1. တင္ထြန္းေအာင္
1
ေမ ၂၀၁၅ / အတြဲ(၁) အမွတ္ (၂)
ဒီမိုကရက္တစ္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
တင္ထြန္းေအာင္
ဤစာတမ္းသည္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ အတြက္ တာဝန္ႏွင့့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို အခ်က္က်က် ျပဆို
ထားသည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ႏွဳန္းစံမ်ားကို စနစ္တက် ျပဳစုထားသည္။ လက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္
ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္ျဖစ္ရာ ျပည္သူတို႔အဖို႔လည္း မိမိတို႔ႏွင့္ ထိုက္တန္ေသာ
ဒီမိုကရက္တစ္ အရည္အေသြးမ်ား ျဖည့္တင္းရန္ လိုအပ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤစာတမ္းငယ္သည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး
အတြက္ ဒီမိုကရက္တစ္ အရည္အေသြးမ်ား ျဖည့္တင္းႏိုင္ရန္ အတြက္ ဖတ္ရႈသင့္သည့္ စာတစ္ေစာင္ျဖစ္ေၾကာင္း
တင္ျပအပ္ပါသည္။
အယ္ဒီတာ
တင္ထြန္းေအာင္
1
ေမ ၂၀၁၅ / အတြဲ(၁) အမွတ္ (၂)
ဒီမိုကရက္တစ္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
တင္ထြန္းေအာင္
ဤစာတမ္းသည္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ အတြက္ တာဝန္ႏွင့့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို အခ်က္က်က် ျပဆို
ထားသည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ႏွဳန္းစံမ်ားကို စနစ္တက် ျပဳစုထားသည္။ လက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္
ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္ျဖစ္ရာ ျပည္သူတို႔အဖို႔လည္း မိမိတို႔ႏွင့္ ထိုက္တန္ေသာ
ဒီမိုကရက္တစ္ အရည္အေသြးမ်ား ျဖည့္တင္းရန္ လိုအပ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤစာတမ္းငယ္သည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး
အတြက္ ဒီမိုကရက္တစ္ အရည္အေသြးမ်ား ျဖည့္တင္းႏိုင္ရန္ အတြက္ ဖတ္ရႈသင့္သည့္ စာတစ္ေစာင္ျဖစ္ေၾကာင္း
တင္ျပအပ္ပါသည္။
အယ္ဒီတာ
တင္ထြန္းေအာင္
1
ေမ ၂၀၁၅ / အတြဲ(၁) အမွတ္ (၂)
ဒီမိုကရက္တစ္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
တင္ထြန္းေအာင္
ဤစာတမ္းသည္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ အတြက္ တာဝန္ႏွင့့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို အခ်က္က်က် ျပဆို
ထားသည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ႏွဳန္းစံမ်ားကို စနစ္တက် ျပဳစုထားသည္။ လက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္
ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္ျဖစ္ရာ ျပည္သူတို႔အဖို႔လည္း မိမိတို႔ႏွင့္ ထိုက္တန္ေသာ
ဒီမိုကရက္တစ္ အရည္အေသြးမ်ား ျဖည့္တင္းရန္ လိုအပ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤစာတမ္းငယ္သည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး
အတြက္ ဒီမိုကရက္တစ္ အရည္အေသြးမ်ား ျဖည့္တင္းႏိုင္ရန္ အတြက္ ဖတ္ရႈသင့္သည့္ စာတစ္ေစာင္ျဖစ္ေၾကာင္း
တင္ျပအပ္ပါသည္။
အယ္ဒီတာ

2. တင္ထြန္းေအာင္
2
ဒီမိုကရက္တစ္နုိင္ငံသားျဖစ္မႈ (Democratic Citizenship)
ဒီမိုကရက္တစ္နုိင္ငံသားျဖစ္မွဳ
နိဒါန္း
ဒီမိုကေရစီသည္ နုိင္ငံသားမ်ား၏ ေထာက္ပ့ံ အားေပးမွဳျဖင့္သာ ေအာင္ျမင္နုိင္သည္။ ဤအခ်က္ သည္
ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႕ အသြင္ကူးေျပာင္းေနေသာ နုိင္ငံ သုိ႕မဟုတ္ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အတြက္ အလြန္
အေရးၾကီးေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။ “ဒီမုိကေရစီကို သက္၀င္ယုံၾကည္သူမ်ား(Democrats) မ်ားမရွိပဲ ဒီမုိကေရစီ
စနစ္ မေအာင္ျမင္ မျဖစ္ထြန္းနုိင္” ဟုတ္ ဆုိစမွတ္ျပဳၾကသည္။ ဆုိလုိသည္မွာ ဒီမုိကေရစီစနစ္ ေအာင္ျမင္
ျဖစ္ထြန္းရန္အတြက္ လုိအပ္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို နားလည္မွုရွိေသာ လုံေလာက္ေသာ
နုိင္ငံသားအေရအတြက္၊ ဒီမုိကေရစီ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္လုိေသာ ဆႏၵမ်ား မရွိလွ်င္
ဒီမုိကေရစီကို ေရရွည္တည္တံ့ခုိင္ျမဲေအာင္ မလုပ္ေဆာင္နုိင္ေပ။ “လြတ္လပ္မွဳသည္ အလကားမရ” ဟုလည္း
ဆုိၾကျပန္ေသးသည္။ ဒီမုိကေရစီ အက်ိဳးစီးပြားလုိလားသူ မ်ားအား ေရရွည္ခုိင္ျမဲေသာ
အားေပးတုိက္တြန္းမွဳမ်ားလုိအပ္သည္။ ဤအခ်င္းအရာမ်ားေၾကာင့္ ဒီမုိခရက္တစ္နုိင္ငံသားမ်ားသည္
နုိင္ငံသားတစ္ဦး၏ အေရးပါေသာ အခန္းက႑မ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္ျပီး ျပည္႔၀ေအာင္
ျဖည္႔ဆည္းေဆာင္ရြက္ရန္ လုိအပ္ေပသည္။
နုိင္ငံသားျဖစ္တည္မွုသည္ နုိင္ငံတစ္နုိင္ငံ၏ အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္တည္မွုကို ဆုိလုိသည္။ ဒီမုိကေရစီစနစ္ တြင္
ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရကို အျပည္႔အ၀ ပိုင္ဆုိင္သည္။ အေၾကာင္းမွာ နုိင္ငံသားမ်ား သည္
မိမိတုိ႕အက်ိဳးစီးပြားအတြက္သာလွ်င္ အစိုးရကို တင္ေျမွာက္ထားျခင္းနွင့္ မိမိတုိ႕လုိအပ္ခ်က္မ်ား၊
ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားနွင့္ ကြဲလြဲမွဳရွိေနလွ်င္ မဲေပးေရြးခ်ယ္ရာ၌ အစိုးရကုိေျပာင္းလဲရန္ အခြင့္အေရးမ်ား
ပုံမွန္ရရွိျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ဒီမုိကေရစီစနစ္ ေအာင္ျမင္မွုရရွိဖုိ႕ ဆုိလွ်င္ နုိင္ငံသားမ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီနုိင္ငံ ေရးစနစ္အတြင္း
ရွိျပည္သူ႕ အခန္းက႑မ်ားကို လက္ခံျပီးျပည္႔၀ေအာင္ ျဖည္႔ဆည္းရမည္။ ယင္းတုိ႕၏ အေရးပါေသာ အခန္း
က႑မ်ားထဲမွ တစ္ခုကိုေဖာ္ျပရလွ်င္ ဒီမုိကရက္တစ္နုိင္ငံသားမ်ားသည္ ဥပေဒျပဳစုအေကာင္အထည္ေဖာ္
ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ေသာအခါ ေရြးေကာက္ပြဲကာလအတြင္း ျပည္႔သူ႕အာဏာကို ကာလအပိုင္း
အျခားအားျဖင့္ ဆုံးျဖတ္က်င့္သုံးခြင့္ရွိေသာ ျပည္႔သူအာဏာပိုင္ရွင္မ်ားျဖစ္သည္။ ျပည္႔သူ႕အာဏာ၏
အစိတ္အပုိင္းျဖစ္ေသာ နုိင္ငံသားမ်ား၏ အခန္းက႑တြင္ ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္မွဳလည္း အထူးလုိအပ္လွေပသည္။
နုိင္ငံသားမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲ နွင့္ပက္သက္၍ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္နုိင္ေသာ
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား အေရးကိစၥမ်ားကို မိမိတုိ႕ အခ်င္းခ်င္းၾကား သတင္းဖလွယ္ေဆြးေႏြးမွဳမ်ား

3. တင္ထြန္းေအာင္
3
ျပဳလုပ္ရမည္။ နုိင္ငံသားမ်ားသည္ အနည္းဆုံး ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းဌာနမ်ား အတြက္ မိမိတို႕ ေရြးခ်ယ္
တင္ေျမွာက္မည္႔သူမ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီ နွဳန္းစံတန္ဖုိးမ်ားကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစေသာ ကတိ၀န္ခံ ခ်က္မ်ား
ရွိမရွိ ဆုိေသာ အခ်က္မ်ားအရ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဲေပးရမည္။ နုိင္ငံသားမ်ားသည္ ကတိ၀န္ခံ ခ်က္မ်ားနွင့္
ေရြးေကာက္ပြဲ အၾကားတာ၀န္သိသိ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို သိရွိထား သင့္သည္။
အျခားအခန္းက႑တစ္ရပ္တြင္ နုိင္ငံသားမ်ားသည္ မိမိတို႕ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ထားေသာ
ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ျပဳစုျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒမ်ားကို လုိက္နာရသည္။ ဤအခ်က္တြင္ နုိင္ငံသားမ်ား
သေဘာမတူေသာ အခ်က္မ်ားပါေသာ္လည္း နုိင္ငံသားမ်ား၏ ထုိဥပေဒမ်ားကို လုိက္နာလုိေသာ
သေဘာတိမ္းညႊတ္မွဳလည္းလုိအပ္ေပသည္။
ဒီမုိကေရစီစနစ္ ျဖစ္ထြန္း ေအာင္ျမင္ေစရန္ ဒီမုိကရက္တစ္နုိင္ငံသား ျဖစ္တည္မွဳသည္ အခ်ိဳ႕ေသာ နွဳန္းစံ
တန္ဖုိးမ်ားနွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကတိ၀န္ခံခ်က္မ်ားလည္း လုိအပ္ေပသည္ ။ ထုိအခ်က္မ်ားမွာ….
o တစ္ဦးခ်င္း အေျခခံ အခြင့္အေရးမ်ားနွင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျချပဳ အစိုးရစနစ္မ်ားအား ထိန္းသိမ္း
ကာကြယ္ျခင္း။
o နုိင္ငံသားအခြင့္အေရး၊ တစ္ဦးခ်င္းနွင့္ လူနည္းစု အခြင့္အေရးမ်ား ျပည္႔၀ ညီညြတ္ မွ်တမွဳ
ရွိျခင္း၊ ဘာသာ၊လူမ်ိဳး၊ လိင္ကဲ့သို႕ေသာ အေျခခံယုံၾကည္မွုမ်ား အေပၚ ေဘးအႏၱရာယ္
ျခိမ္းေျခာက္မွဳမ်ားမွ လြတ္လပ္မွဳရွိျခင္း စေသာ အခြင့္အေရးမ်ားနွင့္ ဆက္စပ္၍ စိတ္ရွည္
သည္းခံမႈရွိျခင္း။
o ကြဲျပားျခားနားေသာ လူမွုေရး၊နုိင္ငံေရး အုပ္စုမ်ား အၾကား ျဖစ္ေပၚေသာ ပဋိပကၡမ်ား
ျငိမ္းခ်မ္းမွဳ ရရွိေအာင္ စီမံခန္႕ခြဲ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ေစ့စပ္ ညွိနွိုင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း။
o ျပည္သူ႕ေရးရာ မူ၀ါဒမ်ား ျပည္သူမ်ား အၾကား အျပန္အလွန္ ညွိနွုိင္းေဆြးေႏြးပဲြမ်ားတြင္
ေျပာဆုိျပဳမူ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား သမာသမတ္က်က် ယဥ္ေက်းသိမ့္ေမြ႕စြာ ေျပာဆုိ
ေဆာင္ရြက္ျခင္းတုိ႕ျဖစ္သည္။
ၾကမ္းတမ္း၍ ေစ့စပ္ညွိနွိုင္း ေဆာင္ရြက္တတ္မွု မရွိေသာ အစြန္းေရာက္၀ါဒမ်ား လႊမ္းမုိးေနေသာ
၀န္းက်င္ အသုိင္းအ၀ုိင္းအတြက္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ မရွင္သန္နုိင္ေတာ့ေပ။
ဒီမုိကရက္တစ္ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးႏွင့္တာဝန္မ်ား (the Rights and Responsibilities of Democratic
Citizens)
ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ အေရးပါေသာ သြင္ျပင္လကၡဏာကဲ့သုိ႔ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္
နိုင္ငံသားမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ တာဝန္မ်ားကို နားလည္ျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံသား အားလံုး၏

4. တင္ထြန္းေအာင္
4
နိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေပးျခင္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ပါမည္ဆိုေသာ
ကတိဝန္ခံခ်က္မ်ား ထားရိွျခင္း တို႔သည္ အေျခခံက်ေသာ အခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ားထဲမွ အခ်ဳိ႕ကို လူသားမ်ားအားလံုး မွ်ေဝရယူရသည္။ အျခားေသာ အခြင့္အေရး
မ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အေျချပဳေရးဆြဲထားေသာ အခြင့္အေရးမ်ားျဖစ္သည္။ ပထမ
အေရးပါေသာ အခြင့္အေရးမ်ားမွာ လူ႕အခြင့္အေရးျဖစ္ျပီး ဒုတိယမွာ ဥပေဒျဖင့္ ေရးဆြဲထားေသာ ဥပေဒပါ
အခြင့္အေရးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ခၽြင္းခ်က္အခ်ဳိ႕ရိွေသာ္လည္း အခြင့္အေရးမ်ားသည္ တာဝန္မ်ားကို
က်ဳိးေၾကာင္းဆက္စပ္မႈဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ တစ္စံုတစ္ဦး၏ အခြင့္အေရးရပိုင္ခြင့္မ်ားသည္
အျခားသူမ်ား၏ တူညီေသာ အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာရေသာ တာဝန္မ်ား အေနျဖင့္ က်ဳိးေၾကာင္း
ဆက္စပ္ေနသည္။
ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးမ်ား
လြတ္လပ္စြာ ရွင္သန္ရပ္တည္္ခြင့္၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ တစ္ဦးခ်င္း လြတ္လပ္မႈမ်ားမွ အစျပဳ၍
အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးမ်ားအား ႏိုင္ငံသားမ်ားကထိန္းသိမ္းလိုက္နာ က်င့္သံုးရမည္။ အေျခခံအခြင့္အေရး
မ်ားမွာ -
 ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာလြတ္လပ္ခြင့္
o လြတ္လပ္စြာမဲေပးခြင့္
o လြတ္လပ္မွ်တ၍ ပံုမွန္က်င္းပေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အေရြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္
o လြတ္လပ္စြာ ႏိုင္ငံေရးေဟာေျပာခြင့္
o ႏိုင္ငံေရးအသင္းအဖြဲ႕၊ ပါတီမ်ား လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းခြင့္
 စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္
o ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းဥစၥာလြတ္လပ္စြာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္
o ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္တြင္ ေစ်းကြက္၌ လြတ္လပ္စြာ ေရာင္းဝယ္ခြင့္
o အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ႏွင့္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္
o မည္သည့္လုပ္ငန္းမဆို လြတ္လပ္စြာ ႏွဳတ္ထြက္ခြင့္
o စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ တည္ေထာင္ပိုင္ခြင့္
o အခြန္အတုတ္မ်ား အလြန္အမင္း ေကာက္ခံမႈကို ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒမ်ားကို မလိုက္နာပဲ
ေနႏိုင္ခြင့္
 လူပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ား
o လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ခြင့္

5. တင္ထြန္းေအာင္
5
o လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေရးသားေဖာ္ျပခြင့္
o လြတ္လပ္စြာ အသင္းအဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းခြင့္
o လြတ္လပ္စြာ သီးသန္႔ေနထိုင္ပိုင္ခြင့္
o မိမိႏိုင္ငံအတြင္း လြတ္လပ္စြာ ေျပာင္းေရႊ႕သြားလာပိုင္ခြင့္
o မိမိႏွစ္သက္ေသာေနရာတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေနထိုင္ခြင့္
o မိိမိ္ိေနရပ္သို႔ လြတ္လပ္စြာ ျပန္လာပိုင္ခြင့္
အခြင့္အေရးအခ်ဳိ႕သည္ နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အျခားအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနတတ္သည္။ ဥပမာ
အားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားသည္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ နီးကပ္စြာ ဆက္စပ္
ေနေပသည္။ အေၾကာင္းမွာ ပစၥည္းဥစၥာလုပ္ငန္းမ်ားအားလံုးနီးပါးကို အစိုရက ပိုင္ဆိုင္ခ်ဳပ္ကိုင္ထားမည္ဆို
လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္မႈအတြက္ စီးပြားေရးအေျခခံမ်ား မခိုင္မာ မရပ္တည္ႏိုင္ေပ။
ႏို္င္ငံသားတာဝန္မ်ား
ႏို္င္ငံသားမ်ား၏ အေရးၾကီးေသာ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားတြင္
 ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
 အခြန္အခမ်ား ေပးေဆာင္ျခင္း
 စစ္မႈထမ္းျခင္း
 ျပည္သူ႕ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ထမ္းေဆာင္ျခင္း စေသာတာဝန္မ်ား အပါအဝင္
ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္ ညီညႊတ္ေသာ ဥပေဒမ်ားကို လိုက္နာျခင္း။
 ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ အခ်က္မ်ားကို ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္
ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ျငင္းပယ္ျခင္း
 ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆန္႕က်င္ေသာ မူဝါဒမ်ားကို ျငင္းပယ္ျခင္း
စေသာတာဝန္မ်ား အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥေပဒ ေထာက္ခံအားေပးျခင္း။
 ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ မဲေပးျခင္း
 ျပည္သူ႕ေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပက္သက္၍ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေလ့လာသိရိွျခင္း။
 မိမိတို႔ ေရြးခ်ယ္ေဆာင္ရြက္လိုေသာ နည္းလမ္းမ်ားအရ ျပည္သူ႕ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ပါဝင္
ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
 က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းမ်ား လိုက္နာမႈအားနည္း ေလ်ာ့ရဲလာေသာ အခါ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒစည္း
မ်ဥ္းမ်ား အရ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ အစိုးရဌာနမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ
အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ျခင္း အပါအဝင္ ႏို္င္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို သစၥာ
ေစာင့္သိျခင္း စသည္တို႔ ပါဝင္သည္။
 ႏိုင္ငံသားမ်ားအေနျဖင့္ ေဆာင္ရန္ တာဝန္မ်ားအျပင္ ေရွာင္ရန္တာဝန္မ်ားလည္း ရိွသည္။
 ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ ရန္သူမ်ား ေပါင္းဖက္ဆည္းကပ္ျခင္း

6. တင္ထြန္းေအာင္
6
 တိုင္းျပည္ကို သစၥာေဖာက္ဖ်က္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း
 တိုင္းျပည္အား သစၥာေဖာက္ဖ်က္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳေထာက္ခံပံ့ပိုးျခင္း
စသည့္ လုပ္ရပ္တို႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္မွာ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ ေရွာင္ရန္ တာဝန္မ်ာ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အခန္းက႑
ႏိုင္ငံသားမ်ားအား ႏိုင္ငံေတာ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ၎ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အရ
ဖြဲ႕စည္းထားေသာ အစိုးရတို႔ကို စဥ္ဆက္မျပတ္ အခြင့္အာဏာေပးထားသူမ်ား အျဖစ္ မွတ္ယူရမည္။
ဆိုလိုသည္မွာ ဒီမိုကရက္တစ္ႏုိင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳခံရမႈ အတြက္
ယင္းႏိုင္ငံသားမ်ားက ဒီမိုကေရစီအျပည့့္အဝရိွသည့္ ႏိုင္ငံဟု အျမဲသေဘာတူအသိ
အမွတ္ျပဳမွသာလွ်င္ ရေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံေတာ္ဖြံ႕ျဖိဳးသာယာေရးႏွင့္ ျပည္သူေကာင္းစားေရးအတြက္ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအျဖစ္
ေဆာင္ရြက္ရေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ မိမိကိုယ္ကို လူထုကိုယ္စားလွယ္မ်ားအျဖစ္ မွတ္ယူသင့္ေပ
သည္။ ႏိုင္ငံသားအားလံုးသည္ မိမိတို႔ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာကိစၥမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနေသာ္ လည္း
တိုင္းျပည္ေကာင္းစားေရးအတြက္ မိမိတို႔မွာ တာဝန္ရိွသည္ဟု မွတ္ယူသေဘာေပါက္သင့္ေပသည္။
ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ျငိမ္ေကာင္းမြန္စြာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားဖို႔ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံသားမ်ားက ဒီမိုကေရစီစနစ္ရိွ
ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အခန္းက႑မ်ားကို လက္ခံျပီး ျဖည့္တင္းပံ့ပိုးေဆာင္ရြက္ရမည္။ ဥပမာအားျဖင့္
ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံသားမ်ားက ဥပေဒျပဳေရးက႑ႏွင့္ ျပည္သူ႔ေရးရာမူဝါဒမ်ား ခ်မွတ္ေအာင္ရြက္ရာတြင္
နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ရမည္။
ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း
ကိုယ္စားျပဳဒီမိုကေရစီစနစ္တြင္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ျပည္သူတစ္ဦး အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္
ဥပေဒမ်ားကို ျပဳစုအေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ျခင္း၊ အေရးၾကီးေသာ ျပည္သူ
ေရးရာမူဝါဒကိစၥရပ္ အခ်ဳိ႕ကို ဆံုးျဖတ္ရန္အတြက္ လူထုညီလာခံမ်ားတြင္ မၾကာခဏမဲေပးျခင္းမ်ား
လုပ္ေဆာင္ရသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ မဲေပးျခင္းသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရိွ ႏိုင္ငံသားတာဝန္မ်ားထဲမွ
တာဝန္တစ္ခုပင္ျဖစ္ေပသည္။
 ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားၾကားရိွ ျပည္သူ႔ေရးရာမူဝါဒမ်ားကို ေစာင့္ၾကည္ေလ့လာျခင္း
ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားက်င္းပရာတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို
ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံသားမ်ား၏ အခန္းက႑ေဆာင္ရြက္ခ်က္တစ္ခု မွာ
ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္းႏွင့္ ေစာင့္ၾကည့္ေဝဖန္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ဤအခန္းက႑တြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ျပည္သူ႕ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားကို သုေတသနျပဳေစာင့္ၾကည့္
ေလ့လာျခင္းႏွင့္ ျပည္သူ႕ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပက္သက္ေသာ ကန္႔ကြက္စရာ အခ်က္မ်ား (သို႔) အႏ

7. တင္ထြန္းေအာင္
7
ၱရာယ္ရိွႏိုင္ေသာ မည္သည့္ က႑မ်ား၌မဆို လူထုအား အသိေပးႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို
ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
 ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ျပည္သူ႕ေရးရာမူဝါဒမ်ားလႊမ္းမိုးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း
ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သတင္းမ်ားရယူျပီး ျပည္သူ႕ေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို
ေစာင့္ၾကည့္စစ္ေဆးရန္ ေဆာင္ရြက္ရံုသာမက ျပည္သူ႕ေရးရာမူဝါဒမ်ား လႊမ္းမိုးေစ သည့္
က်ယ္ျပန္႔ေသာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္လည္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။
ဥပမာအားျဖင့္
 လူထုအစည္းအေဝးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း
ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ လူထု၏ သေဘာဆႏၵမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ျခင္း
အားျဖင့္ အစိုးရဝန္ၾကီးဌာနမ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အာရံုစိုက္သတိျပဳလာ
ရန္အတြက္ ျပည္သူ႕ေရးရာမူဝါဒမ်ားထဲမွ အေရးၾကီးေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ကူညီ
ေရြးခ်ယ္ေပးသည္။
 ျပည္သူ႕ေရးရာကိစၥမ်ား အကဲျဖတ္ေပးျခင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္တြင္ လူထုဆႏၵသေဘာထားအင္အားသည္ အလြန္ၾကီးမားသည္။ လူထု သည္
အစိုးရရံုးဌာနမ်ား၏ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား၏ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္မ်ား ကို
