1. RAPORT Z BADANIA:
„KIBIC – WSPÓLNA NAZWA,
RÓŻNE OBLICZA”
ŁÓDŹ, STYCZEŃ 2010

2. Fan- osoba podziwiająca człowieka, grupę ludzi, dzieło sztuki, bądź ideę. Jest to skrót od
słowa fanatyk, jednak ma mniej pejoratywny, a nawet pozytywny wydźwięk. Fani określonego
zjawiska często organizują się, tworząc tzw. fankluby, lub organizują imprezy z tym związane.
Wielu z nas nie miało dużej wiedzy na temat środowiska kibiców. Dlatego postawiliśmy sobie
szereg pytań problemowych, głównie otwartych, które miały doprowadzić nas do lepszego
poznania terminu kibicowania. Badanie miało charakter eksploracyjny.
Pytania problemowe:
1. Kim są kibice? Czy cos ich wyróżnia od innych ludzi? Co robią na co dzień? Skąd
pochodzą, jakie mają wykształcenie? W jakim są wieku? Czy są to ludzie zamożni czy
nie? Czy są różnice między kobietami a mężczyznami w postrzeganiu spraw
„kibicowskich”? czy są to osoby wierzące? Jakie mają poglądy polityczne? Gdzie
mieszkają? Jaki mają stosunek do subkultur/ do obcokrajowców (dystans społeczny)?
Czy są tolerancyjni?
2. Czy mają rodziny,- czy rodziny kibicują z nimi, czy r mają negatywny czy pozytywny
stosunek do jego kibicowania?
3. Jakie są pasje kibiców poza kibicowaniem? Co lubią robić?
4. Jak dużo czasu poświęcają na kibicowanie?
5. Jak zostali kibicami? Dzięki komu? Jak to się zaczęło?
6. Co im daje kibicowanie? [rozrywka, ucieczka od codzienności, połączenie różnych
emocji- euforia oraz stres, estetyka, podziwianie umiejętności sportowców, łączy
rodziny czy ludzi, poznaje się nowych ludzi, pławienie się w cudzej chwale-
dowartościowywanie]
7. Intensywność kibicowania (typy kibicowania): do czego ogranicza się kibicowanie
badanych? [chodzenie na mecze, wyjazdy, gadżety, klub kibica (ewentualne funkcje
czy zadania w tym klubie), czy biorą udział w tworzeniu oprawy meczów (elementy
oprawy)]; Czy kibicują przed telewizorem, we własnym mieście, kraju, w świecie?- jak
często wyjeżdżają na mecze poza miasto, kraj,- czy wyjeżdżają z rodziną?
8. Co są w stanie poświęcić dla ulubionej drużyny? Czy mecz można nagrać i obejrzeć
potem? Czy potrafi wziąć urlop i jechać np. do Barcelony, (tzn. badamy poziom jego
fanatyzmu)?
9. Atrybuty kibica (jakie są atrybuty prawdziwego kibica, jakie z tych atrybutów posiada
badany). Czy istnieje charakterystyczny styl ubioru na stadionie i poza nim?
10. Czy badani prezentują barwy klubowe na co dzień czy tylko w dzień meczu/podczas
meczu? Czy uzewnętrzniają to, że są kibicami, czy zachowuje to dla siebie?
11. Czy wiedzą coś o klubie? Czy znają historię swoich ulubionych drużyn? Czy potrafią
wymienić nazwiska zawodników danej drużyny?
4

3. 12. Jak kibicuje się podczas meczów? (klaskanie, śpiewanie, za pomocą atrybutów kibica,
„fala” na trybunach, skakanie, bębnienie, trąbienie, inne)
13. Czy mają przyjaciół wśród kibiców? Jak się kontaktują? Czy robią coś wspólnie poza
oglądaniem meczów? Co to jest?
14. Jakiej drużynie/drużynom kibicują? Jak długo? Dlaczego tym drużynom? Czy kibicują
tylko jednej drużynie czy wielu? Czy tylko krajowym czy zagranicznym? Czy tylko
jednej dyscyplinie? Jakim innym?
15. Czy zdarzyło im się zmienić sympatie klubowe? Dlaczego? Z jakich na jakie?
16. Jakie są różnice między kibicami siatkówki i piłki nożnej? (czyli kibice o sobie samych
i sobie nawzajem) Jakie są podobieństwa?
17. Jakie najważniejsze cechy powinien posiadać prawdziwy kibic? (lojalność, być z
drużyną na dobre i na złe…)
18. Czy jest jakaś hierarchia wśród kibiców? Czy są kibice godni naśladowania?
19. Czy jest jakiś kodeks kibica? Jakie są w nim zasady? Czy istnieje kodeks
pseudokibiców?
20. Chuligan a kibic? (stopień przyzwolenia na chuligaństwo, czy chuligan to kibic?) Jaki
jest stosunek normalnych kibiców do pseudokibiców? Jakich haseł używają
pseudokibice i co dla nich znaczą? Czy są jakieś konkretne cele, którymi kierują się
pseudokibice w walce? Czy można się spotkać z kobietami- pseudokibicami?
21. Ustawki- czym są, czy badani brali udział kiedykolwiek udział w ustawkach , czy
popierają czy nie?;
22. Czy kibicowanie może być niebezpieczne? W jakich sytuacjach? (fanatyzm,
chuliganstwo);
23. Charakterystyczne słownictwo kibiców (szalikowcy, ultrasi, pseudokibice, pikniki,
inne);
24. Rodzaje kibiców2:
1) Konsumenci - (ang. consumption orientem spectators) lub „prawdziwi
widzowie”. Są to przeważnie osoby w dojrzałym wieku, o stabilnej sytuacji
finansowej i dobrej pozycji społecznej. Ta część publiczności przychodzi na
stadion przede wszystkim po to, aby uczestniczyć w dobrym widowisku
sportowym. Wynik meczu jest dla nich sprawą drugorzędną, a ich zachowania
są zgodne z regułą „fair play”. Szukają w grze doznań estetycznych, potrafią
docenić i nagrodzić oklaskami wysiłek drużyny rywala, a ich poczynania są
wolne od agresji.
2
Piotrowski P., 2000, Szalikowcy: o zachowaniach dewiacyjnych kibiców sportowych, Wyd. A. Marszałek;
5

4. 2) Kibice/fani – tym co odróżnia ich od widzów jest stopień emocjonalnego
zaangażowania po stronie jednej z walczących drużyn. Są to w większości
młodzi ludzie, identyfikujący się silnie ze „swoim” zespołem. Przychodzą na
stadion, aby zobaczyć jak drużyna, której kibicują zwycięża rywala. Sam
przebieg gry, oraz poziom zawodów ma dla nich znaczenie marginalne.
Zwycięstwo ulubionego zespołu traktowane jest w kategoriach osobistego
sukcesu, porażka staje się osobistą porażką. Zawodnicy drużyny przeciwnej,
wspierający ich kibice, a często również sędziowie są postrzegani jako
przeszkoda, którą należy usunąć po to, aby „nasi” zwyciężyli. Porażka jest
zdarzeniem silnie frustrującym i często prowadzi do aktów agresywnego
odwetu. Celem jest poniżenie rywala- „plamę na honorze”, jaką jest przegrana
na boisku można zmazać na trybunach lub w pomeczowych starciach. Kibice
identyfikują się ze „swoim” zespołem, wierność uczciwa wobec „swojego”
klubu jest podstawą wysokiej samooceny.
3) Chuligani- (hools), główną przyczyną, dla której przychodzą na stadiony nie
jest w ich przypadku ani chęć oglądania zawodów, ani więź z ulubioną drużyną.
Wynik nie ma dla nich większego znaczenia. Stadion jest miejscem, w którym
mogą zaspokoić potrzebę silnych wrażeń, znaleźć się w sytuacji pełnej napięcia
i ryzyka, przeżyć przygodę. Grupki tego rodzaju widzów pojawiają się przede
wszystkim tam, gdzie istnieje prawdopodobieństwo starć z siłami
porządkowymi lub kibicami drużyny rywala.
25. Sposoby zapewnienia bezpieczeństwa. Czy uczestnictwo w widowiskach sportowych
jest bezpieczne (ocena badanych), co można poprawić/zmienić? Jakie są powody
obecnej złej opinii o kibicach piłkarskich?
26. Jaka jest obecna opinia o kibicach piłkarskich/siatkarskich? Dlaczego? Kibice a media.
Czy uważa, że medialny wizerunek kibica jest niesprawiedliwy? Czy kibice mają
pozytywny czy negatywny wizerunek w mediach? Którzy kibice mają lepszy/gorszy
wizerunek? Dlaczego?
27. Kluby kibica: jak się zapisać? Zasady członkostwa (opłaty?), zasady współpracy
klubów kibica (czy kibiców ogólnie) z klubem. Jeśli jest członkiem klubu, to dlaczego?
Co to daje? Jak stał się członkiem klubu kibica? Czy ktoś go zwerbował? Kto? Jak się
dowiedział, że taki klub kibica istnieje?
28. Relacje kibice a zawodnicy (reakcje na transfery do innych klubów, sposób okazywania
sympatii/antypatii);
29. Formy kibicowania i nowe formy kibicowania (śpiewniki, Internet: strony internetowe,
blogi, filmy na You Tube, Gadu-Gadu, nasza-klasa) ;
6

5. 30. Czy zdarza im się odreagowywać stres po meczu? Czy zdarzyło się badanym niszczyć
mienie, wdawać w bójki, żeby rozładować stres?
31. Czy są agresywni wobec kibiców innych drużyn? Jakich? Kibiców których drużyn
szczególnie nie lubi?
32. Czy jest coś, co może zjednoczyć kibiców drużyn przeciwnych? (reprezentacja?)
Mieliśmy problem ze znalezieniem źródeł badań empirycznych dotyczących kibiców. Okazało
się, że nie ma ich zbyt wiele, a literatura przedmiotu jest nieliczna. Na „niedobór socjologii
sportu i deficyt analizy zjawiska kibicowania” wskazuje również Tomasz Sahaj, autor
artykułu: Kibicowanie futbolowe, religia i socjologia sportu.3 Zwraca on uwagę na to, że
artykuły dotyczące kibiców i pseudokibiców ukazywały się do tej pory głównie w gazetach,
czasopismach branżowych i lokalnych, czasopismach specjalistycznych i materiałach
pokonferencyjnych. Sport i kibicowanie były pomijane przez długi czas w naukach
społecznych. Socjologowie i filozofowie skupiają się na badaniu literatury przedmiotu a nie
zjawiska, które cały czas ma miejsce. Dopiero niedawno powstało Międzynarodowe
Towarzystwo Nauk Społecznych o Sporcie (International Society for the Social Sciences of
Sport, ISSSS), które w roku 2009 zorganizowało pierwszą międzynarodową konferencję oraz
sympozjum naukowe „Socjologiczne zmagania ze sportem” . Wydarzenia te cieszyły się
dużym zainteresowaniem. Ponadto badacze analizują problem chuligaństwa i próbują
odpowiedzieć na pytanie jak z nim walczyć. Próbą walki z nim można nazwać program
Jolanty Kowalskiej z Uniwersytetu Łódzkiego, która przy aprobacie MSWiA wprowadza
edukację poprawnych postaw kibicowania u dzieci w wieku przedszkolnym. Autor artykułu
przywołuje również typologię ponowoczesnych widzów sportowych Richarda Giulianotti:
Cztery idealne typy widzów:
1) Supporters – klasyczni i w swojej osnowie społecznej jeszcze modernistyczni fani
futbolowi utożsamiający się z lokalnym klubem;
2) Followers – pociągani przez magię jakiegoś zespołu, pasjonujący się biografami
poszczególnych idoli, podążają za nimi, nie zrywając jednaj więzów ze swoim klubem;
3) Fans- pasjonujący się różnymi wydaniami sportu, „konsumujący” kibicowską
rozrywkę na stadionach;
4) Flaneur- w pogoni za kosmopolityczną, ponadnarodową (transnacjonalną) rozrywką,
nie przywiązują wagi do godeł i sztandarów, ale raczej do wyników meczów i wrażeń z
nimi związanych (np. fani Barcelony, Manchesteru United itd.).
3
Sahaj T.,2009, Kibicowanie futbolowe, religia i socjologia sportu, Studia Socjologiczne 2009, 3 (194), Poznań
7

