2. ΟΡΙ΢ΜΟ΢
Ελεύθεροσ χρόνοσ ορύζεται ο χρόνοσ που απομϋνει, εϊν αφαιρεθεύ ο εργϊςιμοσ χρόνοσ και
ο λεγόμενοσ νεκρόσ χρόνοσ (αυτόσ που καταναλύςκεται για τη μετϊβαςη από τη μια
δραςτηριότητα ςε μιαν ϊλλη) και αφόνεται ςτην ελεύθερη διϊθεςη του ατόμου ςύμφωνα
με τισ ιδιαύτερεσ επιθυμύεσ του ΢την ελληνικό γλώςςα ο διαθϋςιμοσ χρόνοσ ονομϊζεται
ελεύθεροσ, ακριβώσ για να διαφοροποιηθεύ από τον εργϊςιμο χρόνο που ϋχει χαρακτόρα
καταναγκαςτικό. Επομϋνωσ, πρόκειται για ςαφό διχοτόμηςη του ανθρώπινου χρόνου ,
γεγονόσ που ςυνυφαύνεται τόςο με το χαρακτόρα τησ εργαςύασ όςο και με τον τρόπο ζωόσ ,
τισ νοοτροπύεσ και τισ κοινωνικϋσ ςυμπεριφορϋσ.
Ψυχαγωγύα (ψυχό + ϊγω) = Με τον όρο αυτό εννοούμε το ςύνολο των δημιουργικών
τρόπων αξιοπούηςησ του ελεύθερου χρόνου, που προςφϋρουν ςτον ϊνθρωπο όχι μόνο
ευχαρύςτηςη , , φυγό από την καθημερινότητα και τη μονοτονύα αλλϊ και ψυχικό και
πνευματικό καλλιϋργεια.
Διαςκϋδαςη (από το ρόμα διαςκεδϊννυμι = διαςκορπύζω) = Με τον όρο αυτό εννοούμε την
εκτόνωςη, την ψυχικό εκφόρτιςη που ϋχει ανϊγκη ο ϊνθρωποσ ςτη ζωό του και ειδικότερα
ςτον ελεύθερο χρόνο του, προκειμϋνου να νιώςει ψυχικϊ ιςορροπημϋνοσ. Ιδιαύτερα ςτην
εποχό μασ, με την πολυπλοκότητα των κοινωνιών και τισ μεγϊλεσ απαιτόςεισ, τα
καταιγιςτικϊ μηνύματα και τουσ αλληλοςυγκρουόμενουσ ρόλουσ, η διαςκϋδαςη εύναι
απαραύτητη.
΢ημεύωςη: Διακρύνουμε τη γνόςια ψυχαγωγύα και τη νόθη ψυχαγωγύα, όπωσ επύςησ την
υγιό διαςκϋδαςη και την ανούςια διαςκϋδαςη που τελικϊ οδηγεύ και ςτην ψυχοκτονύα. Σο
ιδανικό εύναι ο ϊνθρωποσ ςτον ελεύθερο χρόνο του να ςυνδυϊζει τη γνόςια ψυαχαγωγύα με
την υγιό διαςκϋδαςη αλλϊ και την ξεκούραςη.

3. Ι΢ΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Η ςημαςύα του ελεύθερου χρόνου εύχε εκτιμηθεύ όδη
από την αρχαύα Ελλϊδα, καθώσ ο Αριςτοτϋλησ πύςτευε
πωσ ο ελεύθεροσ χρόνοσ δεν εύναι το τϋλοσ τησ
δουλειϊσ, αλλϊ ότι η δουλειϊ αποτελεύ το τϋλοσ του
ελεύθερου χρόνου, ακριβώσ επειδό κατ’ αυτόν η
ευτυχύα του ανθρώπου βρύςκεται ςτην ιδιοπούηςη του
χρόνου του. Ο ΢ταγειρύτησ φιλόςοφοσ όταν αντύθετοσ
ςε ϋναν ελεύθερο χρόνο αφιερωμϋνο ςτην τεμπελιϊ. Η
ευτυχύα, ϋλεγε, δεν μπορεύ να βρύςκεται ςτην ευχϊριςτη
διαςκϋδαςη, εϊν το μϋτρο τησ εύναι ϋνασ ϊνθρωποσ όχι
ουςιαςτικϊ παιδευμϋνοσ.

