1. Maatschappelijk engagement en jongeren
Cédric Courtois & Bas Baccarne
iMinds – MICT – Universiteit Gent

2. Jongeren en engagement
§ Afname van klassieke vormen van participatie
§ Politiek/burger consumentisme?
§ Wantrouwen, ontevredenheid, apathie?

3. Jongeren en engagement
§ Afname van klassieke vormen van participatie
§ Politiek/burger consumentisme?
§ Wantrouwen, ontevredenheid, apathie?
§ Debat rond engagement – disengagement
§ Participatie en actie in perspectief plaatsen
§ Nood aan bewustwording van alternatieven,
en exploratie van betekenis en effectiviteit

4. Jongeren en engagement
§ Afname van klassieke vormen van participatie
§ Politiek/burger consumentisme?
§ Wantrouwen, ontevredenheid, apathie?
§ Debat rond engagement – disengagement
§ Participatie en actie in perspectief plaatsen
§ Nood aan bewustwording van alternatieven,
en exploratie van betekenis en effectiviteit
Prevalentie en achtergrond van jong engagement in
Vlaanderen, zowel offline als online?

5. (Online) Media en engagement
§ Media traditioneel aangeduid als bronnen voor…
§ Mobilisering van burgers: informatie verstrekken
§ Versterken van het debat door deze naar een ruim publiek te brengen

6. (Online) Media en engagement
§ Media traditioneel aangeduid als bronnen voor…
§ Mobilisering van burgers: informatie verstrekken
§ Versterken van het debat door deze naar een ruim publiek te brengen
§ Het internet als positief of negatief? Een klassiek debat…
§ Aftakelen van impact, is een plek voor entertainment; wat betekent online
engagement: vb. clicktivism, slacktivism

7. (Online) Media en engagement
§ Media traditioneel aangeduid als bronnen voor…
§ Mobilisering van burgers: informatie verstrekken
§ Versterken van het debat door deze naar een ruim publiek te brengen
§ Het internet als positief of negatief? Een klassiek debat…
§ Aftakelen van impact, is een plek voor entertainment; wat betekent online
engagement: vb. clicktivism, slacktivism
§ Positieve impact op maatschappelijk en politiek engagement:
§ Versterkt, faciliteert, maakt eenvoudiger en laat toegang tot informatie toe
§ Activeert inactieve populaties, brengt gelijkgestemden bij elkaar

8. Drie perspectieven op online debat
§ Deliberatief-democratisch:
§ Rationele visie op media (en internet) als een egaal toegankelijke publieke sfeer
§ Inter-ideologisch, rationeel debat in het kader van het algemeen belang

9. Drie perspectieven op online debat
§ Deliberatief-democratisch:
§ Rationele visie op media (en internet) als een egaal toegankelijke publieke sfeer
§ Inter-ideologisch, rationeel debat in het kader van het algemeen belang
§ Liberaal-individualistisch:
§ Gericht op de actualisatie van het individu, boven het collectieve
§ Gekenmerkt door monologen, persoonlijke verhalen en demonstraties, flaming

10. Drie perspectieven op online debat
§ Deliberatief-democratisch:
§ Rationele visie op media (en internet) als een egaal toegankelijke publieke sfeer
§ Inter-ideologisch, rationeel debat in het kader van het algemeen belang
§ Liberaal-individualistisch:
§ Gericht op de actualisatie van het individu, boven het collectieve
§ Gekenmerkt door monologen, persoonlijke verhalen en demonstraties, flaming
§ Communautair:
§ Gerichtheid op het sociale cohesie en groepsidentiteit, eerder dan het individu
§ Ideologisch homogeen, mobiliserend karakter, intra-ideologische discussies

11. Wat is de graad van offline en online
participatie van Vlaamse jongeren?

12. Actietypes maatschappelijk engagement
Afgelopen jaar, in % Bystander Enkel online Enkel offline Mixed
? % ? % ? % ? %
Een papieren petitie gestart
Een papieren petitie ondertekend
Een betoging of manifestatie georganiseerd
Deelgenomen aan een betoging of manifestatie
Een opiniestuk of klachtenbrief met de post verstuurd
Een online, openbaar protestbericht gepost
Een online, openbaar protestbericht verder verspreid
Een opiniestuk of klacht online verstuurd
Een online petitie gestart
Een online petitie ondertekend
Een online protestgroep opgestart
Lid geworden van een online protestgroep
Gereageerd op een online, openbaar protestbericht

