1. 6. Sınıf Üniteler
137
Öğrenme Alanı : Canlılar ve Hayat
5. Ünite : Vücudumuzda Sistemler
Önerilen Süre : 20 ders saati
A. Genel Bakış
Öğrenciler, 4. sınıf Fen ve Teknoloji dersinde sistem kavramına girmeden kendi
vücudunda gözlemleyebildiği hareketten yola çıkarak kas, iskelet, soluk alıp verme, dolaşım,
nabız ve bunlarla bağlantılı egzersizlerle vücutlarındaki yapı ve organları tanımaya
başlamışlardı. 6. sınıfın birinci ünitesinde ise hücrenin yapısı, hücre-doku-organ-sistem-
organizma ilişkisini basit seviyede öğrenmişlerdi. Bu ünitede ise daha önce sistem kavramı
verilmeden işlenen yapı ve organların sistemleri oluşturduğu vurgulanarak, 4. sınıfta temeli
oluşturulan destek ve hareket, dolaşım, solunum sistemleri, bunların sağlığı ve sistemlerle
ilgili sağlık sorunlarının düzeltilmesinde teknolojik gelişmelerin etkisi işlenecektir. Bu
konuların daha iyi öğrenilmesi için bu ünitede beyin fırtınası, araştırma, sunma, model
oluşturma, kavram haritası oluşturma gibi değişik yöntem ve teknikler kullanılmıştır. 7. sınıfta
öğrenciler, vücutlarındaki sistemleri (boşaltım, sindirim, düzenleyici ve denetleyici sistemler)
tanımaya devam ederken tüm sistemlerin birbirleriyle ilişkilerini fark edecektir.
Öğretim ve değerlendirme etkinlikleri bölümündeki bilinçsiz ilâç kullanımı, tanılayıcı
dallanmış ağaç, kavram haritası oluşturma, öğrencilerin kendi seçecekleri virüs ve
bakterilerden kaynaklanan, herhangi bir hastalıkla ilgili poster çalışması ve bunların
değerlendirilmesi alternatif ölçme ve değerlendirme açısından önemlidir.
Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir.
Öğretmenler fizikî şartları da dikkate alarak tüm öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak
uygun bir öğrenme ortamı hazırlamalıdır. Bu konular işlenirken kavram ve becerilerin günlük
hayatla ilişkili olarak işlenmesine önem verilmelidir. Etkinlik örneklerinde bulunan “Kemiğe
Ne Olacak?” etkinliği için konu işlenişinden üç gün önce hazırlık yapılmalıdır.
B. Ünitenin Amacı
Bu ünitede öğrencilerin; destek ve hareket, dolaşım, solunum sistemi ve bu sistemlere
ait organları tanımaları, sistemlerin sağlığını koruma bakımından yapılması gerekenleri ve bu
sistemlerle ilgili sağlık sorunlarının düzeltilmesinde teknolojik gelişmelerin önemini fark
etmeleri amaçlanmıştır.
C. Ünitenin Odağı
Bu ünitede; sistem kavramı etrafında öğrencilerin gözlem, karşılaştırma, model
oluşturma, bilgi ve veri toplama, verileri kaydetme, işlenen verileri yorumlama, sonuç
çıkarma ve sunma becerilerini geliştirmeye odaklanılmıştır. Teknolojik gelişmelerin bu
sistemlerin sağlığına etkisi ve tedavisinde kullanılması “Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre”
ilişkisinin anlaşılması açısından önemlidir. Bilinçsiz ilâç kullanımının etkilerinin farkına
vararak doğru ilaç kullanımı konusunda olumlu tutum sergileme “Tutum ve Değerler”
bakımından önemlidir.

2. 6. Sınıf Üniteler
138
Ç. Önerilen Konu Başlıkları
• Destek ve Hareket Sistemi
• Dolaşım Sistemi
• Solunum Sistemi

3. 6 .Sınıf Üniteler
139
D. Ünite Kavram Haritası
*BU KAVRAM HARĐTASI SADECE ÖĞRETME Đ BĐLGĐLE DĐRMEK VE Ü ĐTE ĐÇĐ DEKĐ KAVRAMLARI BĐR BÜTÜ HALĐ DE GÖSTERMEK
AMACIYLA VERĐLMĐŞTĐR. BU KAVRAMLAR KULLA ILARAK FARKLI KAVRAM HARĐTALARI DA OLUŞTURULABĐLĐR.