6. Odnaleźliśmy również interesującą typologię kibiców, odnoszącą się, można powiedzieć, do
skali zaangażowania. Typy porównano do religijnych określeń. :4
1. Kibice fundamentaliści
Grupę fundamentalnych kibiców tworzą ludzie całkowicie, bezwarunkowo i fanatycznie
oddani swojemu klubowi. Elementem, który odróżnia fundamentalistów od innych grup
kibicowskich jest przede wszystkim sposób zaangażowania w życie klubu. Chodzi tutaj
głównie o tworzenie opraw podczas meczów, zarządzanie wszystkim tym czym posługują się
kibice dopingując zespół (flagi, transparenty), zazwyczaj podczas każdego meczu jest jeden
lider, który prowadzi doping. Według autorów tekstu członkowie tej fundamentalnej grupy nie
muszą być osobami głęboko „wierzącymi. Twierdzą również, że bardziej, niż wiara w klub, do
wspólnoty przyciąga ich możliwość aktywności, zaangażowania i poczucie przynależności do
grupy. Fundamentalistom towarzyszy przekonanie o swojej wyjątkowości, misji jaką mają do
wykonania. Radykalne podejście do przynależności klubowych rodzi wrogość wobec kibiców
innych drużyn, wyznawców innej wiary. Celem ataków i pogardliwych stwierdzeń mogą
spodziewać się tzw. Piknicy, ludzie oglądający widowisko sportowe nie angażując się w
oprawę i doping. Życie codzienne kibiców jest całkowicie podporządkowane ich religii.
Fundamentaliści obracają się w kręgach związanych z działalnością klubową, ich tożsamość
opiera się na przynależności do grupy kibicowskiej, związane z silnym poczuciem roli
społecznej jaką pełnią.
2. Kibice ortodoksi
Ortodoksyjni kibice określani jako „głęboko wierzący”, silnie zaangażowani emocjonalnie w
życie wspólnoty kibicowskiej, uznający klub, herb, barwy za świętość. Nie są tak radykalni w
postawach jak fundamentaliści i nie są źle nastawienie do innych, mniej zaangażowanych grup
kibiców. Zaangażowanie, poczucie przynależności, gorliwość postaw stawia tę grupę kibiców
tuż za fundamentalistami. Tym co na pewno różni ortodoksów od fundamentalistów, jest to, że
istnieje dla nich życie prywatne poza wspólnotą kibiców. Kibiców ortodoksyjnych
charakteryzuje niski poziom tolerancji dla kibiców innych drużyn, która zrodziła się w wyniku
podróżowania za drużyną, gdzie kibice spotykają się z agresją ze strony miejscowych kibiców.
Ortodoksi agresję i brak tolerancji wyrażają symbolicznie, nie biorą udziału w bójkach.
3. Kibice małej wiary
Kibice małej wiary są mniej zaangażowani, bardzo tolerancyjni wobec kibiców innych drużyn.
Sakralna idea klubu nie jest tak silnie zakorzeniona w ich świadomości, nie jest dla nich
najważniejsza dominacja klubu. Charakteryzują się obojętnym stosunkiem do tradycji, historii
klubu jego barw i herbu. Najważniejsza dla kibiców małej wiary jest teraźniejszość, a obiektem
4
Dominik Antonowicz, Łukasz Wrzesiński, Kibice jako wspólnota niewidzialnej religii, Studia Socjologiczne, nr 1 (192), Poznań 2009
8

7. kultu obecnie występujący zawodnicy. Jako kibice są dość pragmatyczni, nie dostrzegają w
kibicowaniu głębszej idei, gdy mecz transmituje telewizja ,zostają w domu. Mówi się o nich że
przede wszystkim są kibicami dyscypliny sportu a nie danego klubu. Nie stanowią grupy
zaangażowanej emocjonalnie w życie klubu.
4. Kibice wierzący, ale niepraktykujący
Kibice stanowiący powyższą kategorię czują się częścią klubu, silnie się z nim identyfikują, ale
nie biorą czynnego udziału w meczach. Powody takiej postawy są dwa: z wyboru lub też z
konieczności. Pierwszym z nich są m.in. kalectwo, odległe miejsce zamieszkania. Kibice nie
chodzący na mecze z wyboru, argumentują swoją decyzję niechęcią do nadmiernej
obrzędowości widowisk sportowych, ceremonializm wydarzeń zniechęca ich do udziału w
meczach. Są też kibice, którzy wolą przeżywać ważne wydarzenia z życia klubu w samotności,
wtedy silniej łączą się ze swoim sacrum.
5. Kibice dewoci
Wiara tej grupy kibicowskiej przejawia się w ostentacyjnym demonstrowaniu przynależności
klubowej. Ich aktywność jako kibic sprowadza się do sfery zewnętrznej, ubrani od stóp do
głów w barwy klubowe, posiadający najnowsze gadżety z klubowego sklepu. Uczestnictwo
dewotów w meczach ogranicza się , do nieregularnego, niedzielnego pokazywania się na
meczach. Dewoci nie są związani emocjonalnie z klubem, pokazują się na meczach gdy
drużyna wiedzie od zwycięstwa do zwycięstwa. Uczestnictwo w życiu klubu jest
powierzchowne i ogranicza się w zasadzie do demonstracji dewocjonaliów w dobrym dla
klubu okresie.
6. Kibice ateiści
Nie tworzą oni wspólnoty religijnej kibiców, są za to ważnym punktem odniesienia w
analizach społecznego fenomenu kibicowania. W religijnej nomenklaturze ateistami nazywa
się ludzi którzy nie kibicują żadnemu klubowi, nie czują przynależności do żadnej wspólnoty
kibicowskiej. Są to kibice sportu, uznawani za znawców, konsumentów wydarzeń sportowych.
Charakteryzuję ich silny indywidualizm, dystans do obserwowanych wydarzeń. Według
ateistów identyfikacja z klubem, tradycją, barwami jest zaprzeczeniem ponowoczesnej
ideologii konsumenckiego niezaangażowania. Ateiści nie znajdują zrozumienia dla grup
kibiców zaangażowanych emocjonalnie, uważają ich za ludzi opętanych, tworzących coś w
rodzaju sekty. Z kolei ateiści postrzegani są jako ludzie bez wartości i sprowadzających
wszystko do sprawa biznesu i wartości estetycznych czy materialnych.
Sięgnęliśmy także do lektur, które dotyczą sportu, jako takiego, szukając odpowiedzi na to,
co bycie kibicem sportowym może dawać ludziom.
9

8. Pojęcie sportu
Możemy zdefiniować za pomocą czterech zmiennych:
1. Konstytutywna: odnosi się do wszystkich odmian sportu. Definiuje go jako ruch ciała,
zdolności do wykonywania ruchu. Związana jest z dążeniem ku wyczynowi, czy to w związku
z wygraną konkurencja, czy z zarobionymi za to pieniędzmi. Ponadto zmienna ta dotyczy
społecznego aspektu sportu: jest on pewną wiązką reguł, podlega regulacjom społecznym.
Ostatecznie jest nieproduktywny
2. Strukturalna: Dotyczy rodzaju organizacji, która kształtuje strukturę sportu. Organizacja
oddziałuje poprzez ideologię i światopogląd: ustala czy sport jest dobrowolny czy
przymusowy.
3. Działająca: Zmienne te działają na sport z zewnątrz. Chodzi na przykład o poparcie
finansowe, polityczne zainteresowanie, atrakcyjność i siłę przyciągania publiczności.
4. Towarzyszące: zawierają się w niej takie pojęcia jak: struktura społeczna członków,
solidarność wewnątrzgrupowa, szanse zaistnienia w sporcie.
Wpływ rodziców i grup rówieśniczych na zaangażowanie sportowe5
Istnieje wyraźny związek między przykładem aktywnych sportowo rodziców i
zainteresowaniem sportem u młodzieży. Wpływ postawy rodziców wobec sportu na
zaangażowanie sportowe rodziców zmienia się przede wszystkim zależnie od płci. Jeżeli u
młodzieży męskiej nie daje się stwierdzić między jej zaangażowaniem sportowym a
(negatywną lub pozytywną) postawą rodziców żadnego związku, ‘’obojętna postawa rodziców
wobec praktycznego wykonywania sportu przez córki oddziałuje tak że dziewczęta, których
rodzice występują na rzecz czynnego uprawiania sportu przez ich dzieci’’- Artus 1974
Jeżeli uwzględnimy, że dziecko urodzone jako pierwsze rozwija szczególnie ukształtowaną
tożsamość płci, a jednocześnie że zaangażowanie sportowe zalicza się raczej do obrazu roli
męskiej, w mniejszym stopniu zaś kobiety, spodziewać się należy, że zdolność i gotowość
dziewcząt urodzonych jako pierwsze do uprawiania sportu jest relatywnie jako pierwsze do
uprawiania sportu jest relatywnie niewielka ze względu na szczególnie konformistyczny obraz
płci, jest ona nadreprezentowana u tych zaangażowanych sportowo kobiet, które wyrastały
jako młodsze siostry zaangażowanego sportowo starszego brata. Istnieje dający się wykazać
empirycznie związek między zainteresowaniami sportowymi rodziców, kolejnością
rodzeństwa, zainteresowaniami peer-groups i sportowym zaangażowaniem jednostek.
W naszym badaniu próbowaliśmy również zbadać jakie funkcje pełni sam sport oraz
aktywności z nim związane. Według K. Heinemmana sport pełni pięć funkcji:
5
Heinemann Klaus, Wprowadzenie do socjologii sportu, COM SNP, Warszawa 1989
10

