is gewenst. Dit is een punt waar
ondernemers altijd een grote slag kunnen maken. Door hier op
in te spelen kunnen ze zich echt profileren. Dit zien we ook in de
mate van innovatie. Ondernemers blijven hierin toch vaak
terughoudend, en nemen een afwachtende houding aan.
WatWatWatWat verwachtenverwachtenverwachtenverwachten julliejulliejulliejullie vanvanvanvan dededede toekomsttoekomsttoekomsttoekomst????
Wij verwachten een stijging in het aanbod. Dit zijn dan wel centra in combinatie met
andere activiteiten. Dus bijvoorbeeld bowlingbanen in een recreatiepark of bij een
zwembad. Maar ook bowlingbanen in een leisurecentrum. Wij gaan er ook vanuit dat het
aanbod in leisurecentra zal stijgen, bowling sluit hier perfect op aan.
Doelgroepen zoals kinderen en families blijven ook in de toekomst een belangrijke en
grote doelgroep. Maar ook de senioren mogen zeker niet over het hoofd gezien worden.
Dit is een steeds groter wordende doelgroep.
EnEnEnEn dededede horeca?horeca?horeca?horeca? BlijvenBlijvenBlijvenBlijven wewewewe steengrillensteengrillensteengrillensteengrillen metmetmetmet z’nz’nz’nz’n allen?allen?allen?allen?
Het wordt tijd dat we naast het steengrillen op zoek gaan naar samenwerkingsverbanden
voor de horeca. Het horeca-gedeelte van een bowlingcentrum of leisurecentrum is
tenslotte van zeer groot belang, hier worden vaak de hoogste omzetten mee binnen
gehaald. De horeca zal los komen te staan van de bowlingcentra, maar wel een
belangrijke functie behouden binnen de leisurecentra. Samenwerking zal een belangrijke
functie binnen de bowlingcentra krijgen.

6. ConsumentConsumentConsumentConsument
ZeelandZeelandZeelandZeeland goedkoopstegoedkoopstegoedkoopstegoedkoopste omomomom tetetete bowlenbowlenbowlenbowlen
Zeeland hanteert de laagste prijzen om te bowlen, voor zowel
doordeweeks als in het weekend*. De duurste provincie is
Overijssel, daar wordt doordeweeks het hoogste tarief
gehanteerd van € 21,40 overdag en € 23,60 voor ‘s avonds.
De gemiddelde prijs in Flevoland heeft de grootste stijging
ondervonden; vergeleken met 2009 is deze ruim 15%
omhoog gegaan, voornamelijk dankzij een nieuw groot
bowlingcentrum, geopend in 2012. Verder is het opvallend dat
de provincie Utrecht als enige is gedaald (-2%) ten opzichte
van 2009. Zij waren toen nog de koploper wat betreft de
gemiddelde prijs voor een uur bowlen, zowel doordeweeks
als in het weekend.
In Nederland ligt het gemiddelde tarief voor doordeweeks
overdag op € 19,03 en ‘s avonds op € 21,55. In het weekend*
wordt een gemiddeld tarief van € 24,09 gehanteerd.
Doordeweeks zijn de tarieven gestegen met circa 4%, in het
weekend met 6,4%.
ArrangementenArrangementenArrangementenArrangementen
Circa 85% van de bowlingcentra in Nederland biedt één of
meerdere arrangementen aan, waarbij bijvoorbeeld een diner
wordt gecombineerd met een bepaalde tijd bowlen. De
arrangementen verschillen sterk per centrum, het ene
centrum biedt ‘maar’ twee arrangementen en het andere
bowlingcentrum biedt bijna 20 verschillende arrangementen.
De prijzen verschillen dan ook sterk per centrum van € 11,=
tot ruim € 60,= per persoon.
*De gehanteerde prijzen voor het weekend, zijn de prijzen van de
zaterdagavond.