4. 6 .Sınıf Üniteler
140
E. Ünite Kazanımları ve Etkinlikler
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 5. Ü ĐTE: VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALARVÜCUDUMUZDASĐSTEMLER
1. Destek ve hareket sistemi ile
ilgili olarak öğrenciler;
1.1. Kemiğin kısımlarını ve
görevlerini belirtir.
1.2. Đskelette kıkırdağın önemini
açıklar.
1.3. Eklemleri oynar, yarı oynar,
oynamaz olarak sınıflandırarak
örnekler verir.
1.4. Kasları çizgili, düz ve kalp kası
olarak sınıflandırarak örnekler
verir.
1.5. Zıt çalışan kasların hareketteki
önemini belirtir.
1.6. Destek ve hareket sistemi
sağlığını etkileyecek olumlu-
olumsuz davranışları sorgular.
1.7. Destek ve hareket sistemine
teknolojik gelişmelerin katkısına
örnekler verir (FTTÇ- 28, 30, 31,
32).
↸ Kavram Haritası Yapalım
Öğretmen ön bilgileri belirlemek ve hatırlatmak amacıyla “kemik, kas, eklem,
hareket, iskelet” kavramlarının öğrencilere neler çağrıştırdığını sorar. Bu kavramlar
ve çağrıştırdığı kelimeler tahtada listelenir. Öğrenciler bu kavramları kullanarak bir
kavram haritası hazırlar. Öğretmen bu aşamada kavram yanılgılarına ve
eksikliklerine müdahale etmez, fakat ders işlenişinde dikkate alır. Bu haritalar ürün
seçki dosyalarında saklanır. Ünite bitiminde öğrenciler yeni öğrendiği kavramları da
kullanarak yeni bir kavram haritası hazırlar ve iki kavram haritasını karşılaştırırlar.
Đki kavram haritası arasındaki farklılıklar tartışmaya açılır (1.1-1.5).
↸ Kemiğe e Olacak?
Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup; etlerinden iyice temizlenmiş, pişmemiş iki
tavuk kemiği (bacak kemiği), kapaklı iki cam kavanoz, bir bardak sirke, bir bardak
su getirir. Öğrenciler kemikleri elleri ile bükmeye çalışır, büyüteçle inceler ve
gözlemlerini kaydederler. Sonra cam kavanozlardan birinin içine sirke ve kemik,
diğer kavanoza ise su ve kemik konularak kavanozlar kapatılır ve 2-3 gün bekletilir.
Öğrenciler, kavanozlardaki kemiklerde neler olabileceğine ilişkin tahminlerini
kaydederler. Bu süre sonunda kemikler sirke ve sudan çıkarılır, yıkanır. Öğrenciler
her iki kemiği tekrar elleri ile bükmeye çalışırlar. Tahminler ve gözlem sonuçları
sınıfta tartışılır. Öğrenciler bu etkinlikten sonra “Büyümek için süt içmelisin.” sözünü
tartışırlar (1.1), (BSB-1, 2, 3, 6, 31).
↸ Elimde Kaç Kemik Var?
Öğrenciler bilekten itibaren ellerinde kaç kemik olduğunu sayar ve tahminlerini
kaydeder. Sonra öğretmen öğrencileri gruplara ayırarak her gruba birer el röntgeni
verir. Öğrenciler bu röntgendeki kemikler ve eklemleri inceleyerek elimizde kaç
kemik olduğunu sayar. Tahminler ve sayım sonuçları karşılaştırılır (1.3), (BSB-1,2).
↸ Öğrenciler, destek ve hareket sistemi sağlığını olumlu veya olumsuz
etkileyebilecek davranışları ayrı ayrı listeler. Olumsuz davranışların sebep olabileceği
sorunları araştırarak sınıfta tartışır (1.6).
[!] 1.1 Kemiğin kısımları uzun bir
kemik üzerinde gösterilir.
4. sınıf “Vücudumuz
Bilmecesini Çözelim” ünitesi
Destek ve Hareket konusu ile
ilişkilendirilir.
[!] 1.3 Eklemin yapısı oynar eklem
şekli üzerinde verilir.
1.7 kazanımı, Sosyal Bilgiler
dersi “Bilim, Teknoloji ve
Toplum” öğrenme alanı
“Elektronik Yüzyıl” ünitesi
kazanım 2 ile ilişkilendirilir.
