1. 1
âŁ◊ä P ˛©òýN ≥
íŠ
≈ Ë
.èåý≈ ¼ èÐv èiVèŠâЬP XèÖÐIH d
a ȱ  ≈Šdèv ˛©³ Pîä èÁ ¢ üŠ√
ñ ý b vm ©
.èåý≈ ¼ èÐv èiVèt@VèŠâЬP
a P (38-23:3èuü≠)
≥
a ≈ P
.èåý≈ ¼ èÐv èiö„øü’Š èt@ 8 d`P ¢ ¢ ³ Pîä èÁ ¢ Uà PU V` . ≈Šdèv ˛ƒPîä èÁ ˛©ñŠ üŠ√
šØ ø b v m © ` ñ ý ä v m ËÂ
≈
.èåý≈ ¼ èÐv èiXPdüŠ√ ö„øü’Š
a .¢ ¢ ³ Pîä èÁ ¢ Xèšl£Ð¬P, Uà PU
Ø ø b vm ©
š ` 1
.èåý≈ ¼ èÐv èiVèŠNŽ ∫XPdüŠ√
a v˙
.èåý≈ ¼ èÐv èiXèvüŠ√VèŠNŽ H
a ä v˙∫ 9 .èåý≈ ¼ èÐv èi_èÄ∂PXèšl£Ð¬P
a 2
.èåý≈ ¼ èÐv èiŽ Á @XèvüŠ√
a £±P ä .èåý≈ ¼ èÐv èiÄ üÁ·Š√ _èÄ∂P
a a
.èåý≈ ¼ èÐv èiVèŠâ¡Ž ± Ž Á @
a £ £±P a à œ
.èåý≈ ¼ èÐv èi˛ƒèåÐ≈ ¢Pd`PVPUü’Š Ä üÁ·Š√
t ≈a
.èåý≈ ¼ èÐv èiò‰Nn VèŠâ¡ Ž ±
a ¯
ä £ 10 a d ≈
èåý≈ ¼ èÐv èiWdPŽ d`PZdèsVPUü’Š 3
.èåý≈ ¼ èÐv èi³ ü≥P ò‰Nn
a b ¯
ä òÓý≈˙ÿý≈ bèn ˛© P
b
³
.èåý≈ ¼ èÐv èiVèŠâøüŠ√ ³ ü≥P
a b .èåý≈ ¼ èÐv èi³ `˚ı± Zdès
a b
a ÃèåÐ≈ ¢ ^Pd`PVèŠâä üœVèŠâøüŠ√
.èåý≈ ¼ èÐv èi˛ © ¬ Šv 11 .èåý≈ ¼ èÐv èiXPd ³ `˚ı±
a b
ô ≠
¢ ¢ ü©íÐvèÐv ¢£©îŠâ¡ ü©büŠ√Uü’Š ½ ¿`^P
È © ≈¸ .èåý≈ ¼ èÐv èiÄ PŽ ŠâŸ∫ XPd
a aî 4
Ôý
.¢≈ .èåý≈ ¼ èÐv èi³ üÂ◊ä Ä PŽ ŠâŸ∫
a b ≈a î
˛©³ Pîä èÁ ¢ îÖÐ√ ¢ ¢èŁm ¢ íÐvèÐv ü©büŠ√Uü’Š
b vm ø © ä ≠
√ ≈ 12 .èåý≈ ¼ èÐv èi³ üŸ“t ³ üÂ◊ä
a b b ≈
≈dè
.: ñŠ v
 ý .èåý≈ ¼ èÐv èiŽ ∫üÐ√³ üŸ“t
a ˙ b 5
.èåý≈ ¼ èÐv èiíŠ PòýË≠èŠâø VèŠâä üœ
a v ¬ Šv .òÓý≈ Ä ±Pdbèn ˛© ∫üÐ√
† ˙
Ž
.èåý≈ ¼ èÐv èiíÐvèÐvN Ž íŠ PòýË≠èŠâø
a dd v .èåý≈ ¼ èÐv èiîŠâЬüª Ž ∫üÐ√
a ˙
.èåý≈ ¼ èÐv èiUü’ŠÐ¬PíÐvèÐv dN
a Ë d
Ž 13 Óý≈ ½ `dbèn ˛©îŠâЬüª
ò a
Ë¡è ≠PUü’ŠÐ¬P
.èåý≈ ¼ èÐv èióŠ Šâ Ë
a .èåý≈ ¼ èÐv èiòNŠ√ îŠâЬüª
a ‰
.èåý≈ ¼ èÐv èid`Ž èr óŠË¡èŠâ≠P
a d .èåý≈ ¼ èÐv èiVè− UèÐv Uà PU òNŠ√
a t ` ‰ 6
.èåý≈ ¼ èÐv èi_`îp d`Ž èr
a d 14 .èåý≈ ¼ èÐv èi³ èÅŠË”t Uà PU
a b `
±
.èåý≈ ¼ èÐv èióŠ
a ËÁ P_`î
p .òÓý≈ òŒ VdYüŠÈЬ ˛©VèŠv d`Pbèn ˛©³ èÅŠË”t
łm b
±
ËÁ P
.èåý≈ ¼ èÐv èiUü’Š≠PóŠ
a Ë .èåý≈ ¼ èÐv èiXèÖÐIH d bèÅŠË”t
a ȱ ³ 7

2. 2 5:2-15:1 òýNË≥
Ã
˛ƒ üšØ ï~nèm ïÖŠ√dŽ ¢ ^îà≠P W`H V` ïC© È©.èv üšØ ïäv VUŽ ]üÁ üý√
U© d büŠ ä d ± .èåý≈ ¼ èÐv èidŽ ‡ŠÈ≠PUü’Š≠P
a ˙ Ë 15
Xèv èiïłÄÐ≈ ^I üý√ d`P .˛´c£©PîŠâð ü©¢ ê V` 21 .¢
ä N P ȯ
¬ þŠÐv ŠvP šØ .èåý≈ ¼ èÐv èi³ èNý≥dŽ ‡ŠÈ≠P
a bâ ˙
büšØèâH ¢ ³ P ü© bü´ ≠ ¢P V` ïC© büŠÈ© .èâÔ®* üŠ√
ä´ © b ü ä¬
Èð ä d .èåý≈ ¼ èÐv èiÄ üÁ·Š√ ³ èNý≥
a a bâ
Í.èj¢TU aèŁÄ≈¢
√
à ½ äø .èåý≈ ¼ èÐv èiúH üŠHÄ üÁ·Š√ 16
a ø √a
ý
® ± ¢ î `Pî ½ º˙‡≥ ˛©òËä ï ©büŠÈ©22
üð√ V` èåý≈ èŠvèâЬ •ł◊ üŁ ä ä Á ¸
√ v m Ð ¬C .èåý≈ ˚lü− èióŠ≈˙≤úH üŠH
š µ ø√
®Ä ø ï ¢ ¢ ¢ üšØ Pd
ê ïC©èjüšØ büŠ√ V` 23 .P üšØ •ł◊ † Šv Ã≠ © ä È √ ý≈ bè ˛©üŠ√ óŠ≈˙≤
.òÓ n
ŠvPÎ
íŠ Püä√èN I ü©^Pd`P.˛´c£©PîŠâðü©ïłÄÐ≈ ê ©üšØ ï~nèm YdPüäÈ©
v H Å∫ ¬ N ŠvP£ .°Š¯šl ¢dè|√ ¢ Xèv ¢* ñŠ ü©üŠ√
ý ð ø ä © ËÂ≥
√
(Í¢ •ý≈èt cdèÅšÆ PîHÎòäË·Š√ íŠ Püä√èN ∫)*Í.¢ °Š¬UXèv èi
šØ m
Á v H ÅI ´ ä
È
ä ’®¢ ¢˙º ¢ îä `PîÁ üý√ èjŁm ¢ îä Šä Ä Ł± úH üŠH
¢ © ý− © v m è ø â¯v † ø √
¯t 24 bü´ ≠ ¢ Uà PU °Š¯ÃüšØ °Š¯ý−ð√ VUüł± êUà PU ¢ Xèšl£Ð¬P17
ü ø ` v â ý ` ø
v
õÁ ` ¢ óŠ ° Šâ
∑ © ≈˙≤ ³ œ 25 .è ≠ £©SüÐÈ¡ òýËšØè Ь ü©óŠ≈˙≤ û√è ≥ ¢ °Š¯n íÐvè .°Š¯ÃüšØ °Š¯ý−ð√ VUüł± ê¢è ¢ dè Ω£´°Š¯n íÐvè ü©
≠ Â
Šâ Šâ ÐÑ © Ðv v â ý ä Łm é â
v √ È ý Ðv
