SlideShare a Scribd company logo
1 of 7
Download to read offline
გაკვეთილი № 10
  საშინაო დავალების შემოწმება:
                   +H2                       +H2
  1.   CH3C≡CH           CH3CH=CH2                CH3CH2CH3


                                                      Cl Cl
                  +Cl2                    +Cl2                
       CH3C≡CH          CH3C=CH                CH3CCH
                                                            
                             Cl Cl                    Cl Cl


                                                       Cl
                  +HCl                    +HCl            
       CH3C≡CH           CH3C=CH2                CH3CCH3
                                                         
                              Cl                          Cl


       2CH3C≡CH + Ag2O  2H3CC≡CAg + H2O
       უფრო სწორად
       H3CC≡CH + [Ag(NH3)2]OH  H3CC≡CAg + 2NH3 + H2O
       2CH3C≡CH + 2Na  2H3C C≡CNa + H2


  2.   C3H6        H3C – CH = CH2
  3.   გავატაროთ აირები ბრომიან წყალში ან KMnO4-ის ხსნარში. აირი, რომელიც არ
       გააუფერულებს ბრომიან წყალს ან KMnO4-ის ხსნარს იქნება ეთანი. დანარჩენი
       ორი აირი, რომელიც გააუფერულებს ბრომიან წყალს ან KMnO4-ის ხსნარს
       რიგრიგობით გავატაროთ ვერცხლის ოქსიდის ამიაკიან ხსნარში. რომელიც
       გამოყოფს თეთრი ფერის ნალექს ის იქნება აცეტილენი. რომელიც არ გამოყოფს
       – ეთილენი. ასე დავადგენთ რომელ ბალონში რომელი აირია.




                         არომატული ნახშირწყალბადები
                                          ბენზოლი
  ბენზოლი უფერო, სპეციფიკური სუნის მქონე სითხეა, რომელიც დუღს 780C
ტემპერატურაზე. წყალში ცუდად იხსნება, მომწამვლელია. გამოყოფილ იქნა
ქვანახშირის კუპრიდან. მისი შედგენილობაა C6H6. გერმანელმა მეცნიერმა კეკულემ
-2-

ბენზოლის ფორმულა ციკლოჰექსატრიენის სახით წარმოადგინა ( 6 ნახშირბადის
ატომისაგან შედგენილი ციკლის და 3 ორმაგი ბმის შემცველი ნახშირწყალბადი )
                                    H
                                    
                                    C
                             HC           CH

                              HC          CH
                                    C
                                    
                                    H
  კეკულეს ფორმულა კარგად ასახავდა ამ შედგენილობის შესაბამის სტრუქტურას,
მაგრამ ამ ფორმულის შესაბამისად 3 ორმაგი ბმის არსებობის გამო ბენზოლს უჯერი
ნახშირწყალბადის თვისებები უნდა ჰქონდეს. ბენზოლი კი არ აუფერულებს ბრომიან
წყალს და KMnO4-ის ხსნარს. ძნელად შედის მიერთების რეაქციებში და ახასიათებს
ჩანაცვლების რეაქციებისადმი მიდრეკილება. ე.ი. ის სუსტად, მაგრამ მაინც
ემსგავსება როგორც უჯერ, ისე ნაჯერ ნახშირწყალბადებს.
  ბენზოლის ამ ანომალური ქიმიური ბუნების ახსნა შეიძლება მოლეკულის
აღნაგობაზე დაყრდნობით. ნახშირბადატომების გარე ელექტრონული გარსი sp2-
ჰიბრიდულ მდგომარეობაშია. C-C და C-H  ბმების წარმოქმნა ასე შეიძლება
გამოვსახოთ:



                                                       H

                                               H       C       H
                                                   C       C
                                    ანუ
                                                   C       C
                                               H       C       H

                                                       H




თითოეულ ნახშირბადატომს კიდევ ერთი არაჰიბრიდული p ელექტრონი აქვს და ეს
ელექტრონები იმ სიბრტყის პერპენდიკულარულად არიან მოთავსებულნი, რომელიც
გადის ბენზოლის მოლეკულის ნახშირბად და წყალბადატომების ცენტრებზე.
-3-

კეკულეს ფორმულის მიხედვით ამ ექვსმა p ელექტრონმა სამი წყვილი, ე.ი. სამი
ორმაგი ბმა უნდა წარმოქმნას.
                   H