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar :Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

5. 6 .Sınıf Üniteler
141
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 5. Ü ĐTE: VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
VÜCUDUMUZDASĐSTEMLER
2. Dolaşım sistemi ve bağışıklıkla
ilgili olarak öğrenciler;
2.1. Dolaşım sistemini oluşturan yapı
ve organları; model, levha ve/veya
şema üzerinde gösterir (FTTÇ-4).
2.2. Kalbin yapısı ve görevini açıklar.
2.3. Kan damarlarının çeşitlerini ve
görevlerini belirtir.
2.4. Kanın yapısı ve görevlerini
açıklar.
2.5. Büyük ve küçük kan dolaşımını
şema üzerinde göstererek açıklar
(FTTÇ-4).
2.6. Đnsanlarda farklı kan grupları
olduğunu belirtir.
2.7. Kan bağışının insan vücudu ve
toplum açısından önemini fark
ederek yakın çevresini kan
bağışında bulunmaya yönlendirir
(TD-3).
↸ Öğrendiğinin Farkına Varma
Aşağıdaki tabloyu öğretmen tahtaya, öğrenciler de kendi kâğıtlarına çizer. Dolaşım sistemi
ile ilgili ön bilgilerin belirlenmesi ve hatırlanması amacıyla “Ne biliyorum?” sütunu sınıfça
doldurulur. Daha sonra “Ne öğrenmek istiyorum?” sütununu her öğrenci kendi kağıdında
doldurur. Öğretmen “Ne biliyorum?” ve “Ne öğrenmek istiyorum?” sütunundaki bilgileri ve
varsa kavram yanılgılarını dikkate alarak ders işlenişini belirler. Her öğrenci tablosunu ürün
seçki dosyasında saklar. Öğrenciler ünite sonunda ‘Ne öğrendim?’ sütununu doldurur.
Öğretmen, bu bilgileri kullanarak eksik kavramları, varsa kavram yanılgılarını belirleyerek
bunlar üzerinde yeniden durur (2.1-2.5).
e biliyorum? e öğrenmek istiyorum? e öğrendim?
↸ Kalbin Đçine Bakalım
Sınıfa getirilen memeli hayvan kalbi diseksiyon küvetine konularak dış yapısı ve damarlarla
bağlantısı incelenir. Daha sonra makas yardımı ile en büyük damardan ve sol kısımdan
başlayarak kesilir. Öğrenciler, kalbin iç yapısını inceler ve gözlemlerini çizerek insan
kalbinin yapısı ile ilişkilendirir (2.2), (BSB-1, 2, 3, 27).
↸ Kanımda eler Var?
Öğretmen öğrencilerden kanımızın nelerden oluşabileceğini tahmin etmelerini ister ve bu
tahminler sınıfta tartışılır. Öğrenciler, daimî kan preparatını mikroskopta inceleyerek
gözlemlerini defterlerine çizer ve gözlem sonuçları ile tahminlerini karşılaştırır (2.4), (BSB-1,
2, 3, 27).
↸ Kime Kan Verebilirim, Kimden Kan Alabilirim?
Öğretmen öğrencilere kan gruplarını sorar. Kan gruplarını bilen öğrencilerin isimlerini ve kan
gruplarını tahtaya yazar. Öğrencilere “Kan alış-verişi hakkında ne biliyorsunuz?” sorusunu
yöneltir. Öğrenciler, sınıftaki hangi kan grubundaki arkadaşlarından kan alabileceklerini ve
hangi kan grubundaki arkadaşlarına kan verebileceklerini tartışırlar. Öğretmen “kan alıp-
verme” işleminin mutlaka aynı kan grupları arasında olması gerektiğini vurgular (2,6), (BSB-
27, 31) .
↸ Kan Bağışı Yapmalıyız
Kana ihtiyacı olan bir öğretmeni konu alan metin sınıfta okunur. Sınıf 4 gruba ayrılır. Her
gruba bir konu verilerek 15 dakikada bunları canlandırmak üzere hazırlanmaları istenir.
Gösterilerin ardından değerlendirme yapılır ve “Canlandırma sırasında neler hissettiniz?”
“Bu durumlara sık rastlanıyor mu?” vb. sorular sorularak kan bağışının bireye ve topluma
olan faydaları tartışılır (2.7).
2.1; 2.2 4.sınıf “Vücudumuz
Bilmecesini Çözelim” ünitesi Kanın
Vücutta Dolaşımı konusu ile
ilişkilendirilir.
2.2 Kalp kaslarının ve
kapakçıklarının isimleri verilmez.
[!] 2.4 Kan hücrelerinin isimleri
alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları
olarak verilir.
