1. ΕΝΟΤΗΤΑ 15
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6
ΕΥΚΤΙΚΗ ΒΑΡΥΤΟΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ
1. Διαβάστε τις παρακάτω προτάσεις, υπογραμμίστε τα ρήματα και βρείτε
την έγκλιση και τη φωνή των ρημάτων.
• Εἲθε οἱ στρατιῶται φυλάττοιεν τά τείχη.
• Ἐγίγνωσκε ὅτι σύ λέγοις τἀληθῆ.
• Ἔχεις ἄν με διδάξαι τι ἐστί νόμος;
• Πολλάς ἄν εὕροις μηχανάς.
• Σύ, ὦ θεοί, εὐτυχής εἴης.
• Ἔλεγον ὅτι σπονδάς λελυκότες εἴημεν.
2. Διαβάστε και πάλι τις προτάσεις και υπογραμμίστε τα ρήματα.
Μπορείτε να βρείτε την έγκλιση και τη φωνή στην οποία βρίσκονται τα
ρήματα;
• Εἴθε σύ φίλος ἡμῖν γένοιο.
• Βουλοίμην ἄν εἰπεῖν ταῦτα.
• Εἶπον ὅτι οὐκ ἄν ποτε δίκαιος ἄδικος γένοιτο.
• Εἰ τήνδε τήν πόλιν ἤ ἑκοῦσαν φίλην ποιήσαιντο ἤ ἄκουσαν
καταστρέψαιντο, ἡγοῦντο ραδίως τῶν πολλῶν Ἑλλήνων ἄρξειν.
3. Θυμηθείτε την ευκτική της ενεργητικής φωνής και συμπληρώστε τον
παρακάτω πίνακα.

2. ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
Λύοιμι Λύσ-........ Λύσαιμι Λελυκώς,-υῑα,-ός εἴην
Λύ-....... Λύσ-..... Λύσ-...... Λελυκώς, -υῑα, -ός .........
Λύ-........ Λύσ-........ Λύσ-........ Λελυκώς, -υῑα,-ός ........
Λύ-.......... Λύσ-......... Λύσ-....... Λελυκότες,-υῑαι,-ότα .............
Λύ-......... Λύσ-.......... Λύσ-....... Λελυκότες, -υῑαι, -ότα .............
Λύ-.......... Λύσ-.......... Λύσ-.......... Λελυκότες, -υῑαι,-ότα .................
4. Τώρα συμπληρώστε τον πίνακα με τους τύπους της ευκτικής της
μέσης φωνής.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
Λυ-οίμην Λυσ-....... Λυσ-αίμην Λελυμένος,-ένη, -ον εἴην
Λύ-...... Λύσ-οιο Λύσ-..... Λελυμένος,-ένη, -ον.........
Λύ-οιτο Λύσ-....... Λύσ-αιτο Λελυμένος,-ένη, -ον...........
Λυ-οίμεθα Λυσ-....... Λυσ-........ Λελυμένοι, -αι, -α .............
Λύ-......... Λύσ-οισθε Λύσ-...... Λελυμένοι, -αι, -α .............
Λύ-.............. Λύσ-.......... Λύσ-αιντο Λελυμένοι, -αι, -α ...............
5. Συμπληρώστε τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
• Ο μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα με τη
μόνη διαφορά ότι ....................................................
• Ο αόριστος διαφοροποιείται από τον μέλλοντα ως προς...........
• Η ευκτική, όπως και η υποτακτική αορίστου δεν παίρνει..............
• Η ευκτική παρακειμένου σχηματίζεται
με .............................................................................................................
...