9. A. Społeczno-emocjonalną
Uważa się, że sport ma właściwości kanalizowania i bezpiecznego rozładowania emocji, a
szczególnie agresji. Uczestnictwo w sporcie stanowi świetną okazję do odreagowywania w
sytuacjach mniej lub bardziej niewinnych agresji i afektów, co zapobiega ujawnieniu się ich w
innym momencie relacji społecznych. Sport stanowi świetną możliwość wyrażania
ekstremalnych emocji, od agresji do euforii, w sposób, który nie zagraża współżyciu
społecznemu. Istotnym punktem odniesienia dla naszych badań jest to, że nawet obserwatorzy
widowiska sportowego mogą zmniejszyć agresję np. poprzez identyfikowanie się ze
zwycięzcą.
Agresję definiuje się jako wrogie zachowanie, które kieruje się na faktyczne lub intencjonalne
naruszanie innych istot żywych lub też uszkodzenie przedmiotów. Agresję wyjaśnia się z
reguły poprzez:
1)modele popędowe, twierdzące że zachowanie agresywne spowodowane jest przez instynkt
lub popęd dziedziczny
2)hipotezy frustracyjno-agresywne, sprowadzające agresję do reakcji na niespełnione życzenia,
rozczarowania wobec oczekiwań itp. (np. przegrana faworyzowanej drużyny)
3)modele teorii uczenia się, które mają u podstaw przekonanie, że agresja jest zachowaniem
wyuczonym w sytuacjach społecznych.
Należy również zaznaczyć obecność badań, które kwestionują tę kataryczna funkcję sportu.
Orzekają one, że sport uczy zachowań agresywnych. I tak np. dowiedziono, że obserwacja
zachowań agresywnych wywołuje zachowania agresywne u obserwatora.
Na obronę przydatności sportu w życiu przemawia argument o zaspakajaniu potrzeby
spędzania wolnego czasu w społeczeństwie nowoczesnym. Coraz więcej dziedzin życia
codziennego jest regulowana, chociaż by warunki życia-nie musimy już główkować jak
zdobyć pokarm, czy jak walczyć z dzikimi zwierzętami itp. jak to miało miejsce kilka wieków
wcześniej.
Sport dostarcza nam właśnie tych wrażeń, których nam brakuje (adrenalina, odmiana, uczucie
przygody)ponieważ przypisuje mu się funkcję wyrównawczą wobec monotonii i emocjalnego
zubożenia życia codziennego. Dotyczy to również kibicowania i emocji z tym związanych.
B. Socjalizacyjną
Sport pełni funkcję socjalizacyjną pomagając zakorzenieniu się w jednostce kulturowych
przekonań i poglądów moralnych oraz rozwinięciu się cech charakteru. Wartość sportu dla
wychowania i kształtowania charakteru jest ceniona wyjątkowo wysoko. Nacisk kładzie się
głównie na: 1)kształtowanie i umacnianie gotowości do normatywnych działań społecznych.
11

10. Wyznaczane są jasne reguły i role , które istnieją w przejrzystym i ograniczonym polu
działania. Zachowania, które odbiegają od norm napotykają natychmiastowe sankcje (np. faul
zawodnika i kara w postaci żółtej/czerwonej kartki). Sport stanowi wiec idealne pole
eksperymentalne dla normatywnych działań społecznych, a tym samym stwarza ważną
możliwość uspołecznienia indywiduum.
Przekłada się to również na zachowanie pewnych ról w grupie kibiców. Każdy pełni jakąś
funkcję podczas widowiska sportowego (ktoś trąbi, ktoś śpiewa, ktoś inny klaszcze i robi falę,
a jeszcze inni robią wszystko co tylko mogą), jeśli pojawi się jakiś pseudokibic, jak np.
kanapkowiec (nie wykonuje aktywności związanych z oddanym kibicowaniem) poddawany
jest on krytyce i innym sankcjom przez resztę grupy.
2) ukształtowanie osobowości, cech charakteru. Aby uzyskać sukces w sporcie trzeba się
ciągle sprawdzać w konfrontacji z rywalami, lecz także potrafić znosić własne porażki. Sport
zmusza do regularności w dążeniu do wytyczonego celu. Występuje więc podobieństwo
między uprawianiem sportu, a byciem tylko widzem. Jeśli kibice chcą stworzyć wyjątkową
oprawę widowiska muszą być zdeterminowani w swym działaniu, muszą dążyć do jak
najlepszej kooperacji-nie tu więc miejsca na negatywne cechy.
3)w sporcie przyswajane są społeczne sposoby zachowań, jest dostosowanie do wymogów
grupy, solidarność, współpraca, postępowanie fair. Kształtują się w nim cechy osobowo-
partnerskie, jak np. koleżeństwo.
4)Sport opisać można jako pole komunikacji społecznej, na którym rozwijane są specyficzne
systemy symboli werbalnych, jak i niewerbalnych, które trzeba opanować.
C. Społeczno-integrującą
Sport łączy różne jednostki z różnych grup, warstw społecznych i narodów w jedną całość.
Tworzy tym samym świadomość przynależności do wspólnoty, otwierając możliwości
identyfikacyjne, przede wszystkim zaś uświadamiając społeczne wartości i normy.
Sport może zmniejszać społeczny dystans między jednostkami. Integruje on różne jednostki,
co stanowi szansę na zrozumienie odmiennych wzorców zachowań i wartości kulturowych.
Sport pełni funkcję społecznej integracji.
Według Loya „identyfikowanie się z gwiazdorem sportu chociażby z mistrzem boksu może
wyrazić nie uświadomione pragnienie członków warstwy niższej, bo zwalczać niesprawiedliwe
społeczeństwo, może oznaczać identyfikację z kimś, kto należy do tej samej warstwy i grupy
etnicznej, a który jak to mówią-dał radę” (Klaus, 1989, str.248).
12

11. D. Polityczne
Sport pełni te funkcje budząc uczucia narodowej tożsamości i pomagając powiększyć prestiż
narodowy. Członkowie społeczeństwa utożsamiają się ze swą reprezentacją w zawodach
międzynarodowych. Mimo, że zwycięstwo jest osiągnięciem drużyny, oczekuje się że zostanie
ono przypisane całemu narodowi.
Sport bardzo często służył jako element propagandy politycznej, głównie w państwach
socjalistycznych.
Podczas kibicowania można zauważyć gesty polityczne, wyrażanie dezaprobaty dla
postępowania państwa w pewnych kwestiach, niekoniecznie związanych ze sportem.
E. Instrumentu mobilności społecznej
Sport pełni funkcję podwyższającą społeczną mobilność, przezwyciężającą ograniczenia
klasowe oraz rasowe. Warto skupić się na trzech grupach faktów:
1) „demokratyzacji” sportu, która prowadzi do zniesienia podziału na ekskluzywne i ludowe
rodzaje sportu, tak że wszelkie rodzaje sportu są dostępne dla większości ludzi. W sporcie nie
liczy się pochodzenie etniczne, np. w NBA gdzie przewyższa ilość osób czarnoskórych mamy
tez białych reprezentantów, w tym Polaka.
2) na wzrastającym znaczeniu osiągnięć indywidualnych w sporcie, które spychają na dalszy
plan tradycyjne wartości oraz społeczne pochodzenie sportowca.
3) na wzrastającym znaczeniu sportu jako masowej rozrywki, a tym samym na podniesieniu
jego prestiżu.
Kibicowanie w pewien sposób uwalnia ludzi od społecznych podziałów poza halą czy
stadionem. Współcześnie kibice stanowią jedność, w której nie liczy się to skąd kto pochodzi,
jaki ma status społeczny. Wiadomo, że aby pojechać na mecz zagraniczny należy dysponować
większą czy mniejszą gotówką, jednak jeśli ktoś nie może sobie na to pozwolić może spełnić
się we własnym kraju tworząc np. wspaniałą oprawę artystyczną swojemu klubowi.
Na pytanie, czy sport faktycznie może spełniać przypisywane mu funkcje, właściwie nie
usiłowano udzielić odpowiedzi. Natomiast tam, gdzie takie badania są do dyspozycji, ich
ustalenia są zbyt zróżnicowane, by mogły jednoznacznie potwierdzić tezę o pozytywnej
funkcji sportu bądź jej zaprzeczyć. Z naszych badań wynika jednak, że dzięki
rozpowszechnionym dyscyplinom sportu, widzowie mogą angażować się w kibicowanie
swoim ulubionym sportowcom. Na pewno stanowi to ciekawą formę rozrywki, o czy
wspominali nasi badani. Respondenci podkreślali też silną identyfikację z innymi kibicami, z
którymi tworzą pewną całość społeczną.
13

12. IV. KIM SĄ KIBICE? CHARAKTERYSTYKA WSTĘPNA, TYPY
KIBICÓW
Odpowiadając na pytanie dotyczące długości kibicowania danemu klubowi kibice
siatkówki w większości (48%) odpowiadali, że danemu klubowi kibicują 3-5 lat, kibice piłki
nożnej zaś tę odpowiedź zaznaczyli 4 razy mniej (12%). Najczęstszą odpowiedzią wśród
kibiców piłki nożnej była odpowiedź 11 i więcej lat (43% piłkarzy zaznaczyło tę odpowiedź, a
tylko 1% kibiców siatkówki). Drugą najczęściej zaznaczaną odpowiedzią wśród piłkarzy była
6-10 lat (34% - kibiców piłkarskich i 24 % kibiców siatkówki). Zależność jest silna
(VK=0,50).
Można zatem sformułować wniosek, że przebadani przez nas kibice piłkarscy byli kibicami
dłużej niż respondenci interesujący się siatkówką.
Rys. 9
Chcieliśmy się dowiedzieć, kiedy nasi respondenci poczuli się kibicem. Większość
(61%) przyznała, że w okresie od 10 do 18 lat tak się właśnie poczuli. Na drugim miejscu
respondenci wybierali odpowiedź „mniej niż 10 lat” (23%). Rzadziej zaznaczano odpowiedzi
wskazujące na to, że badani zaczęli się pasjonować sportem w wieku 19-25 lat (10%) czy 26 i
więcej (6%). Możemy wysnuć wniosek, że kibicem człowiek częściej staje się w swoich
młodzieńczych latach.
23

13. Rys. 10
Chcieliśmy zbadać, czy istnieje zależność pomiędzy płcią a długością kibicowania.
Wśród odpowiedzi kobiet można dostrzec, że kibicują one krócej od mężczyzn. Odpowiedzi
21 lat i więcej udzieliło 3% respondentów. 11-20 lat (5%), a 6-10 lat (16%). Mniejszość kobiet
wybrała również odpowiedź „krócej niż rok” (8%). Większość (39%) odpowiedziało, że
kibicuje już od 3-5 lat, a 29% z nich 1 rok-2 lata. Mężczyźni częściej odpowiadali, że kibicują
dłużej. Aż 34% przyznało, że kibicuje już od 6-10 lat. 26% wybrało odpowiedź „3-5 lat”, a
25% „11-20 lat”. Tylko 3% kibicuje od 21 i więcej lat. Odpowiedź krócej niż rok wybrał tylko
1% respondentów, a 11% „1 rok-2 lata”. Zależność ta jest silna, co mówi nam, że związek
pomiędzy płcią a długością kibicowania istnieje i jest zauważalny. (V=0,39)
Rys. 11
Byliśmy zainteresowani tym, co lub kto spowodował, że respondent zaczął kibicować.
Najczęściej zaznaczane odpowiedzi to „znajomi” (44%) i „ktoś z rodziny” (40%). Na trzecim
miejscu powodem wskazywanym było powszechne zainteresowanie (27%). Ok. 13%
24

14. odpowiedziało, że to relacje w mediach wpłynęły na rozpoczęcie kibicowania. Pozostałe
odpowiedzi „Inne”, „Trudno powiedzieć” wskazane zostały przez ok. 4% respondentów.
Możemy zatem stwierdzić, że to najbliżsi (znajomi i członkowie rodziny) mają największy
wpływ na to, czy ktoś zacznie kibicować.
Rys. 12
Można też zauważyć, że wskazywane powody różnią się wśród kibiców siatkówki i piłki
nożnej. Ci drudzy wskazywali niemal dwukrotnie częściej (52% przy 28% fanów siatkówki),
że to ktoś z rodziny wpłynął na to, że zostali kibicami. W związku tym możemy stwierdzić, że
kibice piłki nożnej byli częściej zachęcani przez rodzinę (zależność jest przeciętna; V=0,24).
Rys. 13
Kibice siatkówki z kolei częściej byli zachęcani przez relacje w mediach. Tylko 3% kibiców
piłki nożnej i 25% kibiców siatkówki wskazało na ten powód zainteresowania się ulubioną
dyscypliną (zależność jest dość silna; VK=0,33).
25

