1. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Οι προτάσεις χωρίζονται σε κύριες και δευτερεύουσες. Κύρια είναι η πρόταση
που έχει ολοκληρωμένο νόημα και στέκει μόνη της στο λόγο, ενώ η
δευτερεύουσα είναι αυτή που δεν μπορεί να σταθεί μόνη της στο λόγο, αλλά
συμπληρώνει κάποια άλλη πρόταση ή προσδιορίζει κάποιον όρο αυτής. π.χ.
Λέγεται (κύρια) ὃτι εὐδοκιμεῖ.(δευτερεύουσα)
Οι δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε ονοματικές, που
χρησιμοποιούνται ως ονόματα ( υποκείμενα, αντικείμενα, κατηγορούμενα,
ονοματικοί προσδιορισμοί) και επιρρηματικές, που χρησιμοποιούνται ως
επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου στο ρηματικό τύπο από τον οποίο
εξαρτώνται.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Προτάσεις Εισαγωγή Άρνηση Εκφορά Συντακτικός Ρήμα
ρόλος εξάρτησης
Ειδικές ὃτι(αντικειμενική Οὐ Οριστική Αντικείμενο Ρήματα
Δυνητική Υποκείμενο λεκτικά
άποψη) οριστική (σε γνωστικά
ὡς(υποκειμενικ Δυνητική ευκτική
απρόσωπα αισθητικά
Ευκτική πλαγίου
ή άποψη, ρήματα)
λόγου(με ρήμα δεικτικά
Επεξήγηση
μετάφραση: ότι εξάρτησης σε
ιστορικό χρόνο)
τάχα)
Ενδοιαστικές Μή(μήπως) Οὐ Υποτακτική(προσ Αντικείμενο Ρήματα
δοκία φόβου) Υποκείμενο φόβου
Μὴ οὐ(μήπως Οριστική(πραγματ (σε ενδοιασμού
δεν) ικός φόβος)
απρόσωπα δισταγμού
Ευκτική πλαγίου
ρήματα)
λόγου(με ρήμα υποψίας
Επεξήγηση
εξάρτησης σε προφύλαξης
ιστορικό χρόνο)
Πλάγιες Ολικής άγνοιας Οὐ Οριστική Αντικείμενο Ρήματα
Ερωτηματικές Δυνητική Υποκείμενο ερωτηματικά
Μονομελείς: εἰ, Μή Οριστική (σε γνωστικά
ἐάν, ἂν,ἢν Δυνητική ευκτική
απρόσωπα λεκτικά
Απορηματική
Διμελείς:εἰ-ἢ, ρήματα)
υποτακτική δεικτικά
Επεξήγηση
πότερον-ἢ, εἲτε- Ευκτική του σκέψης
πλαγίου λόγου(με
φροντίδας
εἲτε ρήμα εξάρτησης
απόπειρας
Μερικής άγνοιας σε ιστορικό
χρόνο) προσοχής
Ερωτηματικές
1
2. αντωνυμίες ή
ερωτηματικά
επιρρήματα
Αναφορικές
αντωνυμίες ή
αναφορικά
επιρρήματα
Αναφορικές Αναφορικές Οὐ Οριστική Υποκείμενο
Υποτακτική Αντικείμενο
αντωνυμίες Μή Δυνητική Κατηγορούμενο
οριστική Ομοιόπτωτος
Δυνητική ευκτική προσδιορισμός
Ετερόπτωτος
προσδιορισμός
Θυμάμαι ότι:
1. Λεκτικά Ρήματα: λέγω, διδάσκω, ἀγγέλω, δηλῶ, ἀποκρίνομαι….
2. Δεικτικά: δείκνυμι, ἀποδείκνυμι……
3. Γνωστικά -Αισθητικά: γιγνώσκω, οἶδα, μανθάνω, ἐπίσταμαι, πυνθάνομαι,
αἰσθάνομαι ,ἀκούω
4. Ρήματα φόβου, δισταγμού, ανησυχίας: φοβοῦμαι, δέδοικα, ὀκνῶ, ὁρῶ,
προσέχω, ὑποπτεύω….
5. Ρήματα που σημαίνουν ερώτηση-απορία: ἐρωτῶ, ἀπορῶ, πυνθάνομαι,
θαυμάζω…
6. Ρήματα που σημαίνουν απόπειρα-φροντίδα: πειρῶμαι, παρασκευάζομαι,
πράττω, φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, ….
7. Ρήματα που σημαίνουν σκέψη-προσοχή: σκοπῶ, σκοποῦμαι, ἐξετάζω,
βουλεύομαι
8. Ρήματα που σημαίνουν δείξη-ανακοίνωση: δείκνυμι, δηλῶ, λέγω,
ἀποκρίνομαι……….
Ώρα για εξάσκηση
Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές
προτάσεις και να δηλώσετε την εισαγωγή, την εκφορά και το συντακτικό τους ρόλο.
2