4. ΔΕΙΓΜΑΣΑ ΑΤΞΗ΢Η΢ ΕΛΕΤΘΕΡΟΤ
ΧΡΟΝΟΤ
• Περιςςότερεσ αργύεσ.
• Πενθόμερη εργαςύα.
• Οκτϊωρη καθημερινό απαςχόληςη.
• Η ςταδιακό επϋκταςη τησ ετόςιασ ϊδειασ με αποδοχϋσ, αυξημϋνοσ χρόνοσ
διακοπών.
• Η ιλιγγιώδησ ανϊπτυξη των επιςτημών και η ειςαγωγό αυτόματων
ηλεκτρονικών
μηχανών ςτην παραγωγικό διαδικαςύα αντικατϋςτηςαν τον ανθρώπινο μόχθο,
αύξηςαν την παραγωγό και μεύωςαν το ωρϊριο τησ καθημερινόσ απαςχόληςησ
με αποτϋλεςμα να αυξηθεύ ο ελεύθεροσ χρόνοσ.
• Η εξειδύκευςη, ςε κϊθε δραςτηριότητα υπϊρχει ϋνασ ειδικόσ με αποτϋλεςμα να
εξοικονομεύται ελεύθεροσ χρόνοσ.
• Η ϊνοδοσ του βιοτικού επιπϋδου και η βελτύωςη των μϋςων μεταφορϊσ και
ςυγκοινωνύασ, η οπούα εκμηδϋνιςε τισ αποςτϊςεισ.
• Η μεύωςη του ωραρύου εργαςύασ για να απαςχοληθούν περιςςότεροι ϊνθρωποι
και να περιοριςτεύ η ανεργύα.
• Αυξόθηκε το εργατικό δυναμικό.

5. ΠΟ΢Ο ΕΛΕΤΘΕΡΟ ΧΡΟΝΟ ΕΧΕΣΕ ?
( ΢ΣΑ 20 ΑΣΟΜΑ )
0
1
2
3
4
5
6
7
8
ΑΓΟΡΙΑ
ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ

6. ΓΙΑΣΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΤΣΙΜΟ΢ Ο
ΕΛΕΤΘΕΡΟ΢ ΧΡΟΝΟ΢ ;
• Η μηχανοπούηςη και τυποπούηςη τησ εργαςύασ ϋκανε αναγκαύα την αύξηςη του
ελεύθερου χρόνου για να ανανεωθεύ ο ανθρώπινοσ οργανιςμόσ, οι ςωματικϋσ και οι
ψυχικϋσ δυνϊμεισ του ανθρώπου. Η αναζότηςη του ελεύθερου χρόνου εύναι μια διϋξοδοσ
του ανθρώπου που επιζητϊ να ελευθερωθεύ από τον αςφυκτικό και ανθυγιεινό χώρο τησ
εργαςύασ και γενικϊ από την ορθολογιςτικό οργϊνωςη τησ ζωόσ του.
• Απαλλϊςςει από την ϋνταςη, την ανύα, την πλόξη και την αλλοτρύωςη, καταςτϊςεισ ςτισ
οπούεσ οδηγεύ η μηχανιςτικό, μονότροπη και εξειδικευμϋνη ςημερινό εργαςύα.
• ΢υμβϊλλει ςτην ψυχολογικό ιςορροπύα του ατόμου, γιατύ του δύνει τη δυνατότητα να
απαλλαγεύ από το ϊγχοσ, την εςωςτρϋφεια, την απομόνωςη και να ςυνϊψει διαπροςωπικϋσ
ςχϋςεισ με ϊτομα που βρύςκονται ϋξω από το χώρο εργαςύασ του.
• ΢υμβϊλλει ςτην κοινωνικοπούηςη του ατόμου, γιατύ μπορεύ να διαθϋςει τον ελεύθερο
χρόνο του ςε κοινωνικϋσ δραςτηριότητεσ και να ςυνεργαςτεύ με τουσ ςυνανθρώπουσ του
για την επύλυςη κοινωνικών προβλημϊτων. Με αυτό τον τρόπο του δύνεται η ευκαιρύα να
εξαςφαλύςει τη ςυναιςθηματικό γαλόνη, να αποβϊλλει τισ εγωιςτικϋσ τϊςεισ, να
επαναπροςδιορύςει αξύεσ και να απαλλαγεύ από την αντικοινωνικό αντύληψη ότι το ατομικό
ςυμφϋρον εύναι υπϋρτερο του κοινωνικού.