         H         C          H
               C       C
                                          ანუ                          ზედხედი
               C       C
         H         C              H

                   H



  ხოლო მანძილები უნდა იყოს:


                       0,134 ნმ                   0,154 ნმ


  დადგენილია, რომ ბენზოლის მოლეკულაში C-C ბმის სიგრძეა 0,140ნმ, ანუ უფრო
გრძელი, ვიდრე C=C ბმის სიგრძე და უფრო მოკლე, ვიდრე ერთმაგი C-C ბმის სიგრძე.
(C=C 0,134ნმ, C-C 0,154ნმ). 6 p ელექტრონი 3 ელექტრონულ წყვილს ანუ 3  ბმას კი არ
წარმოქმნის, არამედ წარმოქმნის ერთიან 6 ელექტრონიან  სისტემას.




                                      ანუ ზედხედში




  ასე,   რომ   თითოეული       p       ელექტრონი   გადაფარულია   ორი   მეზობელი   p
ელექტრონით და ამ გზით 6 ელექტრონიანი  სისტემა წარმოიქმნება. ნებისმიერ ორ
ნახშირბაატომს შორის არის სამი საზიარო ელექტრონი: ერთი წყვილი, რომელიც 
ბმას წარმოქმნის და ერთი p ელექტრონი. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ბმის C-C
ჯერადობა ბენზოლის მოლეკულის ნახშირბადატომებს შორის არის არა ერთმაგი, ან
ორმაგი, არამედ 1,5 ჯერადი.
-4-

  ყოველივე ამის საფუძველზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ბენზოლი საშუალედო
მდგომარეობას იკავებს ნაჯერ და უჯერ ნახშირწყალბადებს შორის. ბენზოლის
მოლეკულის ფორმულას ასე გამოსახავენ




  (რგოლი ექვსკუთხედში 6 p ელექტრონიან  სისტემას აღნიშნავს)
  ზოგჯერ სიმარტივისთვის CH ფრაგმენტებს არ წერენ და გულისხმობენ:




  იყენებენ კეკულეს ფორმულასაც




  ბენზოლის ქიმიური თვისებები:
  1.   ჩანაცვლების რეაქციები. ა) რკინის კატალიზატორის გამოყენებისას Cl2, Br2 და
       I2 რეაგირებენ ბენზოლთან
             H                                H
                                              
             C                                C
       HC         C –H + Cl  Cl      HC         CCl + HCl

       HC         CH                    HC         CH
             C                                C
                                              
             H                                H
-5-

       შევადაროთ მეთანის ქლირირების რეაქციის სქემას

       H3CH + Cl Cl  H3CCl + HCl


       ბ) აზოტმჟავა რეაგირებს ბენზოლთან გოგირდმჟავას თანაობისას




  2.   მიერთების     რეაქციები: ა) ბენზოლის და ქლორის ნარევი რეაგირებს
       ერთმანეთთან    მზის   სხივებით    დასხივებისას   (მიერთების   რეაქციებში
       თვალსაჩინოებისათვის უმჯობესია კეკულეს ფორმულის გამოყენება).




       ბ) მაღალი წნევისა და აქტიური კატალიზატორის გამოყენებისას წყალბადი
       უერთდება ბენზოლს




  მიერთების რეაქციები როგორც ვხედავთ მხოლოდ მკაცრ პირობებში (დასხივება,
მაღალი წნევა და ტემპერატურა) მიმდინარეობს, ანუ ბევრად უფრო ძნელად, ვიდრე
უჯერ ნახშირწყალბდებში, ხოლო ჩანაცვლების რეაქციები უფრო რბილ პირობებში
მიდის, ვიდრე ნაჯერებთან.
-6-

  ამ ანომალური თვისებების გამო ბენზოლი და ბენზოლის ბირთვის შემცველი
ნახშირწყალბადები      ცალკე   ჯგუფად     გამოყვეს   და    მათ   არომატული
ნახშირწყალბადები უწოდეს.