Bron: Van Spronsen & Partners
5
Gem iddeldeGem iddeldeGem iddeldeGem iddelde
prijzenprijzenprijzenprijzen
WeekWeekWeekWeek
overdagoverdagoverdagoverdag
Week 'sWeek 'sWeek 'sWeek 's
avondsavondsavondsavonds WeekendWeekendWeekendWeekend
Gem iddeldeGem iddeldeGem iddeldeGem iddelde
2009200920092009
Gem iddeldeGem iddeldeGem iddeldeGem iddelde
2012201220122012
OverijsselOverijsselOverijsselOverijssel € 21,40 € 23,60 € 24,80 € 21,33 € 23,27
FlevolandFlevolandFlevolandFlevoland € 20,25 € 23,38 € 25,38 € 19,95 € 23,00
UtrechtUtrechtUtrechtUtrecht € 20,13 € 22,29 € 24,61 € 22,80 € 22,34
Zuid HollandZuid HollandZuid HollandZuid Holland € 18,64 € 22,12 € 24,63 € 20,95 € 21,80
Noord HollandNoord HollandNoord HollandNoord Holland € 19,44 € 21,53 € 24,31 € 20,53 € 21,76
FrieslandFrieslandFrieslandFriesland € 18,81 € 22,56 € 23,75 € 20,98 € 21,71
GelderlandGelderlandGelderlandGelderland € 19,64 € 21,57 € 23,75 € 21,03 € 21,65
Noord BrabantNoord BrabantNoord BrabantNoord Brabant € 18,28 € 20,55 € 24,20 € 20,09 € 21,01
DrentheDrentheDrentheDrenthe € 19,07 € 20,57 € 23,07 € 20,07 € 20,90
Lim burgLim burgLim burgLim burg € 18,71 € 20,58 € 21,76 € 20,28 € 20,35
GroningenGroningenGroningenGroningen € 17,80 € 20,70 € 23,50 € 20,63 € 20,67
ZeelandZeelandZeelandZeeland € 16,38 € 17,75 € 20,63 € 18,07 € 18,25
NederlandNederlandNederlandNederland € 19,03€ 19,03€ 19,03€ 19,03 € 21,55€ 21,55€ 21,55€ 21,55 € 24,09€ 24,09€ 24,09€ 24,09 € 20,56€ 20,56€ 20,56€ 20,56 € 21,56€ 21,56€ 21,56€ 21,56

7. ConceptenConceptenConceptenConcepten
BinnenlandBinnenlandBinnenlandBinnenland
BowlingpointBowlingpointBowlingpointBowlingpoint BredaBredaBredaBreda
Op 1 juni 2011 is Bowlingpoint in Breda geopend. Door het gebruik van
de verschillende kleuren led-verlichting in combinatie met de witte banen
wordt er een indrukwekkende atmosfeer gecreëerd. Het bowlingcentrum
focust zich op duurzaamheid en innovatie. Bowlingpoint won de
innovatieprijs in 2011, een unieke prijs waarmee duurzaamheid in de
bowlingwereld in de spotlight is gezet.
Foto: www.bcebowling.com ClausClausClausClaus EventEventEventEvent CenterCenterCenterCenter
Claus Event Center is een allround partycentrum met verschillende
faciliteiten waarbij bowlen, eten, slapen en uitgaan naast elkaar bestaan.
Het hotel is onderdeel van Marriott en beschikt over 148 kamers. Aan het
Haarlemmermeerse Bos ligt de buitenlocatie, Papa’s Beachhouse, deze
wordt onder meer gebruikt voor bedrijfsfeesten en bruiloften.
Foto: www.claus.nl
Foto’s:
www.avon-
tuurfabriek.nl 6
AvontuurfabriekAvontuurfabriekAvontuurfabriekAvontuurfabriek
De Avontuurfabriek, gevestigd in Loosdrecht, omvat 10.000m² aan indoor en outdoor activiteiten,
waaronder LED bowling en disco bowling. Overige activiteiten zijn bijvoorbeeld lasersquash, glowgolf,
segway, paintball, solex rijden en buggy rijden.
Wat betreft food & beverage zijn er verschillende mogelijkheden van bittergarnituur tot Spaans en
Afrikaans warm en koud buffet.