úH üŠH d`P .èå® ïäv û”Öý ò‰ä Ł ¢ ^P úH üŠ√ ê¢ üšØ íÅ °Š¯ý−ð
√ ¯m ø ∞ â √ VUüł± ê¢ üšØ Pî ð ¢ ñ ≥ ¢ î √ ¢ ¢d î ¡
ËÂ
ø√ d øH ýä v√ v √
ý ä Šâ¬ © Š ø ÖÐ © ä Ø Šâ Èš
.èŠvUXèv èiÍüŠ√Îü©ïłÄ≈ ^P¢
ä NÐ ä √ .°Š¯ÃüšØ
v
înP@˛©b à Pü−Š¯ð òÐËØŽ n ¢ ¢ ¢ ¢ üŠ√
`  v š î Ã≠ © ä ”n ø
È È (½ UT` èŠv)¦ ÃPîŠâð ˛©üŠ√
a ù√ ¬
÷¨ ½ ŠÈЬ ¢ ï Uü’Š üŠ√ °Š¯n ¢è Ž ¢ Vè Uè ùŠ√U`˚˜šl
ó † © Šv ≈ √
ä nd © − Ðv Š (7-1:2èuü≠)
t
ò¿˚−≥ îÖÐ√ ¢ ¦ ÃPîŠâð ˛©üŠ√ .P üšØ PîŠâð °Š¯n bà èj
˝ © ù√ ¬ ¬ ` 2 ù√ ¬ ËÂ≥
W˙π^P¦ ÃPîŠâð ˛©üŠ√ .òÓý≈ óŠ≈˙≤bèn ˛©ñŠ üŠ√ 18
ü ä√ ¨èr ³ P 2 .¢ @°Š¯n ó“− `£Š¬ ó¨èr îä ł ¢ êÅ≤
bü´ ≠ ¢ büŸ b √
à P t â± © kè ³ œ .òÓý≈ ˛ƒüšØ ˛ƒè}ø ˛©óŠ≈˙≤¢ úH üŠH ¢ ¢ YUè− ˛ƒ üšØ
° Šâ≠ à à ø ø √ Ã≠ ©
È t Ã
šØ ¬ Š t büŠ ≈ šØ ø
^P?¢PüšØ PîŠâð bè ≈ üŁ± Vè− UèÐv èi √Uü’ŠÎ¢ bè ®åł∞üð√ ¢
è .¢ òÃË´üšØ ï~nèm V`ïC©èåý≈ ó“r èi½ èÐv ^Pü©^PòšÆ ¢ ¢ YUè−
šØ a ≈
”ð ø t
ü©ùŁ± ¢ PüšØ ü”q °Š¯n _˚−≥ Vdèâøê ä èâЬ ¦ ÃPîŠâð ˛© ¢ óŠ≈˙≤ 19 .¢ òÃË´üšØ ï~nèm ¢ £ÞP ¢ *^îà≠P W`HóŠ≈˙≤
Ø
š ˝ ý ŠvPTP`¢ ý ù√ ¬√ ø Ø
š ø ¬ © d
Í.°Š ¯šl ¢ @¢ ¢ ¢£©VîŁÄæü©^PóšÆ £©•œ ¢ bü´ ≠ ü©óŠ≈˙≤.èåý≈ ³ èáä PèåłN Pê H üŠHTP`¢èłmd YUè−
à P Ã≠ © ä
√ È √ ŠvU © ü b √ ∞ ŠvPúø √ √
ä t
ü ≈© “− `£Š¬ d`P *ùŠ√U`˚˜šl Ä Ł±3
t ± .èåý≈ ïäv îä Âð√ ü©^P èv£©Vîä ≥˚− ` XUèv ¢èt
V` ¢ ïŁm` ˛©ùŁ
ø ≥
≈
büŠ√U ü’Š ü©bü´ ≠ XèÅý ¢ ó Š† â ä â ¥ ääÈ
4 .¢ üšØ ³ èáŠ√£ð¬ üý√ PüšØ Xü”Ö≥ °Š¯n cdèÐv ¢ Vè− UèÐv ¢ ¢
ô b − © t Ãä © Ȭ Ãè}ø £ð¬ düπ ïŠâ„Á
.èåý≈ èâšØèłm èv£©Â üÂä n ü©˛
È ý ä W ¯ ±
“Ö≥
³ Š¯Å d`P èÅä Ød ¢ büäÈšØèi YUü’Š XèÅý JdüΩ ¢ ùŠ√U`˚˜šl èiîä `PîÁ , ïC©åý≈ èšld òÆ ² üµ W˙π ^P úH üŠH Ä Ł± 20
° Ëš © ≈ ≈P ä √ Š v m è šW ø √†
PîŠâð ¢ üŠ√ ïC©èŠâ©½ ºèŠvdU ¢ ³ Pd`P, èŠâ©VèŁÄŒ ü© ½ ·Š√˚−
¬ © ¸ ø b Šv † ¥ cPÎ, è ®¢ ¢˙º ^Pd`P .èŠv@˙flä °Š¯n Ä PüÁ ü©úH üŠHïýâ− ˙º
√ ¯t
ä ý− P √ a ± ø√ ø
½ ŠÈЬ ¢ ïŠvUü’Š V`ÎïC©è ® ä bü’ä≈P 5 ?¢ ò‰ä ü©ïC—˛©¢üšØ
† © ≈ ¢√ šØ √ Łm ä √ ø ä
√ Šv ≈˙≤,úH üŠH *¢ ¢ Uà PU
¢ ¢£©SüÐÈ¡ èv üšØ YüŠÈЬ Y˚˜ý èióŠ ø √ þŠ È ¯Ðv © `
ä
¨
W˙π òæI °Š¯n b`£Š¬£◊ý ¢ òÐËä ïC©büŠÈ©.èjüšØ PîŠâð °Š¯n ˚ˆ− ó÷
P ≈ä ¬
√ ¬ æ
Ø k
.¢èåŒ
š ◊˯ m ËÂ≥ ä
.ïÐâÁýä n èiPîÁ èŠv (ñŠ )˛ƒèðv ^îà≥òäË·≥ ¢ ùŁ± ñŠÂ
© Ë≥
fi≥ ËÂ≥ Ø ý
d`P PîH ¢ ¢˙π ³ Ã¯Å d`P W`d ˛©ñŠ .¢ ˛ƒì ®òÓÐ≈ W`H ˛©PîH ïŠv ^îà≠PW`H
Á ø Ê√ °
m Š š d m
Á d
ͽ èŁÄä ΰŠ¯šl òäË·≥ ¢ Xèv üŠ√ üŠ√
a ≈ © ä .°Š¯šl ¢£©Xèi¢ PîH ³ èŠâ≥dU¢ bü´ ≠ ¢P`¢d°Š¯n èŠâä H ïŠv ¢ ˛ƒìnü©ñŠ
√
ý © Áb m © ü ≠ ä šØÈ ¬U šØ ý ËÂ≥
14:7VèŠâ·ÂŠ √ ¢ °Š¯å® ˇ YdPüäÈ© ŠvP
´ d ê d`P ,èåý≈ Vè− UèÐv P˚¥`H èiíŠ ÃP˚¥I Uà PU .¢ TP` ¢@¢ ³ Pîä èÁ ¢ Uà PU èâŠÐv èiUà PU
t U ⬠P ` šØ √
ä P ø b v m © ` þ¯ `
ËÂ≥ b m ≈ ≈ ª Š
4-40ñŠ íÐâ¡ ³ P˙ÿŒ ì ð èiïŠvUü’Š (óŠËfl )?`˚˜šl ùŠ√U`˚˜šl
Š ˚ ŠvP¢ ä √ ¬ ËÂ
.èåý≈Vè− UèÐv ïŠv íÐâ¡ Sèt dPŽ š l ê ø ¢üšØ PîŠâðñŠ
≥
t

3. 22-6:2 òýNË≥ 3
¨
¢ °Š¯nÎ ¢ èâ’®îä ` PîH èšld °Š¯n òÆ ˚ı≥ úH üŠH ê ¢˙≤
√
ä šØ ý v Á m š ø√ ý ä v √ ˛ƒP˙ÿŒ £ð¬ ïŠvUü’Š òÆ ó÷ ½ ŠÈЬ °Š¯n ïuìr ¢ ïŠvUü’Š
ä m ≈ š † © ≈ 6
ò‘® ©PîH ½ º˙‡≥ ˛©òÐËä Í.* èŠv ìÐv ¢ °Š¯n ˚ı≥ü©¢ c˚˜C≥
˛ Á¸m ¬ ø ȯ
þŠÐv Š ® ê bè d`P ¢ óšÆP òÆ üý√ °Š¯n bü≠P` ¢£©
ó èm ŠvP šl šØ š √
ä
à a Ã
