1. КОМПАНИЙ ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БҮРДҮҮЛЭЛТИЙН ХҮРЭЭНД ОЛОН
НИЙТИЙН, ИНТЕРНЭТИЙН СҮЛЖЭЭГ ҮР АШИГТАЙ АШИГЛАЖ
ЗАРДЛЫГ ХЭМНЭХ БОЛОМЖИД ГАРЦЫГ ЭРЭЛХИИЙЛЭХ
Ганбаатар Отгонцэцэг
Улаанбаатар хот, Монгол улсын Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль Компьютер
техник менежментийн сургууль
Pt10d120@yahoo.com Баянзүрх дүүрэг,8-р хороо ЭТ 37-65 тоот
Хураангуй
Бизнесийн байгууллага, Аж ахуй нэгжид тулгамдаж буй асуудалуудын нэг бол
ажиллах хүчний хомсдол, чадварлаг ажилтан олоход хүндэрэлтэй байдаг билээ. Хүний
нөөцийн бүрдүүлэлтйиг үр ашигтай явуулах, хэрэгжүүлэх чиглэл арга замаа буруу
сонгож их хэмжээний өргүй зардал гарсаар л байна. Энэхүү асуудлаас гарах арга
замыг тодорхойлон, ямар нөхцөл боломж байна. Практикт шууд ашиглах боломжтой
арга замыг судлан авч үзсэн юм. Судалгааны арга зүйг сонгохдоо асуудалын мөн
чанарыг олон талаас нь олж тогтоохыг зорисон юм. Ажиглалт, харьцуулалт, Баримт
бичгийн шинжилгээний аргуудыг ашигласан.

2. Түлхүүр үг
Хүний нөөцийн менежмент, Хүний нөөцийн бүрдүүлэлт, нийгмийн сүлжээ
Оршил
Бизнесийн байгууллагын амжилтанд нь тухайн ажлыг сайн гүйцэтгэх чадвартай
ажилтануудыг ажиллуулах иймээс сайн ажилтанг эрж хайж бүрдүүлэх нь чухал юм.
Хүний нөөцөө бүрдүүлэхэд их хэмжээний зардал гарч, хүрэх ёстой хүнд хүрэхгүй
мэдээлэл муу байдгаас хүний нөөцийн бүрдүүлэлт оновчтой болж чадаггүй. Мөн яагаад
ажлаасаа гарсан шаалтгаан, зан чанар, ажилдаан хандах хандлага зэрэг тэр хүнийг
бүрэн гүйцэт мэдэх боломжгүй билээ. Энэ асуудлыг хэрхэн шийдэж болох талаар
судлан авч үзлээ. Цаг зав зардалаа хэмнэн хэрхэн зөв зүйтэй сонгон шалгаруулах
боломжийг тодорхойлохыг зорилоо.
Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийг цаашид хэрхэн системтэйгээр хэрэгжүүлэх арга замыг
тодорхойлох, Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийг хэрхэн оновчтой болгох
Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтэнд тулгарч буй асуудлыг тодорхойлох.
Хүний нөөцийн менежмент, Хүний бүрдүүлэлтийн тухай ойлголт
Хүний нөөц гэдэг нь байгууллага дахь хувь хүмүүсийн туршлага, ур чадвар, мэдлэг,
харилцаа, авъяас, хувийн шинж чанар, эрсдэл хүлээх чадвар, хүсэл тэмүүлэл зэргийг
багтаасан ойлголт юм. Байгууллагын хүний нөөцийн төлөвлөлтөөр тодорхойлогдсон
хүний нөөцийн хэрэгцээгээ хангах асуудал зайлшгүй тавигдана.Энэ үйл явцыг хүний
нөөцийн удирдлагын шинжлэх ухаанд хүний нөөцийг бүрдүүлэх гэж нэрлэдэг.
Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийн дэлхийн чиг хандлага
Дэлхийн дахин онлайн нь сүлжээ болон
сошиал сувагуудаа
хөгжүүлж,харилцаа
холбоогоо интернэт сүлжээг илүү ихээр ашиглаж,хүмүүс хувь хүний хөгжилдөө илүү
анхаарах болжээ.Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтээ
техникийн дэвшилд суурилан
бүрдүүлдэг цаг үед бид ч бас илүү ихээр хөгжүүлэх цаг болсон.