8. ConceptenConceptenConceptenConcepten
7
BuitenlandBuitenlandBuitenlandBuitenland
LuckyLuckyLuckyLucky StrikeStrikeStrikeStrike HollywoodHollywoodHollywoodHollywood
Lucky Strike Hollywood was de eerste Lucky Strike vestiging van de totaal 21
vestigingen. Het bowlingcentrum heeft 12 bowlingbanen, pooltafels, een privé-kamer,
een privé-lounge met uitzicht op de bowlingbanen en ruimte voor feesten tot 40
personen. Voor de avonduren organiseert Lucky Strike verschillende themafeesten.
Lucky Strike staat bekend om de vele bekende Amerikaanse sterren die komen
bowlen of feesten.
AllAllAllAll StarStarStarStar LanesLanesLanesLanes Bayswater,Bayswater,Bayswater,Bayswater, LondenLondenLondenLonden
All Star Lanes Bayswater heeft zes bowlingbanen
en een privé bowlingkamer in Amerikaanse stijl
met cocktailbar. Dit bowlingcentrum in Londen
heeft een Amerikaans restaurant en een
cocktailbar geïnspireerd op de jaren 20.
Daarnaast heeft All Star Lanes één van de
grootste selecties Amerikaanse whisky's. De bar
van het bowlingcentrum staat bekend als één van
de beste cocktailbars in Londen.
SplitsvilleSplitsvilleSplitsvilleSplitsville
Splitsville focust zich op plezier. Het
bowlingcentrum heeft een innovatieve aanpak
voor entertainment. Bowlen, biljarten, dineren,
muziek en het nachtleven worden met elkaar
gecombineerd. Het bowlingcentrum heeft een
bar met kleurrijke bowlingelementen en een retro
ingericht restaurant. Overdag zijn ouders met
kinderen welkom, maar in de avonduren wordt
het bowlingcentrum bezet door jongeren.
Splitsville bowling is een keten en beschikt over
vier verschillende locaties in Miami, Texas en het
westen van Amerika.
Foto: www.allstarlanes.co.uk Foto: www.splitsvillelanes.com
Foto: www.bowlluckystrike.com
ChicChicChicChic BowlenBowlenBowlenBowlen
Bij bowlingcentra zal ‘chic’ niet meteen de eerste
associatie zijn. Dat is een ander verhaal bij The
Spare Room dat gevestigd is op de
tussenverdieping van het Hollywood Roosevelt
Hotel in Los Angeles. Hier zijn de speciaal door
George Equivel ontworpen bowlingbanen en
schoenen helemaal in.
Tevens zijn hier andere spellen te spelen, zoals
schaken en dammen.
Foto: www.askmissa.com

9. BuitenlandBuitenlandBuitenlandBuitenland
8
BowlenBowlenBowlenBowlen inininin AmerikaAmerikaAmerikaAmerika
Meer dan 71 miljoen mensen van alle
leeftijden en verschillende demografische
afkomst hebben het afgelopen jaar op een
bowlingbaan gestaan. Daarvan waren
ongeveer 52 miljoen volwassenen, 9 miljoen
tieners en 10 miljoen kinderen. De verdeling
van mannen en vrouwen is gelijk aan
elkaar. Een consument verblijft gemiddeld
2,5 uur in een bowlingcentrum.
Twee van de grootste amateur
sportevenementen wereldwijd zijn
bowlingevenementen. Meer dan 100.000
bowlers doen mee aan deze evenementen,
wat meer dan 150 miljoen dollar genereert.
Het bowlen in Amerika heeft een positief
effect op de Amerikaanse economie, het
levert gemiddeld 10 miljoen dollar per jaar
op. Bowlen is de nummer 1 bestemming
voor kinderverjaardagen voor kinderen
onder de 12 jaar. Jaarlijks vieren ongeveer
10 miljoen kinderen hun verjaardag bij een
bowlingcentrum.
Bron: Your Brand + Bowling,
Bowling Proprietors' Association Of America
Verwacht wordt dat deze trend zich in de
toekomst zal doorzetten, omdat een
bowlingcentrum niet afhankelijk van het weer is,
als veilig wordt gezien en omdat het een leuke
omgeving creëert voor kinderen om niet alleen
te spelen maar ook te eten en om contacten te
leggen.