.˛ƒüšØ Ydüð√ W˙π^P½ èÐv ïŠv ˛ƒüšØ ¢ íŠ ÃP˚¥I ½ N HY˚˜C≥ d`P èj¢@¢ °Š¯n •Ł◊ý
© ⬠P †≥P Š √
à Pø ≈
ä m š
Í.èjc£©˛ƒP˙ÿŒ òÆ`£ð¬bü´ ≠ ü
¨
Xèr I ý¡ èibüłNÐ≈¢ °Š¯n ó÷ ½ ŠÈЬ
íâ ◊ Ôä ä
ˬ † 2 : 5 .Vè|ŠÈ≥
¢P ¢ büŸ¨èr ïC©PüšØ Xü”Ö≥ ïŠv Ä Ł± ü©ùŠ√U`˚˜šl 16
ø ä √ † Š
© NÐ ÷≈ ^P ï ©Ä Ł± .PüšØ QЯÁ Á ½ ’Ð≈ V` üý√ ¢ è è Ь ]ü¡üŠÈЬ
Ø Šv â ò˚؎ n ¢ êÅ≤ ò¿˚−≥ £ð¬ düπ ïŠâ„Á ¢ ùŠ√U`˚˜šl Ä ý¬
±ä
¢¢ ł C† èâ ɪ †
ä š ä Ð î © kè ˝ √ Š ¸ 7
ø büŸ¨èr ³ P ¢ ùŠ√U`˚˜šl ½ ¿` èi¢ üšØ PîŠâð
d`P .èåý≈ èŠâ≠ ³ èŁm ¢
b b √
ä Š¸ ä √ ¬ ü©cdèâø ^H¢ ^HïC©èŠâ©½ ºèŠvdU ¢ ³ P d`P èŠvìH ü© büŸ¨èr
ý Pä √ P ¸ ø b Ðv
Ôý ô £
≈ È
¢ ïŁm` ^P .¢ ¢ dŽ ´Sèt`U ¢üšØ PîŠâð ü©ïłÄ≈ ^P Ä P
ø √
à ¬ NÐ a ø ¨èr òËØŽ n ³ P ¢ ùŠ√U`˚˜šl 8 .èåŒU £ð¬ ½ ¿` ù©êþ≈
¢ büŸ Ð š î b ä √ Š Šv ¸ ŠâÔ
˙ÿ∫ ˛©Sèt `U°Š¯n ]P˙πP¢ ^Pd`P°Š¯n ó † ä
© ÷¨ ½ ŠÈЬ ¢ ùŠ√U`˚˜šl
√ Š ˙Ôð≈ ¢ bè ®łÄÐ≈ V`ïC©îä ü…ž ¢ YdèŠâ− üšØ d`Pà èŁm Ä ø óý≈ ÎïC©è ®
šØ ïN `ž v U ø ø ` † H
≤
H
Œ è ¢£©íý¡ ü©büłN≈ ¢ Xè ý ¢ ˙ÿ∫ ó®¢ ^P d`P ¢
ó i√m ä â ◊Ð Ôä ä Å≈ ©
ˬ ø © Í.b`£©VîŁÄæ ü©^P£©Łm òÓÐ≈ °Š¯n ïC©v à èâЬ ¢ £©üý√ ¢ ïłÄÐ≈
è èý ` ý Ô÷ @ ”n N
Ł P
a à ï U© Ь Á
üð√ ½ èÐv ïŠv ˛ƒ üšØ ò‘® ÖŠ√dŽ ¢ VèŠâ≥£Š¬ òËä ˛©PîH W˙π^P 17.èŠvU
m bü’ä≈P,¢ ¢ bèšl`Ä Ł± £œ ½ èÐv ˛©Vè− UèÐv ó¨èr ò˚؎ n V9
√
”|ä ø † äø a â t Ðî
Ã
.˛ƒ üšØ Yd ^P V` d`P .èåŒU ü©cdèâø ^P. ¢üšØ ü”q °Š¯n _˚−≥ ¢
Šv √
à ˝ ä √
ý
ˬ
÷Šð ¢ cdè ø
P ä≥ © b ý Ã≠ Ôł
^H d`P ìłm ¢èt ¢ ³ P Vdèâø V` d`P .¢ üšØ ¢ ©
È È â
ý
Ã
¢`d½ ’Ð≈ V`.èŠvU˛ƒèâøèv`ddPŽ dPŽ d`Pïmüä√ °Š¯n ïC≥PdÎ 18
√
ä † ©cdèâø ^P V` 10.èåý≈ ïłÄÐ≈ V` £ð¬ bè Ł èŠâ´˚ˆþ≈ £©Łm £ð¬ ïC—
ä ä d d ü ý N ∞ è Łm
¢ ¢ bNł◊Ð≈ ¢PíÁ Pd.òÓý≈Ž P`@˛©Ž `îä PóÁ d`P
Ã≠ © ü ä ¬ m
È Èð I d P d v ∫ ïłÄ≈ d`P¢@°Š¯n ˙Ô™ P V`Ä Ł± 1 1 .¢üšØ ¦ üÁ îm ¢ £œŒU
NÐ Ã P√ ^H † Ã ^ ± √ å Šv
√ Ð
ïäv ò“áý ü©³ PI¢ ïŁm`˛©¢èŁm˙≤¢ ³ PòÓý≈ òÆd `d
√ b ø √
ä ©b š æ £©£I ¢èt ¢ ^Hüý√ èŠvèðv ^èðv ¢ óŠ≈˙≤bèn òäˬP ü©
d`P,èŠâ©VîŁÄ ´ ä È ≥ © P © ð
15: 13VèŠâ≥£Š¬ Í.è|ø cU îv P ≤ ³ ≠ ä ø P ‚◊ý Ë¡ ä ð
≈
dŽ ä ü©^H˙I d`P bèÐâH, èvüµ ¢ °Š¯n ^H£©SüÔ®¢ òýËŸŠ ¢P Ȭ
¸¬ a ± Ð î b ä Á ° Šâ≠
YU½ Š Pîšl °Š¯n Ä PüÁ ü©büŸ¨èr ò˚؎ n ³ PH¢ PîH ³ œ12 .èŠâ©
√ m
èv@ùð√P` ¢ ˚ı≥ èióŠ≈˙≤ d`P úH üŠH
äP ø ø√ ¢ VPdY˚¥`Uó¨èr V`³ œ.à èŁm ïäv VdèÐv`U^èðv ¢ ùŠ√ U`˚˜šl óý≈ ïC©
ø ° Šâ≠ ` © Š H
úH üŠH ïýâ− ˙º èiîä `PîÁ îÖÐ√ ¢ ¢˙≤ ¢ ùŠ√U`˚˜šl
ø√ ø v m © ä √ © Š 19 ô
È ~n ä ¬
.¢ ü©ê¢P Èð
òšÆ d`U¢ ¢d°Š¯n ˚ı≥ ¢ úø üŠ√ d`P.èŠv@˙flä ˙Ôð≈ °Š¯n Ä PüÁ ü©
© ä šØ
È © P √ a ±
P ¢ √
ä − ý≈ ˛ƒ@ùŠ¯ð ½ è ï °Š¯n
ïłÄÐ≈ èŁm •þ≈HÎè ® ø ^P ¢ ïýâø˙º 20 .òÓ Ã P ¦ v a Ðv Šv ¢ ¢ ü©˚ı≥ ü©^H¼ èÐv bèn ¢ üŠ√
ô ≠
È Pa ©
N
ü©ïłÄ≈ ïC©è ® Łm ìłm ü©íŠ ÃP˚¥I£©¢ •ý≈èt ü©bèn ˛©^Pd`P ü© ü©úH üŠHïýâ− ˙ºèiîä `PîÁ îÖÐ√ ¢ ¢èŁm ¢ ó¨èr ò˚؎ n 13
NÐ d`P.è ⬠P ≠ ø√ ø v m © ä ”m √ ł Ðî
¯šl ¢ ˙≤Ä P¢P`¢£©¦ − ü©˛©¢£©íý¡ •ý≈èt ü©bèn ˛©^P d`P ü©ïłÄ≈ ^P èŁm •þ≈H Î è ®d`P èŠv@˙flä °Š¯n aPüÁ
Í.°Š Ã È ´ a ≠ ä ùµ
√ √
ä â NÐ P P √ Ä ±
Šâ≠
£œ •ý≈èt ü©bèn ˛©^P d`P ü©ïłÄÐ≈ d`P èåþ≈H úH üŠH Ä ý¬ 21
N P ø √¸ ïC©¢ °Š¯n ¦ ìý ˛©ïłÄÐ≈ ^PùŠ√U`˚˜šl ïC©büŠÈ©.èŁm R≈ ü©˚ı≥ £œ
šØ ^v N Š èåÐ Šâ≠
© Š ° Šâ≠
