Aristotelesen erretorika: jende aurrean hitz egitearen artea. Diskurtso motak eta diskurtsoaren elementuak publikoa komentzitzeko. Diskurtsoa prestatzeko eman behar diren urratsen azalpena
7. ethos hizlaria komentzigarria
izateko erakutsi beharrekoak
borondate ona
(eunoia)
bizitza hobetzeko nola eta
zergatik aldatu jakitea
ondorien beldurrik gabe
zuzena dena adieraztea
entzuleak errespetatzea
eta hoberena nahi izatea
jakituria praktikoa
(Φρόνησηs)
bertutea
(areté)
8. pathos emozioek gizakiak judizioetan
alda daitezela eragiten dute
hizlariak
diskurtsoaren
helburuari
laguntzeko
desiratutako
emozioa
sortarazi
dezake
audientzian
sumina
lasaitasuna
gorrotoa
beldurra
konantza
lotsa
haserrea
esker ona
errukia
inbidia
antzeratzea
9. logos diskurtsoan demostratzen dena
edo demostratzen dela dirudiena
hizlariak egia edo egia
dirudiena argudiatzeko
erabiliko dituen elementuakentimema eta adibideak
pertsuasio frogak
oinarri hartzen dutenak
sinesgarritasuna
konantza
ez da beharrezkoa
litekeena
ekintza eta moralari buruz banakako gertaerak dira:
askotan gertatzen direnak
baina beste modu batean
ere izan daitezkeenak
10. diskurtso motak hiru dira, hiru baitira
diskurtsoen entzule motak
deliberatiboa
forentsea
epidiktikoa
hiritarrek asanbladan ematen
diren aholkuak komenigarri edo
kaltegarri diren epaitzen dutenak
epaileak epaitegietan
norbait akusatu edo akusazioei
aurre egiteko helburua dutenak
hizlariak norbait laudatzen
edo deitoratzen ohoragarri
edo lotsagarri agertzen duena
17. zer esan behar dugun
zein ordenan esatea komeni den
adierazteko modurik egokienazein den
hiru koska
18. “actio”ra pasatu baino lehen
lasai hartu eta kontuan izan urrats guztiak
intellectio 1
inventio 2
dispositio 3
elocutio 4
memoria 5
actio 6
19. gaiari loturik dauden ideiak eta pentsamenduak ulertu
1. intellectio
zein da intentzioa?
zer esan?
zer uste du?
zein audientzia?
20. entzuleak baldintzatzen du diskurtsoa
pathos
logos
ethos
gaiak sor dezakeen
mailainteres
diskurtsoaren prestakuntza antolatzeko
nolakoak diren jakitea behar-beharrezkoa daentzuleak
dituzten
ezagupenak
hizlariarekiko
duten jarrera
21. diskurtsoa sortzeko ideiak, argudioak eta ikuspuntuak aukeratzea
2. inventio
ideiak eta argudioak bilatzeko “topoi” edo leku komunak
deituak diren lagundu zaitezkegaldekizun multzoaz
nor(k)?
nola?
zergatik?
zertaz?
non?
gogoratzeko ere
lagungarriak
izango direnak
zer?
noiz?
22. diskurtsoa sortzeko ideiak, argudioak eta ikuspuntuak aukeratzea
2. inventio
aukeratu audientziarentzat onargarriak izango
direnak eta, helburua lortzeko egokienak soilik
23. efektua egokia izan dadin
ez ahaztu diskurtsoaren
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
osotasuna
segida logikoa
progresioa
24. diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
osotasuna
osotasuna apurtzen dute:
errepikapen hutsalak
beharrizanik gabe luzatzea
ideia, argudio edo funtsezkoak
diren gertaerak ez adieraztea
ahoberokeria, gehiegikeriak edo
justifikaziorik gabe gertaerak
handitu edo gutxitzea
gaia galtzea (digresioa)
ideia
guztiak elkar
lotuak eta ideia
nagusiarekin erlazioan
daude, diskurtsoa
borobila delarik
25. segida logikoa
diskurtsoaren haria josia dago,
eta ongi uler daiteke
elementuak bata bestearen
ondorioak dira koherentzia
logikoa mantenduz
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
26. progresioa
igoera mailakatu:
urratsez-urrats interesean gora joatea gertaera nagusienera iritsi arte,
eta orduan azkeneko irtenbidea ematea entzuleen interesa mantenduz
garrantziaren arabera kontrako
iritziak ezeztatzen eta
txikienetik nagusienera gure
arrazoiak baieztatzen
bukaerarako argudio indartsu
bat utziz
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
27. progresioa
igoera mailakatu:
urratsez-urrats interesean gora joatea gertaera nagusienera iritsi arte,
eta orduan azkeneko irtenbidea ematea entzuleen interesa mantenduz
garrantziaren arabera kontrako
iritziak ezeztatzen eta
txikienetik nagusienera gure
arrazoiak baieztatzen
bukaerarako argudio indartsu
bat utziz
funtsezko parteak estrategikoki
kokatu:
publikoak arreta ez galtzeko, edo
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
28. igoera mailakatu:
urratsez-urrats interesean gora joatea gertaera nagusienera iritsi arte,
eta orduan azkeneko irtenbidea ematea entzuleen interesa mantenduz
progresioa
garrantziaren arabera kontrako
iritziak ezeztatzen eta
txikienetik nagusienera gure
arrazoiak baieztatzen
bukaerarako argudio indartsu
bat utziz
funtsezko parteak estrategikoki
kokatu:
publikoak arreta ez galtzeko, edo
galtzekotan berreskuratzeko
trikimailua izanik
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositioin
33. exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
atal nagusia,
baieztapenak
ondorioztatzeko
premiazkoak
diren argudioen
adierazpena
confirmatio:
gure ideien aldeko
frogak ematea
refutatio:
onartzen ez diren
iritziak gezurtatzea
diskurtsoa eratzeko
oinarrian hartuko
diren gertakari eta
datuen azalpena
sarrera edo gaiaren
aurkezpena entzuleak
erakartzeko helburuaz
34. exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea
3. dispositio
hitz-atzea,
argudioen
laburpena,
ondorio nagusiak
eta entzuleen
emozio eta
arrazoiari
dei egin,
edo
eskaera
bat
luzatu
sarrera edo gaiaren
aurkezpena entzuleak
erakartzeko helburuaz
atal nagusia,
baieztapenak
ondorioztatzeko
premiazkoak
diren argudioen
adierazpena
confirmatio:
gure ideien aldeko
frogak ematea
refutatio:
onartzen ez diren
iritziak gezurtatzea
diskurtsoa eratzeko
oinarrian hartuko
diren gertakari eta
datuen azalpena
36. diskurtsoaren helburua adierazteko estilo egokiena bilatzea
4. elocutio
inventio
materialak
aukeratu
+
dispositio
ordenatu
= estiloa
gramatika
zaindua
ulergarria
argia
gura
erretorikoak
37. ahotsa, keinuak, jarrera lasaia, jantzia...
den-dena ferpektu gado
jendaurrean hitz egiteko prestatzea
6. actio
ez nago urduri ez nago
urduri ezna doduriduri
Sanson zein
zan? Sanson Sanson zan! Eta
Sanson Sanson ez bazan Sanson
zein izango zan? Sanson Sanson
ez bazan ez zan Sanson izango!
40. Iturriak:
Xabier Altzibar:"Erretorika" Literatura Terminoen Hiztegia
La Retórica: Desde Aristóteles al Siglo XXI
FLE. Filosofia Batxilergoan. Vicens-Vivens
Aristóteles: Retórica. Editorial Gredos
by@amaiafilo