3. 6. Να γράψετε το β΄ και το γ΄ ενικό πρόσωπο Ευκτικής Μέσης φωνής σε
όλους τους Χρόνους των ρημάτων παιδεύομαι, γράφομαι, πράττομαι,
κομίζομαι για να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα:
Χρόνος Ενεστώτας Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος
παιδεύομαι
γράφομαι
πράττομαι
κομίζομαι

4. 7. Να γράψετε το α, β κα το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο Οριστικής και Ευκτικής
Αορίστου Μέσης Φωνής των ρημάτων τοξεύομαι, διώκομαι, κρύπτομαι,
νομίζομαι.
τοξεύομαι διώκομαι κρύπτομαι νομίζομαι
Οριστική
Ευκτική
ΕΝΟΤΗΤΑ 15
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7
ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ-ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Επιθετικός προσδιορισμός
• λέγεται το επίθετο που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και φανερώνει μια
μόνιμη ιδιότητά του
• συμφωνεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει στο γένος, στον αριθμό
και στην πτώση
• ως επιθετικοί προσδιορισμοί εκτός από τα επίθετα χρησιμοποιούνται:
αντωνυμίες, αριθμητικά, μετοχές, ουσιαστικά που δηλώνουν ηλικία,
επάγγελμα, εθνικότητα, κύρια ονόματα γεωγραφικών όρων του ίδιου
γένους και αριθμού και προτάσσονται με το άρθρο και επιρρήματα ή
εμπρόθετοι προσδιορισμοί με άρθρο.
Κατηγορηματικός προσδιορισμός
• εκφέρεται με επίθετο ή μετοχή και αποδίδει στο ουσιαστικό που
προσδιορίζει μια παροδική ιδιότητα
• ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται συνήθως τα
επίθετα: ἄκρος, μέσος, ἔσχατος, πᾶς, ἅπας, ὅλος, μόνος,
αὐτός, ἕκαστος (με άρθρο τα παραπάνω επίθετα χρησιμοποιούνται
ως επιθετικοί προσδιορισμοί και έχουν άλλη σημασία)
Διάκριση του επιθετικού προσδιορισμού από τον κατηγορηματικό

5. 1. Ο επιθετικός προσδιορισμός δίνει μια μόνιμη ιδιότητα στο ουσιαστικό
που προσδιορίζει, ενώ ο κατηγορηματικός δίνει μια παροδική ιδιότητα.
• Κατέλαβον τάς ἐρήμους πόλεις > επιθετικός προσδιορισμός > οι πόλεις
είναι πάντα έρημοι.
• Κατέλαβον τάς πόλεις ἐρήμους > κατηγορηματικός προσδιορισμός > οι
πόλεις είναι τώρα έρημοι.
2. Ο επιθετικός προσδιορισμός είναι έναρθρος, ενώ ο κατηγορηματικός
προσδιορισμός είναι άναρθρος:
• Κατέλαβον τάς ἐρήμους πόλεις > επιθετικός προσδιορισμός > έναρθρος
• Κατέλαβον τάς πόλεις ἐρήμους > κατηγορηματικός προσδιορισμός >
άναρθρος.
3. Αν ο προσδιορισμός είναι άναρθρος και το ουσιαστικό έναρθρο, τότε ο
προσδιορισμός είναι κατηγορηματικός: Κατέλαβον τάς πόλεις ἐρήμους.
ΑΣΚΗΣΗ
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε αν οι υπογραμμισμένες λέξεις είναι
επιθετικοί ή κατηγορηματικοί προσδιορισμοί
Ἡ δικαία ψυχή και ὁ δίκαιος ἀνήρ εὖ βιώσεται.
Οἱ πάντες ἐβάδιζον τήν αὐτήν ὁδόν.
Εἶχεν ἡ πόλις παμπόλλους συμμάχους.
Βουλόμεθα τοῖς πατρίοις νόμοις χρῆσθαι.
Ἡ δύναμις εἰς ἅπαντας ἀνθρώπους διαφανής ἐγένετο.
Τοῖς ἀδικουμένοις συμμάχοις προθύμως βοηθοῦμεν.
Μόνοι οἱ θεοί ἄνευ λύπης διάγουσι.
Ταῦτα δ’ ἐποίει τέτταρας ἡμέρας.
Ἔστι βεβαία συμμαχία.
Αὐτός Μένων ἐβούλετο ἰέναι.
Ἀθάνατον τήν δόξαν ἐκτήσατο.
Ἦλθον δέκα ἄνδρες.