အျပီးသတ္ အကဲျဖတ္သူျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အျခားက႑တြင္ ျပည္သူ႕ေရးရာ
ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပက္သက္၍ အဆံုးအျဖတ္ေပးျခင္းႏွင့္ ထိုဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပျခင္း
တို႔လည္း ပါဝင္သည္။
 ျပည္သူ႕ေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားအေပၚရိွ သေဘာထားဆႏၵမ်ား ဆက္စပ္ေဖာ္ထုတ္ျခင္း
ဤနည္းလမ္းမ်ားအရ လူထုစည္းေဝးပြဲမ်ား၊ စီတန္းလွည့္လည္ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ပြဲမ်ားတြင္
ပါဝင္ျခင္း၊ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္မ်ားအား စာေရးသားေပးပို႔ျခင္း၊ လက္မွတ္ေရးထိုးေတာင္းဆိုျခင္း
ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားျခင္း၊ လက္ကမ္းစာေစာင္ျဖန္႔ေဝျခင္း၊ အက်ဳိးတူအုပ္စုမ်ား စုေပါင္း ၍
ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းတို႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည္။
 သေဘာဆႏၵမ်ား ေပါင္းစည္းျခင္း
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးခ်င္းစီသည္ယင္းတို႔စိတ္ဝင္စားေသာ ျပည္သူ႕ေရးရာမူဝါဒမ်ားကို အေလး
အနက္ထား ေဆာင္ရြက္ေသာ အသင္းအဖြဲ႕မ်ားကို ဝင္ေရာက္ျခင္း၊ ေထာက္ပ့ံျခင္းတို႔
ျဖစ္လာေသာအခါ ယင္းတို႔၏ အျမင္မ်ားကို စုေပါင္းယူေဆာင္လာသည္။
 ေအာင္ျမင္မႈရရိွရန္ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္မ်ားႏွင့္ တန္ဖိုးမ်ားကို မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္
ဝန္ခံရမည္။
 ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ အေျခခံက်ေသာ တန္ဖိုးမွာ သည္းခံႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ သည္းခံႏိုင္ျခင္း
ဆိုသည္မွာ မိမိသေဘာမတူႏိုင္ေသာကိစၥမ်ား၊ မၾကိဳက္မႏွစ္သက္ေသာကိစၥမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္၍
သို႔မဟုတ္ မိမိႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို လက္ခံရန္ ျငင္းပယ္ျခင္း (သို႔)
တိုက္ခုိက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
 ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ မိမိတို႔ႏွင့္ အယူအဆ၊ ဘာသာတရား၊ ႏိုင္ငံေရးဝါဒ၊ အေတြးအေခၚႏွင့္
က်ား၊ မ လိင္ ၊ အသားအေရာင္ စသည့္ ကြဲလြဲမႈမ်ားကို သည္းခံႏုိင္စြမ္းရိွေသာ စိတ္မ်ား

8. တင္ထြန္းေအာင္
8
ႏိုုးၾကားေနရမည္။ သည္းခံႏိုင္စြမ္းမရိွျခင္းသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အားနည္းေစသည္။
တခါတရံ ပ်က္သုန္းေစသည္။ သို႔ေသာ္ သည္းခံႏိုင္စြမ္းသည္ အကန္႔ အသတ္ရိွသည္။
အျခားသူမ်ား၏ တူညီေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ေႏွာက္ယွက္ သူမ်ားအတြက္
မိမိတို႔အေနျဖင့္ သည္းခံေပးရန္ မလိုအပ္ေပ။
 ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံသားမ်ားအားလံုးသည္ မိမိတို႔၏ တန္ဖိုးႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာမ်ားအတြက္
အျပန္အလွန္တန္ဖိုးထား ေလးစားရေပမည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္တြင္ တရားမွ်တမႈ အေျခခံ
စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို သည္းခံလိိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။
 သည္းခံႏိုင္စြမ္းရိွျခင္းႏွင့္ ႏွီးႏြယ္ေနေသာအရာမွာ အလယ္အလတ္ (သို႔) အစြန္းမေရာက္ျခင္းပင္
ျဖစ္သည္။ ေစ့စပ္ညိွႏွဳိင္းေၾကာင္းက်ဳိးက်က် ေဆြးေႏြးမႈ မျပဳႏိုင္ပဲ ဂိုဏ္းဂဏဝါဒ စြဲလြန္းေသာ
ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ဒီမိုကေရစီ မဖြံ႕ျဖိဳး မထြန္းကားႏိုင္ေပ။
 ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ အေရးအၾကီးဆံုး ႏွဳန္းစံတန္ဖိုးမ်ားထဲတြင္ ေစ့စပ္ညိွႏွဳိင္းျခင္းဆိုသည့္အခ်က္ လည္း
ပါဝင္သည္။ ေစ့စပ္ညိွႏွဳိင္းေဆြးေႏြးျခင္း အေလ့အထမရိွသူမ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံေရးစနစ္ မ်ားမွ
ကင္းကြာလာျပီး ေနာက္ဆံုးအႏ ၱရာယ္ေပးႏိုင္သည့္ အေျခအေနထိေရာက္ရိွေကာင္း ေရာက္
ရိွသြားႏိုင္သည္။
 အခ်ဳိ႕ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားၾကား ေစ့စပ္ညိွႏွဳိင္းေဆြးေႏြးမႈ တစံုတခုေသာ
အတိုင္းအတာမွ် မရိွလွ်င္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္သည္ပင္ ဥပေဒျပဳေရးကိစၥမ်ားတြင္ ေႏွာင့္ေႏွး
ၾကန္႔ၾကာသြားႏိုင္သည္။
 ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ မိမိကိုယ္ေရးကိုယ္တာ
အက်ဳိးစီးပြားရပ္မ်ား စြန္႔လႊတ္ဖို႔ လိုအပ္ေကာင္းလိုအပ္ေပမည္။ စစ္ျဖစ္ေနေသာကာလမ်ားတြင္
စစ္မႈထမ္းရႏိုင္ျပီး ျငိမ္းခ်မ္းေသာအခ်ိန္တြင္ အျခားေသာ ႏိုင္ငံတာဝန္မ်ား ထမ္းေဆာင္ရႏုိင္ေပ သည္။
 သဘာဝ ေဘးအႏ ၱရာယ္ကဲ့သို႔ေသာ အေရးေပၚ အေျခအတြင္း၌လည္း ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔ အနစ္နာခံမႈ မ်ား
လိုအပ္လိမ့္မည္။ အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ အခြန္အခမ်ား ထမ္းေဆာင္ျခင္းသည္လည္း အနစ္နာ ခံမႈ
တစ္မ်ဳိးဟု ယူဆက ယူဆႏိုင္သည္။
 ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အာရံုစူးစိုက္မႈရရိွေအာင္ ယွဥ္ျပိဳင္ေနရျခင္း
ေခတ္သစ္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းသည္ မိမိတို႔ အခ်ိန္၊ စြမ္းေဆာင္ရည္၊ ၎တို႔မိသားစုဝင္မ်ား၏ အာရံု
စူးစိုက္မႈရရိွရန္ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးတစ္ခု ျဖစ္ေနသည္။ ယေန႔ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ လုပ္ငန္း၊ မိသားစုေရး ရာ
ကိစၥမ်ား၊ အျခားစိတ္ဝင္စားစရာ ကိစၥမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ၾကားတြင္ အခ်ိန္မ်ား
ကုန္ဆံုးေနရသည္။
 ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ ဘဝရပ္တည္မႈ အတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္သာ အခ်ိန္ကုန္
လူပမ္းျဖစ္ေနရေသာေၾကာင့္ လူထုေရးရာကိစၥမ်ားေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို သိပ္၍ အာရံုစိုက္
မသြားႏိုင္ေပ။
ထို႔ေၾကာင့္ တကယ့္လက္ေတြ႕တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္မႈ၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ား
ရွင္သန္ေနထိုင္မႈအတြက္ လိုအပ္ခ်က္၊ တာဝန္မ်ား၊ အက်ဳိးစီးပြားၾကားတြင္ အားျပိဳင္မႈမ်ား ရိွေန သည္။

9. တင္ထြန္းေအာင္
9
လူထုအေနျဖင့္ လူထုေရးရာကိစၥရပ္မ်ားတြင္ စိတ္ဝင္စားမႈ ပမာဏေလ်ာ့က်လာျခင္းသည္ ျပႆနာတစ္ရပ္
ပင္ျဖစ္သည္။ မိမိအုပ္ခ်ဳပ္ရာေဒသရိွ လူထုႏွင့္ ထိေတြ႕မႈကင္းေသာ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား
ေပါမ်ားလာျခင္းသည္ လူထုေရးရာကိစၥမ်ားအတြက္ စိုးရိိမ္ဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ အေျခအေန
မ်ဳိးတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းပ်က္စီးဖြယ္ အလားအလာမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရေပမည္။
ဤစာတမ္းကို ယံုၾကည္ရာ အသိပညာျပန္႔ပြားေရးအသင္း၌ စာေရးသူ
သင္ၾကားသည့္ ဒီမိုကရက္တစ္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ ဘာသာရပ္တြင္ ဖတ္စာ
အေနျဖင့္ ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ဖူးပါသည္။
အယ္ဒီတာ