  ბენზოლის მიღება:
  ბენზოლს იღებენ როგორც ქვანახშირის კუპრიდან და ასევე შემდეგი გარდაქმნების
გზითაც:
  1. Pt-ის ზედაპირზე გატარებისას ჰექსანი წარმოქმნის ბენზოლს




  იგივე პირობებში გარდაიქმნება ციკლოჰექსანიც




  2. აცეტილენის ციკლოტრიმერიზაციით მიიღება ბენზოლი




  საშინაო დავალება:


  1.   რამდენი ლიტრი აცეტილენი (ნ.პ.) უნდა შევიდეს რეაქციაში, რომ მივიღოთ
       20გ ბენზოლი?
-7-

2.   რამდენი გრამი ბენზოლი იხარჯება 100გ ნიტრობენზოლის მისაღებად?
3.   დაწერეთ ბენზოლის წვის და მასთან ბრომის მოქმედების რეაქცია, როცა
     კატალიზატორია რკინა.
4.   რეაქციის შედეგად მიღებულ იქნა 100გ ბენზოლი. რამდენი გრამი ჰექსანი
     დაიხარჯა და რამდენი ლიტრი (ნ.პ.) წყალბადი გამოიყო ამ დროს?

More Related Content

What's hot

გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5barambo
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3barambo
 
გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4barambo
 
გაკვეთილი № 17 2
გაკვეთილი № 17 2გაკვეთილი № 17 2
გაკვეთილი № 17 2barambo
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13barambo
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8barambo
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13barambo
 
გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5barambo
 

What's hot (13)

გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3
 
გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4
 
გაკვეთილი № 17 2
გაკვეთილი № 17 2გაკვეთილი № 17 2
გაკვეთილი № 17 2
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13
 
გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5
 

Viewers also liked

გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3barambo
 
გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21barambo
 
G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02barambo
 
G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00barambo
 

Viewers also liked (9)

გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3
 
გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21
 
Ara 004
Ara 004Ara 004
Ara 004
 
G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02
 
Ara 013
Ara 013Ara 013
Ara 013
 
Ara 017
Ara 017Ara 017
Ara 017
 
Ara 010
Ara 010Ara 010
Ara 010
 
Ara 014
Ara 014Ara 014
Ara 014
 
G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00
 

Similar to გაკვეთილი № 10

გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10barambo
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13barambo
 
გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5barambo
 
გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11barambo
 
ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42barambo
 
6 გაკვეთილი
6 გაკვეთილი6 გაკვეთილი
6 გაკვეთილიbarambo
 
გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42barambo
 
გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6barambo
 

Similar to გაკვეთილი № 10 (18)

გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13
 
გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5გაკვეთილი № 5
გაკვეთილი № 5
 
გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11
 
ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42
 
6 გაკვეთილი
6 გაკვეთილი6 გაკვეთილი
6 გაკვეთილი
 
გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21გაკვეთილი № 21
გაკვეთილი № 21
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42ამოცანა 33-42
ამოცანა 33-42
 
გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6გაკვეთილი № 6
გაკვეთილი № 6
 
O 015
O 015O 015
O 015
 
O 015
O 015O 015
O 015
 

More from barambo

G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02barambo
 
G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01barambo
 

More from barambo (20)

