1. Segurtasun Informatikoa
Segurtasun informatikoa

2. Segurtasun mehatxuak
• Datuak galtzea eta kanpotarrak dira mehatxurik handienak.
• Datu galeren arrazoiak izan daitezke:
– Suteak, uholdeak, lurrikarak, gerrak...
– Gizakien okerrak: datuak sartzean, diskoen muntaia okerra,
software exekuzio okerra
• Kasu gehienak segurtasun kopiekin konpontzen dira.
• Beste aldetik, kanpotar mota bi daude:
– Pasiboak: fitxategietara sartzeko baimenik ez dauzkatenak eta
honela ere irakurri nahi dituzte
– Aktiboak: datuak aldatu nahi dituztenak. Azken hauek honela
sailka ditzakegu:
» Barne begiluzeak: maila handiko langileak. Erronka
modura hartzen du barne segurtasuna gainditzea. Adb:
informatika ikasleak.
» Hackerrak: kanpoko kuriosoak, ez dira langileak.
» Dirua lortzeko nahian.

3. Segurtasun erasoak
• Sistema Eragileek eta web nabigatzaileek benetako zuloak dituzte
segurtasun kontuetan.
• Hauen segurtasuna frogatzeko kanpoko adituak ekartzen dituzte, ia
sisteman sar daitezken. Ohizko erasoak hauek dira:
– Memorian, diskoan edo zintan ezabatu gabe dauden
hondarrak irakurtzen saiatu.
– Erabiltzaileren barruan dauden SE-ren egiturak
(fitxategiak) aldatu.
– Ziria sartu erabiltzaileari log-saioa simulatzen duen
programa eginaz eta honela pasahitza lortuz.
– Harrak (worm): sistemari kalte egiteko programa.
– Birusak: hiru fase ditu: 1. sartu sisteman 2. kopiatu 3.
kalteak egin .

4. Zenbait aholku
• Umeentzat
– Ez ezazu zure benetako izena esan.
– Ez eman zure telefono zenbakirik.
– Ez esan zein den zure helbidea.
– Ez egin sekula hitzordurik Internet bidez zeuk
bakarrik.
– Zure adinerako egokia ez den edukiren bat edo beste
aurkitzen baduzu jakinarazi gurasoei.
– Ez instalatu programa piratarik, zure ordenagailua
kalte dezaketen birusak izan ditzake eta.

5. Gurasoentzako
• Komenigarria da, adinaren arabera, haurren nabigazioak
gurasoek gidatzea edo gainbegiratzea.
• Interneten eta erabiltzailearen artean eduki iragazki gisa
jarduten duten programak instalatzeko aukera dago.
Horrela, hala zehaztutako edukiak ikustea eragotziko da,
baina horietako batek ere ezin du adingabeentzako
heziketa egoki bat ordezkatu.
• Eskatu zuen telefono konpainiari 903 eta 906 lineetarako
sarbidea murrizteko edo, bestela, konexio horiek
eragotziko dituen programaren bat instalatzeko, "906
dialer" deritzenen ibilera eragozteko.

6. Kontuz erosketak egiterakoan
• Oinarrizko printzipio bat dago: INORK ERE EZ DITU
EUROAK 90 ZENTIMOTAN EMATEN (inork ere ez ditu
ogerlekoak lau pezetatan ematen esaera gaurkotuta).
• Objekturen bat merkeegia bada, haren
benetakotasunaren gainean zalantzak izatea komeni da.
Internet bidez erostea merkeagoa izan daiteke,
banaketa, biltegiratze eta bitartekari gastuak murrizten
direlako. Baina prezio barregarrien aurrean mesfidatu
egin behar da.
• Egiaztatu saltzailearen nortasuna erosi aurretik.