7. ΕΚΝΑΙ ΢ΗΜΑΝΣΙΚΟ΢ Ο ΕΛΕΤΘΕΡΟ΢
ΧΡΟΝΟ΢ ?
0
5
10
15
20
NAI
OXI
΢ειρϊ 1

8. ΣΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΟΤ ΕΛΕΤΘΕΡΟΤ
ΧΡΟΝΟΤ
Παρϊ την αύξηςη του διαθϋςιμου χρόνου τα τελευταύα
χρόνια και τον πολλαπλαςιαςμό των εναλλακτικών
λύςεων για το ξόδεμϊ του, εμφανύςτηκε το φαινόμενο
ϊλλοι να ντρϋπονται για τισ δυνατότητεσ και τη χρόςη
του ελεύθερου χρόνου και ϊλλοι να παραπονιούνται
πωσ ϋχουν
οργανώςει με τϋτοιο τρόπο τη ζωό τουσ που δεν τουσ
απομϋνει διαθϋςιμοσ χρόνοσ.

9. ΕΛΕΤΘΕΡΟ΢ ΧΡΟΝΟ΢ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ
Η εφηβεύα εύναι το πιο κρύςιμο ςτϊδιο ςτην ανθρώπινη εξελικτικό πορεύα προσ την ωριμότητα. Δεν
αποτελεύ μόνο μύα περύοδο ταχεύασ ςωματικόσ αλλαγόσ, αλλϊ και ϋνα ςημαντικό ςτϊδιο τησ
προςωπικόσ και κοινωνικόσ εξϋλιξησ του παιδιού. Σο ότι δεν ϋχουν τον απαραύτητο χρόνο για να
αφιερώςουν ςτον εαυτό τουσ εύναι δύκοπο μαχαύρι: μπορεύ να δαπανούν πϋραν του ςχολεύου χρόνο τουσ
ςε ϊλλεσ δραςτηριότητεσ και να αποκομύζουν εφόδια για το μϋλλον, όμωσ αυτό τουσ εμποδύζει ςτο να
ϋχουν τα ςυνόθη εφηβικϊ προβλόματα – ανϊπτυξη προςωπικότητασ, διαμόρφωςη χαρακτόρα.
Καταςτϊςεισ δηλ. που θα κληθούν να αντιμετωπύςουν ςε μεταγενϋςτερα ςτϊδια τησ ζωόσ τουσ και ςτισ
οπούεσ παραμϋνει αδιευκρύνιςτο αν θα μπορϋςουν να αντεπεξϋλθουν.
Πολλϋσ φορϋσ ο "ςχολικόσ χρόνοσ" παρουςιϊζει ςόμερα μύα τϊςη επεκτατιςμού εισ βϊροσ του
ελεύθερου χρόνου και αυτό δεν αφορϊ αποκλειςτικϊ τισ μεγϊλεσ ςχολικϋσ ηλικύεσ. Ένα τμόμα του
μαθητικού πληθυςμού, ακόμη και ςτην ευαύςθητη ηλικύα των 6-12 ετών, τρϋχει για να προλϊβει το