G008 2
G008 2G008 2
G008 2
 
G007 1
G007 1G007 1
G007 1
 
G006 1
G006 1G006 1
G006 1
 
G010 1
G010 1G010 1
G010 1
 
G009 1
G009 1G009 1
G009 1
 
G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02
 
G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01
 
G 011 1
G 011 1G 011 1
G 011 1
 
Ara 021
Ara 021Ara 021
Ara 021
 
Ara 022
Ara 022Ara 022
Ara 022
 
Ara 018
Ara 018Ara 018
Ara 018
 
Ara 016
Ara 016Ara 016
Ara 016
 
Ara 020
Ara 020Ara 020
Ara 020
 
Ara 019
Ara 019Ara 019
Ara 019
 
Ara 011
Ara 011Ara 011
Ara 011
 
Ara 013
Ara 013Ara 013
Ara 013
 
Ara 012
Ara 012Ara 012
Ara 012
 
Ara 011
Ara 011Ara 011
Ara 011
 
Ara 015
Ara 015Ara 015
Ara 015
 
Ara 009
Ara 009Ara 009
Ara 009
 

გაკვეთილი № 10

  • 1. გაკვეთილი № 10 საშინაო დავალების შემოწმება: +H2 +H2 1. CH3C≡CH CH3CH=CH2 CH3CH2CH3 Cl Cl +Cl2 +Cl2   CH3C≡CH CH3C=CH CH3CCH     Cl Cl Cl Cl Cl +HCl +HCl  CH3C≡CH CH3C=CH2 CH3CCH3   Cl Cl 2CH3C≡CH + Ag2O  2H3CC≡CAg + H2O უფრო სწორად H3CC≡CH + [Ag(NH3)2]OH  H3CC≡CAg + 2NH3 + H2O 2CH3C≡CH + 2Na  2H3C C≡CNa + H2 2. C3H6 H3C – CH = CH2 3. გავატაროთ აირები ბრომიან წყალში ან KMnO4-ის ხსნარში. აირი, რომელიც არ გააუფერულებს ბრომიან წყალს ან KMnO4-ის ხსნარს იქნება ეთანი. დანარჩენი ორი აირი, რომელიც გააუფერულებს ბრომიან წყალს ან KMnO4-ის ხსნარს რიგრიგობით გავატაროთ ვერცხლის ოქსიდის ამიაკიან ხსნარში. რომელიც გამოყოფს თეთრი ფერის ნალექს ის იქნება აცეტილენი. რომელიც არ გამოყოფს – ეთილენი. ასე დავადგენთ რომელ ბალონში რომელი აირია. არომატული ნახშირწყალბადები ბენზოლი ბენზოლი უფერო, სპეციფიკური სუნის მქონე სითხეა, რომელიც დუღს 780C ტემპერატურაზე. წყალში ცუდად იხსნება, მომწამვლელია. გამოყოფილ იქნა ქვანახშირის კუპრიდან. მისი შედგენილობაა C6H6. გერმანელმა მეცნიერმა კეკულემ
  • 2. -2- ბენზოლის ფორმულა ციკლოჰექსატრიენის სახით წარმოადგინა ( 6 ნახშირბადის ატომისაგან შედგენილი ციკლის და 3 ორმაგი ბმის შემცველი ნახშირწყალბადი ) H  C HC CH HC CH C  H კეკულეს ფორმულა კარგად ასახავდა ამ შედგენილობის შესაბამის სტრუქტურას, მაგრამ ამ ფორმულის შესაბამისად 3 ორმაგი ბმის არსებობის გამო ბენზოლს უჯერი ნახშირწყალბადის თვისებები უნდა ჰქონდეს. ბენზოლი კი არ აუფერულებს ბრომიან წყალს და KMnO4-ის ხსნარს. ძნელად შედის მიერთების რეაქციებში და ახასიათებს ჩანაცვლების რეაქციებისადმი მიდრეკილება. ე.ი. ის სუსტად, მაგრამ მაინც ემსგავსება როგორც უჯერ, ისე ნაჯერ ნახშირწყალბადებს. ბენზოლის ამ ანომალური ქიმიური ბუნების ახსნა შეიძლება მოლეკულის აღნაგობაზე დაყრდნობით. ნახშირბადატომების გარე ელექტრონული გარსი sp2- ჰიბრიდულ მდგომარეობაშია. C-C და C-H  ბმების წარმოქმნა ასე შეიძლება გამოვსახოთ: H H C H C C ანუ C C H C H H თითოეულ ნახშირბადატომს კიდევ ერთი არაჰიბრიდული p ელექტრონი აქვს და ეს ელექტრონები იმ სიბრტყის პერპენდიკულარულად არიან მოთავსებულნი, რომელიც გადის ბენზოლის მოლეკულის ნახშირბად და წყალბადატომების ცენტრებზე.
