Conceptos básicos sobre saúde humana. Nivel 3º ESO.

1. A SAÚDE HUMANA
Profesor: Adán Gonçalves

2. 1. A SAÚDE E A ENFERMIDADE
•Saúde: segundo a OMS a saúde é “un estado de completo
benestar físico, mental e social”.
•Enfermidade: constitúe calquera alteración do estado de
saúde por causa física, mental ou social.

3. 1. A SAÚDE E A ENFERMIDADE
1.1. Tipos de Enfermidades:
Enfermidades físicas: producidas por unha lesión, infección ou
proceso dexenerativo no organismo. Son as máis recoñecibles e
podémolas clasificar en:
- Infecciosas: un axente patóxeno introdúcese no organismo.
P.e. gripe, salmonelose...
- Non infecciosas: outras causas (xenéticas, ambientais...).
P.e. hemofilia, moitos tipos de cancro...
Enfermidades mentais: debidas a un mal funcionamento do
cerebro que conduce a unha diminución da capacidade mental ou a
alteracións da conduta. P.e. esquizofrenia, fobias...
Enfermidades sociais: ocasionadas polo entorno social (violencia,
carencias educativas...) P.e. agresividade social, tabaquismo,
drogadición, alcoholismo...

4. 1. A SAÚDE E A ENFERMIDADE
Os tres tipos de enfermidades relaciónanse entre sí.
P.e. un entorno social negativo pode conlevar trastornos graves na
conduta.
Asi mesmo, a saúde é básicamente unha responsabilidade persoal, e
para mantela é necesario levar a cabo hábitos saudables: hixiene
corporal, alimentación axeitada, descanso, exercicio físico...

5. 2. AS ENFERMIDADES INFECCIOSAS
Contraemos unha enfermidade infecciosa cando sufrimos a invasión
por algún axente patóxeno que é capaz de reproducirse no noso
organismo ocasionándonos un prexuízo.
Medios de infección:
• A través do aire (p.e. gripe)
•Por medio dalgún obxecto contaminado (p.e. tétano)
•Por contacto físico directo (p.e. as ETS)
•Pola inxestión dun alimento contaminado (p.e. salmonelose)

6. 2. AS ENFERMIDADES INFECCIOSAS
Axentes causantes de enfermidades infecciosas

7. Axentes causantes de enfermidades infecciosas
Malaria Toxoplasmose
Plasmodium
(protozoo)
Toxoplasma
(protozoo)

8. Axentes causantes de enfermidades infecciosas
Amebiase Pneumococcos
(bacteria-pneumonia)
(amebas)
Influenza
(virus da gripe) VIH (SIDA)

9. 3. A TRANSMISIÓN DE ENFERMIDADES INFECCIOSAS
A invasión por axentes patóxenos pode verse facilitada por algúns factores:
Microorganismos oportunistas: reemplazan os microorganismos habituais
do noso organismo, por exemplo tras un tratamento con antibióticos. Estos
oportunistas poden xerar infeccións se son patóxenos.
Organismos vectores: non producen a enfermidade, pero son o vehículo
para a infección. P.e. o mosquito (Anopheles) que transmite a malaria.
Contaxio: proceso polo que os patóxenos pasan dun individuo enfermo a
outro san. Cando a enfermidade se estende por unha zona afectando a un
maior nº de persoas falamos de epidemia. Cando a epidemia é global fálase
de pandemia.

10. 3. A TRANSMISIÓN DE ENFERMIDADES INFECCIOSAS
Enfermidades de transmisión sexual (ETS)
Mediante o contacto sexual poden transmitirse certas enfermidades o
compartir distintos fluidos corporais.
Só se consideran ETS aquelas enfermidades que se contaxian máis
frecuentemente por medio dunha relación sexual.
Por exemplo, a gripe ou a viruela (enfermidade erradicada) poden
transmitirse por contacto sexual, pero non se consideran ETS porque hai
moitas outras formas de contaxio.
As ETS poden afectar principalmente o aparello reprodutor (sífilis ou
candidíase) e outras afectan gravemente a outras partes do corpo (SIDA,
hepatite...)

11. 3. A TRANSMISIÓN DE ENFERMIDADES INFECCIOSAS
Principais ETS
Nome Axente Síntomas
patóxeno
Candidíase Candida albicans Mucosa vaxinal, menos no pene:
(fungo) proído.
Gonorrea Neisseria Ap. reprodutor e excretor:
gonorrhoeae inflamación e micción dolorosa.
(bacteria) Ocasionalmente infección
xeneralizada.
Sífilis Treponema Ap. Reprodutor: Úlceras.
pallidum (bacteria) Infección t. nervioso: tolemia.
Herpes xenital Herpes virus Epitelios: chagas e ampolas.
Hepatite B e C Virus da hepatite Fígado: debilidade, dores,
acumulación tóxicos en sangue.
Sida VIH Sistema inmunitario: diminúe a
defensa. Problema cos axentes
oportunistas.

12. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Axentes externos (virus, po, protozoos...) que poden ser patóxenos chegan a
tomar contacto coa pel e as mucosas, incluso co sangue a través das feridas.
Entón, cómo é posible que non estemos constantemente enfermos?
Débese ao noso Sistema Inmunitario que neutraliza as actividades destes
axentes estranos.
Podemos dividir o sistema inmunitario en tres niveis de defensa:
Barreiras Físicas
Resposta inmunitaria inespecífica-.A Reacción inflamatoria.
Resposta inmunitaria específica-A xeración de anticorpos

13. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Barreiras físicas:
-A pel e as mucosas.
- Secreccións: lágrimas e saliva (posúen lisozima), suor,
mucosidades, cerume dos oídos, ácido do estómago (HCl)...

14. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Resposta inmunitaria inespecífica
Se a pesar das barreiras atopadas no seu camiño os patóxenos
logran entran no organismo a segunda liña de defensa entra en
acción;
A Reacción Inflamatoria:
•É unha reposta inespecífica porque actúa sempre igual
independentemente do patóxeno.
•É rápida, pero puco duradeira.
•E levada a cabo por uns glóbulos brancos denominados fagocitos ou
células fagocitarias que se encargan de dixerir os patóxenos. Os
máis importantes son os macrófagos que derivan dos monocitos do
torrente sanguíneo.

15. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Reacción inflamatoria:
1. Tras a entrada dos xermes, os capilares sanguíneos dilátanse na
zona afectada para achegar máis sangue o que provoca o
arrubiamento e o aumento da temperatura local.
2. O plasma sae dos capilares (suministra materiais de reparación)
e produce inchazo (edema); ademais aumenta a sensibilidade
nerviosa (dor) e soe producirse tumoración.
3. Os monocitos saen dos vasos sanguíneos cara o tecido afectado
transformándose en fagocitos macrófagos.
4. Os fagocitos capturan e dixiren os xermes.
5. Na zona de infección pode aparecer pus que é un acumulo de
restos celulares, xermes e fagocitos.

16. Reacción inflamatoria

17. Reacción inflamatoria

18. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Resposta inmunitaria específica
•Constitúe a terceira liña de defensa.
•É específica porque actúa recoñecendo o axente estraño que penetra no
organismo.
•É máis lenta que a inespecífica, pero máis duradeira.
•Lévana a cabo principalmente outros glóbulos brancos, os linfocitos, coa
cooperación doutras células defensivas.
•Baséase na produción de anticorpos por parte dos linfocitos que
neutralizan específicamente o axente patóxeno (antíxeno).
•Tras vencer a infección, os linfocitos manteñen a súa capacidade de
produción de anticorpos específicos frente ese patóxeno (“células
memoria”); o que permite unha resposta máis rápida e eficaz se se
produce unha nova entrada do axente (Inmunización).

19. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Resposta inmunitaria específica
Conceptos clave:
• Anticorpo: proteína producida polos linfocitos para neutralizar o
antixeno.
• Antíxeno: substancia recoñecida polo organismo como estraña que
é capaz de activar a resposta inmunitaria.
Pasos da resposta específica:
fica
1. Os macrófagos (fagocitos) fagocitan os xermes patóxenos.
2. Trala inxestión os macrófago presentan cara os linfocitos unha
“sinais” que lles permite aos linfocitos producir anticorpos
específicos contra o antíxeno.
3. Os anticorpos neutralizan o patóxeno e os linfocitos destrúen as
células infectadas.

20. 4. AS DEFENSAS DO NOSO ORGANISMO
Resposta inmunitaria específica

21. 5. TRATAMENTO E PREVENCIÓN DE
ENFERMIDADES
Os hábitos saudables e a prevención axúdanos a evitar infeccións.
Se a pesar disto contraemos unha enfermidade infecciosa, como a curamos?
Para elo precisamos seguir un tratamento.

22. 5. TRATAMENTO E PREVENCIÓN DE
ENFERMIDADES
TRATAMENTO:
Cada tipo de enfermidade infecciosa ten un tratamento diferente.
• Para os fungos aplícase na zona infectada antimicóticos que os
matan.
• Para as bacterias utilízanse antibióticos que son subtancias químicas
que as matan (bactericidas) ou que evitan a súa proliferación
(bacteriostáticos). Algúns antibióticos aplícanse directamente e
outros inxírense ou inxectanse.
• No caso dos protozoos utilízanse substancias químicas específicas.

23. 5. TRATAMENTO E PREVENCIÓN DE
ENFERMIDADES
TRATAMENTO:
• Nos virus o tratamento pode ser moi variado. Nalgúns é suficiente
coa actuación dos anticorpos do noso propio sistema inmunitario e
coidados persoais (alimentación sá, beber moito, evitar o frío...; p.e. na
gripe); noutros casos utilízanse medicamentos específicos chamados
antivirais (p.e. no tratamento no VIH (retrovirais)).

24. 5. TRATAMENTO E PREVENCIÓN DE
ENFERMIDADES
TRATAMENTO:
Nalgunhas infeccións graves pódese administrar soro ao paciente,
que leva os anticorpos específicos para o virus ou para a toxina
bacteriana.
Se o sistema inmunitario está debilitado polos virus, é frecuente que
se produza infección bacteriana opostunista; nese caso, o médico
adoita recetar un antibiótico para infección bacteriana.

25. 5. TRATAMENTO E PREVENCIÓN DE
ENFERMIDADES
PREVENCIÓN:
•Vacina: é un preparado que contén os virus ou as bacterias causantes
dunha infección, pero inactivados, de xeito que non poden causar
ningún dano nin multiplicarse.
Para que?
Aínda que están inactivados, o noso sistema inmunitario recoñeceos
como estraños e prepara os linfocitos para produciren anticorpos
específicos. Deste xeito, cando no futuro tomamos contacto co
antíxeno-patóxeno os anticorpos son fabricados rapidamente
provocando unha resposta inmediata e eficaz que impide a infección.

26. A penicilina:
penicilina
• Foi o primeiro antibiótico.
• Descuberto por A. Fleming
en 1928.
• Utilización masiva durante a
campaña de Normandia (1944).
• En 1945 Fleming e outros
investigadores reciben o
Nobel de Mediciña.

27. Fontes-Ligazóns das imaxes:
•blogs.scientificamerican.com
•esmas.com
•institutobernabeu.com
•lacienciaysusdemonios.com
•neofronteras.com
•presentación “Salud-enfermedad” da profesora Marián Sola.
•toxoplasma-gondii.blogspot.com.es/
•wikipedia