˙≤¢ ùŠ√U`˚˜šl ïC©PüšØ Xü”Ö≥ ü©^P³ œ22 .èŠâ´ìłm ü©íŠ ÃP˚¥P ⬠¢ XPd@°Š¯n òÆ ˚ı≥ üý√ bü’®äv °Š¯n ê Ł± d`P.¢Pž dèn ü©^P
ø P š ï v†
ýÄ ≠ U
V` üý√ .¢ èŠâ´³ Ь Vè− UèÐv èiïŠvUü’Š,^à ìÁ èâŠÐv èi^PîÖÐ√ ¢¢èŁm
Ø ° t
š ≈ ` m þ¯ © ä√ Í.èâšØd
ä
•ý≈èt ü©bèn ˛©^P d`P ïłÄ≈ èåþ≈HúH üŠH îÖÐ√ JdüΩ ¢ ^P 14
NÐ P ø √ P ©
Š¯t v
1:11õ üšØèŠvìÐH ˇ °Š¯n ¢ ùŠ√U`˚˜šl 15.èŠâ´ìłm ü©˚ı≥ °Š¯n ½ ¿` ¢ ½ Pd £©¢
© Š ¸ © a ≠

4. 4 14:3-23:2 òýNË≥
¢P óý≈ 8 ? ¢ ³ ü©TP` ¢ £©V èj@ü©óý≈ ¢ Ä Á Á ¢ PîH
ä¬ H
Èð šØ b √
ä P H ø †›ª © Á m V`£ð¬ èâЬ ˛©½ Š Pîšl òÃË´YU°Š¯n Ä PüÁ d`PèŠâ´dž ¢ ¢ ¢èŁm bèšl`
ä ¸¬ a ± U Ã≠ © ä
È √
°Š¯n ½ ÊŠÈÁ
† ± ïC© `£© ½ Ьèv ïÖŠ√dŽ ¢ SèÅ∫P d`P bü≥èiñ ∂
¸Þ U © Ë◊ ¢ Xèv ½ ˚∆èv 23 .èŠâ´ìłm ü©ïuìr ¢ íŠ ”j£© üÔł∞ ü©ïC—^P
© äa ä © â ž d Łm
Š
* ½ ä ËÂ È ËÁ≥ £© £ð¬ Xè ≥
ý’® Ø a ≥ Ôt
¢ ïŠv ¢ ¼ èÐv PdèÅšÆ Xèšl£Ð¬P9 .c˙Ôð≈ ]˙π˛©PîH SI cdè ÿý≈
È š m
Á U H ^P .èŠvì ® T P` a˚∆èv ñŠ ¢ PÎ .èŠâ´üšØ óŠ èŁm à
PîH £´ ïC©büšØ èâ’®¢ óý≈°Š¯n `U ïäv Ä Š ˙º ü©¼ P@¢P ¢üšØ
Á P
m ý ø ¸¬ a ä¬ Ã
Èð √ .PüšØ Pdüð√ V`èåý≈ è ®¢ä büŠÈÐ¯ä •ł◊® ± W˙π
√ v üŁ
© þ± ≠ √
ä √
à ≈ Ã≠ ©
¢ büä√èâł ¢P `¢èŁm ¢èðv bè Š ¢ ¢ Xèšl£Ð¬P üý√ èâšØèłm
È ý
¾ èiü©*büýÈÁ dUÄ P10.¢ è✠©PîŠâð ü©UT`P¢ b`˙ÔýËð
a ± a šØ ý t£ ¬ ø ¬ Xèièi¢P` ¢U ïʼnýðЬ èNä ±üŠ√
Ȭ
≠ äŠ ¯â â
XèÅý ¢P` ¢U ïäv íåð≈ ¢P .¢ dèŠN ý Yž è “i¢ ¢ ¢Pž
≈≠ ä¬
ÈŠ ÔN Ø â¬ d Ã≠ © ä ≠ U
∞ š
ł È È (28-19:1èâ±üŠ√ ;17-15,9-1:3èuü≠ ;8-1:1)
ä
.èj¢èŁm èŠvUìŁm°Š¯n R ©¾ èiü©büýÈÁ dU
√
à P
@£ a ± °Š¯n ³ èÐvèŠâЬ ¢ ïŠvUü’Š èNä ±üŠ√ TP` ¢U ïʼnýðЬ °Š¯nbüä√U ³ PHI
b © ≈â ä¬
ÈŠ ¯â b
¢ ½ èÐv ^P Í °Š¯šl üŁ±H ]˙π ˛©PîH SI cdè ÿý≈Î 11
©a d Á U
m H
≠ büšØ è ŠU ï ‰ýðЬ ¢ ˛ƒè ü©óý≈ °Š¯n °Š¯naüÐÈÞ
ä ðv H
ä P
˛ƒèÅæ@è ®£©dè|√ ¢ èNä ±üŠ√ 2 .èŠvU £©`˚− èâŠU Y`èâ≥
ð ä â
√ ¥ ä¬ ä
ý≈ Î ¢ òÃË´ ¸Š ˙¿ ½ šØè Uè
H šØ
3
@îÖÐ√ c˚˜C≥ ³ œ
P Š ° Šâ ⬠Š¯â ø
ý ½ ¬ m ø Ȭ
PîH ¢£©ïÐvüý√ ¢ büšØèâH ¢P ó
Á © ä´ ä ð @Ä ¬ † − Ðv
P t
ä≠
È ÿ‰ý ©
√
¢üÔ®¢ ¢ büŠÈý üŁ± ˛©^P °Š¯n ¢ óŠ ø Ł
¬ Ø
š Ëflª ¢ •◊≤ TP` ¢
√
ä ä¬
.è}≠ ¢UY`èâ≥V`W˙π^PÍà èŁm üšØ ïŁmüýÈ≥ ]˙π ˛©
ÈŠ ` N
ä
ïʼnýðЬ ¢ Rd`P ^H à≠P W`H ü©óý≈ üý√ V` büšØ °Š¯ ä≈ ûÃT òÓÐ≈ ¢
¯â ø @ P î d H √ ©
šØ ⬠Ã≠ © ä
ïävPU V` d`P ¢ dèŠN ý ¢ ¢ ¢£©]èp ü©ïävPU V` 12 .èjcU
È √ büšØPd ˛© ^P `£© dPüŸšÆ VPd ¢ ¢ îä `PîÁ Î
Ã≠ © v m
È 3
®ü©*³ è P¢P¢£©ë ø ï üÔÐH ü©
d`P¢ èâŠUP`˙ÔÐ≈ °Š¯n ¢ W v ÔN © ∞ ∂ W˙π ^P,à è Ь ¢î øü©
šØ ý¬ ÈÔ
ýN ä ł kP¢ t ≈ dè|√ TP` ¢dè|√ °Š¯n P£◊
ð ä ð √ ` â … Šâ
ä
H
Ð≈
√
à @ ä Ô÷
Í.èj¢èŁm èŠvUìŁm °Š¯n R˛≠P`¢ ïäv ü©ït üÔÐH¢ ^PïC© è ®
P ÈŁ ≈© 3 : 40VèŠâ ·ÂŠ√ Ø
Í¢ èšld
š
¢ òËä VèŠâ·ÂŠ√ £©üšØ Ä πèÁ≤ ü©èâ± üŠ√ ¢P` ¢U ïʼnýðЬ büŠ√
ä Ь
√ † Ä ä ≠ ä¬ ÈŠ ¯â
¢ èâŠU ïʼnýðЬ ü©üŠ√ èNä ±üŠ√
šØ ý¬ ¯â â ˛©^P d`P .èåý≈PüšØ dèŠâý ¢ bü≠èÐv ¢ ¾ ä¬`P ^èÐâ≠ èièâ± üŠ√ 4.è ®
¬ø ©¸ ä
(22-21:3èuü≠ ;11-9:1ù¡˙≤) ü©î − ò“}ä Ł d`PbèŠvN þ V`d`P.èåý≈ PüšØ è}≠ ïʼný ê icž ÿł °Š¯n ˙ÿ®
æ ȱ î
žv √ ŠvPè ˙ ∞
¢ ¢ ¢ *ïʼnýðЬ ¢ èâ±üŠ√ü©üŠ√ ïC©PüšØ èáŠ√PÄ ý¬ 13
à ≠ © ä ¯k
È ÈŠ ¯â ø ä ¸ © äät
ȯ
¢ ¢ ü©Y`èâ≥ ˛©èNä ±üŠ√ R≠ 5 .èåý≈ èv£©SèŇýtP PŽ Á düflÐ√
ä â ü ý ¯ îr
°Š¯n Îè ® ä èâ±üŠ√ ³ œ14 .èŠv @^èðv ¢ èŠvdU bU£Š¬¢ íŠ ”j ¢ ^èðv ^@¢ ³ U£Š¬¢èŠvdUd`PïuìrPdüð√ èiïŠvUü’Š ó“− `£Š¬ ¢