3. Олон нийтийн сүлжээний харьцуулалт
Хүснэгт 1.1
Олон нийтийн сүлжээ
Sarnoff-ийн онол
Давуу тал
Цацагдаж
буй
нэвтрүүлгийн үнэ цэнэ нь
тухайн сүлжээний цар
хүрээ өндөр
Сул тал
Хичнээн хүн хүлээж
авч
буйгаар
тодорхойлогдоно
Metcalfs-ийн онол
•Телефон,
энгийн
интернет харилцаа, имэйлээр
харилцах
харилцаатай сүлжээ нь
тухайн
100
хүнтэй
харилцаатай байх, 10
хүнтэйгээс 100 дахин үнэ
цэнэтэй.
Хоорондын харилцаа нь
чөлөөтэй,
хоорондоо
өөрсдийн
хүссэнээр
нэгдэн
жижиг
бүлэг
үүсгэдэг
бол
энэ
сүлжээний үнэ цэнэ 2 –
ийн тухайн сүлжээ дэхь
хүмүүсийн тоон зэрэгт
хүрнэ. Мэдээлэл хурдан
тарна.
Анкет
бөглөгчөөс Mssachusetts University
компьютерийн мэдлэг – Robert Metcalfe –
шаардана
Ethernet-ийг үндэслэгч
Сүлжээний гэмтэл
гарах
Reed-ийн онол
Үндэслэгч
David Sarnoff.
АНУ-ын радио, ТВ-ийн
нэртэй
бизнесмен.
National
Broadcasting
Company (NBC) –ийг
үүсгэн
байгуулагч,
Radio Corporation of
America (RCA) –ийг
мөн үүсгэн байгуулж,
ажиллаж байсан
Сүлжээний гэмтэл Computer scientist
гарах
David P. Reed – MIT
Интернет шаардлагатай
–

4. Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийн, Мэдээлэл дамжуулалтын давуу болон сул тал
Хүснэгт 1.2
Мэдээлэл
Давуу тал
дамжуулалт
Уламжлалт
Зарын суваг бүрийг
мэдээллийн сувгууд тодорхойлж,
тус
тусад нь зар явуулна.
Сул тал
Сувгууд
1.Хугацаа шаардана/ үйл Телевиз,Радио
ажиллагаа нь удаан
Сонин,сэтгүүл
гэх мэт
2.Зардал өндөр
Сошиал сувгуудаар 1.Шууд зорилтот зах Цаг хугацаа/орон зай үл Интернэт,
мэдээлэл
зээлд
хүрэх хамааран хүрнэ
Вэб сайдууд
дамжуулах
боломжтой
Biznetwork
(Аудиенс-ээ
зов
Facebook
сонгосноор, тэдэнтэй
Linked
In
шууд
харилцаа
Twitter гэх мэт
үүсгэх боломжтой)
2.Хялбар/ Хурдан
3.Зардал бага
Энэ харьцуулалтаас харахад сошиал суваг ашиглахад илүү үр дүнтэй нь харагдаж байна
Сошиал сүлжээнд суурилсан үйлчилгээны хэрэглэчийн судалгаа
Сошиал сүлжээг хэрэглэчийн бүсчилж авч үзвэл:
Номхон далайн
Африк
Европ
Өмнөд амерк
Хойд америк
Ази
0%
5%
10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