15. Rys. 14
Kibice siatkówki
TAK
Kibice piłki nożnej
25% TAK
3%
NIE
75%
NIE
97%
Pytając o to, kto z rodziny wpłynął na to, że respondenci stali się kibicem, najczęściej
zaznaczaną odpowiedzią było wskazanie Taty, który to zachęcił do kibicowania (59%). 15%
respondentów wskazało rodzeństwo. Mama (4%) i Rodzice (5%) byli typowani na ostatnim
miejscu.
Interesował nas również powód kibicowania danej drużynie. Najczęściej wskazywanymi
powodami są: respondenci mieszkają w mieście, w którym kibicuje się tej drużynie (43%), taki
sam odsetek wskazań otrzymała odpowiedź, że jest to wpływ znajomych. Sukcesy drużyny,
również pomagają jej w zdobyciu fanów (31% respondentów). Dzielnica, w której się mieszka
(27%) jak i rodzinna tradycja (21%) są jednymi z ostatnich powodów, które wskazywali
badani kibice.
Rys. 15
26

16. Kibice piłki nożnej częściej wskazują na dzielnicę, w której mieszkają jako powód kibicowania
danej drużynie (52% przy jedynie 4% kibiców siatkówki). Możemy się tu pokusić o głębszą
analizę stwierdzając, że może wynikać to z tego, że bycie kibicem piłki nożnej jest bardziej
związane z określonym miejscem, niż bycie kibicem piłki siatkowej. Zależność pomiędzy tymi
dwiema zmiennymi jest silna. (V=0,48)
Rys. 16
Kibice piłki nożnej częsciej wskazywali także, że ich kibicowanie to rodzinna tradycja (33%
kibiców piłkarskich oraz 9% kibiców siatkarskich) Zależność jest silna. (V=0,29)
Rys. 17
Kibice siatkarscy częściej niż kibice piłki nożnej skłaniali się do kibicowania swojej ulubionej
drużynie, ponieważ odnosi ona sukcesy (46% fanów siatkówki przy 18% fanów piłki nożnej).
Zależność jest na granicy dość silnej i silnej (VK=0,30).
27

17. Zadaliśmy kibicom piłki nożnej i siatkówki pytanie, z iloma innymi drużynami sympatyzują.
W większości respondenci odpowiadali „z żadną inną”, 59% kibiców siatkówki oraz 36%
kibiców piłki nożnej. Na drugim miejscu odpowiadano, że z 1 klubem (23% - kibice siatkówki
i 31% kibice piłki nożnej). Z 4 lub więcej sympatyzuje tylko 1% kibiców siatkówki, a aż 11%
piłki nożnej. Odpowiedzi z dwoma lub trzema występowały o podobnej częstotliwości. (od
12% do 8%). Zależność pomiędzy ilością drużyn, którym kibicują respondenci a typem kibica
(siatkarski/piłkarski) jest dość silna. (V=0,27)
Rezultaty trochę nas zdziwiły. Spodziewaliśmy się, że to kibice piłkarscy będą bardziej lojalni.
Można jednak szukać wytłumaczenia takiego rozkładu odpowiedzi w tym, iż piłka nożna jako
taka jest bardziej popularnym sportem, a zatem fani mogą mieć swoje ulubione kluby także
wśród drużyn zagranicznych.
Rys. 18
Na pytanie o rok założenia klubu sportowego 78% respondentów podało prawidłową
odpowiedź, przy czym okazuje się, że stopień tej znajomości, jeśli chodzi o kibiców
piłkarskich, jest silnie skorelowany z klubem (V Kramera = 0,45), ponieważ wśród kibiców
Widzewa poprawną odpowiedź podawało 96% badanych, wśród kibiców ŁKS-u 59%. Kibice
na ogół wykazywali się dobrą wiedzą o klubie. Ponad 90% respondentów potrafiło podać
nazwisko trenera ulubionego klubu, wymienić kilku zawodników oraz pochwalić się
największymi sukcesami ich ulubieńców.
28

18. Rys. 19
Czy nasi kibice są przywiązani do swojego klubu? Czy noszą jego barwy na co dzień, czy
tylko przy okazji meczu? Zapytaliśmy badanych: „W jakiej sytuacji najczęściej reprezentuje
Pan/Pani barwy klubowe?” Kibice najczęściej odpowiadali, że barwy klubowe towarzyszą im
tylko podczas trwania meczu na stadionie lub w hali (30,9%) oraz w dzień meczu (28,8%).
Kibice piłkarscy najczęściej wybierali odpowiedź, iż barwy klubowe reprezentują tylko w
dzień meczu (27,4% spośród kibiców piłkarskich), natomiast kibice siatkarscy częściej
reprezentują barwy klubowe podczas trwania meczu (37,9%).
W jakiej sytuacji najczęściej reprezentuje Pan/Pani barwy klubowe? (dane w procentach)
Rys. 20
29

19. Większość osób z otoczenia respondentów wie, że są oni kibicami (65,5%), nasi badani nie
kryją się zatem ze swoją pasją.
Zastanawialiśmy się też, na ile można mówić o swego rodzaju „języku” kibiców.8
Większość kibiców uważa, że istnieją charakterystyczne tylko dla kibiców zwroty (60,3%) .
Kibice piłkarscy częściej wybierali odpowiedź „tak” (72,5%) niż kibice siatkarscy (45,2%).
Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że w środowisku kibiców piłkarskich częściej takie
charakterystyczne zwroty występują. Zależność ta jest silna (VK=0,28).
56,0% respondentów uważa, że dla kibiców charakterystyczne są określenia związane z
kibicowaniem (np. wlepki, ultras, piknik, sektorówka, oprawa, zegar, młyn, czapa, pad,
niesiona) oraz bluźnierstwa (30%), hasła antysemickie (22%), najmniej respondentów (6%)
wskazało hasła obrażające inne kluby.
Badani, zapytani o typy kibiców najczęściej wskazywali na istnienie chuliganów (62,5%) oraz
kibiców „pozytywnych” np. ultrasów, odpowiedzialnych za doping oraz organizację oprawy
meczów (58,6%). Po tyle samo respondentów wskazało na istnienie kibiców „normalnych”
(którzy angażują się w doping, ale nie biorą udziału w jego organizacji) i
„niezaangażowanych” (czyli kibiców neutralnych, w pewnym sensie quasi-kibiców; do tej
kategorii zaliczyliśmy m.in. „pikników” – w środowisku kibiców piłkarskich jest to określenie
pejoratywne dla kibiców, którzy traktują mecz jak rozrywkę czy miejsce do spotkań
towarzyskich) (41,4%). Kibiców normalnych zdefiniowaliśmy jako takich, którzy znają rok
założenia drużyny, bez problemu potrafią wymienić kilku zawodników, znają trenera drużyny,
której kibicują, oraz aktywnie uczestniczą w spotkaniach sportowych, sporadycznie udają się
również na mecze swojej drużyny poza miejsce zamieszkania, kibice niezaangażowani
natomiast to kibice, którzy nie uczestniczą aktywnie w spotkaniach sportowych, nie potrafią
wymienić roku założenia drużyny, kibicują sporadycznie lub tylko w ważnych momentach
swojej drużyny.
8
Wyjaśnienie niektórych użytych przez nas słów oraz inne zwroty charakterystyczne dla kibiców znajdują się w Załączniku nr 2.
30

20. V. SPOSOBY KIBICOWANIA
Chcieliśmy się dowiedzieć, jak zachowują się nasi respondenci podczas meczów swojej
ulubionej drużyny. W jaki sposób starają się wspierać swoich ulubionych zawodników?
Rys. 21 Sposoby kibicowania podczas meczu
Nic nie robienie
3,6%
Inaczej
6,4%
Trąbienie
20,0%
Robienie fali
53,6%
Za pomocą atrybutów
55,0%
Śpiewanie
81,4%
Klaskanie
84,3%
0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%
Kibice podczas meczu najczęściej klaszczą, tak zachowuje się prawie 85% respondentów.
Kibice lubią także śpiewać podczas meczów (82% badanych). Dość często w kibicowaniu
pomagają badanym różne atrybuty (jak np. szalik) – 55% respondentów, czy trąbka – 20%
respondentów. Popularne jest także robienie „fali” (53,6% kibiców). Zaledwie 3,6% kibiców,
że podczas meczu przyjmuje pozycję bierną i nic nie robi.
Między kibicami siatkarskimi a kibicami piłkarskim wyraźna jest różnica w sposobie
kibicowania podczas meczy. Zdecydowana większość kibiców siatkarskich trąbi w czasie
trwania meczu. Najwięcej respondentów, bo około 65% twierdzi, że w czasie meczu korzysta z
trąbki. Tymczasem ponad 90% kibiców piłkarskich nie korzysta z takiego atrybutu (wartość
VK wynosi 0,38, jest to zależność bardzo silna).
Kibice, zapytani o posiadane atrybuty kibica, najczęściej wymieniali szalik, który posiadało
71,4% kibiców oraz koszulkę ulubionej drużyny - odpowiedź taką wymieniło 62,1%
respondentów. Wśród 140 kibiców, z którymi przeprowadzono badanie, aż 10% nie posiadało
żadnych atrybutów kibica. Wśród odpowiedzi – „inne”, których było dużo, wyróżniliśmy także
dwa dodatkowe typy atrybutów: - bluza – 3,6% badanych oraz mniejsze gadżety (jak smycz,
długopis czy skarpetki) – 7,1%. Trzeba je dodać na wykresie i wyrzucić z wykresu liczebności.
31

21. Rys. 22
Nie posiada żadnych
16%
Bluza
4%
Smycz,Długopis,Skarpetki
7%
Proporczyki
13%
Plakaty
18%
Kubek
19%
Gwizdek
4%
Trąbka
22%
Flaga
16%
Czapka
20%
Koszulka
62%
Szalik
71%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
W związku z różnicami w sposobach kibicowania, inaczej przedstawiają się też atrybuty
kibica, jakie posiadają respondenci. W przypadku kibiców piłkarskich najpopularniejszym
takim atrybutem jest szalik, wskazało go ponad 83% respondentów. Natomiast wśród kibiców
siatkarskich, co wynika ze sposobów kibicowania, najczęściej wskazywanym atrybutem była
trąbka – około 65% odpowiedzi. Tylko około 11% kibiców piłkarskich wybrało trąbkę.
Zależność ta jest dość silna i wydaje się być zgodna z powszechnym kojarzeniem kibica
piłkarskiego z szalikiem swojej drużyny, a meczy siatkarskich – ze specyficznym odgłosem
trąbek (wartość VK wynosi 0,28 i jest to zależność dość silna).
Podczas drogi na mecz kibice najczęściej zakładają tylko niektóre elementy ubioru
kibica – tak deklarowało 58% z nich. 24% fanów na mecz chodzi w ubiorze takim, jak na co
dzień. Zaledwie 17,1% kibiców w drodze na mecz zakłada kompletny strój kibica w barwach
klubowych.
Rys 23. Wygląd w drodze na mecz
Zakładam kompletny strój kibica w
barwach klubowych
1% Zakładam tylko niektóre elementy
ubioru kibica
24% 17%
Nie zakładam barw klubowych,
ubieram się tak jak co dzień
58% Inaczej
Zdecydowana większość kibiców posiada znajomych wśród społeczności kibiców
(95,7%). Zaledwie 4,3% kibiców nie posiada znajomych z tej grupy.
32