2.4 Alyuvarlarda hemoglobinle
gaz taşıma mekanizması verilmez.
2.6 Kan gruplarında moleküler
temellere girilmez.
[!] 2.6 Kan alış-verişinde Rh
faktörünün de önemi kısaca
belirtilir.
[!] 2.6 Kan alışverişi ile ilgili kavram
yanılgılarına (Genel alıcı ve genel
verici vb.) dikkat çekilir.
2.7 kazanımı, Sosyal Bilgiler dersi
“Bilim, Teknoloji ve Toplum”
öğrenme alanı “Elektronik Yüzyıl”
ünitesi kazanım 3 ile ilişkilendirilir.
[!] 2.7 Atatürk’ün insan sevgisi ve
evrensellik konusunda görüşlerinden
örnekler verilir.
[!] Atatürkçülük ile ilgili konular
(2.7-2)
Sağlık Kültürü Eğitimi (2.7 -22)
Eşleştirme
Eşleştirme
Tanılayıcı Dallanmış Ağaç
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

6. 6 .Sınıf Üniteler
142
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 5. Ü ĐTE: VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
VÜCUDUMUZDASĐSTEMLER
2.8. Lenfin dolaşım sisteminin öğesi
olduğunu belirtir ve önemini
açıklar.
2.9. Kalp ve damar sağlığını korumak
amacıyla öneriler sunarak, bu
konuda dikkatli davranır (TD-5).
2.10. Teknolojik gelişmelerin dolaşım
sistemi ile ilgili hastalıkların
tedavisinde kullanımına örnekler
verir (FTTÇ-30, 31).
2.11. Vücudun zararlı
mikroorganizmalara (mikrop)
karşı doğal engelleri olduğunu
fark eder.
2.12. Bağışıklığın vücudu zararlı
mikroorganizmalara karşı
koruduğunu belirtir.
2.13. Virüs ve bakterilerin genel
özelliklerini belirterek neden
olduğu hastalıklara günlük
hayattan örnekler verir.
↸ Misafirimiz Var
Sınıfa davet edilen bir sağlık personeli öğrencilere kalp-damar hastalıkları ve bunlardan
korunma yöntemleri ile ilgili bilgi verir. Öğrenciler, sağlık personeline konu ile ilgili
merak ettikleri soruları yöneltirler. Çeşitli kaynaklardan temin edilecek görsel ve yazılı
materyaller sınıf panolarında sergilenir (2.9; 2.10).
↸ Ailemizin Kalp Sağlığı
Öğrenciler, bir hafta boyunca aile bireylerinin kalp ve damar sağlığı ile ilgili yaptığı yanlış
davranışları ve yapması gereken doğru davranışları bir tabloya kaydeder. Süre sonunda bu
tabloyu aile bireyleri ile paylaşarak yanlış davranışları ve bunları neden olabileceği
durumları açıklar (2.9), (BSB-1, 6, 25, 27, 31, 32; TD-4, 5).
↸ Küçük Yaramazlar
Öğretmen 5. sınıftaki yararlı ve zararlı mikroskobik canlılar konusunu hatırlatır ve
öğrencilerden bunlara örnek vermesini ister. Öğretmen, “Zararlı mikroskobik canlılardan
vücudumuz kendini nasıl korur?” sorusunu yöneltir. Bu konu hakkında öğrencilerin
yaptıkları tahminler sınıfta tartışılır (2.11-2.13).
↸ Dikkat Tehlike !
Öğrenciler, mikroorganizmaların vücudumuza nasıl girebildiği hakkında tahminler yaparlar
ve bu tahminler tahtaya listelenir. Öğretmen, hastalandıklarında ne gibi şikayetleri
olabileceğini, evlerimizde neden temizlik maddeleri kullandığımızı sorar ve cevaplar sınıfta
tartışılır. Öğrenciler, elde ettikleri bilgilerden yola çıkarak “Mikroorganizmalardan nasıl
korunabiliriz?” sorusuna cevap oluşturabilecek bir kompozisyon yazarlar (2.11).
↸ Resimdeki Canlıyı Tanıyabildin mi?
Öğrenciler farklı kaynaklardan (dergi, ansiklopedi, internet vb.) bulduğu çeşitli virüs
ve/veya bakteri fotoğraflarını getirerek sınıfta inceler. Fotoğraflardaki benzerlik ve
farklılıklar tartışılır (2.13), (BSB-5, 6, 25).