5. Сошиал сүлжээг хэрэглэчийн насаар нь авч үзвэл
Сошиал сүлжээг хэрэглэчийн Хүйсээр нь
54%
52%
50%
48%
46%
44%
эрэгтэй
эмэгтэй
Сошиал сүлжээнд суурилсан үйлчилгээны харьцуулалт
Хүснэгт 2.1
№ Сошиал
сүлжээ
1 Linked In
Хэрэглэгчид
•Мэргэжлийн
харилцаанд зориулсан
олон нийтийн сайт
(200 гаруй орны 90 сая
гаруй
гишүүнтэй
•Linked In-ийн 28% захирал, 30% - зөвлөх
мэргэжилтэн байдаг.
•Ажил
хайгчид
өөрсдийн мэргэжлийн
ажлыг хайх гараагаа
хамгийн
түрүүнд
эхэлдэг
Хүний
нөөцийн мэргэжилтэн
заавал орсон байх
Хэрхэн хэрэглэх
вэ?
•Anderson
Analytics-ийн
судалгаагаар
1.Хувь
хүн
мэргэжлийн
зүгээс өөрийгөө
харуулдаг
тул
албан
харилцаанд
тохиромжтой
2.Ажлын зараа ч
байршуулж
болно (ялангуяа
олон
улсын
хэмжээнд
Давуу тал
Сул тал
Сонирхолын
болон
Мэргэжлийн
бүлгүүдэд
элсэж, сэдэвт
оролцох
боломжтой.
Эндээс
хүмүүсийн
санаа
бодол,
мэргэжлийн
чадварыг харж
болно.
Хамгийн
боломжит,
Ажил олгогч,
хамтран
ажиллагчийн
тодорхойлолт
орсон байдаг.
Мөн
ур
чадварыг
бусдаар
үнэлүүлсэн
байдаг.)
нь
худал мэдээлэл
гарах аюултай.

6. 2
Biznetwo
rk
3
Facebook
сүлжээ
сайт
компани/байгууллагын
танилцуулгаа
заавал
оруулах хэрэгтэй
Монголын чадварлаг
мэргэжилтнүүдийн
онлайн сүлжээ сайт.
2008
онд
байгуулагдсан ба 2011
оны 8-р сарын 1-ны
өдрийн байдлаар нийт
93.464
хэрэглэгч
бүртгүүлсэн
байна.
Өөрөөр
хэлбэл,
Монгол Улсын нийт
хүн амын 3.39%нь
бизнетворк
цахим
хуудсыг
хэрэглэдэг
гэсэн үг.
•
100,000
гаруй
гишүүнтэй
• 40,000 гаруй ажил
хайгч
• 2,000 гаруй компани
бүртгэгдсэн байдаг.
Мэргэжилтнүүд,
бизнес
эрхлэгчдийг
хооронд
нь
ажил
хэргийн
зорилгоор
холбох платформ.
ажиллах хүчин чадварлаг
хайж
байгаа мэргэжилтэнгү
бол)
үдийг
олох
боломжтой
•ХН багцтай
1.Хувь хүн нь
нэгэн
•Гишүүнчлэлээс ямар
хамаарах төрөл олон нийтийн
сүлжээнд
бүрийн эрх
нэгдсэнээрээ
•Бэлэн анкетны танилын
загвартай,
хүрээгээ тэлэх,
түүний
дагуу тэдэнтэй
ойр
бөглөсөн
СV байх,
үзэл
шууд
очно. бодлоо
Харьцуулалт
чөлөөтэй
хийхэд амар
хуваалцах,
•Шалгалтын зэс ажлын байраа
орсон тул ур сайжруулах,
чадварыг
бизнесээ
үнэлэхэд хялбар өргөжүүлэх гэх
болсон
мэт
боломжуудыг
•Ажил
олж
авдаг.
хайгчидтай
2.Компани,
шууд холбогдох
байгуулагуудад
•Туршлагатай
ч мөн ижил
ажилтан
олох
эдгээр
боломжтой
боломжуудаас
•Зөвшөөрөгдсөн гадна өөрийн
и-мэйл
санд байгуулагыг
өдөр бүр ажлын таниулах,
байрны
санал чадварлаг
очдог
боловсон
хүчин
олох,
бизнес
зар
явуулах гэх мэт
олон
боломжууд
нээлттэй
байдаг.
Дэлхий
даяар
726.007.860
хэрэглэгчтэй энэ том
цахим
сүлжээ
нь
хэрвээ улс байсан бол
1.Хувь
хүн
мэргэжлийн
зүгээс өөрийгөө
харуулах
боломжтой
Сонирхолын
болон
Мэргэжил нэгт
хүмүүсдээ
найзалж
Интернэт
хэрэгтэй
комьютерын
мэдлэг
шаардаглана.А
нкетаа
дутуу
бөглөж
мэдээлэлээ
дутуу
өгөх
магадлала
өндөр.
Худал
мэдэээлэл
оруулсан байх
магадлалтай,ца
г хугацаа их

