Op 26 juni was het online videospreekuur over het onderwerp pijnklachten en knobbeltjes in de borst. Tijdens dit spreekuur konden belangstellenden anoniem, via de eigen PC, tablet of smartphone vragen stellen over goed- en kwaadaardige borstaandoeningen. Ester Schepers-van der Sterren (chirurg) en Dorothy Heijmans (verpleegkundig specialist) beantwoorden de vragen tijdens dit spreekuur en geven aanvullende achtergrondinformatie.

1. Videospreekuur
Pijnklachten en knobbeltjes in de borst
Donderdag 26 juni 2014
Ester Schepers-van der Sterren, chirurg
Dorothy Heijmans, verpleegkundig specialist

2. Ons team

3. Wat vinden wij belangrijk:
• Snelheid: Binnen 2 dagen terecht
• Persoonlijke benadering door klein team
• U bent geen nummer
• Klantvriendelijkheid
• Gastvrijheid
• Eigen specialist, bekend gezicht
• Altijd aandacht voor u vragen door bekende ´professionals`
• Goede bereikbaarheid en dagelijks aanwezigheid , telefonisch spreekuur.

5. Hoe zit de borst in elkaar?
• Melkklieren :
melkproductie
• Melkgangen: melk-
afvoer naar tepel
• Bindweefsel: stevig-
heid en ophanging aan
borstkas
• Vetweefsel: vorm van
de borst
• Lymfevaten: afvoer
afvalproducten van
cellen

6. Een knobbeltje in de borst, wat
betekent dit?
• Er zijn heel veel soorten knobbels in de borst, met name ook veel
goedaardige knobbels (geen kanker)
• Goedaardige knobbels
• Mastopathie
• Fibroadenoom (bindweefselknobbel)
• Cyste (vochtblaasje)
• Lipoom (vetknobbel)
• Voorstadium van borstkanker
• Borstkanker

7. Hoe vaak komt het voor?

8. Hoe vaak komt borstkanker voor?
• 14000 borst Ca patiënten per jaar in Nederland
• Waarvan 80 mannen
• 14 miljoen wereldwijd
• 1:8 vrouwen / leven
• 5 tot 8% door erfelijke aanleg
• In Nederland is mammacarcinoom de meest
voorkomende vorm van kanker bij vrouwen.

9. Wanneer moet ik ongerust zijn
(alarmsyptomen borstkanker)
• Als u een knobbel voelt
• Als u een deukje in de huid ziet
• Bloedverlies uit de tepel
• Intrekking van de tepel
• Sinasappel huid
• Wondje aan de borst/tepel dat niet wil genezen

10. Deukje in Borst

11. Intrekking van de tepel

12. Sinaasappel huid

13. Risicofactoren borstkanker
• Leeftijd
• Borstkanker in de familie/erfelijkheid
• Menopauze>55 jaar
• Hormonen
– Langdurige anticonceptie, spiraaltje met hormoonafscheiding, implanon
(licht verhoogd risico)
– Hormoonsupplementen tegen overgangsklachten (>5jaar)
• Overgewicht
• Onvoldoende beweging
• Voeding?
• Eerder borstkanker gehad

14. Wanneer te denken aan erfelijke
borstkanker
• Patiënt met borstkanker voor het 35ste jaar;
ongeacht de familiesituatie
• Patiënt met dubbelzijdige borstkanker
• Patiënt met eierstokkanker voor 50e jaar
• Borstkanker in de familie (familiaire belasting)

15. Familiaire belasting
• Bij 2 of meer 1e graads familieleden met borstkanker voor het 50e jaar
• Bij 3 of meer 1e/2e graads familieleden met borstkanker waarvan
1 voor het 50e levensjaar
• Voorkomen van borstkanker en eierstokkanker in dezelfde tak
van de familie
• Voorkomen van borstkanker bij een man in combinatie met
borstkanker of eierstokkanker bij een ander familielid van
dezelfde tak van de familie