6. Ό ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον τό ξίφος.
Τοῖς κειμένοις νόμοις πείθομαι.
Τήν πᾶσαν ἀλήθειαν ἐρῶ.
Ἔστι δέ λιμήν ἔσχατος.
ΕΝΟΤΗΤΑ 15
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8
ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΠΑΡΑΘΕΣΗ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
ΠΑΡΑΘΕΣΗ
Παράθεση ονομάζεται
• το ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό ως
ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός και που παραθέτει-προσθέτει
στον όρο τον οποίο προσδιορίζει ένα κύριο και γνωστό γνώρισμα
• είναι μια γενική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια
μερική έννοια
• αναλύεται σε αναφορική πρόταση. (ο οποίος................)
Ἀλέξανδρος, ὁ βασιλεύς ἀπέθανε.
Στο παραπάνω παράδειγμα η λέξη ὁ βασιλεύς
• είναι ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό
(Ἀλέξανδρος) ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός,
αποδίδοντας ένα κύριο και γνωστό γνώρισμα
• είναι μια γενική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια
μερική έννοια
• αναλύεται σε αναφορική πρόταση.(ο οποίος είναι βασιλιάς)
• Η παράθεση εκτός από τα ουσιαστικά προσδιορίζει και τις αντωνυμίες,
συνήθως τις προσωπικές ή τις δεικτικές, π.χ.
• Τούτους, τοὺς πρέσβεις , ἀπέστειλε εἰς Λακεδαίμονα.
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
Επεξήγηση ονομάζεται

7. • το ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό ως
ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός και που επεξηγεί τον όρο τον
οποίο προσδιορίζει, τον εξηγεί περισσότερο
• είναι μια μερική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια
γενική έννοια
• στη μετάφραση μπορεί να προηγείται η λέξη δηλαδή, π.χ.
Ὁ βασιλεύς, ὁ Ἀλέξανδρος ἀπέθανε.
Στο παραπάνω παράδειγμα η λέξη ὁ Ἀλέξανδρος
• είναι ουσιαστικό που τοποθετείται κοντά σε ένα άλλο ουσιαστικό (ὁ
βασιλεύς ) ως ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, επεξηγώντας
το.
• είναι μια μερική έννοια, ενώ το ουσιαστικό που προσδιορίζει είναι μια
γενική έννοια
• στη μετάφραση μπορεί να προηγείται η λέξη δηλαδή.
• Επεξήγηση δέχονται και οι αντωνυμίες, κυρίως οι δεικτικές, π.χ.
• Περικλῆς τούτων ἐγένετο μαθητής, Ἀναξαγόρου καὶ Δάμωνος.
(= Ο Περικλής υπήρξε μαθητής αυτών, του Αναξαγόρα και του
Δάμωνα)
• Η διαφορά της παράθεσης από την επεξήγηση είναι ότι:
η παράθεση είναι γενική έννοια, η επεξήγηση είναι μερική
έννοια, σε σύγκριση με τη λέξη που προσδιορίζουν.
ΑΣΚΗΣΗ
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε αν οι υπογραμμισμένες λέξεις
είναι παραθέσεις ή επεξηγήσεις
Καλλίας ὁ στρατηγός ἀπέθανε
Σωκράτης διελέχθη προς Ἀντιφῶντα τόν
σοφιστήν.
Κῦρος ἐπί τον ἀδελφόν, Ἀρταξέρξην, ἐπορεύετο.
Ἐτίμων Ἄρτεμιν και Ἀπόλλω, τούς θεούς.
Ταῦτα παρήγγειλε ὁ ἕτερος βασιλεύς, Παυσανίας.
Σόλων ὁ νομοθέτης εἰς Αἴγυπτον ἔπλευσε.
Ὁ κοινός ἰατρός σε θεραπεύσει, χρόνος.
Μεγίστου κακοῡ ἀπηλλάγησαν, πονηρίας.

8. Κατέλαβον τήν Ἀλεξάνδρειαν, πόλιν μεγάλην.
Εἰμί ἐξ Ἀθηνῶν, πόλεως μεγίστης.
Ἕτεροι ἐπλούτουν, ἱερόσυλοι και πονηροί.
Εἴχομεν πλεῖστα ἀγαθά, σῖτον, οἴνους, ὄσπρια.
Ἡμεῖς οἱ στρατηγοί ἥκομεν
Ἐπύαξα, ἡ Συεννέσιος γυνή, ἐνταῦθα ἀφικνεῖται.