13. Actietypes maatschappelijk engagement
Bystander Enkel online Enkel offline Mixed
Afgelopen jaar, in % 48% 36% 5% 11%
Een papieren petitie gestart - - 10 23
Een papieren petitie ondertekend - - 53 70
Een betoging of manifestatie georganiseerd - - 5 20
Deelgenomen aan een betoging of manifestatie - - 26 33
Een opiniestuk of klachtenbrief met de post verstuurd - - 14 26
Een online, openbaar protestbericht gepost - 21 - 36
Een online, openbaar protestbericht verder verspreid - 22 - 34
Een opiniestuk of klacht online verstuurd - 9 - 27
Een online petitie gestart - 4 - 22
Een online petitie ondertekend - 23 - 49
Een online protestgroep opgestart - 6 - 23
Lid geworden van een online protestgroep - 40 - 58
Gereageerd op een online, openbaar protestbericht - 43 - 52

14. Actietypes maatschappelijk engagement
§ Achtergrond van actietypes?
§ Socio-demografisch:
§ Geslacht: bystanders vaker vrouwelijk, mixed vaker mannelijk
§ Leeftijd en opleiding: mixed iets ouder en algemeen, theoretisch opgeleid
§ Etnische achtergrond en sociaal-economische status: geen samenhang

15. Actietypes maatschappelijk engagement
§ Achtergrond van actietypes?
§ Socio-demografisch:
§ Geslacht: bystanders vaker vrouwelijk, mixed vaker mannelijk
§ Leeftijd en opleiding: mixed iets ouder en algemeen, theoretisch opgeleid
§ Etnische achtergrond en sociaal-economische status: geen samenhang
§ Betrokkenheid organisaties:
§ Natuur/milieuorganisaties: meer bij online/offline/mixed
§ Speelpleinwerking: meer bij offline
§ Jeugdhuis of fan/supportersclub: meer bij mixed

16. Inschatting eigen competentie?
§ Relatie plichtsgevoel en effectieve participatie: substantieel
§ Inschatting eigen competentie als belangrijke tussenliggende factor?

17. Inschatting eigen competentie?
§ Relatie plichtsgevoel en effectieve participatie: substantieel
§ Inschatting eigen competentie als belangrijke tussenliggende factor?
JA
Een sterkere inschatting van de eigen competentie versterkt de
relatie tussen plichtsgevoel en zich effectief inzetten…

18. Inschatting eigen competentie?
§ Relatie plichtsgevoel en effectieve participatie: substantieel
§ Inschatting eigen competentie als belangrijke tussenliggende factor?
JA
Een sterkere inschatting van de eigen competentie versterkt de
relatie tussen plichtsgevoel en zich effectief inzetten…
MAAR...
§ Enkel online niet sterker dan wie niets doet (bystander)
§ Enkel aantoonbaar sterker bij combinatie online en offline

19. Samenvattend:
Prevalentie van actietypes
§ Bijna de helft doet niets: lage betrokkenheid?
§ Rest valt uit elkaar, voornamelijk in online activiteit
§ Elk profiel heeft een eigen achtergrond

20. Samenvattend:
Prevalentie van actietypes
§ Bijna de helft doet niets: lage betrokkenheid?
§ Rest valt uit elkaar, voornamelijk in online activiteit
§ Elk profiel heeft een eigen achtergrond
Rol van inschatting competentie:
§ Cruciaal om te geloven iets te kunnen bewegen
§ Online middelen ondersteunen dit niet substantieel meer
§ Meerwaarde zit in de combinatie van activiteiten: online en offline

21. Waarom online participeren via
sociale media zoals Facebook?

22. § Online vragenlijst bij 774 gebruikers, verspreid over 23 groepen en 49 pagina’s
§ Gemiddelde leeftijd van 42 jaar (spreiding: 12-71); 67% V, 33% M
§ Logdata van gebruik en engagement via likes, comments, shares
Maatschappelijk engagement op Facebook

23. Intensiteit activiteit op protestpagina of –groep?
Verklarende factoren (a) Effect?
Leeftijd +
Geslacht /
Beheerdersrol +
Wie?

24. Intensiteit activiteit op protestpagina of –groep?
Verklarende factoren (a) Effect?
Leeftijd +
Geslacht /
Beheerdersrol +
Verklarende factoren (b) Effect?
Gevoel van betrokkenheid +
Gevoel van sociale connectie +
Zelfpresentatie +
Inschatting persoonlijke effectiviteit /
Wie?
Waarom?

