11. Ερωτόκριτος ...ο Πεζόστρατος, σύμβουλος του βασιλιά Ηρακλή έχει ένα γιο, τον Ερωτόκριτο. που ερωτεύεται την Αρετούσα. Αλλά και το παλικάρι δεν είναι τυχαίο... Αρβαντά Αγγελική
12.
13. Σχεδίασμα σε χειρόγραφο Ρουμανικής μετάφρασης του έργου (18ος αιώνας). (Βιβλιοθήκη Ρουμανικής Ακαδημίας,Βουκουρέστι) Αρβαντά Αγγελική
31. Το πρόσωπο γυρίσασι, που δείχνασι τη ράχη, κι όσο ματώνουν τα σπαθιά τόσο πληθαίνει η μάχη. Κείτεται τ’ άλογο, ψοφά στ’ αφέντη του το πλάι, στρέφετ’ ο φίλος και θωρεί το φίλο πώς εσφάη, σύντροφος με το σύντροφο να ξεψυχούν ομάδι, το αίμα είν’ η κλίνη ντως κι η γης προσκεφαλάδι. Κείτετ’ απάνω στο νεκρόν ο ζωντανός κι ακόμη δεν ήρθαν του ξεψυχισμού οι ίδρωτες κι οι τρόμοι. Η γης, οπού ’τον πράσινη με χόρτα στολισ μένη, εγίνηκε ολοκόκκινη, τα αίματα βαμμένη. Δ 1065-1102 Ερωτόκριτος Αρβαντά Αγγελική
Αυτοβιογραφείται στους τελευταίους στίχους του Ερωτόκριτου Κ' εγώ δε θε να κουρφευτώ κι αγνώριστο να μ' έχου μα θέλω να φανερωθώ, κι όλοι να με κατέχου Βιτσέντζος είν' ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος που να βρεθή ακριμάτιστος , σα θα τον πάρη ο Χάρος. Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη, εκεί 'καμε κι εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει. Στο Κάστρον επαντρεύτηκε σαν αρμηνεύγει η φύση, το τέλος του έχει να γενή όπου ο Θεός ορίση. Γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου του 1553 στην Τραπεζόντα της Σητείας, γιος του Ιάκωβου Κορνάρου καί της Ζαμπέτας Ντεμέτζο. Ήταν γόνος εξελληνισμένης και αρχοντικής βενετσιάνικης οικογένειας, πιθανότατα με μεγάλη περιουσία. Ο αδερφός του, Ανδρέας Κορνάρος, είχε γράψει μια Ιστορία της Κρήτης που δεν εκδόθηκε ποτέ. Έζησε στη Σητεία περίπου μέχρι το 1580 ενώ αργότερα εγκαταστάθηκε στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο). Εκεί έλαβε χώρα ο γάμος του με την Μαριέτα Ζένο, με την οποία απέκτησε και δύο κόρες, την Ελένη και την Κατερίνα. Από το 1591 ανέλαβε διοικητικά αξιώματα, ενώ κατά την διάρκεια της πανούκλας (1591 -1593) ανέλαβε καθήκοντα υγειονομικού επόπτη. Υπήρξε επίσης μέλος ενός λογοτεχνικού συλλόγου, της Ακαδημίας των Παράξενων, που είχε ιδρύσει ο αδελφός του Ανδρέας, επίσης συγγραφέας. Πέθανε στον Χάνδακα το 1613 ή το 1614 από άγνωστη αιτία και θάφτηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου. Αυτή η άποψη έχει γίνει αποδεκτή από τους περισσότερους μελετητές. Τα εργα του * Ερωτόκριτος , έμμετρη μυθιστορία Ο Ερωτόκριτος είναι μία έμμετρη μυθιστορία που συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο στην Κρήτη τον 17ο αιώνα. Αποτελείται από 10.012 (οι τελευταίοι δώδεκα αναφέρονται στον ποιητή) ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους στην Κρητική διάλεκτο. Κεντρικό θέμα του είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο (που στο έργο αναφέρεται μόνο ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος) και την Αρετούσα, και γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο. Μαζί με την Ερωφίλη του Γεώργιου Χορτάτση είναι τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας. Ο Ερωτόκριτος πέρασε στην λαϊκή παράδοση και παραμένει δημοφιλές κλασικό έργο, χάρη και στη μουσική με την οποία έχει μελοποιηθεί. * Η Θυσία του Αβραάμ , θρησκευτικό δράμα (παραδίδεται ανώνυμο αλλά θεωρείται πιθανόν έργο του Κορνάρου)
Υποτίθεται ότι το έργο εξελίσσετε κάποτε στην αρχαιότητα, αλλά στην πραγματικότητα αφορά μια Παναθήνα και Πανελλάδα χωρίς συγκεκριμένο χωρόχρονο, χάρη στην ιδιοφυεία του Κορνάρου.