↸ Poster Hazırlama
Öğrencilere sınıftaki biri grip olduktan sonra bu gribin kişiden kişiye nasıl bulaştığı sorulur
ve verilen cevaplar kullanılarak bulaşıcı kelimesinin anlamı açıklanır. Öğrenciler kendi
seçecekleri virütik ve bakteriyel hastalıklardan biri hakkında (hastalık etkeni, bulaşma,
korunma yolları) bilgi toplar. Çeşitli kurum ve kuruluşlardan sağladıkları poster, broşür
vb. yayınları da kullanarak resim ve yazılardan oluşan bir poster hazırlar ve sunarlar (2.13),
(BSB-25, 27, 32).
[!] 2.10 Anjiyo, kalp pili, kalp
nakli, by-pass ameliyatı vb. örnek
olarak verilir.
2.11 Doğal engeller olarak deri,
ter, gözyaşı, tükürük, mukus
verilir.
[!] 2.12 Bağışıklığın güçlenmesinde
bebeklerin anne sütü almasının
önemini vurgular.
2.12- 2.14 Mikroorganizmalar 5.
sınıf “Canlılar Dünyasını Gezelim,
Tanıyalım” ünitesindeki
Mikroskobik Canlılar ile
ilişkilendirilir.
2.13 Virüs ve bakterilerin
yapısı basit düzeyde işlenir ve
sık rastlanan (grip, AIDS, uçuk,
suçiçeği, kolera, hepatit B,
tüberküloz vb.) virütik ve bakteriyel
hastalıklara örnekler verilir.
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

7. 6 .Sınıf Üniteler
143
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 5. Ü ĐTE: VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
VÜCUDUMUZDASĐSTEMLER
2.14. Aşı, serum ve ilâçların önemini
belirterek bunları teknolojik
gelişmelerle ilişkilendirir
(FTTÇ- 28, 30, 32).
2.15. Bilinçsiz ilâç kullanımının
etkilerinin farkına vararak
doğru ilâç kullanımı konusunda
olumlu tutum sergiler (TD-4,
5).
↸ Benim de Aşı Takvimim Var
Öğretmen, öğrencilere aşı, serum ve ilâçlar hakkında ne bildiklerini sorar. Aşı ve serumun
bağışıklık için önemi tartışıldıktan sonra öğrenciler bebeklikten itibaren rutin olarak yapılan
aşılarla ilgili araştırma yapar. Araştırma sonuçlarını broşür haline getirip okul veya sınıf
panosunda sergilerler. Her öğrenci şimdiye kadar olduğu aşıları ve zamanlarını ailesinden
öğrenerek kendine ait bir aşı takvimi oluşturur. Bu aşı takvimi ile araştırma sonuçlarını
karşılaştırarak varsa, eksik olan aşılarını tespit eder. Ayrıca aşı takviminde olması gereken
aşıları ve yaşını da ekleyerek aşı takvimini tamamlar. Aşı takviminin önemi tartışılır (2.14),
(BSB- 25, 27, 32).
↸ Aşı Olmasaydı e Olurdu?
Öğretmen öğrencilerden aşıların hem bireylerin hem de başkalarının sağlığını nasıl koruduğuna
ilişkin araştırma yapmalarını ister ve bir hafta süre verir. Bu araştırmada yazılı ve görsel
kaynakların kullanılması, uzmanlarla röportaj yapılması vb. önerilir. Öğretmen yazı tahtasını
ikiye bölerek bir tarafa “aşı ve birey sağlığı”, diğer tarafa da “aşı ve toplum sağlığı” temalarını
yazar. Öğrenciler, bu temalardan yola çıkarak yaptıkları araştırma sonuçlarından uygun
gördükleri cümleleri okların üzerine yazarak ya da resimlerini çizerek, birlikte bir zihin haritası
oluştururlar (2.14), (BSB-25, 27, 31).
↸ Ecza Dolabımız
Öğrenciler bir ecza dolabında bulunması gereken malzemeleri araştırır ve sınıfça bir liste
oluşturulur. Bu listedeki malzemelerin hangi amaçlarla kullanılacağı tartışılır. Bu malzemeler
temin edilerek sınıf için bir ecza dolabı hazırlanır ( 2.14), (BSB-25).
↸ Doktor, Ben e Yaptım?