¢ ä ° Šâ≠
√ P © ³ ø â © P©b à √ ≈ t Ã≠ È
°Š¯n d`P cU ïʼnýð ÔŁ
¯â ÷H ° Šâ≠
≤
Å ¯â ÔŁ ÷H C
≈
ý
Ь ¢ üý√ ³ œ b`U ï ‰ýðЬ ¢ ï ©°Š¯ ä≈ ûÃT ^P ¢ ¢£©d˙¿Iè büšØè H ¢PR≠ Ä Ł± 6 .¢ ¢@¢ bü¡ìr
≈ √
ý ý ≈ √
ý ý Pø
√ Ô ä Ȭ
P i â´ ä ð ü † Ô
? èŠv @büŠÈ©¢ ¢ ¢ ïʼnýðЬ ¢ •Ł◊H üý√ ˙Ôð≈ üý√ .büšØ ³ èâ◊≤ è|øH
P à ≠ © ä ¯k ¯â ø ≤
È ÈŠ Wý P .èåý≈ èâŠUïʼnýðЬ °Š¯n ³ U£Š¬¢èŠvdUü©³ PèNä ±üŠ√ üý√
ý¬ ¯â b à √ b â
Í.˛ ù©¦ − ü©˛©¢`dü©^H¢ ^H¢ üšØ ¢ W˙π^P ¢ ¢ ¢ ïʼnýðЬ ¢ èNä ±üŠ√ *òæ`îp d`P* ò‰Š√˙º òÃË©7
µ ä©
È P √
ä PÃ √ ý’®
È Ã ≠ © ä ¯k ¯â ø â
È ÈŠ
¢P`¢ @üšØ ¼ ä¬èt Ä ø óý≈ ÎïC©è ® ©•œ ©³ P¢ èNä ±üŠ√ ¢P@
≠ ä P ¸ † H
√ £ ŠvUü b ä â Ã
√ √
√
ý
èŠvU¾ èiü©³ PHd`P°Š¯šl W˙π˛©ÍbüýÈÁ dUÎV`¢ °Š¯ ä≈ óŠË”á ü©üŠ√ R≠ üŁ± büýÈÁ dU
a b ± é
È ü ±
√
Ã
.èj¢èŁm © Wt è r ä Èš æ a ä ◊− ŠvP a ä
æ
düπ ¢ òäË·≥ ¢ Í è− ÎJÐâ≠èÁ Xèv ïŠv TP`¢dèi˚ˆ− ½ ˚∆èv ôÁ ê TP` ½ ˚∆èv
© äØ
èâŠU£©ë¢ °Š¯n bü´ ≠ c£ÐH ü©bü´ ≠ ¢P üŠ√ °Š¯šl òäË·≥ ¢ èâ±üŠ√ ³ èvP¢P
ý¬ kP ø ü ¬ ü Ôł∞ © ä W ä Ôł ∞ (11:10VèŠâ·ÂŠ√ üÔŒU)¢ èvüšØ SèŇýtP £ð¬
Šv šØ ý ¯
Ø .¢ V`£´òÐËš î
šØ ØŽ n YUü’Š ò‰Š√˙ºïŠv ò‰Š√˙º
≈
.¢š
äƒèðv °Š¬Ž Š˜Cł ˚ıýÁ≤ èŠv èv£©³ ºUü©ò≤U@èŠv èvüÐ√ž ÏèvüÐ√žÌòäË·≥ ¢ ¢ ö„≠˛ƒèvüŠ√ ïŠv ïʼnýÐâ¬
˛ ˚ ± È◊ ä ° P ä U ä U ± Ø
Ł š ä
ä ¯ð òšÆ büÐ√è⩲ä èðv ˛©¢ ]˚∆ ˛©ïC≥èv î ∫èvP£ðH üŁ± V`£´òÐ˚؎ n YUü’Š óšÆPê òæ`îp
ýñ
≈ ”ð≈ ä ä ¬ î ≈ ŠvP
.¢ ÷
łŠä ¢
ˬ © .¢èn °Š¯ ä≈ èvüšØ Vîä Ž è|øHîÖÐ√ ¢ ¢èŁm˙G¢ ò‰©d`P¢ èŠâ©SüÐÈ¡ ü©
Ȭ
ýä ä v d P © ä ≤© √ Ø
š

5. 16:4-15:3 òýNË≥ 5
¢ è匰Š¯n XìiòÓÐ≈ ïŠvÎïC©èŠvUÄ PüŁ± ¢ üŠ√ Ä ý¬ 7
šØ k a ä √ ¸ cU ¢ üšØ òÆ èáŠ√P ½ ¿ü≠P òº Ó èŠvU Ä PüŁ± ¢ üŠ√ 15
√
ä š ¸ a ä √
Í¢ ïäv ³ èÄý≥Püý√ èiPîÁ îä `PîÁ c˚˜ý
≠ b Ë èNä ±üŠ√ Ä ý¬ Í ¢èłm èv£© ¯šl ê d`P ¢N P üŁ± Xè Xè ý V` °Š¯ÅšÆd`P
∞
m v m Šv â ¸ ÃšØ ä °Š Šâä Ôł
È ¬ i Å≈
16: 6 Vèâ−ýtP
ä ¯ .èŠâ≠£©düflä ≥ èâŠUïʼnýðЬ ü©üŠ√ ¢
È ä ¬ ¯â √
ä
b P šP P ø ä
³ èÅæ@òÆ JdüΩ .èŠv@£ð¬`P¢ ˛ƒèðv îÖÐ√ ¢ ¢ ïáýðЬ üŠ√ 16
© ä ¯k ¯â
ÈŠ
þ łä ≈
˛ƒüł± ò÷ `PH˛©ž è ð ò‰©ü©üŠ√ ³ èÑŠ¯− îÖÐ√ ¢ ^P ˙Ôð≈ 8
d ≈ b t © °Š¯n í|− ˛©£ýüÐÈ©ü©W`H ˛©PîH £ð¬`H ¢P üŠ√ d`P .èŠâ´ íåH
ø ¬ d Á P ä¬
m Èð ®
U ¸ üµ ³ t b m ≈ ¬ è ≠ Ã P d P ŠvP¢ b P Ä
èå® ü©½ © − ` bè− ˛©³ P d`P ü©büýÈ≥üœXèÅý ˛©èŠâä U£©Łm¢£ð¬ V`ïŠv ÎïC©˛ƒ@Ž P`@ê ø ³ èÅæ @¸ý¬ 17 .èåŒU¢üšØ ¢£ýH
Šv à √ ý ¬P
√
VîŁÄæ ¢ètc˚˜C≥ üý√ £´ Î ïC©è ®¢ ^P ¢ ³ èÑŠ¯− 9 .èŠv
ä≥
È Š P ø √
ä b t Í.büšØ ¦ üH ½ ’Ð≈ °Š¯n ¢ ^Pd`P¢ èâŠÐv è⊠∞ PdèŠâð P˚˜C≥
^ Á†
± ø Ø þ¯ ý¯ ł ¬ Š
š
± ≈ Ô÷ ≈
ý
H ¯n
©èѪ°Š¬Ž Š˜Cł XèÅý ïŠv ¢°Š üý√ c£©
Í.èjb`£ ˚ Ł
d`U¢ bè Š üý√!³ èÑŠ¯t ÎcPè ®ø ³ èÑŠ¯− ¢ üŠ√ 10
ø ≈ b − ¢b t ä √ ¦ Ãènd@˛©üŠ√
ù√ Ž P
.¢ PüšØ è匰Š¯n XìièáŠ√P.èŁmüšØ
šØ k (13-1:4èuü≠ ;13-12:1ù¡˙≤)
¢ ¢©¢ènŽ @¢ ³ èÑŠ¯− °Š¯n í}ä Ł ü©üŠ√ W`H Ä ý¬
≠ Ôâ ä d P ø b t
ÈŠ √ ȱ d¸
š ”â©
òÆ ¢P ^P d`P èv£©VîŁÄæ òÆ ü©PîH îä `PîÁ c˚˜ý
Š ä š m
Á v m Šv Ä ý¬ .èŠv èå®äv •ł◊® Pdd`P³ UùŠ¯kèłm ¢ üŠ√ 2 .òÃË´
¸ ï ½ a b √
ä 4
13: 6 Vèâ−ýtP
ä ¯ Íèv£©½ UèÐâª˛©
ä a ³ èÑŠ¯− ¢¢ ¢ ³ èÄË≥P èi^P Ä ý¬ 3 .ò– QÔÐH ½ ’Ð≈ ¢P
b t à ≠ © ä ¯k b ý
È ÈŠ ¸ k ü ≈† ø
d`P¢@¢˙º˙Ôð≈ .èŠâ´ìłm £©ž üÔł∞ ü©üŠ√ ùŠ¯~ÐvPÄ ý¬ 11
√ ¯t