Bowlen is niet alleen populair onder de jongeren
maar het wordt ook één van de snelst groeiende
sporten in High Schools. Er zijn ongeveer 4.800
High Schools over 47 staten in de USA die
bowlingprogramma’s in de ochtenduren
aanbieden. Niet alleen onder de schoolkinderen
is bowlen populair, maar steeds meer collega’s
gaan als activiteit met elkaar bowlen. Verwacht
wordt dat deze trend zich voort zal zetten.
Bowlers zijn loyaal, jaarlijks verzamelen
bowlingcentra over de 225 miljoen dollar voor
verschillende goede doelen.
FIQFIQFIQFIQ
Fédération Internationale Des Quilleurs (FIQ) is
opgericht in 1952. De organisatie bestaat uit
twee sub-organisaties; de WNBA (ninepin) en
de WTBA (tenpin). Samen met de oprichting is
de eerste FIQ Championship georganiseerd. In
1988 is bowling éénmalig een demonstratiesport
geweest tijdens de Olympische Spelen.
Het totaal aantal aangesloten bowling federaties
bij de FIQ staat op 141 in 2010. Dit is een groei
van zeven organisaties ten opzichte van 2007,
maar is de laagste groei sinds 1991. Sinds de
oprichting is het aantal aangesloten organisaties
altijd gegroeid.

10. Trends & ontwikkelingenTrends & ontwikkelingenTrends & ontwikkelingenTrends & ontwikkelingen
9
Bron: www.bet365.com
ReserveerReserveerReserveerReserveer viaviaviavia dededede appappappapp
Bowlingpoint Breda is het eerste
bowlingcentrum in Nederland met
een eigen app waarmee je een
baan kan reserveren vanuit je luie
stoel. De app is beschikbaar voor
Apple en Android.
WaaromWaaromWaaromWaarom geengeengeengeen bbbbowlingtoiletowlingtoiletowlingtoiletowlingtoilet????
Laat uw gasten niet alleen op de
bowlingbaan een spel spelen,
maar ook tijdens het urineren.
Creëer op het toilet een
bowlingbaan en krijg een sportieve
urinoir. Geïnspireerd op deze
basketbaltoilet.
WiiWiiWiiWii bowlingbowlingbowlingbowling
De Wii bowling staat in onze
publicatie van 2009 al aangegeven
als trend. Met deze bowlingbal, die
in 2009 ontwikkeld is, worden de
mensen enthousiast gemaakt voor
bowlen. In de hoop dat ze
daadwerkelijk bij een
bowlingcentrum gaan bowlen.
BowlTVBowlTVBowlTVBowlTV....comcomcomcom
In Amerika kunnen de mensen
zich abonneren op BowlTV.
BowlTV is onderdeel van USBC,
een bowlingorganisatie. Deze
zender brengt bowlingacties in
beeld voor leden van USBC over
de hele wereld. In Nederland
hebben we bowltv.nl, onderdeel
van NBF. Deze zender is alleen
minder ontwikkeld dan in Amerika. Bron: www.bowl.com
BowlingbalBowlingbalBowlingbalBowlingbal accommodatieaccommodatieaccommodatieaccommodatie
Het Friend House eco-hotel in
Oekraïne is een duurzaam,
milieuvriendelijk hotel. Het hotel is
volledig samengesteld uit
natuurlijke materialen. Elke kamer
is bolvormig en verbonden met de
andere kamers. Het hotel heeft
verschillende ramen die vanaf
buitenaf lijken op de vingergaten
van een bowlingbal. Bron: www.trendhunter.com
TransparanteTransparanteTransparanteTransparante bowlingbaanbowlingbaanbowlingbaanbowlingbaan
Altijd al benieuwd geweest naar de
techniek achter een bowlingbaan?
Bij Powerzone Lovers Bowling in
Amsterdam is vanaf de straat te
zien hoe de kegels worden
opgetild achter de baan. Alle
muren zijn van glas en de witte
banen, blacklights en kleurrijke
LED verlichting creëren een
futuristische setting.