Öğretmen, öğrencilere bir doktor ile hastası arasında geçen şu konuşmayı verir: “Karnımda
uzun zamandır ağrı vardı. Komşum da karın ağrısı çekmiş ve doktorunun verdiği ilâçla
iyileşmişti. Ben de aynı ilâcı aldım, ama ağrılarım daha da arttı.” Öğrenciler hastanın
konuşmasındaki yanlış davranışları belirleyerek olası sonuçlarını tartışır. Öğretmen, öğrencilere
doktorun bu hastaya ne gibi cevaplar vereceğini sorar ve cevaplar tartışılır (2.15).
Sağlık Kültürü Eğitimi (2.14-
14,15)
[!] 2.14 Teknolojik gelişmelerle
aşı, serum ve ilâçların daha ucuza
ve bol üretilebildiği, çeşitliliğinin
arttırıldığı vurgulanır.
[!] 2.14 Antibiyotiklerin keşfi ile
ilgili okuma metni verilebilir.
2.14 kazanımı, Sosyal Bilgiler
dersi “Bilim, Teknoloji ve
Toplum” öğrenme alanı
“Elektronik Yüzyıl” ünitesi
kazanım 2 ve 3 ile ilişkilendirilir.
[!] 2.15 Antibiyotiklerin her
hastalığı tedavi etmeyeceği,
zamanında alınması ve
başlandığında bitirilmesi gerektiği
vurgulanır.
Performans Değerlendirme
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

8. 6 .Sınıf Üniteler
144
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 5.Ü ĐTE: VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
VÜCUDUMUZDASĐSTEMLER
3. Solunum sistemi ile ilgili olarak
öğrenciler;
3.1. Solunum sistemini oluşturan
yapı ve organları; model,
levha ve/veya şema üzerinde
göstererek görevlerini açıklar
(FTTÇ-4).
3.2. Akciğerlerin yapısını
açıklayarak, alveol - kılcal
damar arasındaki gaz alış-
verişini şema ile gösterir.
3.3. Soluk alıp verme
mekanizmasını gösteren bir
model tasarlar (BSB-28).
3.4. Teknolojik gelişmelerin
solunum sistemi sağlığına
olumlu-olumsuz etkilerini
tartışır (FTTÇ-28, 29, 30, 31,
32).
3.5. Solunum sisteminin sağlığını
korumak için pratik öneriler
sunar.
↸ eler Biliyorum?
Öğretmen, ön bilgileri belirlemek ve hatırlatmak amacıyla öğrencilere soluk alıp verirken
havanın izlediği yolu sorar ve doğru cevap tahtaya yazılır. Öğrenciler “burun, yutak, gırtlak,
soluk borusu, bronş, akciğer, soluk alıp verme” kavramlarını cümle içinde kullanırlar (3.1-3.3).
↸ Soluğumda e Var?
Öğrenciler bir deney tüpüne (veya bir bardağın) içine metilen mavisi veya kireç suyu koyar.
Bir pipeti bu sıvının içine batırır ve soluk alarak pipete üfler. Sıvıda meydana gelen değişim ve
sebebi tartışılır (Karbondioksit etkisiyle kireç suyu bulanır, metilen mavisi sarıya döner) (3.2),
(BSB-1, 2, 3, 6, 31).
↸ Akciğer Kapasitem
Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup büyük bir kap, cam kavanoz, plastik boru getirir. Kap, su
ile doldurulur. Kavanoz tamamen su ile dolacak şekilde kabın içine ters olarak konur. Plastik
borunun bir ucu kavanozun içine, diğer ucu dışarı gelecek şekilde yerleştirilir. Gruptan bir
öğrenci derin soluk alır ve plastik borunun açıkta olan ucundan soluğunu verir. Hava
kavanozun içindeki borunun diğer ucundan çıkar. Kavanozdaki suyun yerini hava alacağından
su seviyesi düşecektir. Su seviyesindeki değişim ölçülür. Kavanoz, kaptan çıkarılıp yeniden
ters olarak konur. Aynı öğrenci bu işlemi 3 kez tekrarlayıp değişimlerin ortalamasını alır.
Gruptaki diğer öğrenciler de bu etkinliği yapar ve grup elemanlarının akciğer kapasiteleri bir
tablo üzerinde gösterilir. Grupların sonuçları tahtaya yazılır. Akciğer kapasitelerinin farklılık
sebepleri sınıfça tartışılır (3.2), (BSB-1, 3, 17, 18, 23, 27, 30, 31).