  • 3. -3- კეკულეს ფორმულის მიხედვით ამ ექვსმა p ელექტრონმა სამი წყვილი, ე.ი. სამი ორმაგი ბმა უნდა წარმოქმნას. H H C H C C ანუ ზედხედი C C H C H H ხოლო მანძილები უნდა იყოს: 0,134 ნმ 0,154 ნმ დადგენილია, რომ ბენზოლის მოლეკულაში C-C ბმის სიგრძეა 0,140ნმ, ანუ უფრო გრძელი, ვიდრე C=C ბმის სიგრძე და უფრო მოკლე, ვიდრე ერთმაგი C-C ბმის სიგრძე. (C=C 0,134ნმ, C-C 0,154ნმ). 6 p ელექტრონი 3 ელექტრონულ წყვილს ანუ 3  ბმას კი არ წარმოქმნის, არამედ წარმოქმნის ერთიან 6 ელექტრონიან  სისტემას. ანუ ზედხედში ასე, რომ თითოეული p ელექტრონი გადაფარულია ორი მეზობელი p ელექტრონით და ამ გზით 6 ელექტრონიანი  სისტემა წარმოიქმნება. ნებისმიერ ორ ნახშირბაატომს შორის არის სამი საზიარო ელექტრონი: ერთი წყვილი, რომელიც  ბმას წარმოქმნის და ერთი p ელექტრონი. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ბმის C-C ჯერადობა ბენზოლის მოლეკულის ნახშირბადატომებს შორის არის არა ერთმაგი, ან ორმაგი, არამედ 1,5 ჯერადი.
  • 4. -4- ყოველივე ამის საფუძველზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ბენზოლი საშუალედო მდგომარეობას იკავებს ნაჯერ და უჯერ ნახშირწყალბადებს შორის. ბენზოლის მოლეკულის ფორმულას ასე გამოსახავენ (რგოლი ექვსკუთხედში 6 p ელექტრონიან  სისტემას აღნიშნავს) ზოგჯერ სიმარტივისთვის CH ფრაგმენტებს არ წერენ და გულისხმობენ: იყენებენ კეკულეს ფორმულასაც ბენზოლის ქიმიური თვისებები: 1. ჩანაცვლების რეაქციები. ა) რკინის კატალიზატორის გამოყენებისას Cl2, Br2 და I2 რეაგირებენ ბენზოლთან H H   C C HC C –H + Cl  Cl HC CCl + HCl HC CH HC CH C C   H H
  • 5. -5- შევადაროთ მეთანის ქლირირების რეაქციის სქემას H3CH + Cl Cl  H3CCl + HCl ბ) აზოტმჟავა რეაგირებს ბენზოლთან გოგირდმჟავას თანაობისას 2. მიერთების რეაქციები: ა) ბენზოლის და ქლორის ნარევი რეაგირებს ერთმანეთთან მზის სხივებით დასხივებისას (მიერთების რეაქციებში თვალსაჩინოებისათვის უმჯობესია კეკულეს ფორმულის გამოყენება). ბ) მაღალი წნევისა და აქტიური კატალიზატორის გამოყენებისას წყალბადი უერთდება ბენზოლს მიერთების რეაქციები როგორც ვხედავთ მხოლოდ მკაცრ პირობებში (დასხივება, მაღალი წნევა და ტემპერატურა) მიმდინარეობს, ანუ ბევრად უფრო ძნელად, ვიდრე უჯერ ნახშირწყალბდებში, ხოლო ჩანაცვლების რეაქციები უფრო რბილ პირობებში მიდის, ვიდრე ნაჯერებთან.
  • 6. -6- ამ ანომალური თვისებების გამო ბენზოლი და ბენზოლის ბირთვის შემცველი ნახშირწყალბადები ცალკე ჯგუფად გამოყვეს და მათ არომატული ნახშირწყალბადები უწოდეს. ბენზოლის მიღება: ბენზოლს იღებენ როგორც ქვანახშირის კუპრიდან და ასევე შემდეგი გარდაქმნების გზითაც: 1. Pt-ის ზედაპირზე გატარებისას ჰექსანი წარმოქმნის ბენზოლს იგივე პირობებში გარდაიქმნება ციკლოჰექსანიც 2. აცეტილენის ციკლოტრიმერიზაციით მიიღება ბენზოლი საშინაო დავალება: 1. რამდენი ლიტრი აცეტილენი (ნ.პ.) უნდა შევიდეს რეაქციაში, რომ მივიღოთ 20გ ბენზოლი?
  • 7. -7- 2. რამდენი გრამი ბენზოლი იხარჯება 100გ ნიტრობენზოლის მისაღებად? 3. დაწერეთ ბენზოლის წვის და მასთან ბრომის მოქმედების რეაქცია, როცა კატალიზატორია რკინა. 4. რეაქციის შედეგად მიღებულ იქნა 100გ ბენზოლი. რამდენი გრამი ჰექსანი დაიხარჯა და რამდენი ლიტრი (ნ.პ.) წყალბადი გამოიყო ამ დროს?