Bron: www.nintendo.com

11. Trends & ontwikkelingenTrends & ontwikkelingenTrends & ontwikkelingenTrends & ontwikkelingen
10
iBowlingiBowlingiBowlingiBowling interactiefinteractiefinteractiefinteractief bowlenbowlenbowlenbowlen
Deze interactieve projector volgt
(bowling)ballen en geeft een extra
dimensie aan het bowlen. In
Nederland past BCE Bowling de
techniek toe. Bekijk de video op
www.horecatrends.com of bekijk
de website.
Bron: www.hollandcasino.nl
GamePodsGamePodsGamePodsGamePods
De GamePods bieden gamers een
intieme spelervaring. In de Pod
kunnen een aantal mensen
plaatsnemen aan de speeltafel en
diverse interactieve games spelen.
Deze Pods kunnen gemakkelijk in
de bowlingcentra geplaatst worden
en het biedt de gasten de
mogelijkheid andere spellen te
spelen.
HotHotHotHot PotPotPotPot
Na fondue, steengrillen,
gourmetten en andere doe-het-zelf
belevingen, maakt de Mongolian
Hot Pot opgang in de VS. De gast
kan zijn eigen groenten, vlees, vis
en andere ingrediënten koken in
verschillende bouillons in de Hot
Pot die midden op tafel staat. De
bouillon uit de Hot Pot kan
eventueel als soep gegeten
worden.
Bowlingfoto’sBowlingfoto’sBowlingfoto’sBowlingfoto’s
Bij bowlingcentrum Olround in
Nijmegen kunnen foto’s van de
bezoekers gemaakt worden. De
bezoekers kunnen zelf hun lay-out
bepalen en vervolgens wordt de
foto gemaakt. Deze foto’s worden
op de Facebook pagina van
Olround gezet. Een leuke en
creatieve marketingactie.
Bron: www.facebook.com/Olround
Bron: www.threehundred.com
SpeelkastenSpeelkastenSpeelkastenSpeelkasten
In New York bij bowlingcentrum
Threehunderd is er een gamehall
met 30 speelkasten en een winkel
waar de bonnen ingeruild kunnen
worden voor prijzen.
Threehunderd creëert hiermee
meerdere speelmogelijkheden dan
alleen bowlen.
SamenwerkenSamenwerkenSamenwerkenSamenwerken metmetmetmet kunstenaarskunstenaarskunstenaarskunstenaars
Bowlingcentra Lucky Strike in
Amerika is gepassioneerd in het
ondersteunen van kunstenaars en
wil hen de kans geven om hun
kunst te laten tonen. Kunstenaars
mogen hun kunstwerken op de
website plaatsen of in het
bowlingcentrum ophangen. Een
leuke samenwerking tussen een
bowlingcentrum en kunstenaar. Bron: www.bowlluckystrike.com
Bron: www.bcebowling.com

12. ToekomstvisieToekomstvisieToekomstvisieToekomstvisie
11
StabielStabielStabielStabiel aanbodaanbodaanbodaanbod
De afgelopen drie jaar is het aanbod in Nederland stabiel gebleven. Voor
de komende jaren verwachten we geen verandering hierin. Hoewel
bowling altijd een populair uitje zal blijven voor verschillende
doelgroepen, zal vanuit de doelgroepen de vraag niet stijgen. Er zijn
overigens wel voldoende kansen hierin te vinden.
Echter ontstaat er wel een duidelijkere splitsing tussen de kleine
plaatselijke centra en de grotere regionale centra. Centra worden
gebouwd met diverse leisureactiviteiten zoals (laser)gamen, poolen,
glowgolf, kinderspelparadijzen, bioscoop ect. Bowling staat hierbij niet
meer centraal.
VolopVolopVolopVolop kansenkansenkansenkansen voorvoorvoorvoor dededede sectorsectorsectorsector
Met de bestaande en doorgroeiende vergrijzing in zicht, is de
seniorendoelgroep een belangrijke doelgroep die niet uit het oog
verloren mag worden. Waar bowlen vooral als avondvullend uitje wordt
gezien, ligt er juist een kans de dagbezetting te vergroten met behulp
van deze doelgroep. Denk hierbij wel aan enkele ‘aanpassingen’, zoals
verlichting, menukaart, maar ook bijvoorbeeld aan technieken waarbij de
baan verhoogd kan worden.