↸ Soluk Alıp-Verme Modeli
Öğrenciler derin derin soluk alıp verir ve bu sırada hangi yapı ve organların görev yaptığını
tahmin ederler. Bu yapı ve organlar tahtada listelenir. Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup 2,5
litrelik boş pet şişe, 3 balon, delikli mantar tıpa, Y borusu, iplik, makas getirir. Pet şişenin dip
kısmı makasla kesilir.Y borusunun alt ucu delikli mantar tıpaya geçirilir. Y borusunun diğer iki
ucundan her birine şişirilmemiş birer balon bağlanır. Bu düzenek, pet şişenin kesilen alt
ucundan tıpa kısmı şişenin ağzına gelecek şekilde şişenin içine yerleştirilir. 3. balonun alt kısmı
kesilip, kalan kısmı pet şişenin açık olan alt tabanına yerleştirilerek pet şişeye iplikle bağlanır.
Şişenin hiçbir yerinden hava almamasına dikkat edilmelidir. Pet şişenin altındaki balon aşağı
doğru çekilir ve gözlemler kaydedilir. Balon bırakıldıktan sonraki gözlemler de kaydedilir.
Balon çekilip bırakıldığında meydana gelen bu değişimlerin sebepleri tartışılır. Bu modelin
kısımları ile solunum sisteminin yapı ve organları ilişkilendirilir (3.3), (BSB-1, 17, 18, 28, 30).
3.1 4. sınıf “Vücudumuz
Bilmecesini Çözelim” ünitesi
Soluk Alıp Verme konusu ile
ilişkilendirilir.
3.2 Akciğerdeki gaz değişimi
dolaşım sistemindeki küçük
dolaşım ile ilişkilendirilir.
[!] 3.4 Solunum sistemini
olumsuz etkileyen etmenler için
sigara, havayı kirleten maddeler,
asbest vb. örnek olarak verilebilir.
Çoktan Seçmeli Soru
Kavram Haritası
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

9. 6 .Sınıf Üniteler
145
F.Önerilen Öğretim Değerlendirme Etkinlikleri
Etkinlik umarası : 1
Etkinlik Adı : Eşleştirme
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.3; 2.4
Aşağıdaki kan hücreleri ve kan damarlarını görevleri ile eşleştiriniz.
Akyuvar Hücrelere kadar kanı götürür.
Kılcal damar Oksijen ve karbondioksit taşınmasında görevlidir.
Kan pulcukları Kanı kalpten vücuda taşır.
Atardamar Vücuttaki kanı kalbe getirir.
Toplardamar Kanın pıhtılaşmasını sağlar.
Alyuvarlar Vücut savunmasında görevlidir.

10. 6 .Sınıf Üniteler
146
Etkinlik umarası : 2
Etkinlik Adı : Eşleştirme
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.2; 2.5
Küçük dolaşım ile ilgili aşağıda verilen cümlelerin numaralarını kutulara sırasıyla
yazınız. Verilen soruları yanıtlayınız.
1. Kan akciğerlere pompalanır.
2. Kan kalbin sağ karıncığından çıkar.
3. Kan kalbin sol kulakçığına döner.
4. Kan oksijence zenginleşir.
a) Kan, hangi organımızda oksijence zenginleşir?
b) Kalbimizin hangi bölümünde temiz kan bulunur?
c) Kalbimizin hangi bölümünde kirli kan bulunur?

11. 6 .Sınıf Üniteler
147
Etkinlik umarası : 3
Etkinlik Adı : Tanılayıcı Dallanmış Ağaç
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.1-2.5
Aşağıda birbiri ile bağlantılı Doğru / Yanlış tipinde ifadeler içeren tanılayıcı dallanmış
ağaç tekniğinde bir soru verilmiştir. a ifadesinden başlayarak her Doğru yada Yanlış
cevabınıza göre çıkışlardan sadece birisini işaretleyiniz.
Örneğin: a ifadesine Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise b. ifadesine, yanlış ise
c ifadesine ulaşılır. b ifadesinin Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise d ifadesine, yanlış
ise e ifadesine ulaşılır. d ifadesinin Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise 1.çıkışa, yanlış
ise 2. çıkışa ulaşılır.
• Öğrenci a ifadesine (D) diyerek doğru yanıt vermiş ve b ifadesine ulaşmıştır.
b ifadesine (D) diyerek doğru yanıt vermiş ve d ifadesine ulaşmıştır. d ifadesine (Y) diyerek
doğru yanıt vermiş ve 2. çıkışa ulaşmıştır. Bu durumda öğrencinin 3 doğru yanıtı vardır ve
3 puan almıştır.