à P ý− d ¸ ïC©£©óŒ ü©b`˙ÔýËð ³ Püý√ ¢ òšÆ èâŠÐv èiPîH üý√ £´ C©è ® ©@ ä
m ¬ b šØ þ¯ Á PÎï £ P¢
m √
.¢ ë ¯n ½ ≥îÁ ˛©^P
ô k °Š † m
È Í.°Š¯ÃèŁm ³ Ь bèŠâþ`d V`
v ° ¬
èŠvUÄ PüŁ± ü©^H¢ üŠ√ 4
a Pä
√
½ èr`˚− ˛©½ ≥îÁ ˛©üŠ√ °Š¯n íŠ ”j
a ¥ † m â
(15-14:4èuü≠ ;15-14:1ù¡˙≤) òšÆ ˛ƒ`d ]˚∆ ³ èáä P ïC©¢ èåŒ °Š¯n * £Š¬£◊ý ïŠv Î
þ b √ šØ k ≈
â â Ã
èŠvU£©îä Ь °Š¯n îŠâ¡ ü©èNä ±üŠ√ ïC©˛ƒüšØ Xü”Ö≥ ½ èÐv ïŠv ü©üŠ√ 12
a ^PüŁ± ¢ Xìiê š l ¢ PîH ïCœ,è⊣ °Š¯ ä≈ ¢
ø ŠvP˚ © Á ~Ðv ý¯m
m ø
üŠ√13 .èŠâ´¾ ü≠ ùð√P`ü©íŠ ”jüŠ√ ¢ ïŁm`˛©ùŁ± ¢ èŠâ´
a â ø Ø
š 3 : 8 Vèâ−ýtP
ä ¯ Í.°Š¯ ®ä ¢√
≈ ¸¬ ø â ∞ Ã
Xèv Xü◊ä ˙‚©Ä Š ˙¿ ¢ íŠ ÔŁ ¢ üšØ ¢ ˚˜ÁÐ√ ¢d °Š¯n ½ ˚∆èv èŁm£I £©Łm¢ °Š¯n ó“− `£Š¬ ˚ˆ− ^îà≥ü©üŠ√ ³ èÑŠ¯− Ä ý¬ 5
√ ý”ł Š Ö šØ
Èm a ä ´ è ≠ t æ b t¸
ä
b`îm˚¥ ˛©˛≠èâ„ä d`P ³ ü≠HÐ√H bà èjïŠv d`P ..èáÐ√ èŁm °Š¯n bà èj¢ PîH üý√ £´ ® ä ùŠ¯~Ð
` © √ vP 6 .è ® © £©Pž Ô® ¬ ïC—îä ”Ðv ˛ƒè ýËä P ¢
¢ ˙ £ð Łm â à ¬ ©
ý√ b üŽ ` d Á PÎè ¢
m
à U © Ь
˛ƒüšØ ò‘®˛©PîH ¢ ïÖŠ√dŽ ¢ òËä VèŠâ·ÂŠ√ 14 .¢ Ä Š ˙¿ ¢
Á ø
m Ø ¸¬ ø
š Ø k
š ≈ Ã≠ P
È ÷Ëä Ø þ¯
¬
,¢ è匰Š¯n £Š¬£◊ý ïC©¢ ^I?büŠÈ©.èŁmUü©¢ üý√ ¢ èâŠÐv èi
łŠ š
Ã
ïC©˛ƒ üšØ Ydüð√ W˙π^P ½ èÐv
a
ïC©èjcU óŒ ¢ c˚˜ý ü©büý¯− ˙º ¢P PîH
m ̭
È Šv Ȭ m
t äð Á
äØ
Èš â ä √
¢d ]˙π ˛©dîä Ÿæ îm˚¥ ˛ƒèâ„ä îm˚¥ ³ ü≠HÐ√ HÎ
b ü Ž d 15 ¢PV``P¢ @ïäv ¾ üł± ü©˚˜ð c˚˜ý ¢ b`˙ÔýËð
Ȭ
äð √
à P a Šv Šv ø ¬
ý
Ół÷≈ ¢ Yî bU£Š¬˛≠P`
ð
YUü’Š ˚˜CÁ ¢ íŠ ”jîm˚¥ ó © ä ³
≈ Šª © â ´ Ô÷
≈
ý
H ¬ ý≈
Í¢ °Š¯kèåþ≈P¢ £ð büÔ èšl
Ł
v
.R≠
ü 12.1 1 : 9 1 düÐ√Žd
bÄ Ôý šØ £ îvŽ
≈
³ P ¸ý¬ .¢ ¢ddPŽ ´˛´ ä I °Š¯n c˚˜yîä P R≠
d Š v ü 16
† Ð Ã P √ ø ˚ v £ ŠvP
¼ Ô™W˙π ˛©˚˜u ˛ƒ @˙flä òäË− `d Ž Š˜ý YžÐ¬ ê ü© ïC≥èv î ∫óŠ≈îu .°Š¬£Š¬£◊ý ^îà≥ b`£Š¬£◊ý
ä
≈ ≈

6. 6 7:5-17:4 òýNË≥
˛©bü´ ≠ XèÅý üŠ√.è}≠ ¢U YUèâ≥ ˛©Y˚˜CÁ ¦ üH °Š¯n
ü ≈ ä¬
ÈŠ ä б^ Á ± bü´ ≠ ³ PH¢P`¢dPŽ H ˛´ ä I °Š¯n ê c˚˜yîä P
ü b ≠ ä £´ îvŽ
√ d ~n Š v
˛©üŠ√ 24 .èŠvU eèÜ− ¢£©èåłN P ü©büŠÈЬP£Á d`P büŠ√dèÅŠËЬ
ø © ∞ ± à † ø Ã≠ ©
ͲƒüšØ Ä ŠÈ›ä√ òäË− `d¢ ¢
È
≈ ¯n
ü©b`dèŊˬ XèÅý R≠ .°Š¯Ã´íŠ Ôð °Š ïŠvdüH êXèÅý °Š¬˚˜CÁ
Ð ≈ ü â â µ ~n ≈ Ð ± 2 -1 : 9VèŠâ·ÂŠ√
¡ â◊≤
× P˙≤P ¢ ó‰ ú”ýÁ üŁ± R≠ V` .¢ `˚− èvT ^èðv ¢ üŠ√
Z © ü é
È ¥ä © ä P
˛ƒèÅæ@ .èŠâ©`˚− èâŠU YUèâ≥ üŠ√ ¢ ³ U ^P 17
¥ ä¬ ä ø b
¢ °Š¯n UdUd`PúŠÈ”|ý îŠvî− üý√ × ·Ð√ d`P.¢ ìýЯn °Š¯n úŠÈ≠è|ý d`P
Ð√ √ t ô Ôý â
≈ √ bü≠U ¢P óý≈ ¢ ïŁm` ˛©ùŁ± ¢ ˛≠P` ¢ @î~Łm ½ ’Ð≈ ½ šØè− UèÐv
ä¬ H ø
Èð šØ √
ä P † †t
ý £Þè H ¢ ½ P£ÞP¢ bü±`H îÐv × ·Ð√ d`P.¢ ³ Š¯ł
≈ ¬ ≥ø a ¬ ©
°Š¯n ³ P.¢ â
b Ô ý d ô Ô≈
ý°m ` ¬ îvd ¬
Í.à Tò“ŠvîÐâý °Š¯n büŠÈ´ ä Ž òäËðPd`P ü©
× Š√˙≤ ¢ ³¨ès × ·Ð√ d`P .¢ ìýЯn °Š¯n YdèÅŠËЬ ˛©˛´ × ·Ð√
ô © ñ ô Ôý â
≈ ˙≤ ô
√ R≠ dèÅ− ¢ 25 .ò−Á≈ èÜI ü©Ä ø bP ¢ üŠ√ .¢
üŠ ü æ√
Ð ‰◊Ð − † ³ ä
ø √ Ôý
≈ ´t Ã ä ± ©
U£I è− ¢üšØ ¢ ¢ üŠ√
√ Èł
ó“− `£Š¬ d`P¢ *büý√è ŠU^U ¢ íŠ ”jR≠ ïŠv .¢ üšØ ¢ ¢
ˬ (11-1:5èuü≠ ;20-16:1ù¡˙≤)
t ø ≈ ø â ü Ã≠ Ô÷Šð ©
È ł
∞
@¢ ¢ìr¢P`dèðv ^H¢ ³ U£Š¬¢èŠvdUd`P¢ ïŠvUü’Š d`P ¢
Pø ¿ ≠ P©b à √ ø ≈ ø V` .èåý≈ èšld í þ≈ üŠ√ £ð¬ cdèâ©¢ íŠ ÔŁ íŠ ”j18
ä © â â
Ôý Ã Ã
≈ √ √
.¢ ¢ üšØ¢ ˛ƒèåÐ≈ èi³ ü·Ÿ− d`P(è}≠ ¢èŁm èŠâ©UèŠv ¢ Xèv ¢ ^˙flð√ ü©òæIvü·Ÿ−
à b æ √
ä ø ä© èä æ
≤
