1. Аëãîðèòìèéí ¿íäýñ
Ëåêö ¹03

2. Á¿õýë òîîí ä¿ðñëýë
• Êîìïüþòåðò ìýäýýëýë ä¿ðñýëæ õàäãàëàõ ¿¿ðèéí
óðò õÿçãààðëàãäñàí áàéãàà ó÷ðààñ êîìïüþòåðèéí
¿¿ðò ñàíàæ áîëîõ òîîí ìýäýýëýë ìºí çààãòàé.
• Ýíý ¿¿ðò ñàíàæ áîëîõ õàìãèéí áàãà, ìºí õàìãèéí èõ
òîî ãýæ áàéíà. ª.õ ¿¿ðèéí óðò 16 áèò áàéõ ¿åä
¿¿ðò áè÷èæ áîëîõ òýìäýãã¿é (ýåðýã) á¿õýë òîîíû
óòãà [ H0000, H0FFFF ] áóþó [0, 216-1] = [0, 65535]
çàâñàðò áàéíà.
• Õýðýâ 16 áèòèéí óðòòàé ¿¿ðèéí õóâüä H0FFFF
áà ò¿¿íèé äàðàà÷èéí òîîã îëáîë
• 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

3. • Õàìãèéí àõìàä îðíîîñ 1 øèëæèж ãàðàõ ¿çýãäëèéã
îðîí ä¿¿ðãýõ (õàëèõ) ãýíý.
• Òýìäýãòýé á¿õýë òîîã ä¿ðñëýõèéí òóëä õàìãèéí
àõìàä îðîíãèéí áèòèéã òîîíû òýìäýãò çîðèóëæ íýìýõ
òýìäãèéã 0-ð, õàñàõ òýìäãèéã 1-ð ä¿ðñýëíý.
• ßìàð ÷ òîîíû õî¸ðòûí áè÷ëýã äýõ
1 0
0 1
ñîëèõîä ãàðàõ òîîã óã òîîíû ã¿éöýýëò ãýíý.
ÿéöýýëò äýýð 1-èéã íýìýõýä ãàðàõ òîîã óã òîîíû
õî¸ðòûí ã¿éöýýëò ãýíý.

4. Æèøýý íü: à=0000000001111011 áàéâàë õî¸ðòûí
ã¿éöýýëò íü
1111111110000100 + 1 = 1111111110000101Â
Äýýðõ õî¸ð òîîã íýìýõýä 0 ãàðàõ ó÷èð “ õî¸ðòûí
ã¿éöýýëò íü à òîîíû ýñðýã ( -à ) òîîòîé òýíö¿¿ áàéíà”
ãýñýí ä¿ãíýëòèéã õèéæáîëíî.
Á¿õýë òîîã õî¸ðòûí ã¿éöýýëòýýð ä¿ðñëýõ ¿åä òîîíû
õàìãèéí àõìàä îðîíãèéí áèòèéí óòãà íü òîîíû òýìäýãèéã çààõ
áºãººä
• íýìýõ òýìäýã 0-ð
• õàñàõ òýìäýã 1-ð èëýðõèéëýãääýã.
̺í ýåðýã òîîã øóóä õî¸ðòûí ñèñòåìä áè÷èõ áà õàðèí ñºðºã
òîîã ä¿ðñëýõèéí òóë õàðãàëçàí ýåðýã òîîíû õî¸ðòûí
ã¿éöýýëòèéã îëæáè÷íý.

5. • Êîìïüþòåðò òîîã ä¿ðñëýõ áèòèéí òîî
õÿçãààðëàãäñàí áàéãààãààñ øàëòãààëàí
òîîí îëîíëîãèéí òîäîðõîé çàвñàðò áàéãàà
òîîã ä¿ðñýëæ áîëîâñðóóëàõ áîëîìæòîé.
• Êîìïüþòåðýýð áîëîâñðóóëàõ òîîíû çàâñðûã
ºðãºòãºõèéí òóëä 2 þìóó ò¿¿íýýñ äýýø
òîîíû ¿¿ðèéã íýãòãýæ òýíä íýã òîîã
õàäãàëàõ àðãûã õýðýãëýäýã.
• Îëîí ¿¿ðýíä ä¿ðñýëñýí òîîã äàâõàð
íàðèéâ÷ëàëòàé òîî ãýíý.

6. • Æèøýý íü: 16 áèòèéí õî¸ð ¿¿ðò ñàíàæ
áîëîõ äàâõàð íàðèéâëàëòàé á¿õýë òîî íü [
-231, 231-1 ] çàâñàðò áàéíà.(32 áèòýýð
ä¿ðñëýõ )
• Á¿õýë òîîã õî¸ðòûí ã¿éöýýëò õýëáýðòýé
ä¿ðñëýõèéí íýã ãîë øàëòãààí íü èéì õî¸ð
òîîã êîìïüþòåðò íýìýõäýý óã õî¸ð òîîíû
òýìäãèéã òîîöîõã¿éãýýð, íýìýõ ä¿ðìýýð
øóóä íýìæ áîëäîãò áàéäàã.

7. Áîäèò òîîíû ä¿ðñëýë
• Êîìïüþòåðò á¿õýë, áóòàðõàé õýñýãòýé
òîîã áîäèò òîî ãýæ íýðëýýä á¿õýë òîîíîîñ
ÿëãààòàé àðãààð ¿éëäýë õèéæ
áîëîâñðóóëäàã.
Áóòàðõàé õºрâ¿¿ëýõ
• Òîîëëûí á¿õ ñèñòåìä 1 íü èæèë áàéõ òóë
íýãýýñ áàãà áóòàðõàé òîî á¿ð ÿìàð÷
ñèñòåìä ìºí íýãýýñ áàãà, áóòàðõàé
õýëáýðòýé áàéäàã.