• Öğrenci a ifadesine (Y) diyerek yanlış yanıt vermiş ve c ifadesine ulaşmıştır.
c ifadesine (D) diyerek doğru yanıt vermiş ve f ifadesine ulaşmıştır. f ifadesine (D) diyerek
doğru yanıt vermiş ve 5. çıkışa ulaşmıştır. Bu durumda öğrencinin 2 doğru yanıtı vardır ve
2 puan almıştır.
• Öğrenci a ifadesine (D) diyerek doğru yanıt vermiş ve b ifadesine ulaşmıştır.
b ifadesine (Y) diyerek yanlış yanıt vermiş ve e ifadesine ulaşmıştır. e ifadesine (Y)

12. 6 .Sınıf Üniteler
148
diyerek yanlış yanıt vermiş ve 4. çıkışa ulaşmıştır. Bu durumda öğrencinin 1 doğru yanıtı
vardır ve 1 puan almıştır.
• Öğrenci a ifadesine (Y) diyerek yanlış yanıt vermiş ve c ifadesine ulaşmıştır.
c ifadesine (Y) diyerek yanlış yanıt vermiş ve g ifadesine ulaşmıştır. g ifadesine (D)
diyerek yanlış yanıt vermiş ve 7. çıkışa ulaşmıştır. Bu durumda öğrencinin doğru yanıtı
yoktur ve 0 puan almıştır.

13. 6 .Sınıf Üniteler
149
Etkinlik umarası : 4
Etkinlik Adı : Performans Değerlendirme
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.15
Bilinçsiz Đlâç Kullanımı
“Ayşe hanım sık sık başı ağrıyan, her başı ağrıdığında da hemen komşusunun önerdiği
ilâçları içen bir bayandır. Baş ağrısının şiddeti arttıkça içtiği ilâç sayısını da artırır. Đlâçlarla
sadece başı ağrıdığında arkadaş olmaz, kış gelince de grip, nezle olmamak için bol bol
vitamin ilâçları alırdı. Kendisinin ilâçlarla arkadaşlığı az gelmiş gibi oğlu Ali’yi de boğazı
şiştiği, öksürdüğünde ilâçlarla tanıştırmıştı. Ali, antibiyotiği sadece çok öksürdüğü günlerde
kullanır, belli bir düzenle içmezdi. Günler ayları, aylar yılları kovaladı ama ne Ayşe hanım ne
de Ali’nin hastalıkları iyileşmedi.”
Öğrencilerden, verilen bu paragrafta Ayşe hanım ve Ali’nin yanlış davranışlarını
bulmaları ve böyle durumlarda hangi davranışların doğru olacağını düşünerek paragrafı
yeniden oluşturmaları istenir.

14. 6 .Sınıf Üniteler
150
Etkinlik umarası : 5
Etkinlik Adı : Çoktan Seçmeli Soru
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 3.2
Soluk alma % Soluk verme %
Karbondioksit 0,04 4
Oksijen 21 17
Yukarıdaki tabloda soluk alıp verme sırasındaki oksijen ve karbondioksit yüzdeleri
verilmiştir. Bu bilgilere göre oluşturulan sütun grafiği aşağıdakilerden hangisidir?
A) B)
0
5
10
15
20
25
Soluk alma Soluk verme
%
Karbondioksit
Oksijen
0
5
10
15
20
25
Soluk alma Soluk verme
%
Karbondioksit
Oksijen
C) D)
0
5
10
15
20
25
Soluk alma Soluk verme
%
Karbondioksit
Oksijen
0
5
10
15
20
25
Soluk alma Soluk verme
%
Karbondioksit
Oksijen

15. 6.Sınıf Üniteler
151
Etkinlik umarası : 6
Etkinlik Adı : Kavram Haritası
Đlgili Olduğu Kazanımlar : Đlgili Tüm Kazanımlar
Aşağıdaki “Vücudumuzda Sistemler” kavram haritasındaki boşluklara, verilen kavramlardan
uygun olanlarını yerleştiriniz.
Kalp Đskelet Karaciğer Büyük dolaşım
Burun Atardamar Düz kas Virüs
Çizgili kas Dolaşım Kan Kılcal damar
Akyuvar Bakteri Akciğer Bağışıklık
Sistemler
Solunum
Alveol
Kas
Destek ve
Hareket
Kalp
birisidirbirisidir
birisidir
çeşitleridir
Küçük
Dolaşım
Damar
pompalar İçinde dolaşır
Toplardamar
çeşitleridir