Viðarmiðlun framtíðar, erindi haldið á alþjóðlegri ráðstefnu um Ísland og skóga, 28. apríl, 2011. Loftur Jónsson, Fylkesskogmeister í Hordaland í
Noregi.
10. Skógarbóndi selur til viðarmiðlunnar sem selur til verksmiðju
Skógarbóndi
Viðarmiðlun Skógarhögg Flutningur
Úrvinnsla
11. Skógarbændur stofna
kaupfélög
• Eru margir og með litla og ójafna sölu hver og einn
• Hafa oft lítið vit á skógarhöggi og léleg
viðskiptasambönd við verktaka og flutningsaðila
• Eru í lélegri samningastöðu við verksmiðjur vegna
stærðarmismunar
• Afleiðing: Skógarbændur stofna sölufélög (kaupfélög)
sem skipuleggja högg, flutning og semja við
verksmiðjurnar.
12. Timburmæling
• Umgjörð og
framkvæmd mælinga
er forsenda þess að
traust ríki á markaði
• Mikilvægt fyrir alla
aðila, þ.m.t.
stjórnvöld
• Það er stjórnvalda að
setja reglugerðir
14. Hagsmunir stjórnvalda
• Markaðsaðilar hugsa fyrst og fremst um eigin hag
• Markmið stjórnvalda eru mun víðtækari og annars
eðlis.
• Auðveldasta leið stjórnvalda til að ná sínum
markmiðum er að setja kvaðir og skyldur á
seljendur og kaupendur timburs.
15. Markmið Stjórnvalda
• Að skógrækt sé eðlilega skattlögð
(timbur ekki á svörtum eða gráum
markaði)
• Að stunduð sé sjálfbær skógrækt sem
stuðli að sem mestri framleiðni, líka
til langframa
• Að greinin sé arðbær og
samkeppnisfær
• Byggðastefna/atvinnustefna
• Samkeppnisstaða
• Kolefnisbinding og alþjóðlegar
skuldbindingar
• Ýmis markmið svo sem aukning á
hlutfalli skógarþekju,
tegundafjölbreytni, svæði til útivistar,
og ýmsar takmarkanir við skógrækt
16. Skyldur stjórnvalda gagnvart markaði
• Að sjá til þess að umgjörð skógræktar almennt og
timbursölu sérstaklega sé gagnsæ og auðveld i
framkvæmd. Að ekki séu lagðar óeðlilegar kvaðir á
framleiðsluna og að hún sé samkeppnisfær.
• Að sjá til þess að nauðsynlegir innviðir séu fyrir
hendi. Þ.e. vegakerfi, hafnir o.fl.
• Að tryggja nauðsynlega nýliðun og fagkunnáttu
innan greinarinnar. Þ.e. menntun og rannsóknir.
17. Skogfond - Norska módelið
• Skogfond: 4-40% av brúttó sölu
verður að nýta til fjárfestinga í
skógrækt þ.e. gróðursetningu, bilun
og vegagerð.
• Þegar Skogfond er notað er aðeins
15% þess skattlagður sem tekjur, þ.e.
85% skattaafsláttur af
skógræktarframkvæmdum.
• Ábyrgð kaupanda að leggja þessa
fjármuni til hliðar.
• Allir opinberir styrkir til skógræktar
fara í gegnum Skogfond.
• Ríkar skyldur á sveitarfélögum og
embættum sýslumanna varðandi
eftirlit og rekstur kerfisins.
19. Greniskógrækt
• Fura og birki eru náttúrulegu
trjátegundirnar, en vaxa hægt og
eru mun lakari að gæðum en t.d. í
Austur-Noregi
• Greniskógrækt hefst að alvöru
eftir seinni heimstyrjöld
• Grenið vex mun hraðar en í
Austur-Noregi og gæðin eru mjög
góð
22. Þróun í Hörðalandi
undanfarin ár
• Á síðustu öld var fura alls ráðandi á
timburmarkaði.
• Margar litlar sögunarmyllur og
tunnusmiðjur helstu kaupendur
• Staðbundin (oftast bundin við
sveitafélag) skógareigendafélög
reyna að skipuleggja högg, flutning
og sölu.
• Skógareigendafélögin sameinast i
Vestskog. Félögin selja sig út úr
úrvinnslufyrirtækjum.
• Greni verður stöðugt mikilvægari
trjátegund. Betra verð og mun lægri
kostnaður við skógarhögg og
sérstaklega vegagerð
• 2010 er Vestskog markaðsráðandi
(með um 80% af markaði)
• Ein stór sögunarmylla fyrir greni í
sýslunni (Moelven-Granvin bruk)
kaupir um 70-110 þús m3 árlega af
rauðgreni.
• Útflutninur til meginlands Evrópu
skiptir stöðugt meira máli.
23. Sennileg framtíðarsýn í
Hörðalandi á næstu árum
Fleiri timburkaupendur koma til
sögunnar = meiri samkeppni og
hærra verð fyrir skógarbændur
Gríðarleg aukning í sölu (3-5
faldast næsta áratuginn)
Vestskog (sameignarfélag) tapar
markaðshlutdeild fyrir
hreinræktuðum kapítalistum
Meiri útflutningur en alls óvíst um
nýjar/stærri verksmiðjur í
Hörðalandi
24. Helstu áhrifavaldar (nánasta framtíð)
• Gengisþróun næstu ára og
heimsmarkaðsverð timburs
• Opinber stuðningur við
þróunarverkefni og rannsóknir
• Opinber stuðningur við
innfrastrúktúr
• Opinber stuðningur við grisjanir
• Staðbundnir markaðir
25. Möguleg þróun á Íslandi á næstu árum
Meira efni en......
• Mjög lítið magn. (nokkur þúsund
rúmmetrar árlega næsta
áratuginn)
• Grisjunarviður = dýrt skógarhögg
og lítill hagnaður fyrir
skógarbóndann
• Dýr flutningur
• Skógarbændur miðla sjálfir sínu
timbri eða???