³ U ^P c˚˜åł÷ büä√`U ïŠv .èåŒU ü©büŠÈÃèåÐ≈ `U ¢ Xèv ^èŠvdîä P
b Š Šv ¬ © ä v
”ý√ ý ¢dž œbèŠ ”åł÷≤ £©SPž SèŁ £ð¬ cdè ©¢íŠ ÔŁ∞
óŠË Ö ü©bü´ ≠ ˛©üŠ√
ü üŠ√ 19 .¢ Ô≈ šØ £ðv
â U m â © â
ä
(23-20:6èuü≠) W˙πc˚¥`Uü©ó Ôł ÷Š¬ Š ` C ¢b ä
Ë
ý≈ °Š¯n .ü≠ üšØ¢ð c˚˜C≥ à P@Îï ©è ® ø ³ P¢
H √
∞
≤ V`¢è £©õŸŁ üŁ± ü©óý≈ .è bà è Ь ˚˜C´òÆè è
H
£ðH`P ¢ ž è ð üý√ èåŒU ü©ž Š˜åÐ≈ ^P ˛©bü´ ≠ Ä Ł± ¢ üŠ√
¬ © d ≈ Šv ˚ ü† ä √ ïCœ °Š¯ ä≈ bèŠâ”åł÷ Ø v
~Ðv š ä j `â Š š n i
ä
.¢@^èðv ¢ ^PòÓÐ≈ U£I è− ¢ ^H.èŠâ´•þ˯Ðv £© fžł±
√
à P © ´t © P Š £ 5
äˬUóŠË”Öý ïŠv ¢ üŠ√ Ä ý¬ 2
√ ä
£d©ž üÔł∞ ü©bü≠èŁm ¢P ^èŠvdîä P d`P ³ ü·Ÿ− JdüΩ 20 Í. ü©bü´ ≠
ä¬
Èð v b
æP
≠ üšØ ¢¬ ¢ ^P
÷Ëð ©
Š
ü
è ® ©`˚− ò Š
d`P.˛ ¥ √ ¸ .¢ Ôł
È
Ã
ä ”ł ´ P ÔŁ∞ ˛©íŠ ”jüŠ√ 21
Èm
YîÐvŽ üý√ è}≠ ¢ ¢ @cdèâ©¢ íŠ
d ä © â â
˛ƒèÅæ@ïC©büŠÈ©.°Š¯šl Ä Š ˙Á ¢ SI üŁ± V` QÐâH Ó
ä P ¸¬ ∫ © U dè ≥ 3 ¼ èÐv ¢P büä√`U V` .èåŒU ü©büä√`U èNä ± üŠ√ d`P aüÁ·Š√ ¢ `U ¢
a ä¬ Èð Šv â Ä þ¯v ©
ÈŠ Ð
≤
.¢ ¢ ¢ °Š¯ ä≈H†šØè− UèÐv
Ø Ã≠ ©
š È P½ t ¢ ¢ £©dè|− èibüŠÈ”åł÷ V`d`P.¢ dPüµ £ð¬ òýË−©•ý≈èt ¢ YîÐvŽ
© ä √ ø Ôý≈ Â © d
m
Á ¯šl VUŽ óÁ üŁ± °Š¯šl R≠ V` QÐâH
]˙π˛©PîH ïC©büŠÈ©°Š d ∫ ü dè ≥ b ä√ Ôý šØ
≈ † ä ¬ Ã≠
4 22 .èŠv ìÐv ü©³ P¢ üŠ√ ¢ ¢d£©½ N≥˙≤˛©bü≠èŁm ¢P¢
Èð È
.˛´¢ ò“áý¢
”n √ø .¢ üšØ •ý≈èt ¢ üŠ√ £©düÔł∞ ü©¼ èÐv ¢Pd`Pü©òýË−©V` Ä ý¬
̭
È © ž a äð Ȭ  ¸
¢ PîH V` ïC©büŠÈ©°Š¯šl óŠË”m üŁ± °Š¯šl R≠ V` QÐâH
© Á m ü dè ≥ 5
√
ý
.¢ büšØ ¹ dP`¢ °Š¯nŽ ¢Vîr`
´ a ©³ dø eèÜ− ü©b`dèŊˬ d`P óŠË”Ö ˛©üŠ√
ø Ð
°Š¯šl ¢èŠâð d`P ¢üÔÐ≈ Ž èÐâýtPd üŁ± °Š¯šl R≠ V` QÐâH
ø ¬ © d ¯ ü dè ≥ 6 (19-17:6èuü≠)
.èjc£©SèÄ− üH d`PVUüH @ü©³ PHPîÁ ïC© büŠÈ©
æÁ± µP b m büŠ√Uü’Š üŠ√ .è}≠ ¢˙Ôð≈ °Š¯n ïuìrXèÅý ¢ íŠ ”jüŠ√23
≈ √
ä ≈© â
£ð¬ ³ P ïC©büŠÈ©°Š¯šl SI Å∞d üŁ± °Š¯šl R≠ V` °Š¯šl QÐâ≥
b î ü dè H 7 cdèÐv ¢ ½ šØè− UèÐv ˛©PîH d`P è}≠ ¢èåŒ °Š¯n *büšØè}ýUèÐ⪠¢
©†t m
Á √
ä t √ ©
.¢ °Š¯ÃèŁm ¢ ó∞d
´ v é È
½ UèÐ⪠YUü’Š bè Ł∞ ¢ ïC—ò‰Š√P ê Vèj½ UèÐ⪠YUü’Š büšØèj½ UèÐ⪠YUü’Š
a ≈ šØ Łm ŠvP a ≈ a ≈
ê.¢ ]˙π _˚−≥ ¢ Ä Tèv íŠ ”jïuìr ïŠv ÍùIüð√ èŠâ©YžÎ ³ èvüŠ√ bà èj^U
≠ ÷≤ ∞ Ã≠ © ä
ŠvP šØ ˝ ©a ý â U bä ` ^P õŸŁ Xèr c˚¥`H d`P ¢ èvèŁm èyžð¬ ü©b`£Š¬£◊ý .°Š¯šl ¢üšØ õŸŁ ¢ ¢ ¢£©
U Ø ý £
š ≈ √
ý È √
Ôý `
≈
.¢ bà èj^Ubè Š °Š¯n ¢ènŽ
≈ √
ä d .°Š¯n Vèj UèÐâª
a
½

7. 24-8:5 òýNË≥ 7
ü©³ P°Š¯n .büšØ èŠv@¢ ¢ ¢£©dèi¢ èŠv  üÂä n ü©½ èÅŠË”Öý ˛©
b P Ã≠ © ä
È √ Ð√ W ¯ a √ ü©PîH V` ïC©büŠÈ©°Š¯šl Q üŁ± °Š¯šl R≠ V` QÐâ≥
m
Á èðv ü dè H 8
18 .büšØ èŠv@¢ ¢ ¢£©Pd üð√ ü©³ P ¢èŁÄÐ≈ ˛©¢£©Â üÂä¯n
P Ã≠ © ä
È √ b à √ √
ä W .¢ °Š¯åŒU
´ Šv
ê¢ üšØèâΩ ¢ ³ èÅæ@` °Š¯nŽ ïC©büšØ èâ’®òÆ ²æ¢ óý≈ °Š¯n
v √
ý ä ä © b P ³ d ý šñø
H © Á m √
ý “
¢ PîH üý√ V` °Š¯šl ¢P£©ñp üŁ± °Š¯šl R≠ V` QÐâH
ü dè ≥ 9
^PèŠv ]£± ê i½ ·Š√˚− .èj Ø ïäv Ä Ã¬èÁ òÓÐ≈ •ł◊® ø ½ ·Š√˚−
ŠvPè † ¥ üš ¸ r ¢† ¥ .¢ °Š¯Ãì ®¢
´ v þ¯v ÈŠ Ð
.¢üšØ ïäv Pdüð√ •ł◊® ø ê Ł± .èjüšØ ïäv Ä Ã¬èÁ òÓÐ≈ ö„≠êèi
√
à † ýÄ
Ä v† ¸r ŠvP ¢ Ä Ð¯t¢ ¢£©YŽ èÐâýtPdüŁ± °Š¯šl R≠ V`QèÐâ≥
ø † © ä √ d ¯ ü H d 10
√
Ÿ‡ý ˛©aè è P¢üÔł∞ ïCœ óŒ ˚l V`ïC©¢èł ü©³ è ä P˚l 19
m š
â
íŠ ½ n |± þ √ ~Ðv ÃØ m b á√ š
Èš ¢ °Š¯ ä≈H ½ šØè− UèÐv ˛ƒèÅæ@ïC©büŠÈ©.¢ ¢èâø
