2. O seu territorio... O Concello de Mesía está situado no centro oeste de Galicia e ao leste da provincia da Coruña. Ten 12 parroquias: Sta. Mariña de Albixoi, Santiago de Bascoi Santiago de Boado, S. Martiño de Cabrui, S. Sebastián de Castro, Sta. María de Cumbraos, S. Mamede de Lanzá, S. Cristobo de Mesía, S. Lourenzo de Olas, S. Martiño de Visantoña, S. Salvador de Xanceda A súa situación xeográfica é latitude 43º 06’8 Norte e lonxitude de 8º 14’5 Oeste. A capital municipal é Xanceda que dista de Santiago 42 Km, 46 Km da Coruña e 16 Km de Ordes. En canto á descripción xeográfica, Mesía ten unha altitude media de 400 m sobre o nivel do mar e aínda que a uniformidade topográfica rixe o concello, a parte setentrional móstrase máis accidentada. Como cotas máis altas podemos atopar Picoi (546 m), Cova (488 m), Teixoeiras (427 m), Rozamonde (462 m) ou Montouto (542 m). O curso fluvial máis importante con respecto a caudal é o Tambre que pasa pola parroquia de Castro e os máis importantes en canto a tramos percorridos no concello son o Samo e o Maruzo que son afluentes do anterior. O Samo nace en Picoi, nos montes da Tieira, e percorre o concello pola súa parte setentrional formando ocasionalmente fronteira natural co concello de Frades. No concello son unha poboacion de 3017 habitantes, a maioria destes habitantes dedicanse ao sector primario. Con máis de 521 explotacións agropecuarias censadas, Mesía é un dos concellos da provincia de A Coruña con maior número de cabezas de gando vacún, total de bovinos 11.044. Datos período 2003 do IGE (Instituto Galego de Estatística).Tamén debemos ter en conta a calidade da arxila e do barro que se encontra no subsolo do término municipal xa que facilitou a implantación de industrias cerámicas adicadas á fabricación de tella curva e de ladrillo.A actividade económica do concello completaríase cunha serie de pequenas e medianas empresas, entre as que cabe salientar as adicadas á fabricación de mobles, estruturas metálicas, confección, elaboración de pan e repostería, derivados lácteos e outras pertencentes ó sector servizos. En Mesía, unhas 10391 hectáreas pertencen a solo de natureza rústica e 22 a solo de natureza urbana do que un 94,6% son parcelas edificadas a maioría con vivendas familiares principais, locais, e vivendas familiares compartidas con locais.
3. Historia IDADE MEDIA Mesía, pola súa situación territorial ostentou durante a Idade Media, a categoría de enclave estratéxico moi codiciado polos señores feudais laicos e polos eclesiásticos. SÉCULO XIX Este século foi testemuña dun triste acontecemento na parroquia de Mesía, durante a Guerra da Independencia contra os franceses, cando o día trece de febreiro de 1809 as tropas de Napoleón arrasaron e queimaron a capela de Arxán e fusilaron a trece veciños que foron soterrados, de primeiras, nunha fosa común dentro da igrexa. CAPITALIDADE A capitalidade do concello sufriu varios cambios. No 1860 estaba na Puebla, no 1900 na Vila, no 1910 en Xancedavella, pasando a estar outra vez na Puebla no 1920 ata o 1981. No Nomenclator deste mesmo ano figura a Puebla como capital do concello mentres que o xulgado e a casa consistorial están en Xanceda, sen ter tramitado o expediente de cambio de capitalidade, polo que é esta unha situación de feito máis que de dereito. NOME, ESCUDO E SELO O nome do concello procede da parroquia de San Cristobo de Mesía.O escudo heráldico, onde figura a torre do Castelo de Mesía, é o mesmo que xa había no 1838. No ano 1857 constitúese un selo para uso da Alcaldía e no 1865 constrúese outro para uso da Xunta Local de 1ª ensinanza de Mesía.
4. A Torre-fortaleza está situada no lugar de A Proba, parroquia de Santiago de Bascoi. No que hoxe son ruínas, estivo no pasado ubicada a cabeza da xurisdición de Mesía que abarcaba 45 parroquias, incluídas as dos concellos limítrofes. Dita xurisdición estivo exercida desde o século XV polo bispo de Santiago.A torre-fortaleza de Mesía era un punto estratéxico de carácter militar que significaba o control e o dominio territorial dunha ampla zona xeográfica. Esta fortaleza comeza a edificarse a finais do século XIII ou principios do XIV. A construción consta dunha torre interior amurallada, con defensas exteriores de forma poligonal e rodeadas dun foso. A torre da homenaxe era moito máis alta que as murallas e probablemente estivera almenada, como a maior parte dos castelos da época. Torre fortaleza de Mesia
6. Todas as parroquias celebran as festas dedicadas aos seus patróns. A maioría delas son durante o verán. Así, Xanceda celebra o 24 e 15 de agosto o san Bartolomeo; Visantoña o san Martiño, o 11 e 12 de novembro e Vitre honra a Nosa Señora das Virtudes o último domingo de setembro. No mes de xullo faise a romaría de Cova de Vales. Nesta festa participan, ademais do municipio de Mesía, os concellos limítrofes de: Cesuras, Curtis e Vilasantar. O encontro consiste nunha misa e nun xantar campestre moi concorrido. Festividades
8. Esta iglexia xa ten máis de 100 anos, hai no seu tellado un laureiro, dun metro de altura aproximadamente. Según a lenda, o señor que ordenou construir a iglesia, tiña unha filla xoven e de moita beleza, e dela enamorouse un dos albañiles que traballaba para o seu pai construindo a iglesia, amor que era correspondido. Pero o pai opoñíase a este amor; obligando á rapaza a casar con outro home. Dise que o día da boda, o seu albañil chorou tanto, que coas súas lágrimas fixo brotar un laureiro no barro co que asentaban as pedras do tellado; laureiro que ainda se conserva hoxe en día. Lenda da Igrexa de S. Sebastian de Castro