22. Rys. 24 Posiadanie znajomych wśród kibiców
4%
Tak
96%
Nie
Zdecydowana większość kibiców - 80%, na pytanie o to z kim spędza wolny czas wskazała
Kibiców tej samej drużyny, znajomych z pracy, szkoły oraz podwórka. 16% badanych
stwierdziło, że nie spędza wolnego czasu z innymi kibicami a kontakt ma z nimi tylko podczas
meczu.
Rys. 25 Spędzanie wolnego czasu z kibicami tej samej drużyny
Tak, tylko i wyłącznie z kibicami tej
1% 2% samej drużyny
Z kibicami tej samej drużyny i
znajomymi z pracy, szkoły,
podwórka
Nie spędzam wolnego czasu z
16% innymi kibicami, spotykam się z
nimi tylko podczas meczów
Inne odpowiedzi
81%
Podczas badania zapytaliśmy kibiców, czy zdarzyło im się zmienić sympatie klubowe.
Ogromna większość 94%, 132 osoby wskazały, że nie zmieniło nigdy sympatii klubowych.
Zaledwie 6%, 8 osób przyznało się do zmiany sympatii klubowych.
Rys. 26 Zmiana sympatii klubowych.
6%
Tak
Nie
94%
8 osób, które przyznały się do zmiany sympatii klubowych dopytaliśmy o ilość tych zmian. 5
osób wskazało, że zdarzyło im się zmienić sympatie klubowe 1 raz, a 3 badanych przyznało
33

23. się, że taka sytuacja zdarzyła im się 2 razy. Żadnej z osób nie zdarzyło się zmienić sympatii
klubowych 3 razy lub 4 razy i więcej.
Powody zmian sympatii były różne: trzem osobom nie podobał się styl gry klubu, dwie osoby
zniechęciła słaba gra i ciągłe przegrane klubu. Jedna osoba zmieniła swoje upodobania z
powodu przeprowadzki. Żaden z respondentów jako powodu nie podał: aspektu, że klub był
zamieszany w korupcję, faktu, że klub spadł do niższej ligi oraz złej organizacji i bałaganu w
klubie.
Zapytaliśmy badanych kibiców, jak postrzegają kibiców którzy zmienili swoje sympatie
klubowe. Prawie połowa z nich 59 osób 49% ocenia takie osoby negatywnie. Raczej
negatywnie takich kibiców oceniają 43 osoby 36%. Zaledwie 6 osób czyli 5% badanych ocenia
takich kibiców pozytywnie.
Rys. 27 Jak oceniani są kibice którzy zmienili sympatie klubowe.
5%
10% Pozytywnie
Raczej pozytywnie
49% 36% Raczej negatywnie
Negatywnie
Zdecydowana większość kibiców piłkarskich ocenia negatywnie kibiców, którzy zmienili
sympatie klubowe. Czyni tak aż 97% badanych fanów piłki nożnej. Kibice siatkarscy również
w zdecydowanej większości mają negatywne zdanie o osobach, które zmieniły sympatie
klubowe uważa tak 71% pytanych. Tylko 3% kibiców piłkarskich ma o osobach, które
zmieniły sympatie klubowe pozytywne zdanie. Kibice siatkarscy są bardziej tolerancyjni,
prawie 30% z nich ma pozytywne zdanie o takich osobach. Da się zauważyć, że respondenci
kibicujący piłce nożnej są bardziej surowi w swoich ocenach niż fani siatkówki (VK wyniósł
0,40 zależność jest silna).
Zastanawialiśmy się także, w jaki sposób kibicują nasi badani najczęściej. Interesowało
nas między innymi, czy miejsce kibicowania w domu przed telewizorem czy bezpośrednio w
miejscu trwania meczu, zależne jest od dyscypliny sportowej, a także czy na mecze chodzą
wraz ze swoimi rodzinami.
34

24. Tabela nr 1 Jak często Pan/Pani kibicuje:
zawsze często raczej często raczej rzadko rzadko nigdy
w domu przed
14% 49% 22% 8% 6% 1%
telewizorem
na meczach we własnym
26% 19% 21% 19% 9% 6%
mieście
na meczach w innych
1% 13% 11% 17% 24% 34%
polskich miastach
na meczach poza
0% 3% 1% 2% 11% 83%
granicami kraju
Rys. 28 Częstość kibicowania przed telewizorem
6% 1% 14%
8%
zawsze
często
raczej często 22%
raczej rzadko 49%
rzadko
nigdy
Rys. 29 Częstość kibicowania na meczach we własnym mieście
6%
9%
zawsze
26% często
raczej często
19% raczej rzadko
19% rzadko
nigdy
21%
Rys. 30 Częstość kibicowania na meczach w innych miastach w Polsce
1%
13%
zawsze
34% często
11%
raczej często
raczej rzadko
17%
rzadko
24% nigdy
35

25. Rys. 31 Częstość kibicowania na meczach za granicą
0% 3% 1% 2%
11%
zawsze
często
raczej często
raczej rzadko
rzadko
nigdy
83%
Najwięcej respondentów ogląda transmisje meczy w telewizji lub chodzi na mecze odbywające
się w swoim mieście – odpowiednio 85% i 66% kibiców. Raczej rzadko wybierano
możliwość wyjazdu na mecz do innego miasta w Polsce, tylko około 13% respondentów
wskazało, że wyjeżdża na takie rozgrywki regularnie. Zdecydowana większość, bo ponad 80%
przyznała, że nigdy nie była obecna na meczu za granicą. Tylko 3% respondentów wskazało,
że często zdarza się im wyjechać za granicę na mecz swojej drużyny.
Widoczne jest, że najbardziej popularną formą kibicowania i wspierania swojej drużyny wśród
naszych badanych jest oglądanie transmisji telewizyjnych. Rzadkie wyjazdy do innych miast
lub poza granice Polski mogą być spowodowane dużymi kosztami takich podróży oraz
brakiem czasu. Można więc wywnioskować, że nawet najwierniejsi kibice na pierwszym
miejscu stawiają jednak obowiązki, a nie kibicowanie swojej drużynie bez względu na
wszystko. Musimy jednak brać pod uwagę możliwość, że być może nie udało nam się dotrzeć
do najwierniejszych kibiców.
Posługując się tabelami korelacyjnymi można powiedzieć, że kibice siatkarscy zdecydowanie
częściej niż kibice piłkarscy kibicują oglądając transmisję meczy w telewizji. Ponad połowa
kibiców siatkarskich deklaruje, że często ogląda transmisje telewizyjne. Jest to zależność
silna. (Vk=0,31)
Część respondentów przyznała, że wyjeżdża specjalnie na mecze swojej drużyny. Byliśmy
więc ciekawi, czy w takich sytuacjach rodzina kibica jest gotowa mu towarzyszyć.
Tabela nr 2. Czy rodzina towarzyszy Panu/Pani , gdy wyjeżdża Pan/Pani na mecze?
liczebność częstość %
Nie, nie jeździ ze mną na
61 70
mecze
Tak, czasami towarzyszy w
15 17
wyjazdach
4 5
Tak, często wyjeżdża na mecze
Tak, zawsze towarzyszy w
7 8
wyjazdach
36

26. Zdecydowana większość respondentów, bo aż 70% przyznaje, że rodzina nie jeździ razem z
nimi na mecze do innych miast. Tylko 8% deklaruje, że najbliżsi zawsze towarzyszą im w
takich podróżach. Może to być związane z akceptacją kibicowania członka rodziny, ale przy
jednoczesnym braku zainteresowania i zaangażowania w jego „pasję” lub, jak było
wspomniane wcześniej, może wiązać się z kosztami takiego wyjazdu całą rodziną.
Kibicom piłkarskim rzadziej towarzyszy rodzina podczas wyjazdu na mecze, niż kibicom
siatkarskim. Siatkarze znacznie częściej wyjeżdżają na mecze razem z rodziną. Jest to silna
zależność. (Vk=0,30)
Interesowało nas również jak kobiety i mężczyźni podchodzą do kwestii zabierania rodziny na
mecze wyjazdowe. Z badań wynika, że zarówno mężczyźni jak i kobiety w większości
wyrażają się negatywnie o zabieraniu rodziny ma mecze wyjazdowe. Połowie kobiet i ponad
¾ mężczyzn rodziny nie towarzyszą na meczach w innych miastach. Zaledwie 3 kobiety i 4
mężczyzn deklaruje, że wyjeżdżają na mecze wspólnie z rodzinami. Jednak kobiety częściej
niż mężczyźni zabierają rodziny na mecze wyjazdowe. Jest to zależność dość silna VK- 0,26.
Wielu respondentów deklarowało, że ogląda transmisje meczy w telewizji. Ciekawe dla nas
było kiedy je oglądają i czy są one ważniejsze od innych obowiązków.
Tabela nr 3 Tytuł: Czy ogląda Pan/ Pani mecze swojej drużyny w telewizji?
liczebność częstość %
Tak, oglądam każdą transmisję meczy 27 19
mojej drużyny
71 51
Tak, oglądam większość transmisji
Tak, oglądam niektóre transmisje, jeśli 32 23
nie kolidują z innymi obowiązkami
Nie, nie oglądam transmisji meczy
10 7
mojej drużyny
7% tak,oglądam każdą transmisję
meczy mojej drużyny
19%
tak,oglądam większość transmisji
23%
tak,oglądam niektóre
transmisje,jeśli nie kolidują z
51% innymi obowiązkami
nie,nie oglądam transmisji meczy
mojej drużyny
Rys.32
37

27. Połowa badanych kibiców deklaruje, że ogląda nie wszystkie, ale większość transmisji meczy
swojej drużyny, natomiast około 20% wskazuje, że ogląda zawsze każdy mecz w telewizji
oraz ogląda transmisje, pod warunkiem, że nie koliduje z innymi obowiązkami. Z takiego
rozkładu odpowiedzi można podejrzewać, że nie duża liczba kibiców stawia mecz swojej
drużyny ponad wszystkie inne obowiązki.
Zdecydowana większość kibiców siatkarskich częściej ogląda transmisje meczy w telewizji niż
kibice piłkarscy. (VK=0,26)
Tabela nr 4 Gdy Pana/Pani drużyna gra ważny mecz, a Pan/Pani w tym czasie musi być w pracy/szkole, to:
liczebność częstość %
Idę na mecz bez względu na
16 12
wszystko
Idę na mecz, jeśli uda mi się
79 58
zwolnić ze szkoły/pracy
Nie idę na mecz, uważam, że
41 30
obowiązki są ważniejsze
Rys. 33
12% idę na mecz bez względu na wszystko
30%
idę na mecz,jeśli uda mi się zwolnić ze
szkoły/pracy
nie idę na mecz,bo uważam,że obowiązki są
58% ważniejsze
Rozkład odpowiedzi na to pytanie potwierdza przypuszczenie z pytania wcześniejszego.
Prawie 60% respondentów twierdzi, że idzie na mecz pod warunkiem, że uda im się zwolnić z
pracy lub szkoły, a 30% badanych kibiców deklaruje, że jeśli ma pewne obowiązki, nawet nie
próbuje ich pominąć i rezygnuje z meczu. Kibicowanie jest więc rodzajem hobby, którym
zajmują się w wolnym czasie, odskocznią od codzienności.
Kolejnym zagadnieniem jakim się zajęliśmy w naszym badaniu, była przynależność do klubu
kibica. Dlaczego kibice się do niego zapisują, z kim i jakie czerpią z tego korzyści?
Tabela nr 5 Przynależność do klubu kibica
liczebność częstość
tak 30 21%
nie 110 79%
38