16. Preventie
• Matig met alchohol
• Preventie van overgewicht
• Bewegen
• Gezond dieet
• Borstvoeding 1 jaar ( 2 x 6 mnd)
• Geen langdurig hormoongebruik

17. Hoe komt een vrouw/man op de
mammapoli?
Via huisarts;
• Zwelling in de borst of oksel
• Tepelvocht
• Huid- of tepelintrekking
• Schilfering/eczeem tepel
• Pijn
• Vrouw voelt zwelling huisarts niet

18. Hoe komt een vrouw/man op de
mammapoli?
Via BOBZ ( bevolkingsonderzoek );
• Afwijking op het mammogram
Via Radiologie;
• Beeldvormend goedaardig/ kwaadaardige verdenking
• Ingestuurd via huisarts

19. Het traject
• Huisarts verwijst
• Binnen 2 werkdagen kunt u terecht
Dag 1:
• Mammogram en eventueel echografie borst+ axilla
Medische anamnese + Lichamelijk onderzoek door chirurg of
verpleegkundig specialist
• cytologische / histologische punctie
• stereotactische punctie ( alleen op dinsdag) : van kalkjes
Dag 3 of 4:
• Bij chirurg of verpleegkundig specialist: uitslag van het weefselonderzoek +
voorstel behandelplan in overleg met u.

20. Bioptie/punctie
en weefselonderzoek

21. Tripple diagnostiek
(alles op een dag)
• Medische anamnese + lichamelijk onderzoek (60%)
• Mammografie + echografie borst en axilla (97%)
• Cytologische / histologische / stereotactische punctie (100%)
• (MRI)

22. mammografie

23. Mammografie

24. Echografie

25. Echo plaatje cyste

26. Punctie middels echo

27. MRI mamma

28. Uitslag
• Goedaardige uitslag
• Voorstadium van borstkanker
• Borstkanker

29. 1. Goedaardig
• Mastopathie ( pijnlijk borstklierweefsel) : apart spreekuur
voor
• Cystes : met vocht gevuld blaasje
• Fibroadenoom: Bindweefsel knobbeltje
• Lipoom : Vetbult
• Arthroom cyste: talgkliertje

30. 1. Goedaardig
Papilloom Fibro-adenoom Cyste Lipoom

31. 2. Kwaadaardig
•Verschillende soorten
•Vanaf enkele mm opspoorbaar via goed
uitgevoerde mammografie (borstfoto)

32. Soorten borstkanker
• Voorstadia: LCIS ( lobulair carcinoom in situ)
DCIS (ductaal carcinoom in situ)
• Kwaadaardig:- Invasief ductaal carcinoom
- Invasief lobulair carcinoom
- Andere zeldzame tumoren

33. Behandeling van Borstkanker
of voorstadium
• Goed te behandelen : 86 % genezend behandeld
• Operatie: borstsparend en amputatie borst
• Gaat vaak borstbesparend >70%
• Bij een borstsparende operatie hoort Radiotherapie (
Bestraling)
• Na de operatie : evt chemotherapie
• Immunotherapie ( Herceptin)
• Anti – hormonale therapie ( endocrien): spreekuur voor!

34. Veel vrouwen genezen na een
borstkanker operatie
Oorspronkelijke tumor geen uitzaaiingen Kankervrij na operatie kankervrij
na jaren

35. Het traject (vervolg)
• 1x per week Multidisciplinair overleg met radiologie
• Oncologie bespreking : Huisarts altijd uitgenodigd
• Huisarts wordt op de hoogte gebracht d.m.v. persoonlijk telefoontje.
• Operatie: chirurg
• Nabehandeling:
- Na de operatie weer de Oncologiebespreking
- chirurg en mammacare verpleegkundige begeleiden
• Nacontroles: Verpleegkundig specialist + chirurg (om en om)

36. Mastopathie
Wat is mathopathie?
• Mastopathie is een verzamelnaam voor pijnlijk borstklierweefsel
• Cyclische pijn: pre-menopauzaal
• Non cyclische pijn: continue of af en toe, niet gerelateerd aan de
menstruele cyclus.
• Literatuur: Hayes ,2005

37. Het uit zich in:
• Goedaardige knobbels (klierweefsel)
• Cystes (vochtblaasjes): cysteuze mastopathie
• Pijn in de borsten
• Pijn kan uitstralen naar arm, nek en schouder
Mastopathie

38. Wat betekent het?
• Aandoening is goedaardig
• Angst voor borstkanker is vaak de aanleiding voor onderzoek
• geruststelling is vaak voldoende
• Soms vergen pijnklachten verdere behandeling (10-22%)
Mastopathie

39. Mastopathie
• Eerst duidelijkheid: Is het ‘gewoon’ Mastopathie?
• Dan begeleiding en behandeling volgens afspraken
• Protocol opgesteld
• Stapsgewijs de vrouw met pijnlijk borstklierweefsel inzicht
geven in wat ze heeft
• En mogelijke oorzaken gaan ontdekken
• Pijn meten middels Vas score
• Pijn in hoge mate > pijn score minimaal 5 en/of ongerustheid

40. Stappenplan mastopathie
• Duidelijk nagaan Sociale anamnese ( getrouwd, relatie etc)
• Medische Voorgeschiedenis.
• Pijn Cyclisch /niet cyclisch
• Bij hoge pijnscore >5
• En/of grote mate van onrust /angst

41. Mastopathie protocol starten
• Inzicht geven in eigen borsten middels borstzelfonderzoek
• Dragen sport BH a 3 weken minimaal
• Hierna start teunisbloemolie capsules 3dd 1000 mg / minimaal 3
mnd anders geen effect.
• Onvoldoende resultaat :
• Dieetadvies
• Pijn dagboek

42. Op de poli
• Begeleiding en behandeling afgestemd op de patiënt
• Informatiemateriaal
• Pijndagboek
• Pijnprotocol / pijnmeting middels VAS .
• Multidisciplinair team: chirurg, verpleegkundig specialist,
radioloog, psycholoog,

43. hormonale therapie
(endocriene)
• Wat zijn hormonen?
• Waarom hormoontherapie?
• Wat is hormoontherapie?
• Bijwerkingen, en dan…?

44. Waarom hormoontherapie?
• Vaak is borstkanker gevoelig voor vrouwelijke hormonen
• Hormoongevoelige borstkanker gebruikt vrouwelijke hormonen als
voedingsbron voor groei en ontwikkeling van tumorcellen
• Door de aanmaak of werking van vrouwelijke hormonen te blokkeren
kunnen de borstkanker tumorcellen niet meer groeien

45. Aanvullende hormoontherapie
Uitzaaiingen van
borstkankercellen
elders in het lichaam
Medicijnen (o.a.
hormoontherapie) doden
alle kankercellen zolang het
er nog maar een paar zijn
Oorspronkelijke tumor Kankervrije jaren

46. St. Anna Ziekenhuis
Soorten hormoontherapie
hersenen
Verwijderen of
stilleggen eierstok
bijnier
LHRH
remmer
ACTH
aromataseremmer
Anti-
oestrogenen
androgeen oestrogeen
Oestrogeen
progesteron
LHRH
Omzetting
door
aromatase

47. Soorten hormoontherapie
• Voor de menopauze
 Blokkeren hormoonontvangers (Tamoxifen)
 Uitschakelen hormoonproductie door eierstokken
 medicamenteus (Zoladex, Lucrine)
 bestraling eierstokken
 operatief verwijderen eierstokken
• Na de menopauze
 Blokkeren hormoonontvangers (Tamoxifen)
 Remmen hormoonproductie door remmen van het enzym aromatase
 Aromataseremmers (Arimidex/Femara/Aromasin)