7. Ordenagailua seguru izateko
aholkuak
• Suebaki programa instalatzea. Suebakia ordenagailuaren eta sare
baten, kasu honetan internet, artean oztopo gisa jarduten duen gailu
fisikoa edo programa da. Merkatuan hainbat produktu daude, baina
segurtasun maila onargarria duten eta norberaren erabilerarako
diren doako produktuak ere badaude.
• Antibirusa instalatzea. Interneteko birusak ordenagailuarentzako
mehatxu larrienetako bat dira, izan ere, kalte handiak eragin dituzte.
Antibirusa etengabe eguneratzea oso garrantzitsua da, hilean
bostehun birus berri baino gehiago agertzen direlako. Horrek esan
nahi du, programa instalatu baino egiten ez badugu eta ez badugu
eguneratzen birus berrientzako zaurgarriak izango garela.
• Sistema eragilea etengabe eguneratzea. Sistema eragileetan
askotan aurkitzen dira segurtasun zuloak eta ekoizleek
eguneratzeak eskaintzen dituzte arazo horiek konpontzeko.

8. – Aldian-aldian ordenagailuko edukiak kopiatu behar dira, ahal
dela ezaba ezin daitekeen sistema batera kopiatu behar dira,
esate baterako, CDR sistemara.
– Ez aurreikusi posta elektronikoko mezuak; horrela, birus jakin
batzuen jarduna eragotziko baita, izan ere, mezuak
aurreikustearekin bakarrik jarduten dute.
– Ez irakurri ezezagunen mezu elektronikorik, batez ere tokikoa
bertakoa ez den hizkuntzaren batean badator. Ingelesez idatz
diezazukeen lagunen edo ezagunen bat duzu?…
– Ez instalatu iturri ezezagunetako edo ez oso fidagarrietako
programak, inork ez baitu ziurtatzen programok eraldatuta ez
daudenik eta nahi ez den ekintzarik egingo ez dutenik. Erabili
jatorrizko softwarea. Merkatuko programa guztientzako
alternatiba merkeak daude, baita doakoak ere.

9. Zer da delitu informatikoa?
• “Delitu informatikoa”, "ziberdelitua", “delitu telematikoak”… izen
asko ezar dakizkieke nola edo hala oinarrizko bi osagai dituzten
gertakariei: delitu bat eta informatikaren erabilera.
• Delitu informatikoa, beraz, delituzko ekintza bat egiteko informatika
erabili denean esango diogu, informatika bai bitarteko gisa eta bai
delituaren helburu gisa erabili denean, hain zuzen ere.
• Dena dela, normalean "delitu informatiko" gisa izendatuko ditugun
delituzko ekintzak kode penalean jasota egon behar dira. Kode
penalean, ez dugu informatikako delitu horiei buruzko titulu edo
kapitulu zehatzik aurkituko, babestu nahi den ondasun juridikoari
eskainitako tituluaren barruan jasota baitago ekintza bakoitza.

10. Kredituak
• Iturriak : http://www.ertzaintza.net/public/wps/portal/ertzaintza/!
ut/p/c5/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3gXDydTo2AzN0tLE9dAdxNzM39zAwgAykeaxfv7
eIaZBho7ujuahDp7-
QQGOhnC5PHrDgfZh6nCBKECq3yYL6o8PvtB8gY4gKOBvp9Hfm6qfnBqqX6kfkFuhEGmp26Ao
6OiIgA44EG3/dl3/d3/L2dJQSEvUUt3QS9ZQnZ3LzZfREhCNTJTNkY5OTRFUUc0NzVPNzAwMD
AwMDA!/
• http://www.ertzaintza.net/public/wps/portal/ertzaintza/!
ut/p/c5/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3gXDydTo2AzN0tLE9dAdxNzM39zAwgAykeaxfv7
eIaZBho7ujuahDp7-
QQGOhnC5PHrDgfZh6nCBKECq3yYL6o8PvtB8gY4gKOBvp9Hfm6qfkFuhEGmp64jAIC0swA!/dl
3/d3/L0lDUWtrQSEhL3dLb0JERU5nL1lDeGZ3QSEhL2V1/
• http://eu.wikipedia.org/wiki/Segurtasun_inf
ormatiko
• Egilea: Asier Agrelo