28. Zdecydowana większość respondentów – prawie 80% nie należy do klubu kibica. Być może
jest to związane z faktem, że przynależność do takiego klubu kojarzona jest z dodatkowymi
obowiązkami,
a kibicowanie ma być właśnie sposobem na ucieczkę od codziennych obowiązków i pracy.
Być może nie wszyscy kibice zdają sobie sprawę z korzyści płynących z przynależności do
klubu.
Tabela nr 6 Droga do klubu kibica
liczebność
Z własnej inicjatywy 10
Razem z kolegą/ koleżanką 14
Z kimś z rodziny 2
Byłem na meczu i to mnie 3
zachęciło
Prawie połowa zapisanych (14 osób) do klubu kibica respondentów twierdzi, że zapisała się
tam razem z kolegą lub koleżanką. Na drugim miejscu uplasowała się własna inicjatywa.
Najrzadziej zapisanie się do klubu było wynikiem namowy kogoś z rodziny.
Rys. 34 Korzyści płynące z przynależności do klubu kibica
1- Czuję, że jestem oddanym kibicem – 50%
2- Mam poczucie przynależności do grupy kibiców – 57 %
3- Mam zniżki na bilety – 57%
4- Mam pierwszeństwo do zakupu biletów na mecze wyjazdowe – 43%
5- Mogę uczestniczyć w tworzeniu oprawy meczu – 43%
6- Mam poczucie wypełnienia zadania wszystkich kibiców – 13%
7- Szacunek innych kibiców – 20%
8- Zapewnia dodatkowe rozrywki – 20%
39

29. Respondenci wybierali najczęściej dwie korzyści, jakie widzą z przynależności do klubu kibica
– poczucie przynależności do grupy kibiców i możliwość otrzymania zniżki na bilety.
Najrzadziej respondenci wskazywali na poczucie wypełniania zadania wszystkich kibiców i
szacunek innych kibiców.
Następną ważną kwestią, którą poruszyliśmy w badaniu, było nastawienie do kibiców innych
drużyn. Ciekawi byliśmy jakie są powody ewentualnego negatywnego nastawienia i czy
respondenci uważają, że istnieje możliwość zjednoczenia się wszystkich kibiców bez względu
na to, jakiej drużynie kibicują.
Tabela nr 7 Nastawienie do kibiców drużyny konkurującej
liczebność częstość
Mam o nich bardzo złe zdanie, 10 7%
żywię nienawiść do nich
Kiedy widzę kibica innej drużyny 5 4%
robię się agresywny
Są mi obojętni 60 43 %
Nie mam im nic do zarzucenia, 38 27%
jeśli oni mnie nie prowokują
Popieram ich 6 4%
Utrzymuję koleżeńskie stosunki z 19 14 %
nimi
7%
4%
mam i nich bardzo złe zdanie,żywię
4% 14% nienawiść do nich
kiedy widzę kibica innej drużyny robię
się agresywny
są mi obojętni
27% 44% nie mam im nic do zarzucenia,jeśli oni
mnie nie prowokują
popieram ich
utrzymuję koleżeńskie stosunki z nimi
Rys. 35
Jeśli chodzi o nastawienie do kibiców innych drużyn, to prawie połowa respondentów
deklarowała, że mają do nich nastawienie neutralne w ogóle (43%) lub do momentu, gdy nie są
przez nich prowokowani (28%). Tylko około 10% kibiców przyznaje, że ma negatywny
stosunek do kibiców przeciwnych drużyn i zdarza się, że są w stosunku do nich agresywni.
Obraz, jaki daje taki rozkład odpowiedzi, jest sprzeczny z ogólnie przyjętą opinią o agresji i
nienawiści większości kibiców do swoich „przeciwników”.
40

30. Istotne z punktu widzenia badań było określenie stosunku kobiet i mężczyzn do kibiców
drużyny konkurencyjnej. Zarówno kobiety jak i mężczyźni w większości wyrażają obojętny
stosunek do tych kibiców. Około 1/3 mężczyzn uważa, że nie mają im nic do zarzucenia jeśli
oni ich nie prowokują. zaledwie 2 kobiety i 13 mężczyzn wyraża się negatywnie o kibicach
przeciwnej drużyny.
Wynika z tego, że mężczyźni częściej wyrażają negatywny stosunek do kibiców drużyny
przeciwnej. Jest to zależność przeciętna VK wynosi 0,26.
Rys. 36 Powody antypatii do kibiców innej drużyny
100
80
60
tak
40 nie
20
0
1 2 3 4 5
1) Ponieważ kibicują przeciwnej drużynie z tego samego miasta/regionu – 73,3%
2) Tak się przyjęło, że nasze drużyny się nie lubią – 60%
3) Jest to grupa z innego miasta, którego nie lubimy – 33,3%
4) Czuję niechęć do konkretnych osób w tej grupie i dlatego nie lubię całej grupy – 6,7%
5) Inne powody (jakie?) – 0%
Powody, dla których niektórzy kibice czują nienawiść i antypatię do innych kibiców są dosyć
stereotypowe. Najczęściej respondenci wskazywali fakt, że przyjęte już jest, iż te konkretne
drużyny się nie lubią oraz fakt, że są to kibice z innej drużyny z tego samego miasta lub
regionu. Tylko około 5% badanych kibiców wybrało niechęć do konkretnych osób w danej
grupie.
Tabela nr 8 Czy da się zjednoczyć kibiców przeciwnych drużyn
liczebność częstość
Tak 63 45%
nie 77 55%
Potwierdza się ogólnie przyjęta opinia, że istnieje pewna niechęć do kibiców przeciwnych
drużyn, na tyle silna, by nie widzieli oni możliwości zjednoczenia się w jakikolwiek sposób.
Ponad połowa respondentów twierdzi, że nie da się zjednoczyć kibiców przeciwnych drużyn.
41

31. Rys. 37 Sposoby zjednoczenia się kibiców przeciwnych drużyn.
1) Organizowanie imprez sportowych dla kibiców – 54,0%
2) Prośba zawodników obu drużyn skierowana do kibiców – 34,9%
3) Zbieranie pieniędzy na jakiś cel dobroczynny – 42,9%
4) Reportaże telewizyjne o życiu codziennym kibiców przeciwnych drużyn (żeby zobaczyli, że nie
różnią się od siebie) – 15,9%
5) Budowa wspólnego obiektu (np. stadionu) – 46,0%
6) Inne sposoby (jakie?)- 6,9%
Respondenci, którzy wskazali możliwość zjednoczenia się kibiców przeciwnych drużyn
twierdzili w większości – 55%, że najlepszym na to sposobem może być organizowanie
wspólnych imprez sportowych dla kibiców. Innymi często wskazywanymi metodami, (46%),
była budowa wspólnego obiektu i zbieranie pieniędzy na cel dobroczynny (43%).
Kibice siatkarscy i piłkarscy inaczej odnoszą się do możliwości zjednoczenia się z kibicami
przeciwnej drużyny. Większość siatkarze przewiduje możliwość bratania się z innymi
drużynami. Inaczej do tej kwestii podchodzą piłkarze. Ponad 70% z nich nie przewiduje
możliwości zjednoczenia się z kibicami innych drużyn. Wynika z tego, że kibice siatkarscy są
bardziej otwarci i pozytywnie nastawieni na bratanie się z przeciwnymi drużynami. Uważają
oni, że najlepszym sposobem połączenia drużyn jest organizacja wspólnych imprez
sportowych dla kibiców. Elementem spajającym drużyny, zgodnie z opiniami piłkarskimi,
byłoby wybudowanie wspólnego obiektu np. stadionu (VK 0,37- jest to zależność bardzo
silna).
Kobiety i mężczyźni nie mają wspólnego zdania co do możliwości zjednoczenia się z kibicami
przeciwnej drużyny. Ponad 60% respondentów płci żeńskiej wierzy, że jest to możliwe. Tego
zdania nie podzielają mężczyźni którzy w większości nie widzą możliwości zjednoczenia z
przeciwnikami.
Najlepszym sposobem zjednoczenia drużyn kibice uznali wspólne zbieranie pieniędzy na jakiś
cel dobroczynny. Jest to zależność przeciętna VK wynosi 0,22.
42

32. VI. CECHY I ZASADY KIBICÓW
Typowy kibic siatkówki
Według większości kibiców typowy kibic siatkówki to młody mężczyzna, który jest dobrze
wykształcony, spokojny, lojalny wobec swojej drużyny, skłonny do poświęceń dla niej,
rozsądny i spontaniczny.
Fani piłki nożnej delikatnie skłaniają się ku zdaniu, że kibice siatkówki są skłonni do
poświęceń dla swojej drużyny. Fani siatkówki twierdzą to o sobie zdecydowanie, tylko 10 na
66 respondentów wybrało odpowiedź na skali po stronie, że nie są skłonni. Zależność jest
silna, V Kramera wynosi 0,37.
Na pytanie, czy kibice siatkówki są spontaniczni, czy uporządkowani zdanie pośród kibiców
piłkarskich zdanie jest wypośrodkowane z minimalną przewagą odpowiedzi, że
uporządkowani. Wśród fanów siatkówki wyraźnie częściej padały odpowiedzi, że są
spontaniczni. Siła zależności jest tu dość silna, V Kramer równa się 0,30.
Typowy kibic piłki nożnej
Większość kibiców uważa, że typowy kibic piłki nożnej to mężczyzna, który jest młody, słabo
wykształcony, agresywny, lojalny wobec drużyny, skłonny do poświęceń dla niej, porywczy i
spontaniczny.
W pytaniu o agresywność kibiców piłki nożnej 48% badanych skłania się ku ocenie, że są
agresywni, a zdanie 34% jest wypośrodkowane. Fani piłki nożnej oceniają się nieco łagodniej.
Występuje tu dość silna zależność, V Kramera wynosi 0,27.
Zastanawialiśmy się, czy kibic powinien charakteryzować się określonymi cechami oraz czy
powinien postępować w jakiś szczególny dla kibiców sposób.
Badani byli dość zgodni: najważniejsza jest lojalność wobec drużyny, którą się wspiera! (95%)
43

33. Rys. 38 Najważniejsze cechy kibica (dane w procentach)
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Kolejne, ważne dla respondentów cechy to: emocjonalne zaangażowanie(91%), obecność na
meczach(85%), honor(84%) i lojalność wobec innych kibiców tej samej drużyny(72%).
26% przebadanych uważa, że ważną cechą kibica jest wrogość wobec drużyn przeciwnych,
przy czym częściej na tą cechę wskazywali kibice piłki nożnej (39%, a tylko 11% kibiców
siatkówki; V Kramera 0,33, zależność jest silna).
100%
Czym powinien kierować się kibic?
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
honor
inne
przeciwnej i ich kibiców
dobro drużyny ponad
prestiżu, szacunku innych
każdy postępuje inaczej
chęć obrażenia drużyny
chęć zrobienia dobrego
chęć wsoierania swojej
widowiska na meczach
nie ma takich zasad -
dobro własne
chęć zdobywania
drużyny
kibiców
Rys. 39
Większość respondentów deklarowała, że kibic powinien kierować się przede wszystkim
chęcią wspierania swojej drużyny 89%, następnie chęcią zrobienia dobrego widowiska na
meczach 65% oraz honorem 48%. Pojawiły się też głosy, że kibic powinien kierować się
również dobrem drużyny ponad dobro własne 25% oraz chęcią zdobywania prestiżu, szacunku
44