© P† t ä P ô à ý
È √
˛©ê ò‰©¢ °Š¯n ½ ènè|± ³ P ˛ƒü©£´ °Š¯ä Ь dPU£Ð¬ bèn˙º °Š¯n
ŠvP ø a b à P â üš Ã≠
.˛´ Ø¢È
P _PŽ n Pdè ÿý≈ ¢ ïŁm` ˛©¢£©Y`˚˜ð Y˚˜C≥ R≠Ó 11
â ‡ý√
˛©˛ƒèn˙ºèv ^PòÓÐ≈ ü©bü´ ≠ c˚¥`Ud`Pc£©˛ƒèn˙ºèv °Š¯níŠ Ÿ
ä
ä ü ä
ä î ø √
ä Šv Š ü
√
ý
V`£´°œ.èjüšØ ˚˜à± ˛ƒè ýËä P°Š¯n ½ šØè− UèÐv ˛©PîH V`üý√ cUóŠË”Ö
P³ Šâ≠ Š Ã ¬ †t m
Á büý√èÐv ˛ƒüÔŁ∞d`P ö”Á £ð¬ óý≈ d`P °Š¬£©˛ƒUèŠvŽ ` ó“q d`P ¢ °Š¯ÃPž H
þ r
H ý d ´ vd
ü©b`˚¥`U d`P ¢dPŽ ´˛´ ä I £©üšØ dPU£Ð¬ bèn˙º èi ½ ·Š√˚−
√
ä £ îvŽ d † ¥ ò− üÁ 12 .¢ üšØ UèÐv QÐâ≥ íÐvèu ó
æ± ´ dè ý≈ üý√ , ¢°Š¯Ãè XPŽ ≠P ¢
H ´ v £ ©
}≠
°Š¯n ½ šØè− UèÐv ˛©PîH TP` ¢£©³ Š¯à”ý ˛©¢ üšØ îä Ьèðv èi½ ·Š√˚−
†t Á ä ° v ä
m √ √ â † ¥ ïkîÐv PžÐ¬ èi^P óý≈ °Š¯n ½ äÈŁ ïC©¢ ^P .èv üšØ bènUè− d`P èv£©
£ H †N± Ã≠ È ä t ä
“ ≥ ÓÐ≈ •ý≈èt ¢ büŠÈÐ¯ä ¢üšØ cdŽ ´¢ ¢ óý≈ ïC©büŠÈ© .¢Ã èðv
³ Š¯Å Ö ïC©büšØ èâ’®¢ óý≈ °Š¯n °œ 20 .èj üšØ óšÆP ½ ’Ð≈
° ý ø
H ³ Šâ≠ † ò © v √
à £ ð”≈ ø H ´`
È
ÃšØ èłm èv£© ©óý≈ òÆ Xèi˚˜ ≈ ¢ büŠ¯áŠ√˙º d`P ¢ ½ ·Š√˚−
ïävd` ¢ ä ü H
š ýÐ ø ø † ¥ Ôý ý
≈ √
.¢ ¢£©èŠâ©Q”t òÆ èáŠ√P R≠
ü š ü
.¢ üœ äv íÁ PU°Š¯n ½ šØè− UèÐv ˛©PîÁ óý≈
´ tüšØï m †t m
H
üšØ W˙π ˛©òäË− `d d`P îä ä èn ˛©ê óýH
ø ⬠ä ≈
Å≈
(35-34:14èuü≠ ;50:9ù¡˙≤)
√
ý
óŠË”Ö ˛©üŠ√ û”Öý≥ ¢ ïN H
È ø ÉÁ ª VŽ ≤ èâðP ê £´ .üšØ îä ä èn ˛©ê¢ ¢ ³ Š¯nŽ óý≈ Î13
˙ ä ¬ Åä P ≈ ⬠Åä Ã≠ © ° d
≈È H
≈
ä
òÓý≈ òÃË´ò‘®¢ bü´ ≠ ¢ ¢ ïp˙∫ êaèÐv V` Î 21
ø ≈
ü ”ð ø ŠvP ½ ü©¢ ê ^P d`P .¢ èâЬ °Š¯ ä≈ ³ Š¯Cœ ¢P VdèÐv`U üý√cUüÔ®
ø Åä ≈ ýœ ä
Èt ° Å ø
ü©ò‰©ôÁ üŁ * ¢èłm èv£©ïäv íý¡ èiò‰©.èåý≈ èâø ¢ óý≈ üœŁ±
æ
− ± ÃØ √ H á
◊ Èš ä â ä ä v ”ýv Šv â¯
äŠ š ü v Ã
°Š¬îä `d ¢ b`˚˜ð £©êåð≈ ˚lèÐv ü©^P R≠ èjüšØ ïäv VîÃès ˛ƒ
üŁ± ¢ óý≈ °Š¯n ³ œ 22 .èj¢èŁm èŠâ©]èÉä√P èi^P c£©íý¡
ø H ° Šâ≠ √
à â .¢´
£´ šØ ˛ƒèåÐ≈ Pdè ÿý≈ ê š l .`£©ïäv ïN Á £ð¬ ò‰©óý≈ ïC©büšØ èâ’® £ð¬ ˛ƒüł± ˛©ž è ð ˚ˆ− üŁ± üšØ òäË− `d ¢ ¢ èŠâä U Ydèt óý≈Î14
P.¢ à H ŠvP˚ ɪ
H
ý
þ d ≈ æ ø Ã≠ © ¬
È H
ò‰©óý≈ £´ d`P èj Ø ï~ÉŠÈΩ Pdè ÿý≈ üý√ ¢ `£©ïN H £ð¬ b`˚¥`U óý≈ ¢ ³ ý¬£Ð¬ ü©òäË− `d R≠ 15 .è✠°Š¯ ä≈ ¼ Ôł∞ V` ¢ èvèŁm èŠv èâЬ
H P üš ´ ÉÁ ª ©° ø ü
ýt † šØ ý ä
Ã
.˛´üšØ ˛ƒüŁ± Pdèłm °Š¯n ½ ≠Pîr ˛©büŠ√Uü’Š ¢ ó
¸ ≈ø ý≈ üý√ ¢ ü’® PHЬü© .°Š¯šl¢d °Š¯n ³ Pî Ÿ− ü©Â P£ł± ^P R≠ ï œ .¢d °Š¯ ä≈ ¢
H ´ £ ýÔ® b Ö æ
È ü C ~Ðv ýÔ®
È ÷Ëä
łŠ
¬
Ë≈
Ø ◊ä ’ð
¢ R˛©Â Ž `U üý√¢`dè|√ ¢ Xèv¢ žŁmP ` bPUèv ü©ò‰©óý≈ £´ òæP 16 PI .¢ òýËł ü©bü´ ≠ ¢ ˙Ô™XèÅý òäË− `d °Š¯ ®Ä ý¬
© @ Wd ´ ð ø ä © î ³ ä
P H P š ü © ≈ ø ¸
Í.¢büšØ û◊
´ ýÂ≥ •œ ©büŠÈœ Ydè ÿý≈ ï .üäÈЬ ¢P`¢UòäË− `dü©bü´ ≠ óý≈ W˙π
Ë ¬
ä ¬ ø H
ŠvUü Šâ C© ≠ ä Š È ü
à @¢£©¦Š¯ð °Š¯n Vèj³ èÐv˙¿dŽ ä òäËðPó
`P ä ù v
√ b îv ¬ ý≈ Ä Ł± ¢ ^IÎ 23
H † Ã≠ PÈ üŁ± ïC© ¬£©úŠÈ∑üý√` úŠ√˙‡ý d`P îÅ∞ ˛©¼ èÐv cdè ÿý≈ V` £©
°Š √ a H
, üý√ ¢ ò– Pdèv ˛©˛ƒèåÐ≈ cdè ÿý≈ £ð¬ óý≈ ïC©¢ èŁm @UèŠv òÓÐ≈ ïŠv d`P
Ø Á ä Ã
š p H H à P √ .¢ °Š¯n büä√èÅæ@
Ø
š P
¢ d`P°Š¬Už üÔł∞ òÆ êîä ¢ Vèj³ èÐv˙¿dŽ ä Ydè ÿý≈ Ä ý¬24
”≈
ð d š ŠvUŽ v © b îv ¸
èåŒèi½ ·Š√˚− d`P üŠ√
k † ¥
ÿæ
17:5.èâ−ýtI,13:20³ `£Á ¢èłm èv£©ïäv ˇ ü©ò‰©
ä ¯ P W ± ÃšØ ä
È büŠÈЯä d`P½ ·Š√˚− Ä è⩲©M æü≥ °Š¯n ïC©üÔŁ÷ ïäv ïŠv Î 17
v † ¥a ý ò