7. 4
Twitter
Хятад,
Энэтхэгийн
дараа орохоор том улс
байх нь. 2011 оны 6-р
сарын 13 нд хийсэн
судалгаанаас
/
http://likeit.mn/news/id/
1604/
хойш
сар
гаруйхан
хугацаанд
27.739.520 хүн шинээр
хэрэглэгч
болон
нэмэгдсэн
байна.
Монгол хэрэглэгчдийн
тоо 8-р сарын 1-ний
өдрийн
байдлаар
184.880-д хүрчээ. Энэ
нь 2011 оны 6-р сарын
13-ны
өдрийн
судалгаатай
/
http://likeit.mn/news/id/
1604/
харьцуулж
харвал 7.460 хэрэглэгч
шинээр
нэмэгдэж
орсон гэсэн үг.
Нийт 200 орчим сая
хэрэглэгчтэй
бүртгэлтэй
нийт
гишүүдийн 40 гаруй
хувь
нь
идэвхтэй
байдаг ба 92%нь 100аас бага хэрэглэгчийг
дагадаг
2.
.Компани,
байгуулагуудын
мэдээлэл
авах
боломжтой
3.Олон хэрэгтэй
мэдээлэл
авах
боломжтой
мэдээлэл
алдана.
солилолцох,өөр
ийн мэдээлэл
сонирхол,хүсэл
мөрөөдөл хүсэл
сонирхол
зэрэгээ бусад
хүмүүс болон
ажил олгогчид
өөрийгөө
таниулах.
“Твиттер
бол
Блог
гэдэг
киноны
товч
танилцуулга
(Trailer)
юм”
Энэхүү
олон
нийтийн сүлжээ
нь Гар утсанд
зориулагдаж
бүтээгдсэн
бөгөөд
140
тэмдэгтээс
бүтсэн мэдээлэл
явуулах
боломжтой.
Сонирхолын
болон
Мэргэжил нэгт
хүмүүсдээ
найзалж
мэдээлэл
солилолцох,өөр
ийн мэдээлэл
сонирхол,хүсэл
мөрөөдөл хүсэл
сонирхол
зэрэгээ бусад
хүмүүс болон
ажил олгогчид
өөрийгөө
таниулах.
Худал
мэдэээлэл
оруулсан байх
магадлалтай,ца
г хугацаа их
алдана.
Сошиал суваг интернэт хэрэглэгч жил ирэх тусам өсөж олон нийтийн сайдууд улам л
хөгжисөөр байна. Шинэ шинэ ажлыг хөнгөвчлөх сайд сувагууд нэмэгдэж улам л хүний
нөөцийн бүрдүүлэлт хийхэд хялбарчилж илүү үр дүнтэй явуулахад дөхөм болж байна.

8. Biztree.mn хэрэглэх
Хүний нөөцийн жагсаалтанд нэвтрэх
1. Зөвхөн тус регистрийн дугаартай хүний мэдээлэл гарч ирнэ
2. Ижил нэртэй хүний буюу төсөөтэй мэдээлэл гарч ирэхгүй
3. Тухайн ажилтаны талаар лавлахын тулд урд нь ажиллаж байсан байгууллага руу
утасдах танил талаас нь лавлах шаардалгагүй
Давуу тал
Байгууллагад ямар ямар чадварлаг боловсон хүчин ажиллаж байгааг харж болно
Мөн ажилтаны нас хүйсийн ангилалаар ямар чиглэлэээр ямар түвшний ажил
хийж байгаа статистик судалгааг гаргаж болно.
Хүний нөөцийн жагсаалтыг гаррасанаар
•
Баталгаажсан зөв мэдээлэлийн сан
•
Хэрэгцээт мэдээлэлээ гщнэг дороос авах боломж
•
Зорилтот зах зээлийн судалгаа хялбар хийх арга
•
Мэргэжил болон нүний нөөцийн үнэлэмж
•
Нийгмийн хандлага зэргийг гэн дороос авах боломжтой юм.
Biztree.mn гэж юу вэ?
Монголын бизнесийн байгууллагуудын
•
Нэгдсэн бүртгэл
•
Цогц мэдээлэллийн сан
•
Үйл ажллагааны чиглэл
•
Статисдэх тоо баримт
Тайлан
мэдээллийн
нийтлэг
стандартыг
нээлттэй
байдлаар
хэрэглэгчид
хүргэх,бизнесийн үйл ажиллагаанд тулгарч буй асуудалыг шийдвэрлэх, харилцан

