διαθεματική προσέγγιση

1. Υδάτινο αποτύπωμα
Παρουσίαση: Δήμου Θεόδωρος
Το υδάτινο αποτύπωμα είναι ένας διεθνής όρος στην επιστήμη του περιβάλλοντος
που προσδιορίζει την ποσότητα του νερού που καταναλώνεται από ένα
πληθυσμό σε σχέση με το επίπεδο διαβίωσης, του υπό εξέταση πληθυσμού. Σε
επίπεδο κράτους το υδάτινο αποτύπωμα καθορίζεται ως η ποσότητα του
φρέσκου νερού που χρειάζεται για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.
Η συνολική κατανάλωση νερού για την αγροτική παραγωγή σε παγκόσμιο
επίπεδο εκτιμάται σε 6.390Gm3/έτος, με πιο υδροβόρα προϊόντα:
 το ρύζι (απορροφά 21% της παγκόσμιας κατανάλωσης),
το σιτάρι (απορροφά 12% της παγκόσμιας κατανάλωσης).
Για την παραγωγή ενός κιλού μοσχαρίσιου κρέατος χωρίς κόκαλα έχουν ήδη
δαπανηθεί στην αλυσίδα παραγωγής περίπου 6,6 κιλά ζωοτροφών, 36 κιλά
άχυρο και 1551 κιλά νερό (πόσιμο ή για καθαρισμό).

2. Χρήστες-καταναλώτριες δυνάμεις
Παρουσίαση: Λεκάκης Άγγελος
Οι κυριότεροι παράγοντες στους οποίους οφείλονται οι αλλαγές στους
υγροτόπους είναι αυτοί που χαρακτηρίζονται ως οι " μεγαλύτεροι χρήστες " και
" καταναλώτριες δυνάμεις " του νερού.
 η βιομηχανία (ψύξη ή θέρμανση του νερού για την παραγωγή ενέργειας, η
χρήση του ως διαλύτη πολλών ουσιών, μεταξύ των οποίων και πολλοί ρυπαντές,
αλλά και στα ορυχεία ως βοήθημα για τις εξορύξεις) απορροφά το 23% της
παγκόσμιας κατανάλωσης,
 η γεωργία (άρδευση καλλιεργειών, υλοτόμηση) απορροφά το 69% και
για αστικές χρήσεις απορροφάται ένα 8%. (Livernash & Seligman, 1992)

3. Προβλήματα λόγω Βιομηχανικής επανάστασης - Διαχείριση
Παρουσίαση: Βράνος Δημήτριος
Οικολογικά προβλήματα εμφανίζονται κυρίως μετά τη βιομηχανική επανάσταση.
Η κατάσταση των θαλασσών χαρακτηρίζεται αρκετά κρίσιμη.
Η βιομηχανία με τα απόβλητα και οι κατοικίες με τα λύματα, τα φυτοφάρμακα
και τα ζιζανιοκτόνα έχουν μολύνει τα υπόγεια υδροφόρα κοιτάσματα, με
αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η ποσότητα του πόσιμου νερού και να γίνονται οι
θάλασσες λιγότερο κατάλληλες για την υδρόβια ζωή.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την υπερεντατική αλιεία.

4. Βιομηχανική χρήση-Υδροηλεκτρική φράγματα
Επιπτώσεις
 αλλαγές στα μικρά και μεγάλα οικοσυστήματα,
 εξάπλωση των ασθενειών που σχετίζονται με το νερό,
 απότομες αυξομειώσεις της ροής των ποταμών,
 αλλαγές στην ποιότητα του νερού και των ιζημάτων,
 κίνδυνοι πλημμυρών,
 αλλαγές συνθηκών για ψάρεμα, καλλιέργεια, μεταφορά,
 υποχρεωτική μεταφορά του πληθυσμού,
 αύξηση σεισμικής δραστηριότητας,
 παρεμπόδιση στις μετακινήσεις των πληθυσμών των ψαριών.