ςχολεύο, τα φροντιςτόρια, τισ ξϋνεσ γλώςςεσ, τα μουςικϊ όργανα, το μπαλϋτο, κλπ μηδενύζοντασ κϊθε
πρακτικό παιχνιδιού, ανεμελιϊσ, ξεγνοιαςιϊσ, χαρακτηριςτικϊ γνωρύςματα τησ παιδικόσ ηλικύασ.
Σην τελευταύα δεκαετύα, η ϋννοια του ςχολικού χρόνο, ϋχει αποκτόςει μύα διπλό διϊςταςη. Από την μύα
ο χρόνο που αφορϊ τισ ώρεσ που το παιδύ παρακολουθεύ το υποχρεωτικό ςχολικό του πρόγραμμα και
από την ϊλλη ο χρόνοσ που αφορϊ τισ ώρεσ που διαθϋτει για τισ λεγόμενεσ εξωςχολικϋσ
παραεκπαιδευτικϋσ δραςτηριότητεσ όπωσ π.χ. φροντιςτόρια, ωδεύο, μπαλϋτο κλπ.
Σο παιδύ μπορεύ να εξαρτηθεύ ϊμεςα και απόλυτα από τουσ οργανωτϋσ του χρόνου του, τουσ γονεύσ
του, με πιο πιθανό αποτϋλεςμα να παρουςιϊςει πολύ περιςςότερα ςυμπτώματα ανωριμότητασ από τουσ
ςυνομηλύκουσ του που ϋζηςαν υπό διαφορετικϋσ ςυνθόκεσ. Μπορεύ να μην γύνει ρομποτϊκι, αλλϊ
υπϊρχει μεγϊλοσ κύνδυνοσ να μην μπορϋςει ποτϋ να ανακαλύψει την δικό του ταυτότητα και να
ανεξαρτοποιηθεύ πλόρωσ από τουσ γονεύσ του.
Μύα ϊλλη πιθανό ςυνϋπεια εύναι το παιδύ αυτό κϊποτε να αντιδρϊςει δυναμικϊ : να φύγει από το
ςπύτι, να κϊνει τολμηρϊ πρϊγματα, κακϋσ παρϋεσ και να διαταραχθεύ η ςχϋςη με τουσ γονεύσ του. Σο
πρώτο πρϊγμα λοιπόν που πρϋπει να ελϋγχει κϊθε γονιόσ εύναι το κατϊ πόςο οι αςχολύεσ του παιδιού
ευχαριςτούν πραγματικϊ το ύδιο το παιδύ.
΢υμπεραςματικϊ, καταλόγουμε ότι ο χρόνο εύναι ελϊχιςτοσ ςε ςύγκριςη με τον επιθυμητό και πωσ η
πλειονότητα των μαθητών δεν εύναι ικανοποιημϋνη με τον τρόπο που δαπανϊ τισ εξωςχολικϋσ ώρεσ. Γι'
αυτό και ζητεύ μεγαλύτερη ςυμμετοχό ςτην επιλογό των εξωςχολικών δραςτηριοτότων.α

10. ΔΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΕ΢ ΢ΣΟΝ ΕΛΕΤΘΕΡΟ
ΧΡΟΝΟ
Οι ϋφηβοι ςτον ελεύθερό τουσ χρόνο αςχολούνται κυρύωσ με τον ηλεκτρονικό
υπολογιςτό, με αθλητικϋσ δραςτηριότητεσ ό ακούν μουςικό. Οι μεγαλύτεροι ςε ηλικύα
ϋφηβοι περιορύζουν τισ δραςτηριότητϋσ τουσ και αςχολούνται περιςςότερο με καθιςτικϋσ
(π.χ. ηλεκτρονικόσ υπολογιςτόσ) ςε ςύγκριςη με τουσ νεότερουσ. ΢υγκριτικϊ με τα
αγόρια, τα κορύτςια ϋχουν ευρύτερο φϊςμα δραςτηριοτότων (π.χ. ανϊγνωςη εξωςχολικών
βιβλύων, ζωγραφικό, χορό, φωτογραφύα).΢ωματικό ϊςκηςη ΢χεδόν 1 ςτουσ 5 μαθητϋσ
(18,7%) αςκεύται ςωματικϊ καθημερινϊ. Ένα ςτα οκτώ 15χρονα κορύτςια (12,2%) δεν
αςκεύται καθόλου, ςε υπερδιπλϊςιο ποςοςτό από ό,τι τα αγόρια (5,4%). Σην περύοδο 1998-
2010 παρατηρεύται μεύωςη ςτο ποςοςτό των μαθητών που αςκούνται ςωματικϊ
τουλϊχιςτον 4 φορϋσ την εβδομϊδα. Σηλεόραςη/DVD ΢χεδόν 2 ςτουσ 5 μαθητϋσ (38,3%)
παρακολουθούν τηλεόραςη/DVD τουλϊχιςτον 3 ώρεσ ημερηςύωσ όλεσ τισ ημϋρεσ τησ
εβδομϊδασ, ςε υψηλότερο ποςοςτό οι 13χρονοι (42,5%). Περιςςότερεσ ώρεσ οι ϋφηβοι
βλϋπουν τηλεόραςη/DVD τα ΢αββατοκύριακα ςυγκριτικϊ με τισ ημϋρεσ του ςχολεύου. ΢ε
ποςοςτό 12% οι ϋφηβοι που βλϋπουν τηλεόραςη/DVD τουλϊχιςτον 3 ώρεσ κϊθε μϋρα
ϋχουν ανθυγιεινϋσ διατροφικϋσ ςυνόθειεσ, δηλ. καταναλώνουν ςυχνϊ γλυκϊ ό αναψυκτικϊ
ενώ ςπϊνια τρώνε φρούτα ό λαχανικϊ.Ένασ ςτουσ 5 εφόβουσ που παρακολουθούν
τηλεόραςη ό DVD τουλϊχιςτον 3 ώρεσ κϊθε μϋρα εύναι υπϋρβαροσ ό παχύςαρκοσ, κυρύωσ
τα κορύτςια και οι 11χρονοι.Χρόνοσ μπροςτϊ από οθόνη ηλεκτρονικών ςυςκευών Σο 16,4%
των εφόβων, κυρύωσ τα αγόρια και οι μαθητϋσ ηλικύασ 13-15 ετών, βρύςκονται τουλϊχιςτον
6 ώρεσ κϊθε μϋρα μπροςτϊ από μύα οθόνη τηλεόραςησ, ηλεκτρονικού υπολογιςτό ό
ειδικόσ κονςόλασ για ηλεκτρονικϊ παιχνύδια. ΢υγκριτικϊ με το 2006, το 2010 ϋχει ςχεδόν
τριπλαςιαςτεύ ο αριθμόσ των μαθητών που αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο (τουλϊχιςτον 6
ώρεσ) κϊθε μϋρα μπροςτϊ από μύα οθόνη κϊποιασ ηλεκτρονικόσ ςυςκευόσ, παρόλο που
βλϋπουν λιγότερεσ ώρεσ τηλεόραςη. Εντούτοισ, καταγρϊφεται αύξηςη ςτη χρόςη του
ηλεκτρονικού υπολογιςτό, και πιθανόν οι μαθητϋσ να ϋχουν αντικαταςτόςει την τηλεόραςη
με τον ηλεκτρονικό υπολογιςτό.

11. ΣΙ ΚΑΝΕΣΕ ΢ΣΟΝ ΕΛΕΤΘΕΡΟ ΧΡΟΝΟ
?
ΜΟΤ΢ΙΚΗ
FACEBOOK
ΒΟΛΣΕ΢
Η/Τ
ΣΤΛΕΟΡΑ΢Η

12. THE END