1. Mihiluze
Uribe-Kos
ta
Ikasketa m
ateriala
KULTUR
3. atala:
ONDARE
A

2. Garai bateko jostailuak eta gaur egunekoak nahiko ezberdinak dira. Lehen umeek, batzuetan
besterik ez zutelako, edozer erabiltzen zuten jostailu legez: paluak, paperezko bolak, tela zatiak…
Aitita-amamek diotenaren arabera, lehen asko olgatzen zen kalean, auzokoekin.
Tronpa punta lurrean duela ardatz baten
inguruan jirabiraka dabilen jostailua da.
Olgeten artean ostutekoak eta elkar
harrapatzekoak ditugu: erbiak eta kazeruak,
kuika eta herrenarena esaterako.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

3. Ahuntzerdara: Besteek ez ulertzeko
erabiltzen zen hizkera korapilatua
Aste Santuan ateratzen ziren karrakak.
Karraken zaratek demonioa hiltzen zuten.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

4. Txorro Morro Piko Tallo Ke
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
Tabatara
3. Atala: KULTUR

5. Takora
Bi marra lurrean marraztuta, batean zutunik
jarri eta bestean ipinitako harri zatiak
marratik ateratzeko zer edo zer jaurti.
Marrora
Alde banatara jende kopuru bera, aurpegiz
aurpegi. Beste aldera pasa behar da, aurreko
lerrokoek harrapatu barik.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

6. ZOTZ-ERREMENTARIA
Bazen Urduliz inguruan zotzerrementaria esaten zioten
errementaria. Ba al dakizue nondik
datorren goitizena? Bada, berak
jarritako ferrak jausi egiten omen
ziren, eta iltzeen ordez zotzak
jartzen ez ote zituen susmoa zuen
jendeak. Halaxe geratu zen ba, zotzerrementari goitizenaz!
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

7. JUAN ANTSONEKOA
Urdulizko gizon indartsu indartsua zen
Antsonekoa. Antza, kolpe batez edonor
akabatzeko modukoa zen. Behin batean
herrikoek postura egin eta borrokara
behartuta, halaxe akabatu zuen bat. Beste
batean soroan beharrean zebilela, autoan
etorri zitzaizkion lagun bi itaunka:
-Badakizu Antsonekoa hemendik bizi den?
Berak etxea eskuaz altxatu eta astoa ere
narras zegoela baserria seinalatuz esan zien:
-Baserri hartan bizi da.
Auto gidaria eta laguna zurtz eginda geratu
ziren:
- Hau halakoa bada, zelakoa ote da bestea!
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

8. URIBE KOSTAKO
ARRANTZALEEN SINISKERAK
Itsasoan txistu eginez gero,
haizea erakartzen da.
Kordelak beti eguzkiaren
martxara batu behar dira.
Sasoian sasoiko arraina ez den
beste zerbait harrapatuz gero,
hurrengo egunean ez da arrainik
hartzen, zorte txarrekoa ei da.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

9. Azaroaren 11 San Martin eguna da.
Garia egun horretan erein behar da.
San Martin egunetik aurrera hasten dira
txerri-hiltzeak inguruko baserrietan. Txerria
hil ostean egiten den bazkari edo afariak,
Txarriboda du izena.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

10. Sopelako San Andres ermita
Azaroaren 30a San Andres eguna da.
Uribe Kostan San Andresen oroimenezko ermita bi daude, bata Sopelan eta bestea
Barrikan. Barrikakoa inguruko gizonen artean egin zuten. Sanandresetan mezatara
joan eta erromeria egiten zen.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

11. Gabon-gauek afarian (abenduak 24) ogi
salutadorea (ogi-kuskurra) gordetzen da
mantel azpian. Ogi salutadoreak indar
berezia du: ekaitzetatik babesten gaitu,
txakur amorratuak sendatzen ditu…
Gabon sua pizteko enborra
aurretiaz aukeratzen da eta
ezaugarri bereziak ditu. Gau
horretan zehar sua ez bada
amatatzen, urte osoko babesa
familiarentzat heriotza
saihesteko.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

12. Basaratoste edo Basabatiste inauterien
aurreko igandea da. Egun horretan
neska-mutilek ostera txikia egiten zuten
inguruko basoetara eta han txitxiburruntzia jaten zuten.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
Inauterietan mozorroa edo
muserangea janzten da.
Martitzena eta domeka izaten dira
inauterietako egun handiak eta
egun horietan tostadak jaten dira.
3. Atala: KULTUR

