वस्वसे और उन का इलाज_Whispers and treatment

2. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è,
ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú
ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ
Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J
Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢
ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
± Ï¢ÜUGè¥G
± }¢çxGÈUGÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.

3. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
²ïã çÚ„¢H¢ (±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢)
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è
Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÚ„¢Hï ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH
¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ ÐïࢠçÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï ࢢ»¥G
ÜUÚ±¢²¢ ãñ J §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Т»æ ¼¢ï }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢
ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢ ²¢ §ü-}¢ï§H) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï, ¼èÝ ÎÚ±¢…G¢,
¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼,
MO.9374031409
E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net

4. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 1
±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
à¢ñ¼G¢Ý H¢¶ S¢éS¼è çÎH¢» ²ïã çÚS¢¢H¢ (60 S¢ÈGUãG¢¼) ¥¢ç¶GÚ ¼ÜU ÐÉG
HèçÁ¢²ï J ±S±S¢¢ï´ ÜUè ãH¢ÜU¼ ¶GñçÁ¢G²¢ï´ S¢ï ¥}¢¢Ý ç}¢Hïx¢è J
Îé¥G¢» ÜGéUÝê¼ ÜïU Ï¢¢’Î ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ Ï¢ïã¼Ú
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãGHè}¢¢ }¢é¥G¢Á¢G (Îé¥G¢»)
“ÜGéUÝê¼” }¢ï´ S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¼ï ‰¢ï J
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢
1250 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼” çÁ¢ËÎ ¥Ã±H
S¢ÈGUãG¢655 ÐÚ S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
}¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(Ý}¢¢Á¢Gï ç±~¢ ÜUè ¼èS¢Úè Úv¥G¼ }¢ï´) Îé¥G¢» ÜGéUÝê¼ ÜïU Ï¢¢’Î ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
ÐÉGÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
±S±S¢ï ÜïU HzGÁ¢Gè }¢¢’Ý¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! “±S±S¢¢” ÜïU Hé-x¢G±è }¢¢’Ý¢ ãñ´ :
“{è}¢è ¥¢±¢Á¢G” à¢Úè¥G¼ }¢ï´ Ï¢éÚï ¶G²¢H¢¼ ¥¢ñÚ ÈGU¢çS¢Î çÈGURU (²¢’Ýè

5. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 2
Ï¢éÚè S¢¢ïÓ¢) ÜU¢ï ±S±S¢¢ ÜUã¼ï ãñ´ J ¼zGS¢èÚï Ï¢-x¢G±è }¢ï´ ãñ :
±S±S¢¢ ©S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ Á¢¢ï à¢ñ¼G¢Ý §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH }¢ï´ Ç¢H¼¢ ãñ J
¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ “±S±S¢ï” ãÚ »ÜU ÜU¢ï ¥¢¼ï
ãñ´, çÜUS¢è ÜU¢ï ÜU}¢ çÜUS¢è ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ J Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ãGSS¢¢S¢
ã¢ïÝï ÜïU S¢Ï¢Ï¢ “±S±S¢¢ï´” ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢¢ïÓ¢ S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ ©‹ãï´ ¥ÐÝï
ªÐÚ }¢éS¢ËH¼G ÜUÚ Hï¼ï ¥¢ñÚ çÈUÚ ¶GéÎ ãè ¼vHèÈGU }¢ï´ ¥¢ Á¢¢¼ï ãñ´ ! ¥x¢Ú
“±S±S¢¢ï´” ÐÚ x¢G¢ñÚ Ý çÜU²¢ Á¢¢» ¼¢ï ©G}¢ê}¢Ý ²ïã ¶GéÎ ãè ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼ï
ãñ´ J Á¢êæ ãè ±S±S¢ï ¥¢Ýï à¢éM¥G ã¢ï´ “çÁ¢GRéUËH¢ã” }¢-S¢HÝ “¥ËH¢ã
¥ËH¢ã” ÜUÚÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï à¢ñ¼G¢Ý çÈGUÚ¢Ú ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J }¢éS¢Ë}¢¢Ý çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ ÜUè §¼G¢¥G¼ }¢ï´
¥¢x¢ï Ï¢ÉG¼¢ ãñ, ©S¢è ÜGUÎÚ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè }¢é¶G¢-HÈGU¼ ± ¥G΢±¼ |¢è Ï¢ÉG
Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ã}¢¢ ¥vGS¢¢}¢ (²¢’Ýè ¼GÚãG ¼GÚãG) ÜïU }¢RU¢ï ÈGUÚïÏ¢ (¥¢ñÚ
{¢ïÜïU) ÜïU Á¢¢H çÏ¢À¢¼¢ Ó¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Œ²¢Úï ÚS¢êH ÜUè S¢é‹Ý¼ S¢ï Ú¢ïÜUÝï
ÜUè |¢è |¢ÚÐêÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU ±S±S¢ï çÎH¢ ÜUÚ,
x¢‹Îï ¶G²¢H¢¼ Á¢GïãìÝ }¢ï´ H¢ ÜUÚ ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢S¢¢
¥±ÜGU¢¼ Á¢ã¢H¼ ÜUè çϢݢ ÐÚ ¥¢Î}¢è §S¢ ÜïU §Ý ±S±S¢¢ï´ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú
ã¢ï ÜUÚ ÝïÜUè ¥¢ñÚ |¢H¢§ü ÜïU ÜU¢}¢ S¢ï LÜU Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²êæ à¢ñ¼G¢Ý ¥ÐÝï
}¢vGS¢Î }¢ï´ ÜU¢}²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J ¥ËH¢ã Ýï ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èΠТÚã
18 S¢ê-Ú¼éH }¢é¥ç}¢ÝêÝ ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 97 ¥¢ñÚ 98 }¢ï´ ¥ÐÝï Œ²¢Úï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

6. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 3
}¢ãGÏ¢êÏ¢ S¢ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}¢
¥GÁ¢Gü ÜUÚ¢ï çÜU »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ! ¼ïÚè ÐÝ¢ã
ࢲ¢¼GèÝ ÜïU ±S±S¢¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ !
¼ïÚè ÐÝ¢ã çÜU ±¢ïã }¢ïÚï ТS¢ ¥¢»æ J
Ý ±S±S¢ï ¥¢»æ Ý ÜU|¢è x¢‹Îï ¶G²¢H¢¼
ã¢ï Á¢GïãìÝ ÜU¢ ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ ¥G¼G¢ ÜGéUzGHï }¢ÎèÝ¢
ãÚ »ÜU ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÈGU çÚ༢ ¥¢ñÚ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñãÚ »ÜU ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÈGU çÚ༢ ¥¢ñÚ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñãÚ »ÜU ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÈGU çÚ༢ ¥¢ñÚ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñãÚ »ÜU ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÈGU çÚ༢ ¥¢ñÚ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñãÚ »ÜU ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÈGU çÚ༢ ¥¢ñÚ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 344 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ”
S¢ÈGUãG¢ 79 ¼¢ 80 ÐÚ ¼ãGÚèÚ ÜU΢ü ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢
§}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè ÜïU
ÈGUÚ}¢¢Ý ÜU¢ ¶GéH¢S¢¢ ãñ : ¥ËH¢ã Ýï ãÚ §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ »ÜU
çÈGUçÚ༢ }¢éÜGUÚüÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ Á¢¢ï §S¢ï ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼ Îï¼¢ ãñ, ©S¢
çÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï }¢éçËã}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ΢’±¼ ÜU¢ï §Ëã¢}¢ ÜUã¼ï ãñ´ J §S¢ ÜïU
}¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ÜU à¢ñ¼G¢Ý }¢é„ËH¼G ÜUÚ çβ¢
x¢²¢ ãñ, Á¢¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ΢’±¼ Îï¼¢ ãñ, §S¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï ±S±¢S¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
΢’±¼ ÜU¢ï ±S±S¢¢ ÜUã¼ï ãñ´ J S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý
}¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè }¢Á¢GèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “¥x¢Ó¢ïü ¥vS¢Ú ©G-H}¢¢»
çÜUÚ¢}¢ ÜUè ²ïã Ú¢² ãñ çÜU çÈGUçÚ༢ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

7. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 4
¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý çS¢ÈGUü Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU J” HïçÜUÝ }¢ïÚï à¢ñ¶G
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU à¢ñ¼G¢Ý Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ Ï¢ Á¢G¢çãÚ ÝïÜUè ÜUè
΢’±¼ Îï ÜUÚ |¢è Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU Hx¢¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU Ï¢ÇGè
ÝïÜUè ÜïU Ï¢Á¢¢» À¢ïÅè ÝïÜUè ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãñ, çÁ¢S¢ S¢ï »ÜU Ï¢ÇGï x¢éÝ¢ã
ÜUÚÝï ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý ÝïÜUè ÜïU S¢±¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï J Á¢ñS¢ï ©GÁÏ¢ (²¢’Ýè ¶GéÎ
ÐS¢‹Îè) ±x¢GñÚ¢ J
S¢Ú±Úï Îè´ HèÁ¢ï ¥ÐÝï Ý¢ ¼é±¢Ý¢ï´ ÜUè ¶GÏ¢Ú
ÝzGS¢¢ï à¢ñ¼G¢æ S¢çIJ΢ Ü Ï¢ ¼ÜU ÎÏ¢¢¼ï Á¢¢»æx¢ï
ã}¢Á¢G¢ÎçÜUS¢ïÜUã¼ïãñ´
ç}¢ÚÜGU¢¼ ¥¢ñÚ ¥ç࢒¥G¼éËH}¥G¢¼ }¢ï´ ãñ çÜU Á¢êæ ãè çÜUS¢è §‹S¢¢Ý
ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ Ðñ΢ ã¢ï¼¢ ãñ, ©S¢è ±vG¼ §ÏHèS¢ ÜïU ²ã¢æ |¢è Ï¢ÓÓ¢¢ Ðñ΢ ã¢ï¼¢
ãñ çÁ¢S¢ï ÈGU¢ÚS¢è }¢ï´ ã}¢Á¢G¢Î ¥¢ñÚ ¥G-ÚÏ¢è }¢ï´ ±S±¢S¢ ÜUã¼ï ãñ´ J
¥¢ÜGU¢ ÜU¢ ã}¢Á¢G¢Î }¢éS¢Ë}¢¢Ý ã¢ï x¢²¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢S¢ªGÎ S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU }¢-ÎÝè ¼¢Á¢Î¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU ¼é}¢ }¢ï´ »ïS¢¢ ÜU¢ï§ü Ýãè´ çÁ¢S¢ ÐÚ »ÜU S¢¢‰¢è çÁ¢‹Ý (à¢ñ¼G¢Ý) ¥¢ñÚ »ÜU
S¢¢‰¢è çÈGUçÚ༢ }¢éÜGUÚüÚ Ý ã¢ï J H¢ïx¢¢ï´ Ýï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã
! v²¢ ¥¢Ð ÐÚ |¢è ? §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ |¢è,
HïçÜUÝ ¥ËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï ©S¢ ÐÚ }¢ÎÎ Îè çÁ¢S¢ S¢ï ±¢ïã à¢ñ¼G¢Ý }¢éS¢Ë}¢¢Ý
(ãG΢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢ à¢ÚèÈGU)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

8. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 5
ã¢ï x¢²¢, ¥Ï¢ ±¢ïã }¢éÛ¢ï |¢H¢§ü ÜU¢ ãè }¢à±Ú¢ Îï¼¢ ãñ J
S¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²ïã Á¢GïãìÝ }¢ï´ Úãï çÜU çS¢ÈGUü S¢ÚÜU¢Úï
}¢ÎèÝ¢ ÜU¢ ã}¢Á¢G¢Î ãè }¢éS¢Ë}¢¢Ý ãé±¢, Ï¢¢ÜGUè S¢|¢è
ÜïU “ã}¢Á¢G¢Î” ÐvÜïU ÜU¢çÈGUÚ ãñ´ J Ï¢ãÚ ãG¢H ã}¢ ÐÚ »ÜU »ïS¢¢ à¢ñ¼G¢Ý
}¢éS¢ËH¼G ãñ Á¢¢ï çÜU ÜU^Ú ÜU¢çÈGUÚ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ±S±S¢ï çÎH¢¼¢ ¥¢ñÚ ãÚ
±vG¼ ã}¢¢Úè }¢é¶G¢-HÈGU¼ ± ¥G΢±¼ }¢ï´ Hx¢¢ Úã¼¢ ãñ J
}¢éÛ¢ï ÝzGS¢ï Á¢G¢çH}¢ Ðï ÜUÚ ÎèÁ¢ï x¢G¢çHÏ¢
ã¢ï Ý¢ÜU¢}¢ ã}¢Á¢G¢Î ²¢ x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 297)
à¢ñ¼G¢Ý ÈGU¢çÚx¢G ãñ ¼ê }¢àxG¢êH
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 344 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢ }¢é¼Á¢ü}¢ “ç}¢‹ã¢Á¢éH
¥G¢çÏ¢ÎèÝ” S¢ÈGUãG¢ 77 ÐÚ ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢
²ãGì²¢ çÏ¢Ý }¢é¥G¢Á¢G Ú¢Á¢Gè ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ñH ÝvGH ÜUÚ¼ï ãé»
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “à¢ñ¼G¢Ý ÈGU¢çÚx¢G ãñ ¥¢ñÚ ¼ê }¢àxG¢êH, ±¢ïã ¼éÛ¢ï Îﶼ¢ ãñ }¢x¢Ú
¼ê ©S¢ï Ýãè´ Îﶼ¢, ¼êÝï ©S¢ï |¢éH¢²¢ ãé±¢ ãñ }¢x¢Ú §S¢ Ýï ¼éÛ¢ï Ýãè´ |¢éH¢²¢
¥¢ñÚ ¼ïÚï ¥‹ÎÚ |¢è à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ÜU§ü ²¢Ú ± }¢ÎÎx¢¢Ú (}¢-S¢HÝ ÝzGS¢ ¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢
ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

9. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 6
wG±¢çãࢢ¼ ±x¢GñÚ¢ }¢¢ñÁ¢êÎ) ãñ´, §S¢ çH²ï ©S¢ S¢ï }¢éãG¢-ÚÏ¢¢ (²¢’Ýè HÇG¢§ü)
ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜU¢ï }¢xGHêÏ¢ ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ, ±ÚÝ¢ ¼ê §S¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´ ¥¢ñÚ
ãH¢ÜU¼¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Ýãè´ Úã S¢ÜU¼¢ J”
ÜUHïÁ¢¢ ࢲ¢¼Gè´ ÜU¢ ‰¢Ú¢ü ©Æïx¢¢
ÐéÜU¢Ú¢ï S¢|¢è ç}¢H ÜïU ²¢ x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 296)
à¢ñ¼G¢Ý Ï¢ÎÝ }¢ï´ wG¢êÝ ÜUè ¼GÚãG x¢<ÎࢠÜUÚ¼¢ ãñ
à¢ñ¼G¢Ý ã}¢ S¢ï §S¢ ÜGUÎÚ ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU x¢GñÏ¢Î¢Ý ¥¢ÜGU¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : “Ï¢ïà¢ÜU à¢ñ¼G¢Ý §‹S¢¢Ý
(ÜïU Ï¢ÎÝ) }¢ï´ wG¢êÝ ÜUè ¼GÚãG x¢<ÎࢠÜUÚ¼¢ ãñ J”
S¢êçÈGU²¢» çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ÐS¢ §S¢ ÜïU Ú¢S¼¢ï´ ÜU¢ï |¢êÜU ÜïU
Á¢GÚè»G ¼æx¢ ÜUÚ¢ï J
çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï ÜïU 6 ¼à¢±èࢠݢÜU ÝévGS¢¢Ý¢¼
Á¢¢ï ÇÅ ÜUÚ ¶¢¼ï ãñ´ ±¢ïã x¢G¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢ Hï´ çÜU à¢ñ¼G¢Ý S¢ï çÜUS¢ ¼GÚãG
ÐèÀ¢ ÀêÅïx¢¢ ! ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢‹ÜGêUH ãñ,
çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï }¢ï´ À6
Ï¢éÚ¢§²¢æ ãñ´ : 1 çÎH S¢ï ¶G¢ñÈGïU ¶Gé΢ Ó¢H¢ Á¢¢¼¢
ãñ 2 }¢wGHêÜGïU ¶Gé΢ ÐÚ ÚãG}¢¼ ÜU¢ Á¢ÁGÏ¢¢ ²¢’Ýè ã}¢ÎÎèü çÎH S¢ï çÝÜUH
Á¢¢¼è ãñ v²êæ çÜU »ïS¢¢ à¢wGS¢ ²ïã S¢}¢Û¢¼¢ ãñ çÜU }¢ïÚè ¼GÚãG S¢|¢è ÐïÅ |¢Úï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

10. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 7
ãé» ãñ´ 3 §GÏ¢¢Î¼ |¢¢Úè ÐÇG Á¢¢¼è ãñ 4 ±¢’Á¢G ± ÝS¢èãG¼ (S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Ú¢
Ï¢²¢Ý) S¢éÝ ÜUÚ çÎH }¢ï´ ÝÚ}¢è Ðñ΢ Ýãè´ ã¢ï¼è 5 ¥x¢Ú ¶GéÎ }¢éÏ¢çËHx¢G
ãñ ¥¢ñÚ Ï¢²¢Ý ¥¢ñÚ çãGv}¢¼ ÜUè Ï¢¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ ÐÚ §S¢
ÜU¢ ¥S¢Ú Ýãè´ ÐÇG¼¢ 6 ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè Ï¢è}¢¢çÚ²¢æ Á¢Ý}¢ Hï¼è ãñ´ J
²¢ §H¢ãè |¢êÜU ÜUè ΢ñH¼ S¢ï }¢¢H¢}¢¢H ÜUÚ
΢ï Á¢ã¢æ }¢ï´ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ S¢ï }¢éÛ¢ï wG¢éà¢ãG¢H ÜUÚ
(|¢êÜU ÜïU ÈGU±¢§Î ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï ÜïU ÝévGS¢¢Ý¢¼ ÜUè ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU
çH²ï ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H ÜïU Ï¢¢Ï¢ “ÐïÅ ÜU¢ ÜGéUzGHï }¢ÎèÝ¢” ÜU¢
}¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï)
¥ËH¢ã Ýï Á¢Ï¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï }¢ÚÎêÎ ÜGUÚ¢Ú çβ¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï
§‹S¢¢Ý S¢ï Îéà}¢Ýè ÜU¢ »’H¢Ý ÜUÚ çβ¢ ! ©S¢ ÜU¢ ÜGU¢ñH ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ
ТÚã 8 S¢ê-Ú¼éH ¥¢’Ú¢ÈGU ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 16 ¥¢ñÚ 17 }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG ÝvGH
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : (à¢ñ¼G¢Ý)
Ï¢¢ïH¢ : ¼¢ï ÜGUS¢}¢ §S¢ ÜUè, çÜU ¼êÝï }¢éÛ¢ï
x¢é}¢Ú¢ã çÜU²¢ }¢ñ´ Á¢GMÚ ¼ïÚï S¢è{ï Ú¢S¼ï ÐÚ
§Ý ÜUè ¼¢ÜU }¢ï´ Ï¢ñÆêæx¢¢, çÈUÚ Á¢GMÚ }¢ñ´ §Ý
ÜïU ТS¢ ¥¢ªæx¢¢ §Ý ÜïU ¥¢x¢ï ¥¢ñÚ ÐèÀï
¥¢ñÚ Î¢ãÝï ¥¢ñÚ Ï¢¢»æ S¢ï J ¥¢ñÚ ¼ê §Ý }¢ï´
¥vS¢Ú ÜU¢ï à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú Ý Ð¢»x¢¢ J
(Á¢G¢ñÜGïU Ý¢’¼, S¢. 67)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J

11. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 8
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï wG¢é΢ S¢Ú Ðï ¥Á¢H ¥¢ ÜïU ¶ÇGè ãñ
à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ¥Gœ¢G¢Ú ÜU¢ §ü}¢¢Ý Ï¢Ó¢¢ H¢ï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 86)
±S±S¢¢ï´ ÜïU Á¢é΢ Á¢é΢ ¥‹Î¢Á¢G
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! à¢ñ¼G¢Ý ¼¢ï ©Ý ÜUè Îéà}¢Ýè S¢ï |¢è
Ï¢¢Á¢G Ýãè´ ¥¢¼¢ Á¢¢ï çÜU §S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¥G΢±¼ Ýãè´ Ú¶¼ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
}¢é¶G¢-HÈGU¼ |¢è Ýãè´ ÜUÚ¼ï Ï¢çËÜU §S¢ ÜïU ÐvÜïU ΢ïS¼ ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ÚÎêÎ
ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUÚ¼ï ãñ´, Á¢ñS¢¢ çÜU ÜéUzGÈGU¢Ú, x¢é}¢Ú¢ã ¥¢ñÚ ÈGU¢çS¢ÜGU¢ï ÈGU¢çÁ¢Ú
H¢ïx¢, ¼¢ï Á¢Ï¢ ²ïã ¥ÐÝï “Î¢ïS¼¢ï´” ÜU¢ï |¢è Ýãè´ À¢ïÇG¼¢ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ |¢è
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ±S±S¢ï Ç¢Hï Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ ¼Ï¢¢ãè ± ãH¢ÜU¼ }¢ï´ ÉèÅ S¢ï ÉèÅ ¼Ú
Ϣݢ» Ó¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ¼¢ï çÈUÚ ©Ý ©G-H}¢¢» ÎèÝ ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜïU
}¢éÏ¢çËHx¢GèÝ (²¢’Ýè ¥ËH¢ã »ïS¢¢ï´ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚï)
ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜUè ¥G΢±¼ ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï çÜU ãÚ ±vG¼ ©S¢ ÜUè
}¢é¶G¢-HÈGU¼ ÜUÚ¼ï, }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï §S¢ ÜïU ΢± ÐïÓ¢ S¢ï Ï¢¢ ¶GÏ¢Ú Ú¶¼ï
¥¢ñÚ ²êæ §S¢ ÜU¢ï x¢GÁ¢GÏ¢ Ý¢ÜU ÜUÚÝï (²¢’Ýè x¢GéSS¢¢ çÎH¢Ýï) ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU
x¢é}¢Ú¢ã ÜéUÝ }¢‹S¢êÏ¢¢ï´ ÜU¢ï ¶G¢ÜU }¢ï´ ç}¢H¢Ýï }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¼ï ãñ´ J Ï¢S¢ §S¢ ÜïU
±S±S¢¢ï´ S¢ï ¥ËH¢ã ÜUè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï v²êæ çÜU ²ïã
}¢ÚÎêÎ à¢ñ¼G¢Ý Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ }¢vÜU¢Ú ± Ó¢¢H¢ÜU ãñ ãÚ »ÜU ÜU¢ï ©S¢ ÜUè
ÝçzGS¢Ä²¢¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ±S±S¢¢ï´ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú Ϣݢ¼¢ ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU }¢éÈGUçSS¢Úï
à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï
çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ãñ J

12. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 9
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¶G²¢H Úãï çÜU à¢ñ¼G¢Ý ¥G¢çH}¢¢ï´ ÜïU çÎH }¢ï´ ¥G¢çH}¢¢Ý¢
±S±S¢ï ¥¢ñÚ S¢êçÈGU²¢ï´ ÜïU çÎH }¢ï´ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ý¢ ±S±S¢ï, ¥G±¢}¢ ÜïU çÎH
}¢ï´ ¥G¢ç}¢²¢Ý¢ ±S±S¢ï Ç¢H¼¢ ãñ J (²¢’Ýè) “Á¢ñS¢¢ çà¢ÜU¢Ú ±ñS¢¢
Á¢¢H !” Ï¢ãé¼ ÎzG¥G¢ (x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï »ïS¢¢ S¢Á¢¢ ÜUÚ ÐïࢠÜUÚ¼¢ ãñ çÜU)
§‹S¢¢Ý x¢éÝ¢ã ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢}¢Û¢ Hï¼¢ ãñ ! (ç}¢Ú¥¢¼, çÁ¢. 1, S¢. 87) Ï¢¢’Á¢G
¥±ÜGU¢¼ à¢ñ¼G¢Ý ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï “wG¢é΢” ÜUã ÜUÚ |¢è S¢¢}¢Ýï ¥¢ Á¢¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢¢Úï ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î
à¢ã‹à¢¢ãï Ï¢x¢G΢ΠãGéÁG¢êÚï x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢ S¢çIJÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ÜGU¢çÎÚ
Á¢èH¢Ýè ÜïU ТS¢ ¥¢²¢ ‰¢¢ J
S¢éÝ H¢ï à¢ñ¼G¢æ Ýï ãÚ ¼GÚÈGU ãÚ S¢ê
wG¢êÏ¢ ÈñUH¢ ÜïU Á¢¢H Úw¶¢ ãñ
¥ËH¢ã ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ±S±S¢ï
ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢, }¢ÎèÝï ±¢Hï }¢éS¼GÈGU¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çãGÈGU¢Á¢G¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è ÜïU ТS¢ à¢ñ¼G¢Ý ¥¢¼¢ ãñ
¼¢ï ©S¢ S¢ï ÜUã¼¢ ãñ çÜU ÈGéUH¢æ Ó¢èÁ¢G çÜUS¢ Ýï Ðñ΢ ÜUè ? ÈGéUH¢æ çÜUS¢ Ýï ? ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ÜUã¼¢ ãñ çÜU ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜU¢ï çÜUS¢ Ýï Ðñ΢ çÜU²¢ ? Á¢Ï¢ §S¢ ãGÎ
¼ÜU ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ÐÉG H¢ï ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï Ï¢¢Á¢G Úã¢ï J
ãÚ S¢é±¢H ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ Ýãè´ çβ¢ Á¢¢¼¢
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ
}¢éÛ¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ J

13. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 10
¶G¢Ý §„ ãGÎè„ï ТÜU ÜïU ¼ãGì¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : ²¢’Ýè §„ ÜU¢
…±¢Ï¢ „¢ï™Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ |¢è }¢¼ ÜUÚ¢ï, ±ÚÝ¢ à¢ñ¼G¢Ý „é±¢H ÎÚ
„é±¢H ÜUÚïx¢¢ J ÐÉG ÜUÚ ©„ï |¢x¢¢ ΢ï, ãÚ „é±¢H ÜU¢
…±¢Ï¢ Ýãèæ çβ¢ …¢¼¢ J ÚÏ¢ ( ) Ýï à¢ñ¼G¢Ý ÜïU „Á΢ Ý ÜUÚÝï ÐÚ
©„ ÜïU ÎH¢§H ÜU¢ …±¢Ï¢ Ý çβ¢ J Ï¢çËÜU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(²¢’Ýè ¼ê …‹Ý¼ „ï çÝÜUH …¢ J ) ¶G²¢H Úãï çÜU
( ÐÉGÝ¢) ÎzG»G à¢ñ¼G¢Ý ÜïU çH²ï §v„èÚ ãñ J
(ç}¢Ú¥¢¼, ç…. ¥Ã±H, „. 82)
ÝzG„¢ï à¢ñ¼G¢æ ÜUè à¢Ú¢Ú¼ ÎêÚ ã¢ï
²ïã ÜUÚ}¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï
(±„¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, „. 87)
±S±„ï ÜU¢ ÜGéUÚ¥¢Ýè §GH¢…
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ …Ï¢ |¢è ±S±„¢
¥¢» ” ÐÉG ÜUÚ ©„ ÜU¢ï ÎzG¥G ÜUÚÝ¢
™¢çã²ï J ±S±„ï ¥¢Ýï ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU }¢ïæ |¢è ¥ËH¢ã
ÜUè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýï ÜU¢ ãGév}¢ çβ¢ x¢²¢ ãñ ™éÝ¢‹™ï ТÚã 9 „ê-Ú¼éH
¥¢’Ú¢ÈGU ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 200 }¢ïæ §à¢¢üÎ ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ï
„éÝÝï ±¢Hï ! ¥x¢Ú à¢ñ¼G¢Ý ¼éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ÜUê晢
(±S±„¢) Îï ¼¢ï ¥ËH¢ã ( ) ÜUè
ÐÝ¢ã }¢¢æx¢, Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïãè „éݼ¢ …¢Ý¼¢ ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J

14. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 11
}¢éÛ¢ ÜU¢ï Îï Îï ÐÝ¢ã à¢ñ¼G¢æ „ï
§„ „ï §ü}¢¢æ }¢ïÚ¢ Ï¢™¢ ²¢ ÚÏ¢
§}¢¢}¢ Ú¢…Gè ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 502 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “}¢ËÈGêU…G¢¼ï ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼
(}¢é¶GÚü…¢)” „ÈGUãG¢ 493 ¼¢ 494 ÐÚ ãñ : (ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢) §}¢¢}¢
ÈGUwGLgèÝ Ú¢…Gè ÜïU ÝÁG¥G ÜU¢ ±vG¼ …Ï¢ ÜGUÚèÏ¢ ¥¢²¢,
à¢ñ¼G¢Ý ¥¢²¢, ©„ ±vG¼ à¢ñ¼G¢Ý ÐêÚè …¢Ý ¼¢ïÇG ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU çÜU„è
¼GÚãG §„ (Ï¢‹Îï) ÜU¢ §ü}¢¢Ý „ËÏ¢ ã¢ï …¢» J (²¢’Ýè ÀèÝ çH²¢ …¢» çÜU)
¥x¢Ú §„ ±vG¼ (±¢ïã Ï¢‹Î¢ §ü}¢¢Ý „ï) çÈUÚ x¢²¢ ¼¢ï çÈUÚ ÜU|¢è Ý H¢ñÅïx¢¢ J
(™éÝ¢‹™ï) ©„ (²¢’Ýè à¢ñ¼G¢Ý) Ýï ©Ý „ï ÐêÀ¢ çÜU ¼é}¢ Ýï ¼}¢¢}¢ ©G}¢í }¢éÝ¢-…GÚ¢ïæ,
}¢éÏ¢¢-ãG„¢ïæ }¢ïæ x¢é…G¢Úè, wG¢é΢ ( ) ÜU¢ï |¢è Ð㙢ݢ ? ¥¢Ð ( )
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ï¢ïà¢ÜU ¶Gé΢ ( ) »ÜU ãñ J” ©„ (²¢’Ýè à¢ñ¼G¢Ý) Ýï
ÜU㢠: §„ ÐÚ v²¢ ÎHèH ? ¥¢Ð ( ) Ýï »ÜU ÎHèH ÜGU¢§}¢
ÈGUÚ}¢¢§ü J ±¢ïã (²¢’Ýè à¢ñ¼G¢Ý) ¶GÏ¢è„ }¢é¥GçËH}¢éH }¢-HÜUê¼ (²¢’Ýè
çÈGUçÚ༢ïæ ÜU¢ï ¼¢’Hè}¢ ÎïÝï ±¢H¢ J ©S¼¢Î) Úã ™éÜU¢ ãñ, ©„ Ýï ±¢ïã ÎHèH
¼¢ïÇG Îè J ©‹ã¢ïæ Ýï Îê„Úè ÎHèH ÜGU¢§}¢ ÜUè, ©„ Ýï ±¢ïã |¢è ¼¢ïÇG Îè J ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ¼èÝ „¢ï „¢Æ360
ÎHèHïæ ãG…GÚ¼ï („çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ÈGUwGLgèÝ Ú¢…Gè
) Ýï ÜGU¢§}¢ ÜUèæ ¥¢ñÚ ©„ Ýï „Ï¢ ¼¢ïÇG Îèæ J ¥Ï¢ ²ïã (²¢’Ýè
§}¢¢}¢ „¢çãGÏ¢ ) „wG¼ ÐÚïࢢÝè }¢ïæ ¥¢ñÚ çÝ㢲¼ }¢¢²ê„ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉGï ¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU‹Á¢êS¢ ¼ÚèÝ à¢wGS¢ ãñ J

15. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 12
¥¢Ð ÜïU ÐèÚ ãG…GÚ¼ï („çIJÎéÝ¢ à¢ñ¶G) ÝÁ}¢égèÝ ÜéUÏ¢í¢
ÜUãèæ ÎêÚ ÎÚ¢…G }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ±éÁG¢ê ÈGUÚ}¢¢ Úãï ƒï, ±ã¢æ „ï ¥¢Ð
(²¢’Ýè ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î) Ýï (§}¢¢}¢ Ú¢…Gè ÜU¢ï) ¥¢±¢…G Îè :
“ÜUã v²êæ Ýãèæ Îï¼¢ çÜU }¢ñæ Ýï wG¢é΢ ( ) ÜU¢ï Ï¢ï ÎHèH »ÜU }¢¢Ý¢ J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï à¢ñ¼G¢Ý çÜU„ çÜU„
¥‹Î¢…G ÐÚ ±¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ ! ¥x¢Ú §„ ÜUè Ï¢¢¼ ÐÚ Š²¢Ý Îï çβ¢ …¢» ¼¢ï
çÈUÚ ²ïã ÐèÀï ãè ÐÇG …¢¼¢ ãñ J §„ ÜU¢ï NO LIFT ÜUÚÝ¢, §„ ÜïU “±S±„¢ïæ”
ÜUè ¼GÚÈGU ¼±Á…¢ïã Ý ÜUÚÝ¢ |¢è ±S±„¢ïæ ÜU¢ §GH¢… ãñ Ýè…G ¥ËH¢ã
„ï ãÚ Î}¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ïæ „ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ÚãÝ¢ ™¢çã²ï ¥¢ñÚ ²ïã
|¢è }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU çÜU„è ÜU¢ç}¢H ÐèÚ ÜU¢ }¢éÚèÎ Ï¢Ý …¢Ý¢ ™¢çã²ï çÜU
}¢é<à¢Î ÜUè ¼±Á…¢ïã |¢è ±S±„» à¢ñ¼G¢Ýè ÜU¢ï ÎzG¥G ÜUÚ¼è ãñ J
ãñ ¥Gœ¢G¢Ú ÜU¢ï „ËÏ¢ï §ü}¢¢æ ÜU¢ {ÇGÜU¢
Ï¢™¢ §„ ÜU¢ §ü}¢¢æ Ï¢™¢ x¢G¢ñ„ï ¥¢’…G}¢
(±„¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, „. 296)
¼vGÎèÚ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ±S±„ï
à¢ñ¼G¢Ý ¼vGÎèÚ ÜïU }¢é¥G¢-}¢H¢¼ }¢ïæ |¢è çÎH }¢ïæ ±S±„ï Ç¢H¼¢
Úã¼¢ ãñ, }¢-„HÝ …¢ï ÜéUÀ ¼vGÎèÚ }¢ïæ çH¶¢ ãñ ã}¢ ©„ ÜïU ТϢ‹Î ãñæ,
¼vGÎèÚ ÜïU ¥¢x¢ï }¢…Ï¢êÚï }¢ãGì…G ãñæ, ã}¢ ¼¢ï ±¢ïãè ÜUÚ Úãï ãñæ …¢ï ¼vGÎèÚ }¢ïæ
çH¶¢ ãñ, çÈUÚ ÜGUÏ¢í ± …ã‹Ý}¢ ÜUè „…G¢»æ v²êæ ? ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ J ²ÜGUèÝÝ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢
çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉGï J

16. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 13
²ïã |¢è à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ {¢ïÜU¢ ãñ, §„ }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ïæ „¢ï™ïæ |¢è Ýãèæ, ±ÚÝ¢ à¢ñ¼G¢Ý
x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚ Îïx¢¢, Ï¢„ “ ” ÐÉG ÜUÚ §„ }¢ÚÎêÎ
ÜU¢ï |¢x¢¢ Îèç…²ï J
…¢ï …ñ„¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ƒ¢ ±ñ„¢ çH¶ çβ¢ x¢²¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²¢Î Ú網ï ! …¢ï …ñ„¢ ÜUÚÝï ±¢H¢
ƒ¢, ¥ËH¢ã Ýï ©„ï ¥ÐÝï §GË}¢ „ï …¢Ý¢ ¥¢ñÚ ©„ ÜïU çH²ï ±ñ„¢
çH¶¢, ©„ ÜïU …¢ÝÝï ¥¢ñÚ çH¶Ýï Ýï çÜU„è ÜU¢ï }¢…Ï¢êÚ Ýãèæ çÜU²¢ J
§„ Ï¢¢¼ ÜU¢ï §„ ¥G¢}¢ ÈGUãì}¢ ç}¢„¢H „ï „}¢Û¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï
…ñ„¢ çÜU ¥¢…ÜUH ÜGU¢ÝêÝ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU çx¢G…G¢¥¢ïæ ¥¢ñÚ Î±¢¥¢ïæ ±x¢GñÚ¢ ÜïU
ÐïçÜUÅ¢ïæ ÐÚ §ç‹¼ã¢§ü ¼¢Úè¶G (EXP.DATE) çH¶è …¢¼è ãñ, Ï¢Ó™¢ |¢è ²ïã
Ï¢¢¼ „}¢Û¢ „ÜU¼¢ ãñ çÜU ÜU}ÐÝè ±¢H¢ïæ ÜU¢ï ™êæçÜU ¼…çÚÏ¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ²ïã
™è…G ÈUéGH¢æ ¼¢Úè¶G ¼ÜU ¶GڢϢ ã¢ï …¢»x¢è, §„ çH²ï çH¶ Îï¼ï ãñæ, ²ÜGUèÝÝ
ÜU}ÐÝè ÜïU (EXP. DATE) çH¶Ýï Ýï ©„ ™è…G ÜU¢ï ¶GڢϢ ã¢ïÝï ÐÚ }¢…Ï¢êÚ
Ýãèæ çÜU²¢, ¥x¢Ú ±¢ïã Ý çH¶¼ï ¼Ï¢ |¢è ©„ ™è…G ÜU¢ï ¥ÐÝè }¢ég¼ ÐÚ
¶GڢϢ ã¢ïÝ¢ ãè ƒ¢ J
¼vGÎèÚ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ »ÜU ¥ã}¢ ÈGU¼±¢
§„ ç…G}Ý }¢ïæ ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ 692 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “ÜéUçÈGí IJ¢
ÜUçH}¢¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ „é±¢H …±¢Ï¢” „ÈGUãG¢ 583 ¼¢ 585 ÐÚ çH¶¢
ãñ : ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ ç…ËÎ 29 „ÈGUãG¢ 284 ¼¢ 285 „ï »ÜU „é±¢H
…±¢Ï¢ ÐïࢠçÜU²¢ …¢¼¢ ãñ J „é±¢H : “…GñΔ ÜUã¼¢ ãñ …¢ï ãé±¢ ¥¢ñÚ ã¢ïx¢¢
„Ï¢ ¶Gé΢ ÜïU ãGév}¢ „ï ãè ãé±¢ ¥¢ñÚ ã¢ïx¢¢ çÈUÚ Ï¢‹Îï ÜUè v²êæ x¢çÚzG¼ ãñ ¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ΢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢
©S¢ ÜïU ΢ï S¢¢ï S¢¢H ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´x¢ï J

17. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 14
§„ ÜU¢ï v²êæ „…G¢ ÜU¢ }¢éÚ-¼çÜ Ï¢ ÆãÚ¢²¢ x¢²¢ ? §„ Ýï ÜU¢ñÝ „¢ ÜU¢}¢ »ï„¢
çÜU²¢ …¢ï }¢éS¼çãGÜGU ¥G…G¢Ï¢ ÜU¢ ãé±¢ ? …¢ï ÜéUÀ ©„ (²¢’Ýè ¥ËH¢ã
) Ýï ¼vGÎèÚ }¢ïæ çH¶ çβ¢ ãñ ±¢ïãè ã¢ï¼¢ ãñ, v²êæ çÜU ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU
„ï „¢çÏ¢¼ ã¢ï Ú㢠ãñ çÜU çÏ¢H¢ ãGév}¢ ©„ ÜïU »ÜU …GÚ¢ü Ýãèæ çãH¼¢ çÈUÚ
Ï¢‹Îï Ýï ÜU¢ñÝ „¢ ¥ÐÝï §çwG¼²¢Ú „ï ±¢ïã ÜU¢}¢ çÜU²¢ …¢ï ΢ï…G¶Gè ãé±¢ ²¢
ÜU¢çÈGUÚ ²¢ ÈGU¢ç„ÜGU J …¢ï Ï¢éÚï ÜU¢}¢ ¼vGÎèÚ }¢ïæ çH¶ï ã¢ïæx¢ï ¼¢ï Ï¢éÚï ÜU¢}¢
ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ |¢Hï çH¶ï ã¢ïæx¢ï ¼¢ï |¢Hï J Ï¢ãÚ ãG¢H ¼vGÎèÚ ÜU¢ ¼¢Ï¢ï¥G ãñ çÈUÚ
v²êæ §„ ÜU¢ï }¢é…çÚ}¢ Ϣݢ²¢ …¢¼¢ ãñ ? ™¢ïÚè ÜUÚÝ¢, ç…GÝ¢ ÜUÚÝ¢, ÜGUyH
ÜUÚÝ¢ ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ …¢ï Ï¢‹Îï ÜUè ¼vGÎèÚ }¢ïæ çH¶ çβï ãñæ ±¢ïãè ÜUÚÝ¢ ãñ,
»ï„ï ãè ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢ ãñ J ¥H …±¢Ï¢ : “…GñÎ x¢é}¢Ú¢ã Ï¢ï ÎèÝ ãñ, ©„ï
ÜU¢ï§ü …ê¼¢ }¢¢Úï ¼¢ï v²êæ Ý¢Ú¢…G ã¢ï¼¢ ãñ ? ²ïã |¢è ¼¢ï ¼vGÎèÚ }¢ïæ ƒ¢ J ©„
ÜU¢ ÜU¢ï§ü }¢¢H ÎÏ¢¢» ¼¢ï v²êæ çÏ¢x¢ÇG¼¢ ãñ ? ²ïã |¢è ¼vGÎèÚ }¢ïæ ƒ¢, ²ïã
à¢ñ¼G¢Ýè ÈUïG’H¢ïæ ÜU¢ {¢ïÜU¢ ãñ çÜU …ñ„¢ çH¶ çβ¢ »ï„¢ ã}¢ïæ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼¢
ãñ (ãG¢H¢æ çÜU ãÚçx¢…G »ï„¢ Ýãèæ) Ï¢çËÜU …ñ„¢ ã}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ƒï ©„ (²¢’Ýè
¥ËH¢ã ) Ýï ¥ÐÝï §GË}¢ „ï …¢Ý ÜUÚ ±¢ïãè çH¶¢ ãñ J”
S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è
}¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çãGS„» ¥Ã±H „ÈGUãG¢ 24 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :
“Ï¢éÚ¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ ÜïU ¼vGÎèÚ ÜUè ¼GÚÈGU çÝSÏ¢¼ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ }¢çà¢Ä²¼ï §H¢ãè
ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚÝ¢ Ï¢ãé¼ Ï¢éÚè Ï¢¢¼ ãñ, Ï¢çËÜU ãGév}¢ ²ïã ãñ çÜU …¢ï ¥ÓÀ¢ ÜU¢}¢
ÜUÚï ©„ï ç}¢Ý …¢çÝçÏ¢ËH¢ã (²¢’Ýè ¥ËH¢ã ÜUè …¢çÝÏ¢ „ï) ÜUãï
¥¢ñÚ …¢ï Ï¢éÚ¢§ü „Ú…GÎ ã¢ï ©„ ÜU¢ï ࢢ}¢¼ï ÝzG„ ¼„ñéÚ ÜUÚï J”
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ
ÚãG}¢¼ |¢ïÁ¢ïx¢¢ J

18. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 15
¼vGÎèÚ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ±S±„ï ÜU¢ »ÜU Ï¢ïã¼ÚèÝ §GH¢…
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 344 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “ç}¢‹ã¢…éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ”
„ÈGUãG¢ 86 ¼¢ 87 ÐÚ ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î
çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè Ýï …¢ï ÜéUÀ Ï¢²¢Ý
ÈGUÚ}¢¢²¢ ©„ ÜU¢ ¶GéH¢„¢ ãñ : §ÏHè„ Ï¢„¢ ¥±ÜGU¢¼ ±S±„ï Ç¢H ÜUÚ ²êæ
|¢è x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU §‹„¢Ý ÜïU ÝïÜU ± ϢΠã¢ïÝï ÜïU }¢é-¼¥çËHÜGU Ú¢ï…Gï
¥…GH }¢ïæ ÈGñU„H¢ ã¢ï ™éÜU¢ ãñ, …¢ï ©„ Ú¢ï…G Ï¢éÚ¢ïæ }¢ïæ ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã “Ï¢éÚ¢”
ãè Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ …¢ï ¥ÓÀ¢ïæ }¢ïæ ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã “¥ÓÀ¢” ãè Úãïx¢¢ J ¼é}ã¢Úï
¥¢’}¢¢Hï ÝïÜU ± ϢΠ„ï ÈGñU„H» ¥-…GHè }¢ïæ ãÚçx¢…G ÈGUÜGUü Ýãèæ ¥¢ „ÜU¼¢ J
¥x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï §„ ±S±„» à¢ñ¼G¢Ý „ï Ï¢™¢ Hï ¥¢ñÚ
Ï¢‹Î¢ §ÏHè„ï H§üGÝ ÜU¢ï ²êæ …±¢Ï¢ Îï çÜU “}¢ñæ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢
Ï¢‹Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ ¥ÐÝï }¢¢ñH¢ ÜïU ãGév}¢ ÜUè ¼¢’}¢èH, ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ™êæçÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ ãñ §„ çH²ï …¢ï ™¢ãï ãGév}¢
Îï ¥¢ñÚ …¢ï ™¢ãï ÜUÚï ¥¢ñÚ çÈUÚ §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ çÜU„è ¼GÚãG |¢è }¢éç…GÚ
(²¢’Ýè ÝévG„¢Ý Îïã) Ýãèæ, v²êæ çÜU ¥x¢Ú }¢ñæ §GË}¢ï §H¢ãè }¢ïæ „§üGÎ (²¢’Ýè
„¥G¢Î¼ }¢‹Î) ãêæ ¼¢ï çÈUÚ |¢è ¥¢ñÚ ç…G²¢Î¢ „±¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢… ãêæ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú §GË}¢ï §H¢ãè }¢ïæ }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ϢΠϢwG¼¢ïæ }¢ïæ çH¶¢ ã¢ï ¼¢ï |¢è ÝïÜU
¥¢’}¢¢H ÜUÚÝï „ï ¥ÐÝï ªÐÚ ²ïã }¢H¢}¢¼ ¼¢ï Ýãèæ ÜUMæx¢¢ çÜU }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ Ý ÜUÚÝï ÐÚ „…G¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ ²ïã
¼¢ï ãñ çÜU Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ý Ï¢Ý ÜUÚ …ã‹Ý}¢ }¢ïæ …¢Ýï ÜUè çÝSÏ¢¼ }¢é¼Gè¥G (²¢’Ýè
ÈGUÚ}¢¢æ Ï¢Ú΢Ú) Ï¢Ý ÜUÚ …¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J HïçÜUÝ ²ïã ¼¢ï „Ï¢ }¢ãGì…G »ãGìç¼}¢¢H¢¼
(²¢’Ýè à¢éÏ¢é㢼) ãñæ, ±ÚÝ¢ ©„ ÜU¢ ±¢’΢ ãGÜGU ãñ ¥¢ñÚ ©„ ÜU¢ ÜUH¢}¢ ÜGUyG¥GÝ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J

19. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 16
„Ó™¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï …¢ Ï¢ …¢ ¼G¢¥G¢¼ ± §GÏ¢¢Î¢¼ ÜUè Ï¢…¢
¥¢-±Úè ÐÚ „±¢Ï¢ï …}¢èH ÜïU ±¢’Îï ÈGUÚ}¢¢» ãñæ J ¼¢ï …¢ï à¢wG„ §ü}¢¢Ý ±
¼G¢¥G¼ (²¢’Ýè §GÏ¢¢Î¼) ÜïU „¢ƒ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ïæ ãG¢ç…GÚ ã¢ïx¢¢, ±¢ïã
ãÚçx¢…G ΢ï…G¶G }¢ïæ Ý …¢»x¢¢ Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ïãÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ
¥¢’}¢¢Hï „¢çHãG¢ (²¢’Ýè ÝïçÜU²¢ïæ) ÜUè ±…ã „ï …‹Ý¼éH çÈGUÚ΢ñ„ }¢ïæ
…x¢ã Т»x¢¢ J HïçÜUÝ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ïæ ²ïã ÎéwG¢êH (²¢’Ýè ΢ç¶GH¢)
|¢è ±¢’λ ¶Gé΢ ±‹Îè ÜUè ±…ã „ï ã¢ïx¢¢ J §„è ç„ÎìÜïUG ±¢’΢ (²¢’Ýè
„Ó™ï ±¢’Îï) ÜU¢ §ÁGã¢Ú ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜGéUÚ¥¢Ýï
}¢…èÎ (ТÚã 24 „ê-Ú¼éÁGÁG¢é}¢Ú ÜUè ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 74) }¢ïæ „§üGÎ (²¢’Ýè
„¥G¢Î¼ }¢‹Î) H¢ïx¢¢ïæ ÜïU §„ }¢ÜGêUHï (²¢’Ýè ÜGU¢ñH) ÜU¢ï ÝvGH ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã
ÜUãïæx¢ï : „Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜU¢ï ç…„
Ýï ¥ÐÝ¢ ±¢’΢ ã}¢ „ï „Ó™¢ çÜU²¢ J
¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ „ï ¼¢ï …‹Ý¼ ãè ç}¢Hïx¢è
»ï ÜU¢à¢ ! }¢ãGËHï }¢ïæ …x¢ã ©Ý ÜïU ç}¢Hè ã¢ï
§ü}¢¢çÝIJ¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ±S±„ï
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ï¢„¢ ¥±ÜGU¢¼ à¢ñ¼G¢Ý »ï„ï
»ï„ï ±S±„ï Ç¢H¼¢ ãñ çÜU ç…Ý ÜU¢ï …GÏ¢¢Ý „ï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï ÜUè çã}}¢¼
ãè Ýãèæ ã¢ï¼è J ™êæçÜU „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ¥ËH¢ã ± Ú„êH
ÜUè §¼G¢¥G¼ }¢ïæ ãÚ Î}¢ }¢àxG¢êH Úã¼ï ƒï, §„
(±„¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, „.107)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã
©S¢ ÜïU çH²ï »ÜU ÜGUèÚ¢¼G ¥Á¢í çH¶¼¢ ¥¢ñÚ ÜGUèÚ¢¼G ©ãGéÎ Ðã¢ÇG çÁ¢¼Ý¢ ãñ J

20. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 17
çH²ï à¢ñ¼G¢Ý ©‹ãïæ ±S±„¢ïæ ÜïU …GÚè»G wG¢êÏ¢ ÐÚïà¢¢Ý çÜU²¢ ÜUÚ¼¢ ƒ¢ J ™éÝ¢‹™ï
}¢éçSH}¢ à¢ÚèÈGU }¢ïæ ãñ çÜU ÜéUÀ „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ }¢ÎèÝï ÜïU
¼¢…΢Ú, Ï¢ï ÜU„¢ïæ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú ÜïU ÎÚÏ¢¢Úï x¢¢ïãÚ Ï¢¢Ú
}¢ïæ ãG¢ç…GÚ ã¢ï ÜUÚ ¥G…Gü x¢é…G¢Ú ãé» : ã}¢ ¥ÐÝï çÎH¢ïæ }¢ïæ »ï„ï ¶G²¢H¢¼
(±S±„ï) }¢ãG„ê„ ÜUÚ¼ï ãñæ çÜU §‹ãïæ Ï¢²¢Ý ÜUÚÝ¢ Ï¢ãé¼ Ï¢éÚ¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢
ãñ J ã¢çβï Ú¢ãï Ý…¢¼, „Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼, ࢢãï }¢¢ñ…ê΢¼
Ýï §à¢¢üÎ : v²¢ ¼é}¢ Ýï ²ïã Ï¢¢¼ Т§ü ãñ ? ¥G…Gü çÜU²¢ : …è ã¢æ J ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“²ïã ¶éH¢ ãé±¢ §ü}¢¢Ý ãñ J”
¶G¼GÚÝ¢ÜU ±S±„ï
Ï¢ãGìÚ¢ï Ï¢Ú ÜïU Ï¢¢Îࢢã, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU à¢ã‹à¢¢ã, ©}}¢¼ ÜïU ¶GñÚ
wG±¢ã, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢UÜïU }¢ãÚ¢ï }¢¢ã ÜUè ç¶GÎ}¢¼ï
¥vG΄ }¢ïæ ãG¢ç…GÚ ã¢ï ÜUÚ »ÜU à¢wG„ Ýï ¥G…Gü ÜUè : }¢ñæ ¥ÐÝï çÎH }¢ïæ »ï„ï
¶G²¢H¢¼ }¢ãG„ê„ ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU ±¢ïã Ï¢¢ïHÝï „ï …H ÜUÚ ÜU¢ï»H¢ ã¢ï …¢Ý¢
ç…G²¢Î¢ Є‹Î ãñ J ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã ÜU¢ à¢éRU ãñ çÜU ç…„ Ýï §Ý
¶G²¢H¢¼ ÜU¢ï ±S±„¢ Ϣݢ çβ¢ J
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : ²¢’Ýè ÚÏ¢ Ýï »ï„ï ¶G²¢H¢¼ ÜU¢ï ±S±„ï }¢ïæ
΢ç¶GH ÈGUÚ}¢¢²¢, ç…Ý ÐÚ ÜU¢ï§ü ÐÜUÇG Ý Ú¶è, ±¢ïã ÜUÚè}¢ Ï¢‹Îï ÜUè
}¢…Ï¢êÚè ± }¢¢’ÁG¢êÚè …¢Ý¼¢ ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼, ç…. 1, „. 86)
±S±„ï}¢é¥G¢ÈGUãñæ
ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ çÚ±¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï Á¢Ï¢
¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©S¢ }¢ï´ Úãïx¢¢ çÈGUçÚà¼ï ©S¢ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´x¢ï J

21. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 18
„ÚÜU¢Úï ¥Ï¢Î ÜGUÚ¢Ú, ࢢÈUïG»G Ú¢ï…Gï à¢é}¢¢Ú, çÏ¢ §ÁGÝï ÐÚ±Îü x¢¢Ú ΢ï2
¥G¢H}¢
ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ÜGUèÝÝ
¥ËH¢ã Ýï }¢ïÚï çH²ï }¢ïÚè ©}}¢¼ „ï §Ý ÜïU çÎHè ¶G¼GÚ¢¼ (²¢’Ýè
±S±„¢ïæ) }¢ïæ ÎÚ x¢é…GÚ ÈGUÚ}¢¢ Îè, …Ï¢ ¼ÜU ©„ ÐÚ ÜU¢}¢ ²¢ ÜUH¢}¢ Ý ÜUÚïæ J
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý §„ ãGÎè„ï ТÜU ÜïU ¼ãGì¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : Ï¢éÚï ¶G²¢H¢¼ ÐÚ
ÐÜUÇG Ýãèæ ²ïã §„ ©}}¢¼ ÜUè ¶Gé„êç„IJ¼ ãñ, çÐÀHè ©}}¢¼¢ïæ }¢ïæ §„ ÐÚ
(²¢’Ýè ±S±„ï çÎH }¢ïæ …}¢¢Ýï ²¢ ÜGUSÎÝ H¢Ýï ÐÚ) |¢è ÐÜUÇG ƒè J ¶G²¢H
Úãï çÜU Ï¢éÚï ¶G²¢H¢¼ ¥¢ñÚ ãñæ (¥¢ñÚ) Ï¢éÚ¢ §Ú¢Î¢ ÜéUÀ ¥¢ñÚ, Ï¢éÚï §Ú¢Îï ÐÚ
ÐÜUÇG ãñ ãGœ¢¢ çÜU §Ú¢Î» ÜéUÈGí “ÜéUÈGí ” ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼, ç…. ¥Ã±H, „. 81)
±S±„ï ÐÚ ÜUÏ¢ çx¢çÚzG¼ ãñ
}¢éãGçvGÜGUÜGïU ¥GHH §yGH¢ÜGU, ¶G¢ç¼}¢éH }¢éãGçg„èÝ, ãG…GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçg„ï ÎïãH±è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :
…¢ï Ï¢éÚ¢ ¶G²¢H çÎH }¢ïæ Ï¢ï §çwG¼²¢Ú ± ¥™¢ÝÜU ¥¢ …¢¼¢ ãñ, ©„ï ã¢ç…„
ÜUã¼ï ãñæ, ²ïã ¥¢Ýè ÈGU¢Ýè ã¢ï¼¢ ãñ, ¥¢²¢ ¥¢ñÚ x¢²¢ J ²ïã çÐÀHè ©}}¢¼¢ïæ
ÐÚ |¢è }¢é¥G¢ÈGU ƒ¢ ¥¢ñÚ ã}¢ ÜU¢ï |¢è }¢é¥G¢ÈGU ãñ, HïçÜUÝ …¢ï çÎH }¢ïæ Ï¢¢ÜGUè
Úã …¢» ±¢ïã ã}¢ ÐÚ }¢é¥G¢ÈGU ãñ, ©Ý (©}}¢¼¢ïæ) ÐÚ }¢é¥G¢ÈGU Ý ƒ¢ J ¥x¢Ú
§„ ÜïU „¢ƒ çÎH }¢ïæ HÁG…G¼ ¥¢ñÚ ¶Géà¢è Ðñ΢ ã¢ï ©„ï ã}}¢ ÜUã¼ï ãñæ, §„
ÐÚ |¢è ÐÜUÇG Ýãèæ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú „¢ƒ (ãè) ÜUÚ x¢é…GÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ |¢è ã¢ï ¼¢ï
±¢ïã ¥GÁG}¢ ãñ, §„ ÜUè ÐÜUÇG ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

22. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
±S±„¢ïæ „ï §ü}¢¢Ý Ýãèæ …¢¼¢
±S±„ï ™¢ãï ç…¼Ýï ãè ¥¢»æ ¥¢ñÚ çÜU¼Ýï ãè ¶G¼GÚÝ¢ÜU ã¢ïæ ©Ý
„ï §ü}¢¢Ý Ï¢ÚÏ¢¢Î Ýãèæ ã¢ï¼¢ ! §ü}¢¢çÝIJ¢¼ ÜïU ¼¥GËHéÜGU „ï ±S±„ï ¥¢Ýï
ÐÚ çÎH ÐÚïà¢¢Ý ã¢ïÝ¢ §„ Ï¢¢¼ ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ çÜU çÎH §ü}¢¢Ý ÐÚ
}¢éyG}¢§Ý ãñ J ТÚã 14 „ê-Ú¼é‹ÝãGìH ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 106 }¢ïæ §à¢¢üÎï Ï¢¢Úè
¼¥G¢H¢ ãñ :
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ©„
ÜU¢ çÎH §ü}¢¢Ý ÐÚ …}¢¢ ãé±¢ ã¢ï J
±S±„¢ïæ ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ „}¢Û¢Ý¢ »ïGÝ §ü}¢¢Ý ãñ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! §ü}¢¢Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ±S±„ï ¥¢Ý¢ ¼¢ï
ÜU}¢¢Hï §ü}¢¢Ý ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ, ™¢ïÚ Ç¢ÜUê ±ãèæ …¢¼ï ãñæ …ã¢æ ΢ñH¼ ÜUè
ÚïHÐïH ã¢ï¼è ãñ, ¼¢ï …ã¢æ §ü}¢¢Ý 煼ݢ ç…G²¢Î¢ }¢…GÏ¢ê¼G ã¢ïx¢¢, à¢ñ¼G¢Ý
©„è ÜGUÎÚ ç…G²¢Î¢ ¼æx¢ ÜUÚïx¢¢ J çÜU„è }¢é„Ë}¢¢Ý ÜU¢ ±S±„¢ïæ ÐÚ
͢Ϣڢݢ, ÐÚïà¢¢Ý ã¢ïÝ¢, Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ à¢ñ¼G¢Ý }¢ÚÎêÎ „ï ¥ËH¢ã ÜUè
Ðݢ㠼GHÏ¢ ÜUÚÝ¢ ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ÜGéUñ¼ï §ü}¢¢Ýè ÜUè çÝࢢÝè ãñ J }¢éÈGUçSS¢Úï
à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : “±S±„¢ïæ ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ „}¢Û¢Ý¢ »ïGÝ §ü}¢¢Ý ãñ J”
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢…èãG, ç…. 1, „. 82)
§çS¼ÜGU¢}¢¼ Îèç…²ï §SH¢}¢ ÐÚ ÜUèç…²ï ÚãG}¢¼ »ï ݢݢ» ãGé„ñÝ
çÎH „ï Î鋲¢ ÜUè 㱄 „Ï¢ ÎêÚ ã¢ï ÜUèç…²ï ÚãG}¢¼ »ï ݢݢ» ãGé„ñÝ
19
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

23. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
ÝÁG¥G, ÜGUÏ¢í¢ï ãGàÚ, }¢è…G¢æ ãÚ …x¢ã
ÜUèç…²ï ÚãG}¢¼ »ï ݢݢ» ãGé„ñÝ
(±„¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, „. 93)
§GÏ¢¢Î¢¼}¢ïæ±S±„ï
§ü}¢¢çÝIJ¢¼ ÜUè ¼GÚãG “§GÏ¢¢Î¢¼” }¢ïæ |¢è à¢ñ¼G¢Ý ±S±„ï Ç¢H¼¢
ãñ ¥¢ñÚ §„ }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ïæ ±¢ïã ¥ÜïUH¢ Ýãèæ, ©„ ÜïU ã}¢Ú¢ã »ÜU }¢éÝÁG…G}¢
…}¢¢¥G¼ ãñ J }¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : …Gé<ÚIJ¼ï à¢ñ¼G¢Ý (²¢’Ýè ¥¢ñH¢Îï §ÏHè„)
ÜUè }¢éwG¼çHÈGU …}¢¢¥G¼ïæ ãñæ, §Ý ÜïU Ý¢}¢ ¥¢ñÚ ÜU¢}¢ ¥Hx¢ ¥Hx¢ ãñæ, ™éÝ¢‹™ï
“±éÁG¢ê” }¢ïæ Ï¢ãÜU¢Ýï ±¢Hè …}¢¢¥G¼ ÜU¢ Ý¢}¢ ±Ëã¢Ý ãñ ¥¢ñÚ “Ý}¢¢…G” }¢ïæ
±Ú-x¢GH¢Ýï ±¢Hè …}¢¢¥G¼ ÜU¢ Ý¢}¢ ç¶G‹…GÏ¢ ãñ J »ï„ï ãè }¢çS…΢ïæ }¢ïæ,
Ï¢¢…G¢Ú¢ïæ }¢ïæ, à¢Ú¢Ï¢ ¶G¢Ý¢ïæ }¢ïæ §„ ÜUè ¥Hx¢ ¥Hx¢ ÈGU¢ñ…ïæ Úã¼è ãñæ J
(ç}¢Ú¥¢¼, ç…. 1, „. 85)
9 à¢ñ¼G¢Ý¢ïæ ÜïU Ý¢}¢ ± ÜU¢}¢
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ 1548 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼”
S¢ÈGUãG¢ 40 ¼¢ 41 ÐÚ ãñ : ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢
©G-}¢Úï ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜUè
¥¢ñH¢Î ݱ ãñ´ : (1) Á¢GHè¼êÝ (2) ±S¢èÝ (3) HÜGêUS¢ (4) ¥¢’±¢Ý
(5) ãzGÈGU¢ÈGU (6) }¢éÚüã (7) }¢éS¢çñ¼G (8) ΢çS¢}¢ ¥¢ñÚ (9) ±Ëã¢Ý
20
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï
ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

24. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
1 Á¢GHè¼êÝ : Ï¢¢Á¢G¢Ú¢ï´ }¢ïæ }¢éÜGUÚüÚ ãñ, ¥¢ñÚ ±ã¢æ ¥ÐÝ¢ Û¢‹Ç¢ x¢¢ÇGï Úã¼¢
ãñ 2 ±S¢èÝ : §S¢ ÜUè H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Ý¢ x¢ã¢Ýè ¥¢ÈGU¢¼ }¢ï´ }¢éϼH¢ ÜUÚÝï
ÜUè ÇKêÅè ãñ 3 HÜGêUS¢ : ¥¢¼à¢ ÐÚS¼¢ï´ ÐÚ }¢é-¼¥GÄ²Ý (²¢’Ýè
}¢éÜGUÚüÚ) ãñ 4 ¥¢’±¢Ý : ãGév}¢Ú¢Ý¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ã¢ï¼¢ ãñ 5 ãzGÈGU¢ÈGU :
à¢Ú¢çÏ¢²¢ï´ ÜïU ã}¢Ú¢ã Úã¼¢ ãñ 6 }¢éÚüã : x¢¢Ýï Ï¢¢Á¢ï, Ï¢Á¢¢Ýï ±¢H¢ï´ ÐÚ }¢éÜGUÚüÚ
ãñ 7 ç}¢S±¼G : ¥zG±¢ãï´ ¥G¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè çÁ¢G}}¢ï΢Úè ÐÚ }¢¢}¢êÚ ãñ, H¢ïx¢¢ï´
ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý¢ï´ ÐÚ ¥zG±¢ãï´ Á¢¢Úè ÜUÚ±¢ Îï¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ¥SH ãGÜGUèÜGU¼ S¢ï H¢ïx¢
Ï¢ï ¶GÏ¢Ú Úã¼ï ãñ´ 8 ΢çS¢}¢ : Í¢Ú¢ï´ }¢ï´ ÇKêÅè Îï¼¢ ãñ J ¥x¢Ú S¢¢çãGÏ¢ï ¶G¢Ý¢
Í¢Ú }¢ï´ ΢ç¶GH ã¢ï ÜUÚ Ý S¢H¢}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ Ý çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÐÉG ÜUÚ ÜGUÎ}¢
¥‹ÎÚ Ú¶ï, ¼¢ï ²ïã ©Ý Í¢Ú ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ HÇG±¢ Îï¼¢ ãñ, ãGœ¢¢ çÜU
}¢¢ÚÐèŠϢçËÜU ¼GH¢ÜGU ²¢ ¶GéË¥G ¼ÜU Ý¢ñÏ¢¼ ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼è ãñ 9 ±Ëã¢Ý
: ±éÁG¢ê }¢ï´ “±S±S¢ï” Ç¢HÝï ÜïU çH²ï }¢éÜGUÚüÚ ãñ J
ÝzGS¢¢ï à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï x¢» x¢G¢çHÏ¢
§Ý ÜïU Ó¢éæx¢H S¢ï ¼ê ÀéÇG¢ ²¢ ÚÏ¢
}¢S¢¢çÁ¢Î }¢ï´ ±S±S¢ï
±S±S¢ï Ç¢HÝï ÜUè à¢ñ¼G¢Ýè ¼ãGÚèÜU }¢çSÁ¢Î¢ï´ ÜïU ¥‹ÎÚ wG¢êÏ¢ Á¢G¢ïÚ¢ï´
ÐÚ ã¢ï¼è ãñ, ±ã¢æ }¢¢ñÁ¢êÎ ÜU§ü }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï Î鋲±è Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ Hx¢¢ Îï¼¢ ãñ,
Ï¢¢’Á¢G¢ï´ ÜU¢ï HÇG±¢ Îï¼¢ ãñ, Ï¢¢’Á¢G Ï¢ÇGï Ï¢êÉG¢ï´ ÜU¢ï x¢GéSS¢¢ çÎH±¢ ÜUÚ à¢¢ïÚ
}¢Ó¢±¢ Îï¼¢ ãñ, Ï¢¢’Á¢G¢ï´ ÜU¢ï ϢΠçÝx¢¢ãè, ϢΠ¥wGH¢ÜGUè, x¢GèÏ¢¼ ±
21
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 51)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

25. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
Ó¢éx¢GHè ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ ÈæUS¢¢ Îï¼¢ ãñ, çÁ¢‹ãï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ Ýãè´ ÈæUS¢¢
Т¼¢ ©‹ãï´ ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ÜU}¢è }¢ï´ }¢éϼH¢ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ¼¢ï ࢢ²Î
ãÚ »ÜU ÜU¢ï ¼Á¢çÚÏ¢¢ ã¢ïx¢¢ J }¢-S¢HÝ ÎS¢¢ïü Ï¢²¢Ý ÜU¢ çS¢çËS¢H¢ ã¢ï Úã¢
ãñ }¢x¢Ú }¢çSÁ¢Î }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êΠϢ¢’Á¢G H¢ïx¢ çà¢ÜüU¼ S¢ï }¢ãGM}¢
ÎêÚ Ï¢ñÆï H¢ ÐÚ±¢ãè ÜïU S¢¢‰¢ §{Ú ©{Ú Îï¶ Úãï ã¢ï¼ï ãñ´ J Á¢¢ï H¢ïx¢ }¢çSÁ¢Î
}¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ²¢Îï §H¢ãè S¢ï x¢G¢çÈGUH ¥¢ñÚ §GË}¢è ãGËÜGU¢ï´
±x¢GñÚ¢ S¢ï ÜU¢çãH Úã¼ï ãñ´ ±¢ïã ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜU΢ü
§S¢ ãGÎèS¢ï ТÜU ÜU¢ï x¢G¢ñÚ S¢ï ÐÉGï´ : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢
çÚ±¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢vÜUè }¢-ÎÝè S¢ÚÜU¢Ú
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU Á¢Ï¢ ¼é}¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ã¢ï¼¢ ãñ, à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ ÜUÚ
©S¢ ÜïU Ï¢ÎÝ ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ¼¢ ãñ, Á¢ñS¢ï ¼é}¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¥ÐÝï Í¢¢ïÇGï ÜU¢ï Ú¢}¢
(²¢’Ýè ÈGUÚ}¢¢æ Ï¢ÚÎ¢Ú ± }¢é¼Gè¥G) ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ©S¢ ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ¼¢ ãñ J ÐS¢
¥x¢Ú ±¢ïã à¢wGS¢ ÆãÚ¢ Ú㢠(²¢’Ýè ©S¢ ÜïU ±S±S¢ï S¢ï ÈGU¢ñÚÝ ¥Hx¢ Ý ã¢ï
x¢²¢) ¼¢ï ©S¢ï Ï¢¢æ{ Hï¼¢ ²¢ Hx¢¢}¢ Îï Îï¼¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê
ãéÚñÚ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU (§S¢) ãGÎèS¢ ÜUè ¼SÎèÜGU ¼é}¢ ¥ÐÝè
¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Îï¶ Úãï ã¢ï, ±¢ïã Á¢¢ï Ï¢æ{¢ ãé±¢ ãñ ©S¢ï ¼é}¢ Îﶢïx¢ï ²êæ Û¢éÜU¢ ãé±¢
çÜU çÁ¢GRïU §H¢ãè Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ï Hx¢¢}¢ çβ¢ ãé±¢ ãñ ±¢ïã }¢éæã
¶¢ïHï ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ çÁ¢GRU Ýãè´ ÜUÚ¼¢ J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢ËÎ ¥Ã±H, S¢. 771 ¼¢ 772)
x¢‹Îï x¢‹Îï ±S¢¢ç±S¢ ¥¢¼ï ãñ´
}¢ïÚï çÎH S¢ï §‹ãï´ çÝÜU¢H ¥¢ÜGU¢
22
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 209)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

26. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
xG¢éSH }¢ï´ ±S±S¢ï
xG¢éSH }¢ï´ |¢è à¢ñ¼G¢Ý à¢ÜU Ðñ΢ ÜUÚ¼¢ ãñ, }¢-S¢HÝ ÜU|¢è
±S±S¢¢ ¥¢¼¢ ãñ çÜU ࢢ²Î ÐèÆ S¢ê¶è Úã x¢§ü, ࢢ²Î S¢Ú ÜïU Ï¢¢H
S¢ãGèãG ¼GÚãG Ýãè´ {éHï, ÈGéUH¢æ ©GÁG± ¶GéàÜU Úã x¢²¢ ãñ ±x¢GñÚ¢ J ãG¢H¢æ çÜU
»ïS¢¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢, ¥x¢Ú ©S¢ çãGSS¢ï ÜU¢ï }¢H ÜUÚ ¥ÓÀè ¼GÚãG {¢ï çH²¢
ãñ ¼¢ï à¢ÜU }¢ï´ ÐÇGÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J
xG¢éSH }¢ï´ ±S±S¢ï ¥¢Ýï ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢
²¢Î Úãï çÜU x¢GéSH ¶G¢Ýï }¢ï´ ÐïࢢϢ ÜUÚÝï S¢ï ±S±S¢ï Ðñ΢ ã¢ï¼ï ãñ´,
çHã¢Á¢G¢ §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ Á¢¢», Á¢ñS¢¢ çÜU S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´
ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢Gï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï
ÐÚ±Îü x¢¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ÜU¢ï§ü x¢GéSH ¶G¢Ýï }¢ï´
ãÚçx¢Á¢G ÐïࢢϢ Ý ÜUÚï çÈUÚ ©S¢ }¢ï´ Ý㢻 ²¢ ±éÁG¢ê ÜUÚïx¢¢, v²êæ çÜU ¥G¢}¢ ±S±S¢ï
§S¢è S¢ï ã¢ï¼ï ãñ´ J”
ãGÎèS¢ï ТÜU ÜUè à¢ãGü
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 308 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜUè
Ý}¢¢Á¢G (ãG-ÝÈGUè)” S¢ÈGUãG¢ 201 ¼¢ 202 ÐÚ ãñ, }¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ
ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý §S¢ ãGÎèS¢ï
ТÜU ÜïU ¼ãGì¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¥x¢Ú x¢GéSH ¶G¢Ýï ÜUè Á¢G}¢èÝ ÐéwG¼¢ (²¢’Ýè
ÐvÜUè) ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´ ТÝè ¶G¢çÚÁ¢ ã¢ïÝï ÜUè Ý¢Hè |¢è ã¢ï (¥¢ñÚ ÈGUà¢ü ÜU¢
ÉH±¢Ý ²¢’Ýè slope |¢è S¢ãGèãG ã¢ï çÜU ÐïࢢϢ ±x¢GñÚ¢ S¢è{¢ Ý¢Hè }¢ï´
23
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

27. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
Á¢¢»x¢¢) ¼¢ï (»ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´) ±ã¢æ (Àè´Å¢ï´ ±x¢GñÚ¢ S¢ï ¶GéÎ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢¼ï ãé») ÐïࢢϢ
ÜUÚÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ ¥x¢Ó¢ïü Ï¢ïã¼Ú ãñ çÜU Ý ÜUÚï, HïçÜUÝ ¥x¢Ú Á¢G}¢èÝ ÜUÓÓ¢è
(²¢ Ý¢ ã}¢±¢Ú) ã¢ï ¥¢ñÚ Ð¢Ýè çÝÜUHÝï ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢è Ý ã¢ï ¼¢ï ÐïࢢϢ ÜUÚÝ¢
S¢wG¼ Ï¢éÚ¢ ãñ çÜU Á¢G}¢èÝ ÝçÁ¢S¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è, ¥¢ñÚ x¢GéSH ²¢ ±éÁG¢ê }¢ï´ x¢‹Î¢
ТÝè çÁ¢S}¢ ÐÚ ÐÇGïx¢¢ J ²ã¢æ ÎêS¢Úè S¢êÚ¼ ãè }¢éڢΠãñ §S¢ çH²ï ¼¢ÜUèÎè
}¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ÈGUÚ}¢¢§ü x¢§ü J ²¢’Ýè §S¢ S¢ï ±S±S¢¢ï´ ¥¢ñÚ ±ãì}¢ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè
Ðñ΢ ã¢ï¼è ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ¼Á¢çÚÏ¢¢ ãñ ²¢ x¢‹Îè Àè´Åï´ ÐÇGÝï ÜU¢ ±S±S¢¢ Úãïx¢¢ J
(ç}¢Ú¥¢¼, çÁ¢. 1, S¢. 266)
±S±S¢ï ÜUè ¼Ï¢¢ã ÜU¢Úè ÜUè çãGÜU¢²¼
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢã
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ
¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 1043 Á¢éÁ¢G “ ” ÐÚ ±S±S¢ï ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ §GH¢Á¢
Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ±S±S¢ï ÜUè Ý S¢éÝÝ¢ ©S¢ ÐÚ ¥G}¢H Ý
ÜUÚÝ¢ ©S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ÜUÚÝ¢ (|¢è ±S±S¢ï ÜU¢ §GH¢Á¢ ãñ) J §S¢ Ï¢H¢»
¥GÁ¢Gè}¢ (²¢’Ýè ±S±S¢ï) ÜUè ¥G¢Î¼ ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ §S¢ (²¢’Ýè
±S±S¢ï) ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï ©S¢è ÜGUÎÚ Ï¢ÉGï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ÜGUSÎÝ §S¢ ÜU¢ ç¶GH¢ÈGU
çÜU²¢ Á¢¢» ¼¢ï çÏ¢ §çÁGÝãè ¼¥G¢H¢ ‰¢¢ïÇGè }¢ég¼ }¢ï´ çÏ¢ËÜéUH ÎzG¥G ã¢ï
Á¢¢» J (ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢) ¥G}¢í çÏ¢Ý }¢éÚüã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
“à¢ñ¼G¢Ý çÁ¢S¢ï Îﶼ¢ ãñ çÜU }¢ïÚ¢ ±S±S¢¢ ©S¢ }¢ï´ ÜU¢Úx¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ S¢Ï¢
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ©S¢è ÜïU ÐèÀï ÐÇG¼¢ ãñ J”
24
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢
ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

28. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
§}¢¢}¢ §ÏÝï ãGÁ¢Ú }¢vÜUè ( ) ¥ÐÝï “ÈGU¼¢±¢” }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ çÜU }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢¢’Á¢G çS¢ÜGU¢ (²¢’Ýè ÜGU¢çÏ¢Hï »’ç¼}¢¢Î) H¢ïx¢¢ï´ Ýï Ï¢²¢Ý çÜU²¢
çÜU “Î¢ï ±S±S¢ï ±¢H¢ï´” ÜU¢ï Ýã¢Ýï ÜUè Á¢GMÚ¼ ãé§ü, ÎçÚ²¢» ÝèH ÐÚ x¢»,
¼GéHê»G S¢éÏãG ÜïU Ï¢¢’Î ÐãéæÓ¢ï, »ÜU Ýï ÎêS¢Úï S¢ï ÜU㢠: ¼ê ©¼Ú ÜUÚ x¢G¢ï¼Gï Hx¢¢
}¢ñ´ çx¢Ý¼¢ Á¢¢ªæx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï Ï¢¼¢ªæx¢¢ çÜU ТÝè ¼ïÚï S¢¢Úï S¢Ú ÜU¢ï ÐãéæÓ¢¢ ²¢
Ýãè´ J ±¢ïã ©¼Ú¢ ¥¢ñÚ x¢G¢ï¼Gï Hx¢¢Ý¢ à¢éM¥G çÜU²ï, ¥¢ñÚ ²ïã (²¢’Ýè Á¢¢ï Ï¢¢ãÚ
ãñ ±¢ïã) ÜUã Ú㢠ãñ çÜU ¥|¢è ‰¢¢ïÇGè S¢è Á¢x¢ã ¼ïÚï S¢Ú }¢ï´ Ï¢¢ÜGUè ãñ, ±ã¢æ ТÝè
Ý ÐãéæÓ¢¢, »ÜU ÜU¢ï S¢éÏãG S¢ï ΢ïÐãÚ ã¢ï x¢§ü, ¥¢ç¶GÚ ‰¢ÜU ÜUÚ Ï¢¢ãÚ ¥¢²¢
¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ à¢ÜU Ú㢠çÜU x¢GéSH ©¼Ú¢ ²¢ Ýãè´ ? çÈUÚ ©S¢ Ýï ÎêS¢Úï S¢ï ÜUã¢
çÜU ¥Ï¢ ¼ê ©¼Ú }¢ñ´ çx¢Ýêæx¢¢ J ©S¢ Ýï ÇéçÏÜU²¢æ Hx¢¢§æü ¥¢ñÚ ²ïã (ÐãH¢)
ÜUã¼¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU ¥|¢è S¢¢Úï S¢Ú ÜU¢ï ТÝè Ý ÐãéæÓ¢¢, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ΢ïÐãÚ
S¢ï ࢢ}¢ ã¢ï x¢§ü, }¢Á¢Ï¢êÚÝ ±¢ïã (ÎêS¢Ú¢) |¢è ÎçÚ²¢ S¢ï çÝÜUH ¥¢²¢ ¥¢ñÚ
çÎH }¢ï´ à¢éÏãï ÜU¢ à¢éÏ¢¢ ãè Ú㢠J çÎÝ |¢Ú ÜUè Ý}¢¢Á¢Gï´ ¶¢ï§æü, ¥¢ñÚ x¢GéSH ©¼ÚÝï
ÐÚ ²ÜGUèÝ Ý ã¢ïÝ¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Ý ãé±¢ J (²¢’Ýè : ã}¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ãñ´) ²ïã ±S±S¢¢ }¢¢ÝÝï ÜU¢ ݼèÁ¢¢ ‰¢¢ J
}¢éÛ¢ï ±S±S¢¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè
л x¢G¢ñS¢¢ï ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ²¢ §H¢ãè
±éÁG¢ê}¢ï´±S±S¢ï
±Ëã¢Ý Ý¢}¢è à¢ñ¼G¢Ý, ±éÁG¢ê ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢éwG¼çHÈGU ±S±S¢ï çÎH¢¼¢
ãñ, }¢-S¢HÝ Î¢ñÚ¢Ýï ±éÁG¢ê à¢ÜU Ç¢H¼¢ ãñ çÜU ÈGéUH¢æ ©GÁG± {éHÝï S¢ï Úã x¢²¢,
25
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

29. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
ÈGéUH¢æ ©GÁG± ¼èÝ ÜïU Ï¢Á¢¢» ΢ï Ï¢¢Ú {éH¢ ãñ, §S¢è ¼GÚãG Ï¢¢ ±éÁG¢ê à¢wGS¢ ÜU¢ï
|¢è ±S±S¢¢ Ç¢H¼¢ ãñ çÜU ¼ïÚ¢ ±éÁG¢ê ÅêÅ x¢²¢, ±éÁG¢ê çÜU²ï ãé» §¼Ý¢ §¼Ý¢
±vG¼ x¢éÁ¢GÚ Ó¢éÜU¢ ãñ ¥Ï¢ ±éÁG¢ê ÜUã¢æ Ú㢠ã¢ïx¢¢ ! ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢, »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ±S±S¢ï ÜUè ¼GÚÈGU çÏ¢ËÜéUH ¼±ÁÁ¢¢ïã Ýãè´ ÎïÝè Ó¢¢çã²ï J ±éÁG¢ê
}¢ï´ ±S±S¢ï Ç¢HÝï ±¢Hï à¢ñ¼G¢Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï
S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢ ãñ : ±éÁG¢ê ÜïU çH²ï »ÜU à¢ñ¼G¢Ý ãñ
çÁ¢S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ “±Ëã¢Ý” ãñ, çHã¢Á¢G¢ ¼é}¢ ТÝè ÜïU ±SâS¢¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢ï J
M}¢¢Hè ÐÚ Ð¢Ýè çÀÇGÜUÝ¢
¥x¢Ú ±éÁG¢ê ÜïU Ï¢¢’Î ÜGU¼GÚï ÜU¢ ±ãì}¢ ÐÇG¼¢ Úã¼¢ ã¢ï ¼¢ï §S¢
±S±S¢» à¢ñ¼G¢Ýè S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ »ÜU ¼GÚèÜGU¢ ²ïã |¢è ãñ çÜU ±éÁG¢ê ÜïU Ï¢¢’Î
¥ÐÝï ТÁ¢¢}¢ï ²¢ à¢H±¢Ú ÜUè M}¢¢Hè (²¢’Ýè à¢}¢üx¢¢ã ÜïU ÜGUÚèÏ¢è ÜUÐÇGï)
ÐÚ Ð¢Ýè çÀÇGÜU Hï J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ çÚ±¢²¼
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢Ï¢ ¼ê ±éÁG¢ê ÜUÚï ¼¢ï Àè´Å¢ Îï Hï J çÈUÚ ¥x¢Ú
ÜGU¼GÚï ÜU¢ ±S±S¢¢ ã¢ï ¼¢ï ¶G²¢H ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÜU ТÝè Á¢¢ï çÀÇGÜU¢ ‰¢¢
²ïã ©S¢ ÜU¢ ¥S¢Ú ãñ J ã¢æ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ±¢ÜGïU§üG ÜGU¼GÚ¢ ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜUè
Ï¢¢¼ Á¢é΢ ãñ J
±éÁG¢ê }¢ï´ ±S±S¢¢ ¥¢» ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
26
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J

30. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 1250 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼”
çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 310 ÐÚ S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “¥x¢Ú ÎÚç}¢²¢Ýï ±éÁG¢ê }¢ï´ çÜUS¢è ©GÁG± ÜïU {¢ïÝï }¢ï´ à¢ÜU
±¢ÜGïU¥G ã¢ï ¥¢ñÚ ²ïã çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ ÐãH¢ ±¢çÜGU¥G¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï {¢ï Hï
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥vS¢Ú à¢ÜU ÐÇG¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU §ç˼ÈGU¢¼
(²¢’Ýè ¼±ÁÁ¢¢ïã) Ý ÜUÚï J ²êãè´ ¥x¢Ú Ï¢¢’Îï ±éÁG¢ê à¢ÜU ãñ çÜU ±éÁG¢ê ãñ ²¢
ÅêÅ x¢²¢ ¼¢ï ±éÁG¢ê ÜUÚÝï ÜUè ©S¢ï Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J ã¢æ ÜUÚ HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ,
Á¢Ï¢ çÜU ²ï à¢éÏ¢¢ Ï¢¼G¢ñÚï ±S±S¢¢ Ý ãé±¢ ÜUÚ¼¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±S±S¢¢ ãñ
¼¢ï ©S¢ï ãÚçx¢Á¢G Ý }¢¢Ýï, §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ »ãGç¼²¢¼G S¢}¢Û¢ ÜUÚ ±éÁG¢ê ÜUÚÝ¢
»ãGç¼²¢¼G Ýãè´ Ï¢çËÜU à¢ñ¼G¢Ýï H§GüÝ ÜUè §¼G¢¥G¼ ãñ J”
¼ê ±éÁG¢ê ÜïU ±S±S¢¢ï´ S¢ï ²¢ wG¢é΢ }¢éÛ¢ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢
S¢¢‰¢ Á¢G¢çãÚ ÜïU }¢ïÚ¢ Ï¢¢ç¼GÝ |¢è ã¢ï Á¢¢» S¢ÈGU¢
Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ±éÁG¢ê ÅêÅÝï ÜïU ±S±S¢ï
Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý ÜU|¢è ±S±S¢¢ Ç¢H¼¢ ãñ çÜU ±éÁG¢ê ÅêÅ x¢²¢,
ÜU|¢è ÐïࢢϢ ÜU¢ ÜGU¼GÚ¢ çÝÜUHÝï ¼¢ï ÜU|¢è ÚèãG ¶G¢çÚÁ¢ ã¢ïÝï ÜU¢ çÎH }¢ï´
à¢éÏ¢¢ Ç¢H¼¢ ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï §S¢ çÁ¢G}Ý }¢ï´ }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢» Ýï’}¢¼, ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼,
}¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, ¥G¢çà¢ÜGïU }¢¢ãï ÝéÏ¢éñ¼, ÐÚ±¢Ý» à¢}»G çÚS¢¢H¼,
}¢¢ñH¢Ý¢ ࢢ㠧}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý Ó¢‹Î ¥ãG¢ÎèS¢ï
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÝvGH ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §Ý ãGÎèS¢¢ï´ ÜU¢
ãG¢çS¢H ²ïã ãñ çÜU à¢ñ¼G¢Ý Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ {¢ïÜU¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï ÜU|¢è §‹S¢¢Ý ÜUè
à¢}¢üx¢¢ã ÐÚ ¥¢x¢ï S¢ï ‰¢êÜU Îï¼¢ ãñ çÜU ©S¢ï ÜGU¼GÚ¢ ¥¢Ýï ÜU¢ x¢é}¢¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ,
ÜU|¢è ÐèÀï ÈêæUÜU¼¢, ²¢ Ï¢¢H ¶è´Ó¢¼¢ ãñ çÜU ÚèãG ¶G¢çÚÁ¢ ã¢ïÝï ÜU¢ ¶G²¢H
27
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï
çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ãñ J

31. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
x¢éÁ¢GÚ¼¢ ãñ J §S¢ (¼GÚãG ÜïU ±S±S¢ï ¥¢Ýï) ÐÚ ãGév}¢ ãé±¢ çÜU Ý}¢¢Á¢G S¢ï Ý çÈUÚ¢ï,
Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼Úè ²¢ ¥¢±¢Á¢G ²¢ Ï¢ê Ý Ð¢¥¢ï, Á¢Ï¢ ¼ÜU ±éÜGêU»G ãGÎS¢ (²¢’Ýè ±éÁG¢ê
ÅêÅÝï) ÐÚ ²ÜGUèÝ Ý ã¢ï Hï J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 1, S¢. 774)
à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ÜUã ÎèçÁ¢²ï : “¼ê Û¢êÅ¢ ãñ”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Á¢Ï¢ ¼ÜU ±éÁG¢ê ÅêÅÝï ÜU¢ »ïS¢¢
²ÜGUèÝ Ý ã¢ï çÜU çÁ¢S¢ ÐÚ ÜGUS¢}¢ ¶¢§ü Á¢¢ S¢ÜïU ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ±éÁG¢ê Ýãè´
Á¢¢¼¢, à¢ñ¼G¢Ý Á¢Ï¢ ÜUãï : ¼ïÚ¢ ±éÁG¢ê Á¢¢¼¢ Ú㢠¼¢ï çÎH }¢ï´ Á¢±¢Ï¢ ÎèçÁ¢²ï çÜU
¶GÏ¢èS¢ ¼ê Û¢êÅ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ }¢àxG¢êH Úçã²ï, Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§GüÎ ¶GéÎÚè çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU S¢ÚÜU¢Úï
±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢Gï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU
}¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îü x¢¢Ú Ýï §à¢¢üÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢Ï¢ ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è ÜïU ТS¢ à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ ÜUÚ ±S±S¢¢ Ç¢Hï çÜU
¼ïÚ¢ ±éÁG¢ê Á¢¢¼¢ Ú㢠¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ ©S¢ï çÎH }¢ï´ Á¢±¢Ï¢ Îï çÜU ¼ê Û¢êÅ¢ ãñ J ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU ¥ÐÝï ÜU¢Ý¢ï´ S¢ï ¥¢±¢Á¢G Ý S¢éÝ Hï ²¢ ¥ÐÝè Ý¢ÜU S¢ï Ï¢ê Ý S¢êæÍ¢ Hï J
}¢ñ´ Ý¢çÜGUS¢ }¢ïÚ¢ ¥G}¢H Ý¢çÜGUS¢
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï
ç}¢ËH¼ }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢ㠧}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : “¥x¢Ú çÈUÚ |¢è à¢ñ¼G¢Ý ±S±S¢¢ Ç¢Hï çÜU ¼êÝï ²ïã ¥G}¢H ÜU¢ç}¢H
(²¢’Ýè ÐêÚ¢) Ý çÜU²¢, §S¢ }¢ï´ ÈGéUH¢æ ÝvGS¢ (²¢’Ýè »ïGÏ¢) Úã x¢²¢ ¼¢ï à¢ñ¼G¢Ý
28
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ
}¢éÛ¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ J

32. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
S¢ï ÜUã Îï çÜU ¥ÐÝè çÎHS¢¢ïÁ¢Gè ©Æ¢ Ú¶ï (²¢’Ýè à¢ñ¼G¢Ý ¥ÐÝè ã}¢ÎÎèü
¥ÐÝï ТS¢ ãè Ú¶ï, }¢éÛ¢ï Ï¢¼¢Ýï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢ïÚï çH²ï çÎH Á¢H¢Ýï ÜUè
ÜU¢ï§ü Á¢GMÚ¼ Ýãè´), }¢éÛ¢ S¢ï ¼¢ï §¼Ý¢ ãè ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ, ¥x¢Ú (}¢ïÚ¢ ¥G}¢H)
Ý¢çÜGUS¢ ãñ ¼¢ï }¢ñ´ ¶GéÎ |¢è ¼¢ï Ý¢çÜGUS¢ ãêæ, ¥ÐÝï H¢§ÜGU }¢ñ´ Ï¢Á¢¢ H¢²¢, }¢ïÚ¢
}¢¢ñH¢ ÜUÚè}¢ ãñ J }¢ïÚï §GÁÁ¢G ± Á¢G¢ï’ÈGU (²¢’Ýè }¢ïÚè Ï¢ï Ï¢S¢è ¥¢ñÚ ÜU}¢Á¢G¢ïÚè)
ÐÚ ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ §¼Ý¢ ãè ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Hïx¢¢, ©S¢ ÜUè ¥G-Á¢G}¢¼ ÜïU
H¢§ÜGU ÜU¢ñÝ Ï¢Á¢¢ H¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ! ¥x¢Ú »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï |¢è ±S±S¢¢ Ý ÅHï
¼¢ï ÜUã Îï çÜU ¥x¢Ú ¼ïÚï ÜUãÝï S¢ï }¢ïÚ¢ ±éÁG¢ê Ý ãé±¢, }¢ïÚè Ý}¢¢Á¢G (Ý ãé§ü ¼¢ï)
Ý S¢ãè }¢x¢Ú }¢éÛ¢ï ¼ïÚï ¶G²¢H ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Ï¢ï ±éÁG¢ê ²¢ Á¢G¢ïãÚ ÜUè ¼èÝ
Úv¥G¼ ÐÉGÝ¢ x¢±¢Ú¢ ãñ ¥¢ñÚ »ï }¢ËªGÝ ! ¼ïÚè §¼G¢¥G¼ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ J Á¢Ï¢
²êæ çÎH }¢ï´ Æ¢Ý Hè ¼¢ï ±S±S¢ï ÜUè Á¢ÇG ÜUÅ Á¢¢»x¢è J ¥¢ñÚ
(²¢’Ýè ¥ËH¢ã ÜUè }¢ÎÎ S¢ï) Îéà}¢Ý (à¢ñ¼G¢Ý) Á¢GHèH¢ï wG±¢Ú ÐSТ
ã¢ïx¢¢ J” (}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 1, S¢. 786, 787)
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éÁ¢¢çãÎ ÜïU ÈGUÚ}¢¢Ý ÜU¢ |¢è ²ïãè
}¢¼GHÏ¢ ãñ çÜU ¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢éÛ¢ï Ï¢ï ±éÁG¢ê Ý}¢¢Á¢G ÐÉG
HïÝè §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÐS¢‹Î ãñ çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUMæ J (²ã¢æ
ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ Ï¢ï ±éÁG¢ê Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝ¢ }¢éڢΠÝãè´ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ ±S±S¢¢ ÎzG¥G ÜUÚÝ¢
}¢vGS¢êÎ ãñ)
Á¢¢ }¢ñ´ Ï¢ï ±éÁG¢ê ãè Ý}¢¢Á¢G ÐÉGêæx¢¢
S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ÜïU ©S¼¢ÁG¢éH ©S¼¢Á¢G,
§}¢¢}¢ï ¥Á¢H §Ï¢í¢ãè}¢ ÝwG§üG ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ±S±S¢ï
ÐÚ ¥G}¢H Ý ÜUÚ¢ï, ¥x¢Ú ±¢ïã çÁ¢G²¢Î¢ ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ S¢ï ÜUã ΢ï :
29
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J

33. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
“}¢ñ´ Ï¢ï ±éÁG¢ê ãè ÐÉGêæx¢¢ ¼ïÚè Ý S¢éÝêæx¢¢ J” ²êæ ±¢ïã ¶GÏ¢èS¢ Ï¢¢Á¢G ¥¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ §S¢ ÜUè S¢éÝ¢ï ¼¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ J
}¢ñ´ ¼ïÚè §¼G¢¥G¼ ÜUMæ ²¢ §H¢ãè
Ý à¢ñ¼G¢æ ÜUè ãÚçx¢Á¢G S¢éÝêæ ²¢ §H¢ãè
Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ±S±S¢ï
Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ |¢è à¢ñ¼G¢Ý ¼æx¢ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ Š²¢Ý ϢŢ¼¢ Úã¼¢ ãñ J
“}¢éçSH}¢ à¢ÚèÈGU” ÜUè çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ý çÏ¢Ý
¥çÏ¢H ¥G¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã
! à¢ñ¼G¢Ý }¢éÛ¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ }¢ïÚè Ý}¢¢Á¢G ¥¢ñÚ ç¼H¢±¼ }¢ï´
ãG¢§H ã¢ï x¢²¢, Ý}¢¢Á¢G }¢éà¼Ï¢ã (²¢’Ýè }¢àÜêUÜU) ÜUÚ Îè J ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢,
ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï
ç¶G‹Á¢GÏ¢ ÜU㢠Á¢¢¼¢ ãñ, Á¢Ï¢ ÜU|¢è ¼é}¢ §S¢ï }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã
ÜUè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢§æü ¼GÚÈGU ¼èÝ Ï¢¢Ú ‰¢éyÜU¢Ú ΢ï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ñ´ Ýï ²ïãè
çÜU²¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï ©S¢ï ÎzG¥G ÈGUÚ}¢¢²¢ J
Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢Hï ±S±S¢¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý }¢ÁGÜêUÚ¢ ãGÎèS¢ï ТÜU ÜïU ¼ãGì¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Ý}¢¢Á¢G à¢éM¥G
ÜUÚ¼ï ±vG¼ ¼vÏ¢èÚï ¼ãGÚè}¢¢ S¢ï ÜGUÏH, ¼Á¢çÚÏ¢¢ ãñ çÜU Á¢¢ï ¼ãGÚè}¢¢ (²¢’Ýè
30
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU Ý ÐÉGï ¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU‹Á¢êS¢ ¼ÚèÝ à¢wGS¢ ãñ J

34. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
Ý}¢¢Á¢G à¢éM¥G ÜUÚÝï) S¢ï ÐãHï §S¢ ¼GÚãG (²¢’Ýè ©HÅè ¼GÚÈGU ¼èÝ Ï¢¢Ú)
‰¢éyÜU¢Ú ÜUÚ H¢ãG¢ñH à¢ÚèÈGU (²¢’Ýè ) ÐÉG
Hï çÈUÚ ¼ãGÚè}¢¢ ÜUÚï (²¢’Ýè Ý}¢¢Á¢G à¢éM¥G ÜUÚï), ΢ñÚ¢Ýï Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ çÝx¢¢ã
ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚï (±¢ïã ²êæ) çÜU çÜGU²¢}¢ }¢ï´ S¢Á΢ x¢¢ã (²¢’Ýè S¢ÁÎï ÜUè
Á¢x¢ã) LÜêU¥G }¢ï´ Ðéà¼ï ÜGUÎ}¢ (²¢’Ýè Т©æ ÜïU ЋÁ¢ï ÜUè ªÐÚè S¢yGãG), S¢ÁÎï
}¢ï´ Ý¢ÜU ÜïU Ï¢¢æS¢ï (²¢’Ýè Ý¢ÜU ÜUè ãaè ÐÚ), Á¢ËS¢¢ (²¢’Ýè ΢ï S¢ÁÎ¢ï´ ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý Ï¢ñÆÝï }¢ï´) ¥¢ñÚ ÜGU¢’Îã (²¢’Ýè ¥œ¢çãGIJ¢¼ ±x¢GñÚ¢ ÐÉGÝï) }¢ï´ x¢¢ïÎ
}¢ï´ (ÝÁ¢GÚ) Ú¶ï ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ãGéÁG¢êÚï (ÜGUËÏ¢ ²¢’Ýè ¶Géà¢ê¥G ±
¶GéÁG¢ê¥G) ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢¢ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 1, S¢. 89)
‰¢êÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜïU }¢éæã }¢ï´ ÐÇGïx¢¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ç}¢àÜU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜïU “Ï¢¢Ï¢éH
±S±S¢¢” }¢ï´ }¢é‹ÎÚÁ¢ (²¢’Ýè ÎÁ¢ü ÜU΢ü) »ÜU ¥¢ñÚ ãGÎèS¢ï ТÜU çÜU çÁ¢S¢
}¢ï´ “§GH¢Á¢ï ±S±S¢¢” ÜïU çH²ï Ï¢¢§æü ¼GÚÈGU ¼èÝ Ï¢¢Ú ‰¢éyÜU¢ÚÝï ÜU¢
¼çÁGÜUÚ¢ ãñ, ©S¢ ÜïU ¼ãGì¼ }¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï
}¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²ïã ‰¢êÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜïU
}¢éæã ÐÚ ÐÇGïx¢¢, çÁ¢S¢ S¢ï ±¢ïã Á¢GHèH ã¢ï ÜUÚ |¢¢x¢ïx¢¢ v²êæ çÜU à¢ñ¼G¢Ý
¥vS¢Ú Ï¢¢§æü (²¢’Ýè ©HÅè) ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢¼¢ ãñ J §S¢ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU
ÜU|¢è ‰¢êÜU S¢ï |¢è à¢ñ¼G¢Ý |¢¢x¢¼¢ ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼, çÁ¢ËÎ ¥Ã±H, S¢. 88)
S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ Ï¢¢Ú㢠ÜU¢ ¼Á¢çÚÏ¢¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢
§çS¼‹Á¢¢ ¶G¢Ýï }¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ±S±S¢ï ¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï ©HÅï ÜU‹{ï ÜUè ¼GÚÈGU
31
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢
çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉGï J

35. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
¼èÝ Ï¢¢Ú ‰¢éyÜU¢Ú ÎïÝï S¢ï à¢ñ¼G¢Ý Á¢GHèH ã¢ï ÜUÚ |¢¢x¢¼¢ ãñ J (§çS¼‹Á¢¢
¶G¢Ýï }¢ï´ H¢ãG¢ñH à¢ÚèÈGU ±x¢GñÚ¢ ÐÉGÝ¢ }¢‹¥G ãñ)
Ý ±S±S¢ï ¥¢»æ Ý }¢éÛ¢ï x¢‹Îï ¶G²¢H¢¼
ÜUÚ Á¢GïãìÝ ÜU¢ ¥ËH¢ã ¥G¼G¢ ÜGéUzGHï }¢ÎèÝ¢
Úv¥G¼¢ï´ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ±S±S¢ï
à¢ñ¼G¢Ý Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ±S±S¢ï Ç¢H ÜUÚ §S¢ ÜUè Úv¥G¼¢ï´ }¢ï´ |¢è à¢ÜU
Ðñ΢ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ J ãGÎèS¢ï ТÜU }¢ï´ ãñ çÜU »ÜU à¢wGS¢ Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´
ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ ±S±S¢ï ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ÜUè, çÜU Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ м¢ Ýãè´ Ó¢H¼¢
΢ï ÐÉGè´ ²¢ ¼èÝ J ãGéÁG¢êÚ ÝçϢIJï ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãGè}¢ Ýï
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢Ï¢ ¼ê »ïS¢¢ Т» ¼¢ï ¥ÐÝè ΢ãÝè (²¢’Ýè S¢è{è) ¥æx¢éà¼ï
à¢ã¢Î¼ (²¢’Ýè à¢ã¢Î¼ ÜUè ©æx¢Hè) ©Æ¢ ÜUÚ ¥ÐÝè Ï¢¢§æü (²¢’Ýè ©HÅè) Ú¢Ý
}¢ï´ }¢¢Ú ¥¢ñÚ çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÜUã çÜU ±¢ïã à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ãGÜGU }¢ï´ ÀéÚè ãñ J
çHã¢Á¢G¢ çÁ¢S¢ï Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ±S±S¢¢ï´ ÜUè
¥G¢Î¼ ã¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU Ý}¢¢Á¢G à¢éM¥G ÜUÚÝï S¢ï ÜGUÏH ²ïã ¥G}¢H ÜUÚ Hï J
Úv¥G¼¢ï´ }¢ï´ à¢ÜU ÜU¢ }¢S¥H¢
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ 1250 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼” çÁ¢ËÎ
¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 718 ÐÚ S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : çÁ¢S¢ ÜU¢ï à¢é}¢¢Úï Úv¥G¼ }¢ï´ à¢ÜU ã¢ï, }¢-S¢HÝ ¼èÝ3
ãé§æü ²¢ Ó¢¢Ú4
¥¢ñÚ
32
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ΢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢
©S¢ ÜïU ΢ï S¢¢ï S¢¢H ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´x¢ï J

36. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
Ï¢éHêx¢G (²¢’Ýè Ï¢¢çHx¢G ã¢ïÝï) ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã ÐãH¢ ±¢çÜGU¥G¢ ãñ ¼¢ï S¢H¢}¢ ÈñUÚ
ÜUÚ ²¢ ÜU¢ï§ü ¥G}¢H }¢éÝ¢çÈGU²ï Ý}¢¢Á¢G (²¢’Ýè Á¢¢ï Ý}¢¢Á¢G S¢ï Ï¢¢ãÚ ÜUÚ Îï »ïS¢¢
ÈGïU’H) ÜUÚ ÜïU ¼¢ïÇG Îï ²¢ x¢é}¢¢Ýï x¢G¢çHÏ¢ ÜïU Ï¢ }¢êÁ¢Ï¢ ÐÉG Hï }¢x¢Ú Ï¢ãÚ
S¢êÚ¼ §S¢ Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ï çS¢Úï S¢ï ÐÉGï J }¢ãGìÁ¢G ¼¢ïÇGÝï ÜUè çÝIJ¼ ÜU¢ÈGUè Ýãè´ J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã à¢ÜU ÐãHè Ï¢¢Ú Ýãè´ Ï¢çËÜU Ðïà¢¼Ú (²¢’Ýè §S¢ S¢ï ÜGUÏH)
|¢è ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¼¢ï ¥x¢Ú x¢é}¢¢Ýï x¢G¢çHÏ¢ çÜUS¢è ¼GÚÈGU ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÐÚ ¥G}¢H
ÜUÚï ±ÚÝ¢ ÜU}¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚï, ²¢’Ýè ¼èÝ ¥¢ñÚ Ó¢¢Ú }¢ï´
à¢ÜU ã¢ï ¼¢ï ¼èÝ ÜGUÚ¢Ú Îï, Î¢ï ¥¢ñÚ ¼èÝ }¢ï´ à¢ÜU ã¢ï ¼¢ï ΢ï J
(²¢’Ýè ¥¢ñÚ §S¢è ¥‹Î¢Á¢Gï ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU) ¥¢ñÚ ¼èS¢Úè Ó¢¢ñ‰¢è ΢ïÝ¢ï´ }¢ï´ ÜGU¢’Îã
ÜUÚï (²¢’Ýè ¥œ¢çãGIJ¢¼ }¢ï´ Ï¢ñÆï) çÜU ¼èS¢Úè3
Úv¥G¼ ÜU¢ Ó¢¢ñ‰¢è4
ã¢ïÝ¢
}¢éãGì¼}¢H ãñ (²¢’Ýè ¼èS¢Úè ÜïU Ó¢¢ñ‰¢è ã¢ïÝï ÜU¢ §}ÜU¢Ý ãñ) ¥¢ñÚ Ó¢¢ñ‰¢è }¢ï´ ÜGU¢’Îï
ÜïU Ï¢¢’Î S¢Áλ S¢ãì± ÜUÚ ÜïU S¢H¢}¢ ÈñUÚ Îï J ¥HÏ¢œ¢¢ x¢é}¢¢Ýï x¢G¢çHÏ¢
ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ S¢Áλ S¢ãì± Ýãè´ J
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU çH²ï Ï¢¢§GS¢ï çÁ¢GËH¼¢ï wG±¢Úè
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢã
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¼èÝ3
¥¢ñÚ
Ó¢¢Ú4
Úv¥G¼ }¢ï´ à¢ÜU ã¢ï ¼¢ï ¼èÝ ÜGUÚ¢Ú Îï ÜUÚ »ÜU Úv¥G¼ ¥¢ñÚ ÐÉG Hï çÈUÚ
S¢Áλ S¢ãì± ÜUÚ Hï, ¥Ï¢ ¥x¢Ú ±¢ÜGïU§Gü §S¢ ÜUè ТæÓ¢5
ãé§æü ¼¢ï ²ïã ΢ïÝ¢ï´ S¢ÁÎï
x¢¢ï²¢ »ÜU Úv¥G¼ ÜïU ÜGU¢§}¢ ã¢ï ÜUÚ §S¢ ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ ΢ïx¢¢Ý¢ ÐêÚ¢ ÜUÚ Îï´x¢ï J »ÜU
Úv¥G¼ ¥ÜïUHè Ý Úãïx¢è Á¢¢ï à¢Ú¥GÝ Ï¢¢ç¼GH ãñ Ï¢çËÜU §Ý S¢ÁÎ¢ï´ S¢ï ç}¢H
ÜUÚ x¢¢ï²¢ »ÜU ÝzGH ΢ïx¢¢Ý¢ …é΢x¢¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ¥x¢Ú ±¢ÜGïU§Gü Ó¢¢Ú ãé§æü
33
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ
ÚãG}¢¼ |¢ïÁ¢ïx¢¢ J

37. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
¼¢ï ²ïã S¢ÁÎï à¢ñ¼G¢Ý ÜUè çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè ã¢ï´x¢ï çÜU §S¢ Ýï à¢ÜU Ç¢H ÜUÚ
Ý}¢¢Á¢G Ï¢¢ç¼GH ÜUÚÝè Ó¢¢ãè ‰¢è J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 1, S¢. 726)
Ï¢éÁG¢éx¢ü Ýï à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï Ý¢ }¢éڢΠH¢ñÅ¢ çβ¢
»ÜU Ï¢éÁ¢Géx¢ü ÜïU ТS¢ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î à¢ñ¼G¢Ý Ýï ¥¢ ÜUÚ ÜU㢠: ¥¢Ð
Ýï ²ïã Ý}¢¢Á¢G S¢ãGèãG ¼GÚãG Ýãè´ ÐÉGè çHã¢Á¢G¢ §S¢ï ΢ïÏ¢¢Ú¢ ÐçÉG²ï J Á¢±¢Ï¢
çβ¢ : }¢ñ´ ãÚçx¢Á¢G ²ïã Ý}¢¢Á¢G ΢ïÏ¢¢Ú¢ Ýãè´ ÐÉGêæx¢¢ v²êæ çÜU Á¢ñS¢è }¢ñ´ ÐÉG
S¢ÜU¼¢ ‰¢¢ ±ñS¢è }¢ñ´ Ýï ÐÉG Hè ¥x¢Ú §S¢ }¢ï´ ÜU}¢è Úã x¢§ü ãñ ¼¢ï }¢ñ´ ¥ÐÝï
ÚÏ¢ S¢ï §S¢ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ Hêæx¢¢ J à¢ñ¼G¢Ý Ýï ÜU㢠: Ý}¢¢Á¢G Á¢ñS¢è
¥GÁ¢Gè}¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ S¢éS¼è }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï ²ïã S¢éS¼è ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G
Ýãè´ ¥¢Ð ΢ïÏ¢¢Ú¢ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG HèçÁ¢²ï J ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï ã¢ïÝ¢ ‰¢¢ ±¢ïã ã¢ï
x¢²¢ }¢ñ´ ²ïã Ý}¢¢Á¢G ΢ïÏ¢¢Ú¢ ÜU|¢è |¢è Ýãè´ ÐÉGêæx¢¢ J à¢ñ¼G¢Ý Ýï çÈUÚ ÜU㢠:
Îï網ï }¢ñ´ ¥¢Ð ÜUè |¢H¢§ü ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ÝS¢èãG¼ ÜUÚ Ú㢠ãêæ }¢ñ´ ¥¢Ð ÜU¢ ¶GñÚ
wG±¢ã ãêæ, ¥ËH¢ã ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¥¢Ð ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ± }¢Ú¼Ï¢¢ Ï¢ãé¼
Ï¢éH‹Î ãñ Ý}¢¢Á¢G »ÜU ¥GÁ¢Gè}¢ §GÏ¢¢Î¼ ãñ ¥¢Ð Á¢ñS¢ï ÝïÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢G ÜïU
}¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ çÁ¢GÎ Ýãè´ ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï J Ï¢éÁ¢Géx¢ü Ýï à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï Á¢GïÚ ÜUÚÝï ÜïU
çH²ï ÜU㢠: Ó¢¢ãï ÜéUÀ |¢è ã¢ï Á¢¢» }¢ñ´ ²ïã Ý}¢¢Á¢G ΢ïÏ¢¢Ú¢ Ýãè´ ÐÉGêæx¢¢, Úãè
Ï¢¢Úx¢¢ãï §H¢ãè }¢ï´ Ï¢éH‹Î }¢Ú¼Ï¢ï ±¢Hè Ï¢¢¼ ¼¢ï }¢ñ´ ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
Ï¢éH‹Îè ÜïU Ï¢Á¢¢» ÐS¼è ãè ÐÚ ¶Géࢠãêæ J à¢ñ¼G¢Ý Ýï ÜU㢠: ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ »ïS¢è Ý}¢¢Á¢G ÜGUÏ¢êH ãè Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼¢ J ÜU㢠: }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ Ï¢ãé¼ ÜUÚè}¢
ãñ ±¢ïã ¥ÐÝï ÜUÚ}¢ S¢ï }¢ïÚï §S¢ Ý¢çÜGUS¢ ¥G}¢H ÜU¢ï |¢è ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Hïx¢¢,
Á¢¢ï }¢éÛ¢ S¢ï ã¢ï S¢ÜU¢ ±¢ïã }¢ñ´ Ýï ÜUÚ çH²¢ ¥Ï¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝ¢ ©S¢ ÜU¢ ÜU¢}¢
34
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢
ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J

38. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 35
ãñ J ¥Ï¢ ¼ê ²ã¢æ S¢ï ÎzG¥G ã¢ï Á¢¢, }¢ñ´ ¼ïÚï ±S±S¢¢ï´ }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ ÜU|¢è |¢è §S¢
Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ï Ýãè´ Î¢ïãÚ¢ªæx¢¢ J çÏ¢H ¥¢ç¶GÚ Á¢Ï¢ à¢ñ¼G¢Ý Ýï ¥ÐÝè Ý¢ÜU¢}¢è
Îï¶è ¼¢ï Á¢GHèH¢ï wG±¢Ú ã¢ï ÜUÚ ±¢ÐS¢ Ó¢H¢ x¢²¢ J
¶G²¢H Úãï ! ©Ý Ï¢éÁ¢Géx¢ü ÜUè ©S¢ï S¢wG¼è S¢ï ÚÎ ÜUÚÝï S¢ï x¢GÚÁ¢G ²ïã
‰¢è çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï Á¢GHèH çÜU²¢ Á¢¢», ©S¢ ÜïU ±S±S¢ï ÜU¢ï ÎzG¥G çÜU²¢
Á¢¢» ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Ú¢S¼ï ÜU¢ï Ï¢‹Î çÜU²¢ Á¢¢» J ²ïã x¢GÚÁ¢G Ý ‰¢è çÜU ¥G}¢H
Ý¢ ÎéLS¼ ¥¢ñÚ Ý¢ }¢éÜU}}¢H ÚãÝï çβ¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ S¢éS¼è ¥¢ñÚ H¢ ÐÚ±¢§ü
ÜU¢ï Ú±¢ Ú¶¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ÈGUÚïÏ¢ï ÝzGS¢ ¥¢ñÚ ÜU-Ú}¢ï ¶Gé΢ ±‹Îè ÜïU Ï¢ã¢Ýï ÐÚ
»’ç¼}¢¢Î ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» çÜU Á¢ñS¢è ¼ñS¢è x¢GH¼G Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUè Á¢¢» §S¢è
ÐÚ çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚ Hè Á¢¢» ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ï ¼S¢ËHè ÎïÝï ÜïU çH²ï ²ïã ÜUã¢
Á¢¢» çÜU ¥ËH¢ã ÜUÚè}¢ ãñ Ï¢wGࢠÎïx¢¢ J
±S±S¢ï ÜU¢ ¥Ý¢ï¶¢ ÚÎ
»ÜU Ï¢éÁ¢Géx¢ü ÜU¢ï ¥vS¢Ú ²ïã ±S±S¢¢ ¥¢¼¢ çÜU Á¢ã¢æ }¢ñ´ Ý}¢¢Á¢G
ÐÉG¼¢ ãêæ ±¢ïã Á¢x¢ã ݢТÜU ãñ ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï §S¢ ±S±S¢ï ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ÎêÚ
çÜU²¢ çÜU Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ ±ãè´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï çÁ¢S¢ Á¢x¢ã ÜUè ݢТÜUè ÜU¢
à¢ÜU ± à¢éÏ¢¢ ã¢ï¼¢ ‰¢¢ J
±S±S¢ï ÜUè ¼GÚÈGU Š²¢Ý ãè }¢¼ ÜUÚ¢ï
»ÜU ࢢçx¢Îü ¼¢’Hè}¢ }¢éÜU}}¢H ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ±¼GÝ H¢ñÅÝï Hx¢¢
¼¢ï ©S¼¢Á¢Gï }¢¢ïãG¼Ú}¢ Ýï ÐêÀ¢ : Á¢Ï¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ΢ñÚ¢Ý à¢ñ¼G¢Ý ±S±S¢¢
Ç¢H¼¢ ãñ ¼¢ï v²¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï ? ¥GÁ¢Gü ÜUè : ©S¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãêæ J ÐêÀ¢ : ¥x¢Ú
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã
©S¢ ÜïU çH²ï »ÜU ÜGUèÚ¢¼G ¥Á¢í çH¶¼¢ ¥¢ñÚ ÜGUèÚ¢¼G ©ãGéÎ Ðã¢ÇG çÁ¢¼Ý¢ ãñ J

39. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 36
çÈUÚ ±S±S¢¢ Ç¢Hï ¼¢ï ? Á¢±¢Ï¢ çβ¢ : ©S¢ï ΢ïÏ¢¢Ú¢ ÎzG¥G ÜUÚ¼¢ ãêæ J
¼èS¢Úè }¢Ú¼Ï¢¢ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : ¥x¢Ú S¢ïãÏ¢¢Ú¢ (²¢’Ýè ¼èS¢Úè3
}¢Ú¼Ï¢¢)
±S±S¢¢ Ç¢Hï ¼¢ï ? ÜU㢠: ¼¢ï |¢è ©S¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãêæ J ©S¼¢Á¢Gï }¢¢ïãG¼Ú}¢ Ýï
ÝS¢èãG¼ ÈGUÚ}¢¢§ü : Á¢Ï¢ à¢ñ¼G¢Ý ¼é}ãï´ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ±S±S¢ï Ç¢Hï ¼¢ï ©S¢ ÐÚ
¼±ÁÁ¢¢ïã Ý Î¢ï v²êæ çÜU ¥x¢Ú ¼é}¢ ©S¢ ÜïU ±S±S¢¢ï´ ÜU¢ï Ú¢ïÜUÝï }¢ï´ Hx¢ x¢» ¼¢ï
±¢ïã ¼é}ãï´ §S¢è ÜU¢}¢ }¢ï´ Hx¢¢» Ú¶ïx¢¢ Ï¢çËÜU ¼é}¢ ©S¢ S¢ï “Ó¢Ú±¢ãï ÜïU ÜéUœ¢ï”
ÜU¢ S¢¢ S¢éHêÜU ÜUÚ¢ï çÜU ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU Š²¢Ý ãè Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¢ï J (²¢’Ýè (ÐêÚè) ÐÉG çH²¢ ÜUÚ¢ï)
Ý}¢¢Á¢G¢ï´ }¢ï´ à¢ñ¼G¢æ ¶GHH Ç¢H¼¢ ãñ
}¢éÛ¢ï §S¢ ÜïU à¢Ú S¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè
¼Gã¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ±S±S¢ï
à¢ñ¼G¢Ý ¼Gã¢Ú¼ ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ |¢è ±S±S¢ï Ç¢H¼¢ ¥¢ñÚ à¢éÜêUÜU
± à¢éÏ¢é㢼 Ðñ΢ ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ²ïã ݢТÜU ãñ, ±¢ïã ݢТÜU ãñ J ¥¢Ð ±S±S¢¢ï´
ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã }¢¼ ÎèçÁ¢²ï, ¼Gã¢Ú¼ ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ à¢Úè¥G¼ï }¢é¼G¤ãÚ¢
Ýï ã}¢¢Úï çH²ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢S¢¢Ýè Ú¶è ãñ, }¢x¢Ú §GË}¢ï ÎèÝ ÜUè ÜU}¢è
ÜUè ±Á¢ã S¢ï Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ±S±S¢¢ï´ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ J ²ïã à¢Ú-§Gü
}¢S¥H¢ Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU çÜUS¢è à¢ñ ÜU¢ ݢТÜU
ã¢ïÝ¢ ²ÜGUèÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï Á¢¢» ÈGUÜGU¼G à¢ÜU ÜUè Ϣ鋲¢Î ÐÚ ©S¢ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï Á¢Ï¢
¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©S¢ }¢ï´ Úãïx¢¢ çÈGUçÚà¼ï ©S¢ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´x¢ï J

40. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 37
ݢТÜU Ýãè´ ÜUã S¢ÜU¼ï Ï¢çËÜU çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU ݢТÜU ã¢ïÝï ÜUè Å¢ïã }¢ï´
ÐÇGÝï ÜUè |¢è Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼ãGÜGUèÜGU ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢã
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 4
S¢ÈGUãG¢ 515 ÐÚ ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ : ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢
©G-}¢Úï ÈGU¢MÜGU »ÜU ãG¢ñÁ¢G ÐÚ x¢éÁ¢GÚï (±¢ïã ãG¢ñÁ¢G Îã ÎÚ Îã
S¢ï À¢ïÅ¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ÆãÚï ТÝè ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ÆãÚï ТÝè }¢ï´ S¢ï ¥x¢Ú Îçڋ΢
ТÝè Ðè Hï ¼¢ï ±¢ïã ݢТÜU ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ) ¥G}¢í çÏ¢Ý ¥G¢S¢ (Á¢¢ï
çÜU) S¢¢‰¢ ‰¢ï J (±¢ïã) ãG¢ñÁ¢G ±¢Hï S¢ï ÐêÀÝï Hx¢ï : v²¢ ¼ïÚï ãG¢ñÁ¢G }¢ï´ ÎçÚ‹Îï
|¢è ТÝè Ðè¼ï ãñ´ ? (¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ Ýï) ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï
ãG¢ñÁ¢G ±¢Hï ! ã}¢ï´ Ý Ï¢¼¢ J”
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜïU Û¢êÅï ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU }¢-ÎÝè ÈêUH
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï ! ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè
¼ãGÜGUèÜGU }¢ï´ ÐÇGÝï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ ãG¢H¢æ çÜU ²ïã §}ÜU¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ãG¢ñÁ¢G
}¢ï´ ÎçÚ‹Îï }¢-S¢HÝ ÜéUœ¢ï |¢è ТÝè Ðè Hï´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÆãÚ¢ ²¢’Ýè Îã ÎÚ Îã
S¢ï ÜU}¢ ТÝè ÜéUœ¢¢ Û¢êÅ¢ ÜUÚ Îï ±¢ïã ݢТÜU ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J }¢x¢Ú çÁ¢S¢ ÜU¢ï
}¢¢’Hê}¢ ãè Ýãè´ çÜU ÎçÚ‹Îï Ýï ©S¢ }¢ï´ S¢ï ТÝè çв¢ ²¢ Ýãè´ ©S¢ ÜïU ãGÜGU
}¢ï´ ±¢ïã ТÝè ТÜU ãñ J ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ 1250 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼” çÁ¢ËÎ ¥Ã±H „ÈGUãG¢ 342 ÐÚ }¢S¥H¢ Ý}Ï¢Ú 10 ãñ : “S¢ê¥Ú,
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

41. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢ 38
ÜéUœ¢¢, à¢ïÚ, Ӣ輢, |¢ïçÇG²¢, 㢉¢è, x¢èÎÇG ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ÎçÚ‹Î¢ï´ ÜU¢ Û¢êÅ¢
ݢТÜU ãñ J” çÁ¢G}ÝÝ “ЋÁ¢¼Ý ТÜU” ÜïU ¥¢Æ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜïU Û¢êÅï S¢ï }¢é-¼¥GçËHÜGU }¢Á¢GèÎ 8 }¢-ÎÝè ÈêUH |¢è }¢éH¢-ãGÁ¢G¢
ÜUÚ HèçÁ¢²ï Î鋲¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ÝzG¥G ç}¢Hïx¢¢ 1 çÁ¢Ý
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ x¢¢ï༠¶¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ Ó¢¢ñТ» ã¢ï´ ²¢ ÐçÚ‹Î ©Ý ÜU¢ Û¢êÅ¢ “ТÜU”
ãñ ¥x¢Ó¢ïü ÝÚ ã¢ï´ Á¢ñS¢ï x¢¢², Ï¢ñH, |¢ñ´S¢, Ï¢ÜUÚè, ÜUÏ¢ê¼Ú, ¼è¼Ú ±x¢GñÚ¢
2 Á¢¢ï }¢éx¢Gèü ÀêÅè çÈUÚ¼è ¥¢ñÚ x¢GHèÁ¢G (²¢’Ýè x¢‹Îx¢è) ÐÚ }¢éæã Ç¢H¼è
ã¢ï ©S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ }¢vMã ãñ ¥¢ñÚ Ï¢‹Î Úã¼è ã¢ï ¼¢ï ТÜU ãñ 3 ²êãè´
Ï¢¢’Á¢G x¢¢»æ çÁ¢Ý ÜUè ¥G¢Î¼ x¢GHèÁ¢G (²¢’Ýè x¢‹Îx¢è) ¶¢Ýï ÜUè ã¢ï¼è ãñ ©Ý
ÜU¢ Û¢êÅ¢ }¢vMã ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥|¢è ÝÁ¢¢S¢¼ ¶¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢ï§ü
»ïS¢è Ï¢¢¼ Ý Ð¢§ü x¢§ü çÁ¢S¢ S¢ï ©S¢ ÜïU }¢éæã ÜUè ¼Gã¢Ú¼ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢
ãG¢H¼ }¢ï´ (¥x¢Ú ÆãÚï ²¢’Ýè Îã ÎÚ Îã S¢ï ÜU}¢) ТÝè }¢ï´ }¢éæã Ç¢H çβ¢
¼¢ï ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ J (¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢¢Úè ТÝè }¢ï´ }¢éæã Ç¢H ÜUÚ Ð¢Ýè çв¢ ¼¢ï
}¢éæã ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢) §S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú Ï¢ñH, |¢ñ´S¢ï, Ï¢ÜUÚï Ý򢕫 Ýï ãGSÏ¢ï ¥G¢Î¼
}¢¢Î¢ ÜU¢ ÐïࢢϢ S¢êæÍ¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï ©Ý ÜU¢ }¢éæã ݢТÜU ãé±¢ ¥¢ñÚ çÝx¢¢ã
S¢ï x¢G¢§Ï¢ Ý ãé» Ý §¼Ýè ÎïÚ x¢éÁ¢GÚè çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼Gã¢Ú¼ ã¢ï Á¢¢¼è ¼¢ï ©Ý ÜU¢
Û¢êÅ¢ ݢТÜU ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢Ú (ÆãÚï) Тçݲ¢ï´ }¢ï´ }¢éæã Ç¢Hï´ ¼¢ï ÐãHï ¼èÝ
ݢТÜU Ó¢¢ñ‰¢¢ ТÜU 4 Í¢¢ïÇGï ÜU¢ Û¢êÅ¢ ТÜU ãñ 5 Í¢Ú }¢ï´ ÚãÝï ±¢Hï
Á¢¢Ý±Ú Á¢ñS¢ï çÏ¢ËHè, Ó¢êã¢, S¢¢æÐ, çÀÐÜUHè ÜU¢ Û¢êÅ¢ }¢vMã ãñ 6
çÏ¢ËHè Ýï Ó¢ê㢠¶¢²¢ ¥¢ñÚ ÈGU¢ñÚÝ Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ }¢éæã Ç¢H çβ¢ ¼¢ï ݢТÜU
ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï }¢éæã Ó¢¢Å çH²¢ çÜU wG¢êÝ ÜU¢ ¥S¢Ú Á¢¢¼¢ Úã¢
¼¢ï ݢТÜU Ýãè´ 7 ¥ÓÀ¢ ТÝè ã¢ï¼ï ãé» }¢vMã ТÝè S¢ï ±éÁG¢ê ± x¢GéSH
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

42. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
}¢vMã ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ÓÀ¢ ТÝè }¢¢ñÁ¢êÎ Ýãè´ ¼¢ï ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãèæ J §S¢è ¼GÚãG
}¢vMã Û¢êÅï ÜU¢ ¶¢Ý¢ ÐèÝ¢ |¢è }¢¢HÎ¢Ú ÜU¢ï }¢vMã ãñ, x¢GÚèÏ¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ÜU¢ï
çÏ¢H¢ ÜUڢ㼠Á¢¢§Á¢G 8 çÁ¢S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ ݢТÜU ãñ ©S¢ ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ¥¢ñÚ
Hé¥G¢Ï¢ |¢è ݢТÜU ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ ТÜU ©S¢ ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ¥¢ñÚ
Hé¥G¢Ï¢ |¢è ТÜU ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ }¢vMã ©S¢ ÜU¢ Hé¥G¢Ï¢ ¥¢ñÚ ÐS¢èÝ¢
|¢è }¢vMã J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢ËÎ ¥Ã±H, S¢. 342 ¼¢ 344)
ÜUèÓ¢ÇG ÜïU Á¢GÚè»G ±S±S¢ï ÜU¢ ¥GÁ¢èÏ¢ §GH¢Á¢
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢã
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ
¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 771 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : S¢¢çHãGèÝ (²¢’Ýè
ÝïÜU Ï¢‹Î¢ï´) }¢ï´ S¢ï »ÜU S¢¢çãGÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢éÛ¢ï ÎÚÏ¢¢Ú» ¼Gã¢Ú¼ (ТÜUè ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ï´) ±S±S¢¢ ‰¢¢ J Ú¢S¼ï ÜUè ÜUèÓ¢ÇG ¥x¢Ú ÜUÐÇGï }¢ï´ Hx¢ Á¢¢¼è ¼¢ï ©S¢ï
{¢ï¼¢ J (ãG¢H¢æ çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ²ÜGUèÝè }¢¢’Hê}¢¢¼ Ý ã¢ï ÜUèÓ¢ÇG ТÜU ã¢ï¼è ãñ) »ÜU
çÎÝ Ý}¢¢Á¢Gï S¢éÏãG ÜïU çH²ï Á¢¢ Ú㢠‰¢¢, Ú¢ã ÜUè ÜUèÓ¢ÇG Hx¢ x¢§ü, }¢ñ´ Ýï {¢ïÝ¢
Ó¢¢ã¢ ¥¢ñÚ ¶G²¢H ¥¢²¢ çÜU {¢ï¼¢ ãêæ ¼¢ï Á¢}¢¢¥G¼ Á¢¢¼è ãñ, Ý¢x¢¢ã (²¢’Ýè
¥Ó¢¢ÝÜU) ¥ËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï çã΢²¼ ÈGUÚ}¢¢§ü (¥¢ñÚ) }¢ïÚï çÎH }¢ï´
Ç¢H¢ çÜU §S¢ ÜUèÓ¢ÇG }¢ï´ H¢ïÅ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ ÜUÐÇGï S¢¢Ý (²¢’Ýè ÜUèÓ¢ÇG ¥¢HêÎ
ÜUÚ) Hï ¥¢ñÚ ²êæãè (²¢’Ýè §S¢è ãG¢H¼ }¢ï´) Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ à¢ÚèÜU ã¢ï Á¢¢ J }¢ñ´ Ýï
»ïS¢¢ ãè çÜU²¢, çÈUÚ ±S±S¢¢ Ý ãé±¢ J
Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï ÜUèÓ¢ÇG ТÜU ãñ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï ! ²ïã §GË}¢ï ÎèÝ ÜUè
39
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï
ТÜU Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

43. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
Ï¢-Ú-ÜU¼ ãñ, ©Ý Ï¢éÁ¢Géx¢ü ÜU¢ï }¢S¥H¢ }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU Ú¢S¼ï ÜUè ÜUèÓ¢ÇG
©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ÝçÁ¢S¢ ÜGUÚ¢Ú Ýãè´ Îè Á¢¢ S¢ÜU¼è Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ ÜU¢
ݢТÜU ã¢ïÝ¢ ÜGUyG§Gü (²¢’Ýè ²ÜGUèÝè) ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï çHã¢Á¢G¢ ©‹ã¢ï´
Ýï ±S±S¢ï ÜU¢ wG¢êÏ¢ §GH¢Á¢ ÈGUÚ}¢¢ çH²¢ ! ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è
§Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜïU }¢yGÏ¢ê¥G¢ çÚS¢¢Hï, “ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï
ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢” }¢ï´ ãñ : Ú¢S¼ï ÜUè ÜUèÓ¢ÇG (Ó¢¢ãï Ï¢¢çÚࢠÜUè ã¢ï ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ)
ТÜU ãñ Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ ÜU¢ ÝçÁ¢S¢ ã¢ïÝ¢ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï, ¼¢ï ¥x¢Ú Т©æ ²¢
ÜUÐÇGï }¢ï´ Hx¢è ¥¢ñÚ Ï¢ï {¢ï» Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Hè ã¢ï x¢§ü }¢x¢Ú {¢ï HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢ËÎ ¥Ã±H, S¢. 394)
Ó¢¢ÎÚ ÜU¢ ÜU¢ñÝ S¢¢ ÜU¢ïÝ¢ ݢТÜU ‰¢¢ ²ïã ²¢Î Ý ã¢ï ¼¢ï ?
ÜU|¢è çHÏ¢¢S¢ ÐÚ ÝÁ¢¢S¢¼ Hx¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ Ð¼¢ Ý Ó¢Hï çÜU ÜUã¢æ
Hx¢è ‰¢è ¼¢ï |¢è ¥¢Î}¢è ±S±S¢¢ï´ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, »ïS¢è S¢êÚ¼
}¢ï´ |¢è à¢Úè¥G¼ï }¢é¼G¤ãÚ¢ Ýï ã}¢ï´ Ï¢ãé¼ ¥¢S¢¢Ýè Îè ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ÈGU¼¢±¢
Ú-Á¢Gç±Ä²¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ çÜU Ó¢¢ÎÚ ÜU¢ »ÜU x¢¢ïࢢ (²¢’Ýè ÜU¢ïÝ¢)
²ÜGUèÝÝ Ý¢Ð¢ÜU ‰¢¢ ¥¢ñÚ ¼¢’²èÝ ²¢Î Ý Úãï (²¢’Ýè ²ïã ²¢Î Ý ã¢ï çÜU
ÜU¢ñÝ S¢¢ ÜU¢ïÝ¢ ݢТÜU ‰¢¢) ¼¢ï ÜU¢ï§ü S¢¢ ÜU¢ïÝ¢ {¢ï», ТÜUè ÜU¢ ãGév}¢ Îï´x¢ï J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 4, S¢. 511)
Ï¢ÓÓ¢¢ ТÝè }¢ï´ 㢉¢ Ç¢H Îï ¼¢ï ?
Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ Ï¢ÓÓ¢¢ ТÝè }¢ï´ 㢉¢ Ç¢H Îï¼¢ ãñ, ¼¢ï ¥¢Î}¢è
à¢ÜU }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ çÜU ТÝè ТÜU Ú㢠²¢ ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ ! §S¢ }¢é¥G¢-}¢Hï
}¢ï´ |¢è à¢ÜU }¢ï´ ÐÇGÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ v²êæ çÜU ÈGéU-ÜGU㢻 çÜUÚ¢}¢ ( )
40
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

44. ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ §GH¢Á¢
ãGév}¢ Îï¼ï ãñ´ : “çÁ¢S¢ ТÝè }¢ï´ Ï¢ÓÓ¢¢ 㢉¢ ²¢ Т©æ Ç¢H Îï, ТÜU ãñ Á¢Ï¢ ¼ÜU
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè ¼ãGÜGUèÜGU Ý ã¢ï J” (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 4, S¢. 486)
¼Gã¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý ¥vS¢Ú
çÎH¢¼¢ ãñ à¢ÜU, ã¢ï ÜUÚ}¢ ²¢ §H¢ãè
¼GH¢ÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ±S±S¢ï
Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï à¢ñ¼G¢Ý ±S±S¢¢ Ç¢H¼¢ ãñ çÜU ²¢Î
ÜUÚ ¼ïÚï }¢éæã S¢ï ¥ÐÝè Ï¢è±è ÜïU çH²ï ¼GH¢ÜGU ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G çÝÜUH x¢» ‰¢ï !
»ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ Á¢Ï¢ çÜU çÎH }¢éyG}¢§Ý ãñ çÜU ¼GH¢ÜGU Ýãè´ Îè, çS¢ÈGUü ±S±S¢¢
ãñ ¼¢ï à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï ÜUã ÎèçÁ¢²ï ¼ê Û¢êÅ¢ ãñ }¢ñ´ Ýï ¼GH¢ÜGU Ýãè´ Îè J §S¢ çÁ¢G}Ý
}¢ï´ }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢ㠧}¢¢}¢
¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý »ÜU çãGÜU¢²¼ ÝvGH ÜUÚ¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ãG¢çÁ¢G}¢ ¥çÁ¢ËH¢ ¥§}}¢» ¼¢çÏ¢§GüÝ S¢ï ãñ´ ©Ý ÜïU ТS¢ »ÜU
à¢wGS¢ ¥¢ ÜUÚ à¢¢ÜUè ãé±¢ (²¢’Ýè çà¢ÜU¢²¼ ÜUè) çÜU à¢ñ¼G¢Ý }¢éÛ¢ï ±S±S¢ï }¢ï´
Ç¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼ }¢éÛ¢ ÐÚ ²ïã x¢éÁ¢GÚ¼¢ ãñ çÜU ¥¢ ÜUÚ
ÜUã¼¢ ãñ ¼êÝï ¥ÐÝè ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ¼GH¢ÜGU Îï Îè J §}¢¢}¢ Ýï ÈGU¢ñÚÝ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ ¼êÝï }¢ïÚï ТS¢ ¥¢ ÜUÚ }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝè ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï
¼GH¢ÜGU Ý Îè ? ±¢ïã ͢Ϣڢ ÜUÚ Ï¢¢ïH¢ : ¶Gé΢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ Ýï ÜU|¢è
¥¢Ð ÜïU ТS¢ ©S¢ï ¼GH¢ÜGU Ý Îè J ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢ïÚï ¥¢x¢ï ÜGUS¢}¢
¶¢§ü, à¢ñ¼G¢Ý S¢ï v²êæ Ýãè´ ÜGUS¢}¢ ¶¢ ÜUÚ ÜUã¼¢ çÜU ±¢ïã ¼ïÚ¢ ÐèÀ¢ À¢ïÇGï
J (²¢’Ýè Á¢Ï¢ §¼Ý¢ »’ç¼}¢¢Î ãñ çÜU }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï ÜGUS¢}¢ ¶¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï
41
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J