5. Λειψυδρία και ο ανταγωνισμός για τη χρήση του νερού
Παρουσίαση: Γκούμας Κων/νος
Οι ανάγκες για νερό στο σύγχρονο κόσμο διαρκώς αυξάνονται, γεγονός που
οδηγεί σε μια σειρά ανταγωνισμών. Ο φυσικός πόρος που λέγεται νερό, διαφέρει
από τους υπόλοιπους φυσικούς πόρους, λόγω της κίνησής του.
Αυτή η ιδιαιτερότητα συχνά κάνει τα ζητήματα διαχείρισής του εκρηκτικά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 40% των ανθρώπων κατοικεί σε ποτάμιες λεκάνες, τις
οποίες μοιράζονται περισσότερα από ένα κράτη. (United Nations, 1978).
Είναι προφανές πως σε περιοχές με έλλειψη τόσο νερού όσο και κανόνων που να
ρυθμίζουν την εκμετάλλευσή του, η απειλή τοπικών αναφλέξεων είναι έντονη. Το
μοίρασμα των υπόγειων νερών μπορεί επίσης να προκαλέσει διαμάχες, όπως αυτές
που καταγράφηκαν στην Αίγυπτο, το Σουδάν και το Τσαντ.
Οι ειδικοί προειδοποιούν πως σύντομα τα προβλήματα ύδρευσης στη Μέση
Ανατολή θα οδηγήσουν σε διαμάχες, αφού καμιά μορφή τεχνολογίας δε
μπορεί να προμηθεύσει αυτές τις χώρες με την απαιτούμενη ποσότητα
πόσιμου νερού, εκτός αν σταματήσει αμέσως η αύξηση του πληθυσμού, το οποίο
δεν είναι δυνατόν να συμβεί. (Karen Arms, 1994).

6. Τι έχει να πει το διεθνές δίκαιο για τη διαχείριση ενός ποταμού που διασχίζει τρεις
χώρες; Η απάντηση δεν είναι ικανοποιητική: ισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου
και του γεωγραφικά ευνοούμενου. Οι διεθνείς διαμάχες γύρω από το νερό είναι
ένα σχετικά καινούργιο φαινόμενο και δεν υπάρχουν κάποιοι αναγνωρισμένοι
κανόνες γύρω από αυτό το θέμα. Το νομικό πλαίσιο για την κατανομή των
υδάτινων πόρων στους χρήστες νερού είναι γνωστό ως :
«δικαιώματα στο νερό» (water rights)
Πολλοί έχουν προβλέψει ότι το καθαρό νερό θα γίνει το πετρέλαιο του
μέλλοντος καθιστώντας τον Καναδά, με τα πλεονάζοντα αποθέματα «γλυκού»
νερού, την πιο πλούσια χώρα του πλανήτη. Σύμφωνα με την έρευνα της UNESCO
που πραγματοποιήθηκε το 2003 για τα παγκόσμια αποθέματα νερού, υπολογίζεται
ότι στα επόμενα 20 χρόνια η ποσότητα του νερού που αναλογεί στον καθένα
προβλέπεται να μειωθεί κατά 30%.

7. Η σωστή αστική χρήση νερού
Παρουσίαση: Κάτσος Κων/νος
« Γιατί, ως λαός, σπαταλάμε το νερό;….»
Όλος αυτός ο πρόλογος γιατί, μου έκανε τρομερή εντύπωση ένα άρθρο που
διάβασα, το οποίο αναφέρει, εκτός των άλλων, ότι η αναλογία κατανάλωσης νερού ,
ανά κάτοικο στην Ελλάδα, φτάνει τα 2.400 κυβικά μέτρα το χρόνο!!! Δηλαδή
αναρωτιέμαι πόσο νερό σπαταλάμε μέσα στη μέρα; Πόσο νερό καταναλώνει ο
καθένας μας ατομικά; Πού πάει τόσο νερό;
Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο, αποτύπωμα νερού, από το 2002.
Και ποιοί, έχουν αποτύπωμα; Αποτύπωμα νερού, έχουν όλοι. Γυναίκες, άντρες,
παιδιά, σκυλιά, επιχειρήσεις κράτη και έθνη. Αποτύπωμα νερού, έχουν και όλα τα
προϊόντα. Από ένα χάμπουργκερ, μέχρι μια κούπα καφέ. Ένας ακόμη νέος
όρος που μπαίνει στη ζωή μας είναι το “εικονικό νερό”, η εικονική περιεκτικότητα
σε νερό ενός προϊόντος. Το νερό δηλαδή, που καταναλώνεται για την παραγωγή του,
αλλά δεν συμπεριλαμβάνεται στη φυσική μορφή του προϊόντος.