34. innych kibiców - 20%. Zaledwie 6% zadeklarowało, że nie ma takich zasad – każdy postępuje
inaczej, 6% chęcią obrażenia drużyny przeciwnej i ich kibiców, a 4% wybrało odpowiedź inne.
Warto też wspomnieć, że kibice piłkarscy dwukrotnie częściej niż kibice siatkarscy
wskazywali honor, jako zasadę, którą powinien kierować się kibic (63% kibiców piłkarskich
przy 31% kibiców siatkarskich wskazywało honor jako jedną z głównych zasad) [VK=0,32,
zależność jest silna]
Zastanawialiśmy się także, czy badani byliby w stanie zrezygnować z kibicowania.
Rys. 40 Czy mógłbyś zrezygnować z kibicowania? (dane w %)
50%
40%
30%
20%
10%
0%
TAK RACZEJ RACZEJ NIE
TAK NIE
Większość respondentów, bo aż 42% deklarowała, że nie byłaby w stanie zrezygnować z
kibicowania, 32% respondentów raczej nie dopuszcza takiej możliwości, 19% badanych
stwierdziło, że raczej byłoby w stanie zrezygnować, 7% odpowiedziało, że kibicowanie nie jest
dla nich tak ważne i byliby w stanie zrezygnować z tego rodzaju rozrywki.
Ku naszemu zdziwieniu, kibice piłkarscy nieco częściej twierdzili, że byliby w stanie
zrezygnować z kibicowania (30% kibiców piłkarskich przy 22% kibiców siatkarskich, którzy
także dopuszczali rezygnację z tej pasji). [VK=0,21, zależność jest przeciętna]
Skoro 26% kibiców przyznaje, że byliby w stanie zrezygnować z kibicowania, jakie sytuacje
by ich do tego zmusiły?
W jakiej sytuacji zrezygnowałbyś z kibicowania?
30
20
10
0
dla partnera/partnerki
dla swoich dzieci
dla własnego dobra
z powodu choroby w
gdyby poprosiła mnie
z powodu pracy
rodzinie
rodzina
Rys. 41
45

35. Najwięcej osób (22) zrezygnowałoby z powodu choroby w rodzinie, 20 osób zrezygnowałoby
dla swoich dzieci, 18 osób dla partnera, 16 osób z powodu pracy, 14 osób dla własnego dobra i
najmniej bo 10 osób na prośbę rodziny.
46

36. VII. CO JESTEŚ W STANIE ZROBIĆ DLA KLUBU?
Chcieliśmy także dociec, na ile poważnie traktują badani swoje kibicowanie. Czy są w
stanie poświęcić wszystko dla ulubionego klubu, czy może rodzina, praca oraz inne obowiązki
są ważniejsze? Interesowało nas również zdanie najbliższego otoczenia (rodzina, partner,
przyjaciele) respondentów na temat ich pasji.
Rys. 42 Jaki jest stosunek Twojej najbliższej rodziny do Twojej pasji?
100%
90%
80%
70%
Zabrania mi kibicować
60%
50%
47% Jest przeciwna mojemu
kibicowaniu
40% Nie przeszkadza jej moje
kibicowanie
30% 22%22%
Współkibicuje ze mną,ale
20%
nie chodzi na mecze
6% 2%
10% 1% Współkibicuje ze mną
0%
Inne
Ciekawa jest również zależność między typem kibica a tolerancją jego najbliższego otoczenia.
Pytając o stosunek najbliższej rodziny do kibicowania, wykazaliśmy, iż w przypadku kibiców
siatkówki (46%) rodzinie nie przeszkadza kibicowanie, a 54% rodzina kibicuje razem z
badanymi. W przypadku kibiców piłki nożnej pojawiły się głosy, gdzie rodzina sprzeciwia się
kibicowaniu respondenta (VK=0,32).
Bardzo istotne dla naszego badania było sprawdzenie, co daje ludziom kibicowanie, dlaczego
to robią. Daliśmy badanym 10 możliwości do wyboru, które powstały w oparciu o lektury, a
także wnioski z badania psychologicznego prowadzonego przez D. Wanna9.
Respondenci wskazywali najczęściej następujące powody:
A. Rozrywkę aż 88% respondentów wybrało tę odpowiedź
B. Różnorodne emocje - 70%
C. Okazję do spędzania czasu ze znajomymi -64%
D. Dumę z wygranej mojej drużyny-70%
9
http://en.wikipedia.org/wiki/Fan_%28person%29#Fan_psychology, dostęp: kwiecień 2009;
47

37. W najmniejszym stopniu zgodzono się, że kibicowanie stanowi sens życia (8%) oraz styl życia
(17%). Dla 42% fanów kibicowanie pozwala na „ucieczkę od codzienności”, a dla ponad
połowy to okazja do „podziwiania umiejętności sportowców” (56%). Jest to też „okazja ku
temu, aby zintegrować się z innymi kibicami” (44%), a także nawiązać nowe znajomości
(39%)
Rys. 43 Co daje Ci kibicowanie?
ROZRYWKA 88%
RÓŻNORODNE EMOCJE 70%
DUMA Z WYGANEJ MOJEJ DRUŻYNY 70%
OKAZJA DO SPĘDZANIA CZASU ZE ZNAJOMYMI 64%
MOŻLIWOŚĆ PODZIWIANIA UMIEJĘTNOŚCI SPORTOWCÓW 56%
INTEGRACJA Z INNYMI KIBICAMI 44%
UCIECZKA OD CODZIENNOŚCI 42%
MOŻLIWOŚĆ NAWIĄZANIA NOWYCH ZNAJOMOŚCI 39%
STYL ŻYCIA 17%
SENS ŻYCIA 8%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Kolejną istotną rzeczą, która nas zaciekawiła było to, jak kibice postrzegają mecze swej
drużyny pod względem bezpieczeństwa. Najwięcej osób, bo aż 68% odpowiedziało, że „czuje
się bezpiecznie, nic mi tu nie zagraża”
Tabela nr 9 Poczucie bezpieczeństwa
Liczba osób Procent
1-Czuję się bezpiecznie, nic mi tam nie zagraża 93 67,4
2-Czuję się raczej bezpiecznie, choć czasem
31 22,5
obawiam się ,że może wywiązać się bójka
3-Nie czuję się zbyt bezpiecznie, chociaż nigdy nie
10 7,2
przydarzyło mi się nic złego
4-Obawiam się o swoje bezpieczeństwo, kibice
4 2,9
potrafią być agresywni
Ogółem 138 100,0
48

38. Rys. 44
Czuję się
100% bezpiecznie
90%
80%
Czuję się
70%
67% bezpiecznie,choć
60% czasem się obawiam
wywiązania bójki
50%
Nie czuję się zbyt
40%
bezpiecznie
30%
20%
23%
Obawiam się o swoje
10%
7% bezpieczeństwo
0%
3%
Tabela nr 10 Fani siatkówki i piłki nożnej a poczucie bezpieczeństwa
Jak Pan/Pani ocenia bezpieczeństwo podczas meczu Pana/Pani drużyny?
1-Czuję się 2-Czuję się 3- Nie czuję się 4--Obawiam się o
bezpiecznie, nic mi bezpiecznie, choć zbyt bezpiecznie, swoje
tam nie zagraża czasem obawiam chociaż nigdy nie bezpieczeństwo,
się, że może przydarzyło mi się kibice potrafią być
wywiązać się jakaś nic złego agresywni
bójka
Typ 1-Kibic piłkarski 47,2% 36,1% 12,5% 4,2%
kibica
2-Kibic siatkarski 89,4% 7,6% 1,5% 1,5%
Zauważyliśmy, że poczucie bezpieczeństwa różni się wśród kibiców siatkówki i piłki nożnej.
Ci pierwsi czują się zdecydowanie bardziej bezpieczni podczas dopingowania swoich drużyn
niż ci drudzy.
Badani przez nas kibice rzadko przyznają się do udziału w bójkach. Ogółem aż 85% badanych
respondentów twierdzi, że nigdy nie brało udziału w bójkach a jedyne 15% odpowiedziało
twierdząco na to pytanie. Częściej jednak ma to miejsce wśród kibiców piłkarskich (14%) niż
siatkarskich (1%). V Kramera wynosi 0,37 co oznacza bardzo silną zależność między
zmiennymi.
49

39. Respondenci, którzy przyznali się do udziału w bójkach najczęściej odpowiadali, że był to
jednorazowy incydent (45%, 9 osób). Drugą najczęściej wybieraną odpowiedzią było 2-5 razy
(40%, 8 osób). Rzadko wśród badanych padała odpowiedź 6-10 razy (15%, 3 osoby).
Tabela nr 11 Ile razy badani brali udział w bójkach?
Liczba
osób Procent
9 45,0
1 Był to jednorazowy incydent
8 40,0
2. 2-5 razy
3 15,0
3. 6-10 razy
20 100,0
Ogółem
Zapytaliśmy także tych respondentów, co robili podczas takiej bójki. Odpowiadali najczęściej,
że bronili się przed atakami (15 osób). Drugą wybieraną odpowiedzią było to, że atakowali
kibiców drużyny przeciwnej (13 osób ). Ponadto przyznawali się do takich aktów chuligaństwa
jak: niszczenie różnych przedmiotów na drodze (3 osoby), demolowanie autobusów/
przystanków (3 osoby), atakowanie policji/ służb porządkowych (2 osoby) oraz niszczenie
sprzętu na stadionie (2 osoby).
Ośmiu kibiców, którzy brali udział w bójkach, potwierdziło, że podczas bójki byli oni pod
wpływem używek.
Pytaliśmy naszych respondentów o to, pod wpływem jakich używek byli podczas bójki.
Spośród ośmiorga respondentów, którzy przyznali się do wzięcia udziału w bójce, wszyscy
byli pod wpływem alkoholu.
Chcieliśmy się dowiedzieć także, co badani rozumieją przez „ustawkę”. Zaproponowaliśmy im
najpierw własną definicję:
„Ustawka – patologiczne zjawisko społeczne polegające na z góry umówionej bijatyce
dwóch grup ludzi deklarujących przynależność do zwaśnionych grup kibicowskich.”
Otrzymaliśmy następujące odpowiedzi: ponad 87% respondentów zgodziło się z tą definicją,
12% uznało, że rozumieją „ustawkę” inaczej.
Czy zgadza się Pan/Pani z definicją "ustawki"
Zecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Rys. 45
50