Ήρχισε και μεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι, και πλήθαινε στην ομορφιά, στη γνώση, και στη χάρη. Eγίνηκεν τόσο γλυκειά, που πάντοθ' εγρικήθη πως για να το'χου' θάμασμα στον Kόσμον εγεννήθη. Kαι τ' όνομά τση το γλυκύ το λέγαν Aρετούσα, οι ομορφιές τση ήσαν πολλές, τα κάλλη τση ήσαν πλούσα. Xαριτωμένο θηλυκό τως το'καμεν η Φύση, και σαν αυτή δεν ήτονε σ' Aνατολή και Δύση. Όλες τσι χάρες κι αρετές ήτονε στολισμένη, ευγενική και τακτική, πολλά χαριτωμένη.
.. ο Ηρακλής, ο Βασιλιάς της Αθήνας. Ο Ηρακλής και η γυναίκα του, η Βασίλισσα Αρετή, έχουν μια κόρη την Αρετούσα. Παρόμοιας ομορφίας κορίτσια συναντάμε μόνο στα παραμύθια. Ήρχισε και μεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι, και πλήθαινε στην ομορφιά, στη γνώση, και στη χάρη. Eγίνηκεν τόσο γλυκειά, που πάντοθ' εγρικήθη πως για να το'χου' θάμασμα στον Kόσμον εγεννήθη. Kαι τ' όνομά τση το γλυκύ το λέγαν Aρετούσα, οι ομορφιές τση ήσαν πολλές, τα κάλλη τση ήσαν πλούσα. Xαριτωμένο θηλυκό τως το'καμεν η Φύση, και σαν αυτή δεν ήτονε σ' Aνατολή και Δύση. Όλες τσι χάρες κι αρετές ήτονε στολισμένη, ευγενική και τακτική, πολλά χαριτωμένη. ...ο Πεζόστρατος, σύμβουλος του βασιλιά Ηρακλή, που έχει ένα γιο, τον Ερωτόκριτο. Ο Ερωτόκριτος νομοτελειακά ερωτεύετε την Αρετούσα. Αλλά και το παλικάρι δεν είναι τυχαίο... Ήτονε δεκοκτώ χρονών, μα'χε γερόντου γνώση, οι λόγοι του ήσανε θροφή, κι η ερμηνειά του βρώση. Kαι τ' όνομά του το γλυκύ Pωτόκριτον ελέγα', ήτονε τσ' αρετής πηγή και τσ' αρχοντιάς η φλέγα κι όλες τσι χάρες π' Oυρανοί και τ' 'Αστρι εγεννήσαν, μ' όλες τον εμοιράνασι, μ' όλες τον εστολίσαν. ...ο Ερωτόκριτος έχει ένα αδερφικό φίλο τον Πολύδωρο, για να έχει να λέει τον καυμό του γύρω τους περιστρέφεται ένα παραμυθένιος κόσμος από αυλικούς, παραμάνες, εχθρούς και φίλους και το έργο ξεκινάει. Τα παιδιά ερωτεύονται και αποφασιστικά ο Πεζόστρατος ζητάει το χέρι της Αρετούσας επισήμως από τον Ηρακλή, που θυμώνει με τον σύμβουλο του, παρότι τον αγαπάει, γιατί προορίζει την κόρη του για το διάδοχο του Βυζαντίου και όχι για ένα κοινό θνητό. Για προληπτικούς λόγους λοιπόν ο Ηρακλής, εξορίζει τον Ερωτόκριτο και φυλακίζει την Αρετούσα που απαντάει αρνητικά στο βασιλικό συνοικέσιο. Όμως έρχονται δυσκολίες στο Βασίλειο του Ηρακλή καθώς εισβάλουν από τον βορρά οι Βλάχοι. Ο Ηρακλής τα βρίσκει δύσκολα, ώσπου παρουσιάζεται ένας μαυριδερός πολεμιστής που νικάει σε μια μεσαιωνική μονομαχία τον Άριστο, τον αρχηγό των Βλάχων και σώζει το βασίλειο της