8. Για την ανίχνευση των αποτυπωμάτων έχει συσταθεί μία ειδική ομάδα. Πρόκειται
για τον οργανισμό που σε συνεργασία με τους επιστήμονες της unesco και το
πανεπιστήμιο Twente στην Ολλανδία, παρακολουθούν, αναλύουν και
ενοχοποιούν όσους επιμένουν να σπαταλούν το νερό, την ίδια ώρα που ο κίνδυνος
για την έκρηξη συρράξεων για τη διαχείριση των υδατικών αποθεμάτων βρίσκεται
προ των πυλών. Στο site http://www.waterfootprint.org, του οργανισμού
υπάρχουν αποθηκευμένα και ανανεώνονται συνεχώς τα αποτυπώματα νερού
χωρών και προϊόντων. Σε αυτή τη βάση δεδομένων υπάρχει ασφαλώς και η χώρα
μας, η οποία διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα αποτυπώματα νερού στον
κόσμο!!! Στη χώρα μας το νερό που καταναλώνεται κάθε χρόνο είναι 25,2
δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Από αυτά, μόλις τα 0.83 χρησιμοποιούνται
στον οικιακό τομέα, ενώ για τις αγροτικές καλλιέργειες χρησιμοποιούνται
14,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Στον τομέα της βιομηχανίας
χρησιμοποιούνται 0,7775 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η αναλογία της
κατανάλωσης νερού, ανά κάτοικο στην Ελλάδα, για όλες τις χρήσεις νερού,
είναι μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο αφού φτάνει, στα 2400 κυβικά
μέτρα το χρόνο. Κατανάλωση πολύ κοντά σε αυτή των ΗΠΑ και σχεδόν
διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

9. Τί μπορούμε να κάνουμε εμείς για όλα αυτά;
Χρησιμοποιούμε βρύσες με περιορισμό ροής,
Χρησιμοποιούμε καζανάκια ελεγχόμενης ή διπλής ροής,
Χρήση πλυντηρίων ρούχων και πιάτων , με πιστοποίηση για την κατανάλωση
νερού και ενέργειας,
Για τις επιχειρήσεις μια καλή λύση θα ήταν η τοποθέτηση διακοπτών παροχής
νερού με φωτοκύτταρα, που κλείνουν όταν το νερό δεν χρησιμοποιείται,
Η πιο σημαντική μέθοδος για να εξοικονομήσουμε νερό, είναι να αλλάξουμε τις
συνήθειές μας,
Ελαττώνουμε τη διάρκεια του ντους, αντικαθιστούμε το τηλέφωνο της ντουζιέρας
με κάποιο άλλο χαμηλότερης ροής, δεν αφήνουμε τη βρύση ανοιχτή όταν πλένουμε
χέρια και βουρτσίζουμε τα δόντια μας,
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το πλυντήριο μόνο όταν φορτώνεται πλήρως,
Μπορούμε να επιλέξουμε το κατάλληλο σκεύος για μαγείρεμα, όσο μεγαλύτερα
είναι τα σκεύη, τόσο μεγαλύτερη είναι και η σπατάλη νερού.
Και μην ξεχνάτε: προσοχή στη σπατάλη!!!