25. Inschatting collectieve effectiviteit protestpagina of –groep?
Verklarende factoren (a) Effect?
Geslacht /
Leeftijd +
Beheerdersrol /
Inschatting persoonlijke effectiviteit +
Gevoel sociale connectie +
‘Liken’ van berichten /
‘Commenten’ van berichten +
Individueel:
gebruiker

26. Inschatting collectieve effectiviteit protestpagina of –groep?
Verklarende factoren (a) Effect?
Geslacht /
Leeftijd +
Beheerdersrol /
Inschatting persoonlijke effectiviteit +
Gevoel sociale connectie +
‘Liken’ van berichten /
‘Commenten’ van berichten +
* Op basis van GoPress database
** Op basis van Facebook logdata
Verklarende factoren (b) Effect?
Format /
Specifiek doel +
Media exposure* /
Collectieve activiteit (likes, comments)** +
Grootte van pagina/groep** /
Individueel:
gebruiker
Collectief:
pagina/groep

27. Samenvattend:
Achtergrond sterkere interactie:
§ Niet het voorrecht van jongeren, integendeel
§ Uit reële betrokkenheid en deze signaleren aan netwerk
§ Verbinden met gelijkgestemden, niet zelf iets menen te veranderen

28. Samenvattend:
Achtergrond sterkere interactie:
§ Niet het voorrecht van jongeren, integendeel
§ Uit reële betrokkenheid en deze signaleren aan netwerk
§ Verbinden met gelijkgestemden, niet zelf iets menen te veranderen
Achtergrond gevoel iets te kunnen bewegen:
§ Vereist een specifiek doel
§ Uit zichzelf: gevoel zelf iets te betekenen, en zelf bijdragen
§ Uit collectief: verbinden met elkaar, mate van collectieve activiteit

29. Praktische tips voor beheerders?

30. Cruciale ‘rules of engagement’ (Gerodimos, 2011)
1. Gevoel een verschil te (kunnen) maken
2. Er zelf wat uithalen en de voordelen/resultaten zien
3. Directe invloed op zelf en onmiddellijke omgeving zien
4. Geïnformeerd en geïnspireerd worden
5. Naar geluisterd worden, stimulatie zelfexpressie
6. Toegankelijk, aantrekkelijk en niet-belerend materiaal
7. Engagement dat niet te veel vergt
8. Beseffen dat anderen er ook om geven en een gelijkaardige overtuiging hebben
9. Positieve en integere boodschap brengen, niet vervallen in schandaal of negativiteit

31. Concrete do’s & don’ts
§ Schep transparantie over aanleiding/doel/voortgang van de organisatie:
§ Wie gaat dit aan? Waarom? (vb. lijstje met vijf redenen, ‘wist je dat?’,…)
§ Waar gaan mijn tijd, stem en geld heen?
§ Wat wordt er gaandeweg verwezenlijkt? (vb. mijlpalen, contact met beleid en/of pers)
§ Hou de actie niet louter virtueel: buiten komen blijft de lakmoesproef

32. Concrete do’s & don’ts
§ Schep transparantie over aanleiding/doel/voortgang van de organisatie:
§ Wie gaat dit aan? Waarom? (vb. lijstje met vijf redenen, ‘wist je dat?’,…)
§ Waar gaan mijn tijd, stem en geld heen?
§ Wat wordt er gaandeweg verwezenlijkt? (vb. mijlpalen, contact met beleid en/of pers)
§ Hou de actie niet louter virtueel: buiten komen blijft de lakmoesproef
§ Communiceer eenduidig, direct, emotioneel, persoonlijk met de nadruk op
hoe men zo efficiënt en kosteneffectief mogelijk kan bijdragen
§ Maak/kies zorgvuldig kwaliteitsvolle visuals, beknopte cases; vermijd choqueren!
§ Voorzie testimonials, BVs, nodig uit tot discussie
§ Culpabiliseer niet, maar toon de weg naar een positieve uitkomst
§ Bied geregeld concrete voordelen (vb. recepten, gratis fiets graveren, relevante evenementen)

33. Dank voor uw aandacht…
Vragen?
Contact:
§ Cedric.Courtois@UGent.be
§ Bastiaan.Baccarne@Ugent.be