Αθήνας. Ο πολεμιστής αυτός που είναι ο Ερωτόκριτος μεταμορφωμένος από ένα μαγικό ματζούνι σε Μαυριτανό πολεμιστή, τελικά παντρεύεται την Αρετούσα, αφού πρώτα την δοκιμάζει για να δει αν εξακολουθεί να τον αγαπάει. Το έργο αναπτύσσεται σε πέντε ενότητες, χωρίς ούτε στιγμή να κάνει κοιλιά, χωρίς ούτε στιγμή να σκεφτείς αυτό το κομμάτι είναι περισευούμενο ή αυτός ο στίχος εδώ δεν χρειαζόταν. Η γλώσσα του Κορνάρου είναι άκρως ποιητική, γεμάτη εικόνες που αναπαραστούν ολοζώντανα και τα πιο λεπτά συναισθήματα των ηρώων. Το έργο είναι πλούσιο σε ιστορικά στοιχεία από όλες τις εποχές του ελληνισμού. Αυτό το γεγονός μαζί με τη πολύ προσεκτική επιλογή των ονομάτων, κάνει το μύθο του έργου και τους ήρωες, να κινούνται σε ένα χώρο πάνω από κάθε συγκεκριμένη ιστορική εποχή. Ο Ερωτόκριτος θα μείνει για πάντα ένα λογοτεχνικό σύμβολο, ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, πρώτα από όλα για την άψογα δουλεμένη στοιχουργική του, αλλά και γιατί είναι ένας κρητικός ύμνος στα πανανθρώπινα ιδανικά της φιλίας, του έρωτα, και της λεβεντιάς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αριστουργηματικοί στίχοι του Κορνάρου πέρασαν στα χείλη του λαού και τραγουδιούνται για πάνω απο 300 χρόνια, συμβάλοντας στη δημιουργία της υπέροχης Κρητικής μουσικής παράδοσης και στη δημιουργία της μεγάλης σχολής των Κρητικών ριμαδόρων. Παραθέτω την περιγραφή από τον ποιητή της πρώτης νύχτας που πέρασαν μαζί οι νεόνυμφοι. Σήμερον ας λογιάσουσιν, όσοι κι αν έχου' γνώση, εκείνα που εγενήκασιν, ώστε να ξημερώσει. Eγώ δε θέλω, και δειλιώ, να σας-ε πω με γράμμα, τη νύκτα πώς εδιάξασιν, ίντά'παν, κ' ίντα 'κάμα. Mπορείτε από τα παρομπρός, που'χετε γρικημένα, εσείς να τα λογιάσετε, και μη ρωτάτε εμένα. Tά'πασι, τά μιλήσασι, κ' εις ό,τι κι αν εγίνη, κιανείς δεν ξεύρει να το πει, μόνον οι δυό τως κείνοι. Ο Ερωτόκριτος πρωτοκυκλοφόρησε χέρι με χέρι σε χειρόγραφα. Οι αντιγραφές που έγιναν από το πρωτότυπο είναι πάρα πολλές. Όμως σώζονται ελάχιστα αντίγραφα. Ένα από αυτά βρίσκεται στο Βρεατανικό μουσείο, μάλλον γραμμένο στη Κεφαλονιά, γιατί υπήρξε μεγάλη διάδοση και επιτυχία του έργου στα Επτάνησα και είναι διακοσμημένο με 121 μικρογραφίες. Το πρώτο τυπωμένο αντίτυπο, τυπώμενο το 1713 στη Βενετία, βρίσκεται στη Γεννάδειο βιβλιοθήκη της Αθήνας. ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ
. Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηράκλης και η σύζυγός του αποκτούν μετά από πολλά χρόνια γάμου μια κόρη, την Αρετούσα. Τη βασιλοπούλα ερωτεύεται ο γιος του πιστού συμβούλου του βασιλιά, Ερωτόκριτος. Επειδή δεν μπορεί να φανερώσει τον έρωτά του, πηγαίνει κάτω από το παράθυρό της τα βράδια και της τραγουδά. Η κοπέλα σταδιακά ερωτεύεται τον άγνωστο τραγουδιστή. Ο Ηράκλης, όταν μαθαίνει για τον τραγουδιστή, του στήνει ενέδρα για να τον συλλάβει, ο Ερωτόκριτος όμως μαζί με τον αγαπημένο του φίλο σκοτώνει τους στρατιώτες του βασιλιά. Ο Ερωτόκριτος, καταλαβαίνοντας ότι ο έρωτάς του δεν μπορεί να έχει αίσια έκβαση, ταξιδεύει στη Χαλκίδα για να ξεχάσει. Στο διάστημα αυτό ο πατέρας του αρρωσταίνει και όταν η Αρετούσα τον επισκέπτεται, βρίσκει στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου μια ζωγραφιά που την απεικονίζει και τους στίχους που της τραγουδούσε. Όταν εκείνος επιστρέφει, ανακαλύπτει την απουσία της ζωγραφιάς και των τραγουδιών και μαθαίνει ότι μόνο η Αρετούσα τους είχε επισκεφτεί. Επειδή καταλαβαίνει ότι αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του και ότι μπορεί να κινδυνεύει, μένει στο σπίτι προσποιούμενος ασθένεια και η Αρετούσα του στέλνει για περαστικά ένα καλάθι με μήλα, ως ένδειξη ότι ανταποκρίνεται στα συναισθήματά του.
Ο βασιλιάς οργανώνει κονταροχτύπημα για να διασκεδάσει την κόρη του. Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα από όλον τον γνωστό κόσμο και ο Ερωτόκριτος είναι ο νικητής. Ο βασιλιάς οργανώνει στις 25 Απριλίου (ημέρα εορτασμού του Αγ. Μάρκου) κονταροχτύπημα για να διασκεδάσει την κόρη του. Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα και γιοι βασιλιάδων από την Ελλάδα και απ’ όλο τον γνωστό τότε κόσμο. Ο Ερωτόκριτος αναδεικνύεται νικητής και παίρνει από τα χέρια της αγαπημένης του το στεφάνι της νίκης.
.
Η Αρετούσα αρνείται να δεχθεί το προξενιό και ο βασιλιάς τη φυλακίζει μαζί με την πιστή παραμάνα της. Έπειτα από τρια χρόνια, όταν οι Βλάχοι πολιορκούν την Αθήνα, εμφανίζεται ο Ερωτόκριτος μεταμφιεσμένος. Σε μια μάχη σώζει τη ζωή του βασιλιά αλλά τραυματίζεται βαριά ο ίδιος
. Ο βασιλιάς για να ευχαριστήσει τον τραυματισμένο ξένο του προσφέρει σύζυγο την κόρη του. Η Αρετούσα αρνείται και αυτόν τον γάμο και στη συζήτηση με τον μεταμφιεσμένο Ερωτόκριτο επιμένει στην άρνησή της. Ο Ερωτόκριτος την υποβάλλει σε δοκιμασίες για να επιβεβαιώσει την πίστη της και τελικά της αποκαλύπτεται αφού λύνει τα μαγικά που τον είχαν μεταμορφώσει. Ο βασιλιάς αποδέχεται το γάμο και συμφιλιώνεται με τον Ερωτόκριτο και τον πατέρα του και ο Ερωτόκριτος ανεβαίνει στο θρόνο της Αθήνας.
