1. Ekosistemak
Ekologian, ekosistema ingurune jakin bateko osagai
fisiko eta biologikoek osatzen duten sistema da. Oro
har, ekosistema batean ingurune fisikoa (hau da,
faktore abiotikoak: arrokak, lurzorua, ura, etab.) eta
elementu biotikoak (landareak, animaliak), habitat
berean kokatuta egonik, elkarrekin harremanetan
daude, sistema bat osatuz.
Ekosistemaren kontzeptuaren ideia nagusia da izaki
bizidunek inguruan duten elementu fisiko
bakoitzarekin elkarrekintzak sortzen dituztela. Eugene
Odumen definizioa hau da: "Gune jakin bateko
organismo guztiak (alegia, "komunitatea") eta
ingurune fisikoarekin dituzten elkarrekintzak barne
hartzen duen unitatea, bertan sortutako energia-
fluxuaren ondorioz egitura trofiko argiak, aniztasun
biotikoa eta materialen zikloak agertzen direlarik."
EKOSISTEMA : Ekosistema bat biosferaren zati
batek, bertan bizi diren izaki bizidunen multzoak eta
eremu horretan sortzen diren erlazioek eratzen dute .
Lurreko ekosistema guztien multzoari ekosfera deritzo
. Ekosistema baten osagaiak biotopoa eta biozenosia
dira.

2. Adibidez, ekosistema bat sabana da.
SABANA:
Sabana belartza tropikal edo azpitropikal
hedatsua da, landaredi lehorte-jasailez eratua eta
zuhaitz bakanak dituena. Normalean, sabanak
baso eta estepa arteko eremuak dira.
"Sabana" hitza, amerindiarrek erabili zuten
larredia izendatzeko.
Hala ere, sailkapena, deskribapen fisikoa baino
konplexuagoa da.
Tropiko arteko sabanak
Sabana arketipikoak dira. Tropikoen artean
kokaturiko biomak dira, batzuetan eskualde
azpitropikalean ere agertzen direnak.
Ngorongoro sabana, Tanzanian.
Ezaugarriak:
• Ura: urte-sasoi lehorra dute.
• Lurzorua: emankortasun gutxikoa.
• Tenperatura: urte-sasoi bat epel eta lehorra eta
bestea bero eta euritsua.
• Landareak: belarrak.

3. • Animaliak: ugaztunak, txoriak eta intsektuak.
Adibidez, mota honetako sabanak Afrikako
Serengeti eta Hego Amerikako Los Llanos dira.
Sabana epelak
Bost kontinenteetako erdialdeko latitudean
kokatutak, bioma hau larredia da.
Ezaugarriak:
• Ura: eskasa.
• Lurzorua: emankorra.
• Tenperatura: urte-sasoi bat epela eta negu
gorria.
• Landareak: belarrak.
• Animaliak, txoriak eta intsektuak.
Mediterranear sabana Klima Mediterraneo duten
bost kontinenteetako erdialdeko latitudeetan
kokatuta daude.
Ezaugarriak:
• Ura: Sasi-aridoa.
• Lurzorua: emankortasun gutxikoa.
• Landarea: endemikoak.
Adibidez, Kaliforniako Chaparral mota honetakoa

4. da.
Sabana paduratsua
Mota honetako sabanetako ezaugarri nagusia
sasoiko edo ohiko uhoaldeak da.
Ezaugarriak:
• Ura: ugari.
• Lurzorua: emankorra.
• Tenperatura: epela.
Adibidez, Zambezi inguruan dagoena edo Estatu
Evergladesen.
Sabana menditsuak
Normalean,Tropiko inguruko eskualde alpinetan
edo azpialpinetan daude.
Adibidez, Hego Amerikako Altiplanoan edota
Afrikako Madagaskarren daudenak.
Beste ekosistema bat, itsasoa da.
ITSASOA
Itsasoa ur eremu zabala da, baino txikiagoa.
Hala ere, neurri edo definizio zehatzik ez
daukanez mota askotako itsasoak daude.
Batzuetan, laku handiei ere itsaso deitzen zaie.

5. Euskeraz, itsasoa eta eratorriko hitzak
(itsasoratu...) ez dute zertan zehatz-mehatz itsaso
bati buruz hitz egin behar (ozeano baten
itsasoratzen da, ez ozeanoratzen), edozein
kostatik haratago dagoen eremuei buruz baizik.
Termino anbiguoak
Ur eremu batzuk itsaso izena hartzen dute,
nahiz eta itsaso ez izan. Beste hainbat, nahiz
eta beste izen bat erabili, itsasoak dira.
Adibidez, golko eta badia. Hurrengo
zerrendan izen nahasgarri batzuk agertzen
dira:
• Bizkaiko Golkoa: Ozeano Atlantikoaren
itsasoa da.
• Persiar golkoa itsasoa da,Mediterraneoaren
antzekoa.
• Itsaso hila berez antzira bat da.
Itsaso estralurtarrak
Ilargiko itsasoak zabaldi basaltikoak dira berez.
Lehen astronomoen ustetan ur eremuak zirenez,
itsaso izena hartzen dute. Izena latinez dute, hau
da, mare, baina baita ere oceanus (ozeanoa),
lacus (lakua), palus (zingira) edo sinus (badia).

6. Ur likidoa aspaldi existitu ahal izan da Marteko
lurrazalean. Horregatik, hainbat zabaldi itsaso
lehortuak direlako teoriak daude. Handiena
Vastitas Borealis da; beste batzuk Hellas Planitia
eta Argyre Planitia dira.
Hainbat ilargiren lurrazpian ur likidoa dagoela uste da,
batez ere Europa ilargian.
[aldatu] Zientzia
Itsaso terminoa Fisika Kuantikoan ere erabiltzen
da. Dirac itsasoa energia negatiboaren egoeren
interpretazio bat da, hutsa barnean hartzen
duelarik.

7. Itsasoen zerrenda
Ozeano
Atlantikoan
• Bizkaiko
Golkoa
• Karibe
itsasoa
• Mexikoko
golkoa
• Ipar
Itsasoa
• Itsaso
Baltikoa
• Mantxako
itsasoa
• Mediterra
neo
itsasoa
• Itsaso
Adriati
koa
• Egeo
itsasoa
• Albora
n
Ozeano
Artikoan
• Barents
eko
itsasoa
Itsas
oso
Zuri
a
• Karako
itsasoa
• Laptev
itsasoa
• Hudson
eko
badia
• Beaufor
t itsasoa
Indiako
ozeanoan
• Itsaso
Gorria
• Persiar
Ozeano
Barean
• Bering
itsasoa
• Japonia
ko
itsasoa
• Okhots
keko
itsasoa
• Txinak
o
itsasoa
• Zelebes
itsasoa
• Filipine
tako
itsasoa
• Itsaso
Horia
• Tailand
iako
Golkoa
• Javako
Barruald
eko
Itsasoak
• Aral
itsaso
a
• Kaspi
ar
Itsaso
a
•

8. itsasoa
• Marma
ra
itsasoa
• Itsaso
Beltza
• Joniar
itsasoa
• Tirreni
ar
itsasoa
Golkoa
• Omango
Golkoa
• Arabiak
o itsasoa
• Bengala
ko
golkoa
• Andama
n itsasoa
• Timorre
ko
itsasoa
itsasoa
• Banda
itsasoa
Hego
Ozeanoan
• Ross
itsasoa
• Weddel
l
itsasoa
Eta azken ekosistema,