9. туслалцаж хамтран хөгжих гүүр байж хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийг хөгжүүлэх
шийдвэрлэх зорилготой.
Онцлог давуу тал:
Үнэн зөв мэдээлэл,сурталчилгаагаа сайтад байршуулснаар.Зорилтот зах зээлээ шууд
хүрэх аргаар мэдээллийн урсгалаа жолоодох.Ижил төстэй үйл ажиллагаа явуулдаг
харилцагч байгууллагуудтай холбоо тогтоож, харилцан үйл ажиллагааг өргөжүүлэн
хөгжих.
Нээлттэй ажлын байрны зараа байрлуулах ажилчидын үнэн зөв мэдээлэлийг авч
болно.Хүний нөөцийн асуудалаа шийдэн хүний нөөцөө хяналттайгаар сонгох боломж
олгоно.Өөрийн компанийн мэдээлэлэээ хянах шинэчилж оруулах боломжтой.
Компаний тухай худал мэдээлэл орохоос бүрэн сэргийлэнэ.
Дүгнэлт
Бизнесийн байгууллага, Хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийг үр ашигтай,өргүй зардалаа
хэмнэхэд. Сошиал сүлжээнд суурилсан үйлчилгээг ашиглах нь зөв зүйтэй юм.Нийт
интернэт хэрэглэгчдийн тоог 2010 онтой харьцуулахад 88.5%-иар өссөн байна.
Интернэт хэрэглэгчид Dial-up, DSL, FTTH-шилэн кабель, киоксал кабель, GPRS, 3G,
EVDO, WiFi, WiMax, VSAT зэрэг технологийг ашиглаж холбогдож байна. Нийт
интернэт хэрэглэгчдийн 81.28 хувь нь Улаанбаатарт, 18.40 хувь нь аймгийн
Интернэтийн
Үйлчилгээ
төвд,
0.32
хувь
нь
сумын
төвд
байна.
2012 оны эцсийн байдлаар гэрээ бүхий интернет хэрэглэгчийн тоо 199,849 болсон
бөгөөд Дэлхийн банкнаас гаргасан судалгаагаар Монгол улсын интернэт хэрэглэдэг
хүний тоо /user/ 2011 оны байдлаар нийт хүн амын 13.0 хувийг эзэлж байсан бол хүн
ам, орон сууцны 2012 оны тооллогын
дүнгээс интернэт хэрэглэглэдэг хүний тоо
709,625 буюу нийт хүн амын 30.6 хувийг эзэлж байгаа нь дэлхийн дунджаас 0.4 хувиар
өндөр үзүүлэлт юм.Энэ бид хүний нөөцийн бүрдүүлэлтээ илүү хялбар хямд зардалаар
бүрдүүлж болох боломжтой
Ашигласан ном, хэвлэл
1. Байгууллагын хүний нөөцийн менежментийн зарим асуудалд П.Цэрэнжаргал,
2007 он
2. Хүний нөөцийн менежмент, Д.Гомбо 2007 он

10. 3. Хүний нөөцийн менежмент,Ц.Цэцэгмаа,2009 он
4. www.biznetwork.mn
5. www.google.mn
6. www.linked.com
7. www.apo.org
8. www.nso.mn
9.http://www.mhri.com/
Товч намтар :
Ганбаатар Отнгонцэцэг, Шинжлэх ухаан технологийн их
сургууль,Компьютер техник менежментийн сургууль,Хүний нөөцийн менежментийн
мэргэжлийн 3-р курсд суралцдаг. ШУТИС, Комьютерийн Техник Менежментийн
Сургууль, Менежментийн профессорын багийн багш
хүний
нөөцийн
бүрдүүлэлт,
олон
нийтийн
Д.Оюунчимэг, Байгууллагын
сүлжээ,интернэтийг
ашиглах.Байгууллагын хүний нөөцийн бүрдүүлэлтийн зардлыг хэмнэх.
үр
ашигтай