40. Zauważyliśmy, że kibice piłkarscy (21,9%) częściej niż siatkarscy (1,5%) nie zgadzają się z
definicją „ustawki”. (V Kramera wynosi 0,32, co oznacza silną zależność pomiędzy
zmiennymi)
Zapytaliśmy wobec tego, czym dla osób, które się nie zgadzają z naszą definicją, są „ustawki”?
Odpowiedzi respondentów były bardzo różne. Dla części respondentów był to pretekst do
wyładowania emocji, energii. Część badanych utożsamiała pojęcie z przyjemną formą
spędzania wolnego czasu. Przeważa odpowiedź, że nie jest to zjawisko patologiczne
Zastanawialiśmy się, dlaczego kibice biorą udział w „ustawkach”?
Tabela nr 12 Dlaczego kibice biorą udział w „ustawkach”?
Powód Dane w % Dane w liczbach
Rozładowanie emocji 36,3 49
Forma rozrywki 19,3 26
Zdobycie uznania 14,1 19
Oddanie klubowi 13,3 18
Ograniczenie umysłowe 13,3 18
Chęć sprawdzenia swoich możliwości 11,9 16
Niechęć do kibiców drużyny 8,1 11
przeciwnej
Inne odpowiedzi 9,2 12
Wśród respondentów przeważało przekonanie o chęci wyładowania nagromadzonej energii.
Na drugim miejscu wymieniona została rozrywka. Wobec tego bijatyka traktowana jest jako
przyjemna forma spędzania czasu. Na samym końcu znajduje się wrogość wobec kibiców
drużyny przeciwnej.
Nasi respondenci zauważyli również inne powody takie jak złe wzorce i wpływ środowiska, w
którym kibice się wychowali. Oczywiście miejsce w którym się wychowujemy, ma ogromny
wpływ na nasze życie. Jednak mała liczba tego typu odpowiedzi sugeruje, że kibic biorący
udział w „ustawkach”, nie wychowywał się w warunkach patologicznych. Wśród innych
odpowiedzi pojawiają się: „Bo zależy im na bijatyce, nie na wynikach meczu” czy „Aby nie
było burd na stadionach”, „Chcą wzbudzić strach na osiedlu”. Wskazuje to na chęć walki dla
niej samej, a nie bycie prawdziwym kibicem.
Jaki widzą kibiców inni ludzie? Jak przedstawiają kibiców media? Zapytaliśmy
badanych o to, jaki wizerunek mają poszczególne grupy kibiców.
Według naszych respondentów media zdecydowanie negatywnie przedstawiają kibiców
piłkarskich, aż 86% badanych skłaniało się ku negatywnemu wizerunkowi kibiców
kreowanego przez media.
Diametralnie różna sytuacja miała miejsce, gdy pytaliśmy respondentów o to, jak media
przedstawiają kibiców siatkarskich. Wynik oznaczający pozytywne odczucie naszych
51

41. badanych w kontekście wizerunku siatkarskich kibiców w mediach, przerósł nasze
oczekiwania, gdyż wyniósł 98%.
Dzieląc respondentów na grupy kibiców piłkarskich i siatkarskich wyniki prezentują się dość
podobnie. 81% kibiców piłkarskich z grona przebadanych przez nas, uważa, iż media
negatywnie prezentują kibiców piłkarskich i ich działalność. Kibice siatkarscy w większym
stopniu są przekonani o negatywnym wydźwięku medialnych relacji z działalności kibiców
piłkarskich. 93% z pośród naszych respondentów jest przekonanych o negatywnym wizerunku
piłkarskich kibiców w mediach. (VK=0,22,zależność przeciętna)
Rys. 46
Z naszego badania wywnioskować można, iż kibice piłkarscy w naszym kraju postrzegani są
raczej negatywnie. Prawie 82% pytanych kibiców uważa, że większość społeczeństwa patrzy
na kibiców piłkarskich nieprzychylnym okiem.
Bardzo podobne wyniki ukazuje tabela korelacyjna uwzględniająca rozgraniczenie kibiców na
siatkarskich i piłkarskich. Pośród kibiców piłkarskich 80% z nich uważa, iż są negatywnie
postrzegani w społeczeństwie. Siatkarscy kibice również są zdania, że kibice piłkarscy nie
mają dobrej opinii wśród ludzi (83%). Współczynnik V Kramera wynosi 0,24, jest to zależność
przeciętna, co świadczy o tym, że dyscyplina jaką interesują się poszczególni respondenci
wpływa w niewielkim stopniu na ocenę tego jak postrzegani są kibice piłkarscy.
Zupełnie inaczej postrzega się w naszym kraju kibiców chodzących na mecze siatkówki.
Według ogólnych danych, jakie zebraliśmy podczas badania, kibice siatkarscy cieszą się duża
akceptacją społeczną i większość odpowiedzi udzielanych przez naszych respondentów miała
taką właśnie charakterystykę. Odpowiedzi pozytywnie przedstawiające kibiców siatkówki
stanowiły 86% ogółu udzielonych odpowiedzi.
52

42. Rys. 47
1)pozytywne
2) raczej pozytywne
3)neutralne
4)negatywne
5)raczej negatywne
Analiza przyczyn negatywnych opinii będzie dotyczyć tylko kibiców piłkarskich, gdyż
odpowiedzi wskazujące na negatywne postrzeganie przez ludzi kibiców siatkarskich
praktycznie nie wystąpiły w naszym badaniu. Według respondentów przyczynami takiego
stanu rzeczy są przede wszystkim chuligańskie wybryki części kibiców (82%), respondenci
odpowiadali również, iż negatywną opinię wśród ludzi propagują media (39%), a także że jest
to powszechna opinia (39%), tudzież stereotyp (41%). Jako mniej znaczącą przyczynę
negatywnego postrzegania kibiców piłkarskich przez ludzi nasi respondenci wskazywali
niewiedzę na temat prawdziwych realiów meczów piłkarskich (24%).
Kibice piłkarscy i siatkarscy mają jednak różne zdanie, co jest powodem złego wizerunku
kibiców piłkarskich. Dokładnie 4 razy częściej kibice piłkarscy jako przyczynę złej otoczki
wśród kibiców wskazują na brak odpowiedniej wiedzy wśród przeciętnych ludzi jak owe
mecze piłkarskie wyglądają. Współczynnik V Kramera wynosi 0,32, wskazuje to na silną
zależność między odpowiedzią na to pytanie a tym, jakim kibicem był respondent, siatkówki
czy piłki nożnej.
Respondenci będący kibicami piłkarskimi zdecydowanie częściej obarczają winą media za zły
wizerunek tej grupy w społeczeństwie kibice siatkarscy w mniejszym stopniu zrzucają winę za
złą opinię o kibicach piłkarskich na barki prasy, radia czy telewizji. Współczynnik V Kramera
wynosi 0,21, jest to zależność przeciętna, jednak pokazuje pewne zróżnicowanie w
odpowiedziach ze względu na kibicowską przynależność do ulubionej dyscypliny sportowej.
53

43. Rys. 48
54

44. VIII. PODSUMOWANIE
Kim zatem są kibice? Co ich charakteryzuje? Nasi kibice – respondenci okazali się być
przede wszystkim bardzo zróżnicowani! Na pewno nie są to także kibice fanatycy…
Warto podkreślić, że:
1. Zdecydowana większość kibiców posiada znajomych wśród społeczności kibiców (96%).
Zaledwie 4% kibiców nie posiada znajomych z tej grupy. Jednak także zdecydowana
większość kibiców - 80%, na pytanie o to, z kim spędza wolny czaswskazała kibiców tej samej
drużyny, znajomych z pracy, szkoły oraz podwórka. 16% badanych stwierdziło, że nie spędza
wolnego czasu z innymi kibicami a kontakt ma z nimi tylko podczas meczu.
Kibice mają znajomych wśród kibiców, ale nie ograniczają się tylko do spędzania wolnego
czasu wyłącznie z nimi.
2. Prawie 60% respondentów twierdzi, że idzie na mecz pod warunkiem, że uda im się zwolnić
z pracy lub szkoły, a 30% badanych kibiców deklaruje, że jeśli ma pewne obowiązki, nawet
nie próbuje ich pominąć i rezygnuje z meczu. Kibicowanie jest więc rodzajem hobby, którym
zajmują się w wolnym czasie, odskocznią od codzienności.
Pomimo powszechnej opinii o ogromnym zaangażowaniu kibiców w swoją pasję, nasi badani
nie okazali się takimi fanatykami. Priorytetem są dla nich obowiązki życia codziennego, a nie
mecz ulubionej drużyny.
3. Przebadani przez nas kibice piłkarscy byli kibicami dłużej niż respondenci interesujący się
siatkówką. Najczęstszą odpowiedzią wśród kibiców piłki nożnej była odpowiedź 11 i więcej
lat (43% piłkarzy zaznaczyło tę odpowiedź, a tylko 1% kibiców siatkówki).
4. Byliśmy zainteresowani tym, co lub kto spowodował, że respondent zaczął kibicować.
Najczęściej zaznaczane odpowiedzi to „znajomi” (44%) i „ktoś z rodziny” (40%).
5. Można też zauważyć, że wskazywane powody różnią się wśród kibiców siatkówki i piłki
nożnej. Ci drudzy wskazywali niemal dwukrotnie częściej (52% przy 28% fanów siatkówki),
że to ktoś z rodziny wpłynął na to, że zostali kibicami. Kibice siatkówki z kolei częściej byli
zachęcani przez relacje w mediach. Tylko 3% kibiców piłki nożnej i 25% kibiców siatkówki
wskazało na ten powód zainteresowania się ulubioną dyscypliną.
55

45. 6. Najczęściej wskazywanymi powodami kibicowania danej drużynie są: respondenci
mieszkają w mieście, w którym kibicuje się tej drużynie (43%), taki sam odsetek wskazań
otrzymała odpowiedź, że jest to wpływ znajomych. Sukcesy drużyny, również pomagają jej w
zdobyciu fanów (31% respondentów). Dzielnica, w której się mieszka (27%) jak i rodzinna
tradycja (21%) są jednymi z ostatnich powodów, które wskazywali badani kibice.
Kibice piłki nożnej częściej wskazują na dzielnicę, w której mieszkają jako powód kibicowania
danej drużynie (52% przy jedynie 4% kibiców siatkówki). Wygląda na to, że kibicowanie
drużynie piłkarskiej jest bardziej związane z określonym miejscem, niż kibicowanie drużynie
siatkarskiej.
Kibice piłki nożnej częściej wskazywali także, że ich kibicowanie to rodzinna tradycja (33%
kibiców piłkarskich oraz 9% kibiców siatkarskich).
Kibice siatkarscy częściej niż kibice piłki nożnej skłaniali się do kibicowania swojej ulubionej
drużynie, ponieważ odnosi ona sukcesy (46% fanów siatkówki przy 18% fanów piłki nożnej).
7. 78% respondentów znało rok założenia swojego klubu, przy czym okazuje się, że kibice
Widzewa (96%) częściej znali powstania swojej drużyny niż kibice ŁKS-u (59%). Kibice na
ogół wykazywali się dobrą wiedzą o klubie. Ponad 90% respondentów potrafiło podać
nazwisko trenera ulubionego klubu, wymienić kilku zawodników oraz pochwalić się
największymi sukcesami ich ulubieńców.
8. Kibice podczas meczu najczęściej klaszczą, tak zachowuje się prawie 85% respondentów.
Kibice lubią także śpiewać podczas meczów (82% badanych). Dość często w kibicowaniu
pomagają badanym różne atrybuty (jak np. szalik) – 55% respondentów, czy trąbka – 20%
respondentów. Popularne jest także robienie „fali” (53,6% kibiców). Zaledwie 3,6% kibiców,
że podczas meczu przyjmuje pozycję bierną i nic nie robi.
9. Między kibicami siatkarskimi a kibicami piłkarskim wyraźna jest różnica w sposobie
kibicowania podczas meczy. Zdecydowana większość kibiców siatkarskich trąbi w czasie
trwania meczu. Najwięcej respondentów, bo około 65% twierdzi, że w czasie meczu korzysta z
trąbki. Tymczasem ponad 90% kibiców piłkarskich nie korzysta z takiego atrybutu.
10. Kibice siatkarscy zdecydowanie częściej niż kibice piłkarscy kibicują oglądając transmisję
meczy w telewizji. Ponad połowa kibiców siatkarskich deklaruje, że często ogląda transmisje
telewizyjne.
56