13. Pazko eguna udaberriko ekinozioaren
osteko lehen ilbetearen ondoko igandea da.
Egun horretarako da mokotsa, barruan
intxaurrak, arrautza edo txorizoa daukan
ogi-opila.
Asentsio eguna aldakorra da. Pazko
egunetik berrogei egunera izaten zen.
Urdulizen jai izaten zen egun hori. Oso
ezagunak dira inguruan Asentsio
eguneko idi-probak.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

14. Asentsio egunetik hiru estera
Gorpuzti eguna ospatzen da.
Gaur egun, Algortako Portu
Zaharrean ospatzen dute
Gorpuzti eguna. Prozesioa
egiten zen egun horretan eta
neska gazteek lore-orriak
jaurtitzen zituzten prozesioa
pasatu aurretik.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

15. San Juan edo Doniane ekainaren 24an izaten da.
San Juan egunean sua pizten da, parte txarrekoak uxatzeko.
San Juan bezperan lizar, lore, berakatz-buruak, arto landareak… batu eta sortatxu bat
prestatzen zen- Atean eskegitzen zen, harik eta sikatu arte. Ostean erre egin behar izaten
zen. Oraindik ere bizirik dago ohitura hori baserri askotan.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

16. San Pedro ekainaren 29a izaten da.
Sopelan ospatzen dira sanpedroak.
Uztailaren 16an Karmengo Amaren eguna
da. Armintzako eta Plentziako jaiak
ospatzen dira. Arrantzaleen jagolea da
Karmengo Ama birjina, eta egun horretan ez
da itsasontzirik ateratzen.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

17. Santa Mariñe ermitako Santa Libradari
haurdunaldi eta erditze ona eskatzen
zaio.
Santa Mariñe eguna uztailaren 20an
ospatzen da, Sopela eta Urduliz banatzen
dituen izen bereko haitzetako ermitan.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

18. Uztailaren 25a Santiago eguna da.
Paella lehiaketa egiten da Getxon.
Egun Itsasargia taldeak antolatzen
badu ere, ekimena 1956an sortu zuten
Irurena Elkarteko bazkideek. Orduan
ere txistulariek abiarazten zuten jaia.
1956ko lehen paella txapelketan 20
paella lehiatu ziren. Gaur egun ehunka
aurkezten dira.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

19. Santo Domingo (abuztuak 6)
Berangon ospatzen da.
Erromeria egoten zen, eta idiprobak Torrekolandan.
San Lorenzo eguna (abuztuak 10) Getxoko Portu
Zaharrean ospatzen da. Plaza egun garrantzitsua
izaten da.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
3. Atala: KULTUR

20. Plentziako jai nagusiak sanantolinak dira. San Antolin
irailaren 2an izaten da. Bezperan plaza egin izan da beti.
Antolintxu eta Madalentxu baserritarrei herritarrek
egindako harrerarekin hasten dira Plentziako jaiak.
Mihiluze Uribe-Kosta Ikasketa materiala
ONDAREA
Urdulizen ospatzen da Andra
Mari (irailak 8). Urdulizko
andramarietan barkileroak,
karameleroak…. Etortzen ziren.
3. Atala: KULTUR

21. Erantzuna
emanda

22. Froga: ERANTZUNA EMANDA
Galdera bakoitzaren erantzun egokia aukeratu beharko
duzue guk emango dizkizugun sei erantzunen artean.
 Punta lurrean duela ardatz baten inguruan
jirabiraka dabilen jostailua.
 Elkar harrapatzeko jolasa
 Besteek ez ulertzeko erabiltzen zen hizkera
korapilatua
 Bi marra lurrean marraztuta, batean zutunik jarri
eta bestean ipinitako harri zatiak marratik
ateratzeko zer edo zer jaurtitzen den olgeta
 Aste Santuan ateratzen zen jostailua
 Alde banatara jende kopuru bera, aurpegiz
aurpegi. Beste aldera pasa behar da, aurreko
lerrokoek harrapatu barik.
-Takora
-Mamorra
-Tronpa
-Kuika
-Ahuntzerdara
-Karraka

23. Erantzunak
Punta lurrean duela ardatz baten inguruan jirabiraka
dabilen jostailua: Tronpa
Elkar harrapatzeko jolasa: Kuika
Besteek ez ulertzeko erabiltzen zen hizkera
korapilatua: Ahuntzerdara
Bi marra lurrean marraztuta, batean zutunik jarri eta
bestean ipinitako harri zatiak marratik ateratzeko
zer edo zer jaurtitzen den olgeta: Takora
Aste Santuan ateratzen zen jostailua: Karraka
Alde banatara jende kopuru bera, aurpegiz aurpegi.
Beste aldera pasa behar da, aurreko lerrokoek
harrapatu barik: Mamorra