Bowling is altijd een goedkope vorm van entertainment geweest en zal
dit ook blijven. De huidige economische situatie moet daarom benut
worden.
Maar ook liggen er volop kansen bij de grote groepen. In Amerika is
bijvoorbeeld het schoolbowlen populair, wat in Nederland beperkt
voorkomt. Bowlingcentra kunnen hiermee wel (nieuwe) doelgroepen
aanspreken en aan zich kunnen binden in de toekomst.
SportbowlersSportbowlersSportbowlersSportbowlers verdwijnenverdwijnenverdwijnenverdwijnen
Het aantal sportbowlers is al enige tijd aan het dalen. Deze daling zet
door en bowlen zal in Nederland langzaam als sport verdwijnen. Het is te
overwegen om, zoals in Amerika de gewoonte is, een competitie tussen
locale scholen op te zetten. Twee vliegen in één klap, bezetting overdag
buiten de vakantieperiode en de kans om jonge mensen voor de sport te
enthousiasmeren.
GourmettenGourmettenGourmettenGourmetten enenenen steengrillensteengrillensteengrillensteengrillen blijvenblijvenblijvenblijven verbondenverbondenverbondenverbonden aanaanaanaan dededede bowlingbowlingbowlingbowling
Dit gaat al jaren hand in hand, en dit zal in de toekomst ook zo blijven, maar in
de toekomst verwachten we wel een vernieuwd horeca-aanbod binnen de
bowlingcentra. Zeker wanneer grotere leisurecentra zich meer zullen laten zien.
Naar verwachting zullen voornamelijk (gezonde) fastserviceconcepten, gericht
op snelheid en zelfservice in deze centra verschijnen. Ook de shop-in-shop
concepten zullen opkomen; leisurecentra met keuze uit verschillende
eettentjes.
In Nederweert werd in het najaar van 2012 een bowlingcentrum met een
vestiging van een Tex-Mex Chi Chi restaurant gebouwd. Chi Chi restaurants
waren al in België, Duitsland en Luxemburg te vinden, en nu dus ook in
Nederland. Nieuwe concepten doen hun intrede.
BelevingBelevingBelevingBeleving
Hoewel deze ontwikkeling al langer gaande is binnen de horeca, zal dit ook een
steeds grotere rol spelen in de bowlingcentra. Aspecten zoals een VIP baan of
een privé-biertap aan de bowlingbaan zullen niet misstaan in het
toekomstplaatje en de centra naar een hoger level liften.
Guido Verschoor

13. 12
Bekijk ook andere brancheBekijk ook andere brancheBekijk ook andere brancheBekijk ook andere brancheonderzoekenonderzoekenonderzoekenonderzoeken opopopop
www.spronsen.com/nl/brancheinformatiewww.spronsen.com/nl/brancheinformatiewww.spronsen.com/nl/brancheinformatiewww.spronsen.com/nl/brancheinformatie
BronnenlijstBronnenlijstBronnenlijstBronnenlijst
Bedrijfschap Horeca en Catering
Nederlandse Bowling Federatie
Koninklijke Horeca Nederland
Centraal Bureau voor de Statistiek
Bowling Proprietors Association of America
Stichting Prisma
Eindhovense Gehandicapten Sportvereniging
www.bcebowling.com
www.bowlen.nl
www.foodinspirationmagazine.nl
www.nicetyball.cn
www.bowlingramps.com
www.claus.nl
www.chandrabowling.nl
www.bisonbowling.nl
www.gva.be
www.bowlingcentrum.nl
www.amf.com
www.mauritsgroep.nl
www.allstarlanes.co.uk
www.askmissa.com
www.facebook.com/Olround
www.threehundred.com
www.nintendo.com
www.splitsvillelanes.com
www.bowlluckystrike.com
www.bet365.com
www.hollandcasino.nl
www.bowl.com
www.oliverpaint.de
MetMetMetMet dankdankdankdank aanaanaanaan RickRickRickRick VisscherVisscherVisscherVisscher vanvanvanvan BCEBCEBCEBCE