fizika

1. ԼՈԻ Ս

2. Լույսէլեկտրամագնիսական ճառագայթում, որն արձակվում
է տաքացած կամ գրգռված վիճակում գտնվող մարմինների
կողմից։ Հաճախ, լույս նշանակում է ոչ միայն տեսանելի լույսը,
այլ նաև նրան հարող սպեկտրի լայն հատվածները։
Պատմաբանորեն հայտնվել է անտեսանելի լույս տերմինը`
ուլտրամանուշակագույն լույս, ինֆրակարմիր լույս,
ռադիոալիք։ Տեսանելի լույսի սահմաններն են 380-ից մինչև 780
նանոմետրը, որը համապատասխանում է
համապատասխանաբար 790 մինչև 385 տերահերց
հաճախություններին։

3. Լույսի արագությունը բնության ամենամեծ արագությունն է և
անօդ տարածությունում հավասար է 300 000 կմ/վրկ։ Այդ
արագության հետ կապված աստղագիտության մեջ
օգտագործվում է լուսատարի հեռավորության միավորը, որը
հավասար է մեկ տարի ժամանակահատվածում լույսի անցած
ճանապարհի երկարությանը։
Լույսի արագությունը
Երկրից Լուսին լույսի հասնելու ժամանակը կազմում է 1.26 վրկ։
Լույսի արագությունը - 3×105կմ/վ

4. Լույսի բեկում
90°-ից տարբերվող անկյան տակ ընկնելով
ապակու,ջրի կամ ցանկացած այլ թափանցիկ
միջավայրի մեջ` լույսը փոխում է իր ուղղությունը։
Այս երևույթը կոչվում է բեկում կամ ռեֆրակցիա։
Պատճառն այն է, որ օդից տարբեր այլ թափանցիկ
միջավայրերում լույսն ավելի դանդաղ է տարածվում,
քան օդում։ Հենց բեկման շնորհիվ է, որ ջրով լի
բաժակի մեջ ընկղմված ծղոտը կոտրված է երևում։
Բեկման հատկության շնորհիվ լույսը երկու (նաև`
ավելի) միջավայրերով անցնելով սկզբնակետից մինչև
վերջնակետ հասնելու համար «ընտրում է»
ամենաարագ ճանապարհը։

5. Գույներ և ալիքներ
Սպիտակ լույսը ծիածանի բոլոր գույների խառնուրդ է: Երբ սպիտակ լույսն անցնում է պրիզմայի (ապակե
եռանիստի) միջով, ապա այդ լույսը կազմող գույների ճառագայթները բեկվում են տարբեր աստիճանով, և
առաջանում է սպեկտր կոչվող գույների հավաքածու:
Լույսը չափազանց փոքր երկարության ալիքների ամբողջություն է, որը տարածության մեջ շարժվում է
այնպես, ինչպես լճակի մակերևույթով շարժվում են նրա մեջ գցված քարից առաջացած ալիքները: Մի
ալիքի գագաթից մինչև հաջորդի գագաթը եղած հեռավորությունը կոչվում է ալիքի երկարություն: Լույսի
ալիքների երկարությունները շատ փոքր են. քորոցի գլխիկի վրա կտեղավորվեին ավելի քան երկու հազար
այդպիսի ալիքներ: Տարբեր գույների լույսի ալիքներն ունեն տարբեր երկարություններ: Կարմիր լույսի
ալիքներն ամենաերկարն են, իսկ մանուշակագույնինը՝ ամենակարճը:
Տեսանելի լույսը էլեկտրամագնիսական ալիքների մի ամբողջ ընտանիքի ընդամենը մեկ ներկայացուցիչն
է: Իսկ մյուսները՝ ենթակարմիր և անդրամանուշակագույն ճառագայթումներն են, ռադիոալիքներն ու
ռենտգենյան ճառագայթները: Այս բոլոր ալիքները տարածվում են նույն՝ մոտ 300000 կմ/վ արագությամբ:
Տիեզերքում լույսից ավելի արագ ոչինչ չի շարժվում: Եթե մենք կարողանայինք սլանալ լույսի
արագությամբ, ապա մեկ վայրկյանում ավելի քան յոթ անգամ կպտտվեինք Երկրի շուրջը:
Թեև լույսը շարժվում է 300000 կմ/վ արագությամբ, սակայն ամբողջ ութ րոպե է հարկավոր, որպեսզի այն
անցնի 150 մլն կմ հեռավորությունը և Արեգակից հասնի Երկիր: Մեկ տարում լույսի ճառագայթի անցած
ճանապարհն անվանում են լուսատարի: Մինչև աստղերը եղած հեռավորությունները աստղագետները
չափում են լուսատարիներով: Որոշ աստղեր Երկրից հեռու են միլիոնավոր լուսատարիներ:

6. Լույսը և գույնը
բնության մեջ

7. Տեսանելի
ճառագայթում
• Այն ամենը ինչ
տեսնում ենք
• Գույները
• Լրացուցիչ
գույները

8. Անտեսանելի
ճառագայթում

9. Կենդանիների տեսողությունը
• Մեղու –
Ուլտրամանուշակագույն
• Երկկենցաղներ – Ինֆրակարմիր

10. Էլեկտրամագնիսական ճառագայթում

11. Լուսանկարչական խցիկ

12. Գիշերային տեսողություն
• Մարդկանց գունային տեսողությունը,
պայմանավորված սրվակների զգայնության
հետ, վատանում կամ կորչում է մթության մեջ։

13. Լամպեր և լուսավորություն
Եթե որևէ նյութ շիկացնենք 700օC ջերմաստիճանից ավելի, այն կսկսի լուսարձակել:
Արեգակը, մոմերը և էլեկտրալամպերը լուսարձակում են, որովհետև շատ տաք են:
Էլեկտրալամպերի մեծ մասում կա վոլֆրամե թելիկ: Երբ դրա միջով հոսանք է անցնում, այն
շիկանում է սպիտակելու աստիճան:
Էլեկտրականության միջոցով կարելի է լույս ստանալ նաև բոլորովին այլ եղանակով:
Փողոցային բազմաթիվ լուսատուներ լցված են նատրիումի գոլորշիներով: Երբ այդ
գոլորշիների միջով բաց են թողնում էլեկտրական հոսանք, դրանք լուսարձակում են դեղին
լույսով: Նեոնով լցված խողովակը լուսարձակում է կարմիր լույսով: Իսկ ցերեկային լույսի
լամպերում լցված սնդիկի գոլորշիները, որոնցով հոսանք է անցնում, լուսարձակում են
անտեսանելի անդրամանուշակագույն ճառագայթներ: Խողովակի ներքին մակերևույթը
սովորաբար պատվում է հատուկ բաղադրությամբ, որը կլանելով այդ ճառագայթները`
լուսարձակում է: Լյումինեսցենտային ներկերը, որոնցով պատում են ճանապարհային
եզրասյուները, անդրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ լրացուցիչ
տեսանելի լույս են արձակում և զգալիորեն հեշտացնում գիշերային երթևեկությունը
ավտոճանապարհներով:

14. Արհեստական
լուսավորություն

15. Լույսի աղբյուրները
Լույսի ամենատարածված աղբյուրները
ջերմայիններն են։ Ամենապարզ ջերմային
աղբյուրն է Արեգակը։ Երկրին հասնող Արեգակի
լույսի էներգիայի մոտավորապես 44%-ը
տեսանելի է։ Ջերմային աղբյուրի մի այլ օրինակ է
շիկացման լամպը, որը որպես տեսանելի լույս
արձակում է իր էներգիայի ընդամենը 10%-ը, իսկ
մնացածը` որպես ինֆրակարմիր։