8. • ßìàð íýã ð ñóóðüòàé òîîëëûí ñèñòåìä
0,ð1ð2ð3ð4 . . . áóòàðõàé ºãºãäñºí áà
ò¿¿íèéã q (0,q1q2q3q4…) ñóóðüòàé ñèñòåìä
õºрâ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé.
(0,q1q2q3q4…)* q = q1,q2q3q4…
• Áóòàðõàéã áè÷ñýí ñèñòåìèéí ñóóðèàð
ò¿¿íèéã ¿ðæèõýä òàñëàë áàðóóí òèéø
íýã îðîíãîîð øèëæäýã. Ýíý øèíæèéã
àøèãëàí óã òîîã òóõàéí òîîëëûí ñèñòåìä
õºрâ¿¿ëäýã.

9. Õºâºõ òàñëàëòàé áîäèò òîîíû ä¿ðñëýë
Æèøýý áîëãîí
-72,625=-1001000,101 B ãýñýí òîîã àâ÷ ¿çüå.
-72,625=-7,2625*101
-1001000,101B=-1,001000101*10110
10110 =26 ãýñýí ¿ã þì. Êîìïüþòåðèéí øèíæëýõ
óõààíä -1,001000101*10110 õýëáýðòýé áè÷ñýí òîîã
(òîîíû á¿õëèéí òàñëàë õààíà ÷ áàéæ áîëíî ãýñýí
óòãààð)õºâºõ òàñëàëòàé òîî ãýæ íýðëýõ áà ò¿¿íä
áóé ýëåìåíò¿¿äèéã äàðààõ áàéäëààð òóñ òóñ
íýðëýíý:
-1,001000101*10110
ýðýìáý
òýìäýã ìàíòèñ ñóóðü

10.  Õºâºõ òàñëàëòàé áîäèò òîîíû ä¿ðñëýë:Õî¸ðòûí
ä¿ðñëýë:
õºâºõ òàñëàëòàé áîäèò òîîã ä¿ðñýëäýã õýä
õýäýí ÿëãààòàé õýëáýð, ôîðìàòûã êîìïüþòåð
çîõèîí á¿òýýã÷èä õýðýãëýñýí áàéäàã.
Òîîíû ýðýìáý:Õºâºõ òàñëàëòàé òîîíû ýðýìáý íü
òýìäýãòýé á¿õýë òîî áàéíà.Ýíýõ¿¿ òýìäýãòýé
á¿õýë òîîã 2òûí ã¿éöýýëò õýëáýðòýé
ä¿ðñýëäýã.
Òîîíû ìàíòèñ:Íýãýíò áîäèò òîîã õºâºõ
òàñëàëòàé íîðìàëü õýëáýðòýé º.õ ÿìàãò íýã
á¿õýëòýé ä¿ðñýëæ ñàíàõ ó÷ðààñ á¿õëèéã
ñàíàõã¿é,ìàíòèñûí çºâõºí òàñëàëààñ õîéøèõ
öèôð¿¿äèéã(ìàíòèñûí çºâõºí áóòàðõàé
õýñãèéã) ñàíàæ õàäãàëíà.

11. Òîîíû òýìäýã:Òîîã ñàíàæ õàäãàëàõ ¿¿ðèéí õàìãèéí àõìàä
îðîíãèéí 1B-ýýð òýìäãèéã ä¿ðñýëæ (+)ò 0,(-)ò 1-ã
õàðãàëçóóëäàã
Èíãýýä áîäèò òîîã 32Â-èéí óðòòàé ä¿ðñëýýä,ò¿¿íèéã
åðäèéí áóþó äàí íàðèéâ÷ëàëòàé òîî ãýæ íýðëýäýã.
Æ èøýý íü:-0,0625 òîîã êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îéä ÿìàð
íü:
õýëáýðòýé áàéõûã ¿ç¿¿ëüå.
-0,0625=-1,0*10-100 Â
íý ìý ã ä ñý í_ ý ð ý ìá ý =-100+01111111Â=01111011B ⇒
31 30 23 22 0
1 0111 1011 0000000000000000000000

12. Òýìäýãòèéí ä¿ðñëýë
• Òîîã òºäèéã¿é êîìïüþòåðýýð áîëîâñ-
ðóóëàõ á¿õ òºðëèéí ìýäýýëëèéã ìºí
õî¸ðòûí òîî õýëáýðòýé ä¿ðñýëæ
áîëîâñðóóëäàã.
• ¯¿íèé òóëä óã õýëíèé öàãààí òîëãîéí
á¿õ ¿ñýã, öèôð áîëîí àëèâàà áè÷èãò îðæ
áîëîõ òýìäýãò á¿ðò òîäîðõîé íýã òîî
õàðãàëçóóëæ ¿ñýã, òýìäãèéí îðîíä
õàðãàëçàõ òîîã ñàíàæ áîëîâñðóóëäàã.
•Òýìäýãò¿¿äýä òîî õàðãàëçóóëàõ àðãûã
êîäëîõ ãýõ áà õàðãàëçóóëñàí òîîã
òýìäýãòèéí êîä ãýíý.

13. • Êîìïüþòåðò ASCII( Àmerican Standart
Codes for Information Interchange-
ìýäýýëýë ñîëèëöîõîä çîðèóëñàí àìåðèêèéí
ñòàíäàðò êîä) êîäûí ñèñòåìèéã ºðãºí
õýðýãëýäýã.
• Õî¸ðòûí 8 áèòèéí òîîãîîð êîäëîõ òóë á¿ãä
256 òýìäýãò êîäëîõ áîëîìæòîé.

14. Ìîíãîë óëñûí MNS
4330-96 Windows
îð÷íû êðèëë
¿ñãèéí êîä