Za učenike 8. razreda

1. ALKENI i ALKINI
Biljana Butorovid

2. U zavisnosti od broja zajedničkih
elektronskih parova između C-atoma
ZASIĆENI
ALKANI
Sve veze između ugljenikovih
atoma su jednostruke
NEZASIĆENI
ALKENI
Imaju bar jednu dvostruku
vezu između C atoma
ALKINI
Imaju bar jednu trostruku vezu
između C atoma

3. ALKENI
ALKINI

4. FUNKCIONALNA GRUPA
Je deo molekula, atom ili grupa atoma, koja
određuje njegova fizička i hemijska svojstva.
Jedinjenja sa istom funkcionalnom grupom čine
istu KLASU jedinjenja.
Funkcionalna grupa ALKENA je DVOSTRUKA VEZA
Funkcionalna grupa ALKINA je TROSTRUKA VEZA

5. OPŠTA FORMULA
ALKENI
ALKINI
CnH2n
CnH2n-2
n - broj C atoma
n - broj C atoma

6. IMENOVANJE
ALKENI
ALKINI
Kao alkani, samo se nastavak
AN zamenjuje nastavkom
Kao alkani, samo se nastavak
AN zamenjuje nastavkom
EN
ETEN – C2 H4
PROPEN – C3 H6
BUTEN – C4 H8
PENTEN – C5 H10
*Meten ne postoji, za dvostruku vezu potrebna su
bar 2 C atoma
IN
ETIN – C2 H2
PROPIN – C3 H4
BUTIN – C4 H6
PENTIN – C5 H8
*Metin ne postoji, za trostruku vezu potrebna su bar
2 C atoma

7. IZOMERIJA
Kod alkena i alkina zastupljena su oba oblika
strukturne izomerije – NIZA i POLOŽAJA.
Izomeri niza se razlikuju po
POLOŽAJU DVOSTRUKE ILI TROSTRUKE VEZE

8. Izomeri položaja kod ALKENA
BUTEN – C4 H8
1
2
3
4
C H2 = C H ─ CH2 ─ CH3
1 – BUTEN
1
2
3
4
C H3 ─ CH = CH ─ CH3
2 - BUTEN

9. Izomeri položaja kod ALKINA
BUTIN – C4 H6
1
2
3
4
C H ≡ C ─ CH2 ─ CH3
1 – BUTIN
1
2
3
4
C H3 ─ C ≡ C ─ CH3
2 - BUTIN

10. Pravila za davanje imena
Za osnovni niz uzima se najduži niz koji sadrži dvostruku ili trostruku vezu.
Ukoliko postoji duži niz, ali ne sadrži dvostruku ili trostruku vezu, ne uzima se
u obzir.
Obeležavanje C atoma počinje sa one strane niza koja je bliža dvostrukoj ili
trostrukoj vezi, bez obzira na položaj bočnog niza, ukoliko postoji.
Položaj dvostruke ili trostruke veze obeležava se brojem C atoma sa koga veza
počinje.
Položaj alkil grupe u bočnom nizu, označava se na isti način kao kod alkana,
brojem C atoma na kome je bočni niz.
*IUPAK nomenklatura –
sistem koji sadrži pravila za imenovanje organskih jedinjenja
*IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry)