2. • Güneş Sistemi'nin en içteki yörüngelerde
bulunan dört gezegenine iç gezegenler
adı verilir. Bunlar Merkür, Venüs, Yer, ve
Mars'tır. Bu dört gezegen katı yapıdadır ve
Yer benzeri gezegenler olarak da
adlandırılırlar.Merkür ile Jüpiter arasında
küçük gezegenler diğer adıyla asteroid
kuşağı bulunur.
4. Güneş’e en yakın
gezegendir.Bu yüzden
sıcaklık çok fazladır ve
canlılar yaşamlarını
sürdüremezler.Uydusu
yoktur. Büyüklük açısından
8 gezegen arasından son
sırayı alır
5. • Merkür, Güneş'e uzaklığı yaklaşık
46 milyon ile 70 milyon kilometre
arasında değişen oldukça eliptik bir
yörünge izler. Plüton 'dan sonra
Güneş Sistemi'nin gezegenleri
arasında gözlenen en yüksek
dışmerkezlik değerine sahip bu
yörüngenin milyonlarca yıllık bir
çevrim içinde zaman zaman daha da
basıklaşarak dışmerkezlik
derecesinin günümüzdeki 0,21'den
Merkür
0,5 düzeyine dek yükselebildiği
sanılmaktadır.
6. YÜZEY ŞEKİLLERİ
• Merkür (Mariner 10 dan çekilmiş) Merkür
yüzeyinin en dikkat çeken özelliği tüm
gezegen üzerine dağılmış irili ufaklı
çarpma kraterleridir. İlk bakışta Ay
yüzeyine benzetilebilecek bu görünümün,
daha dikkatli bir incelemede birçok
farklılıklar içerdiği anlaşılır. Ay'da olduğu
gibi kraterlerin yoğun bir şekilde iç içe
geçtiği alanlar arasında, krater
yoğunluğunun çok düşük olduğu,
yumuşak engebeli geniş düzlükler yer
alır.
7. Güneşe uzaklık bakımından
2. gezegendir.Halk arasında
“Çoban Yıldızı” olarak
bilinir. Uydusu yoktur.
Kendi ekseni etrafında,
Güneş Sistemindeki diğer
tüm gezegenlerin aksi
istikamette döner.
8. • Gündüz-gece çizgisi üzerinde
kalan Venüs atmosferinin güneş
ışınları ile aydınlanması, gezegenin
evresinin beklenenden daha büyük
olarak algılanmasına neden olur.
Venüs'ün herhangi bir dönemde
Güneş'le yaptığı açıya dayanarak Venüs
hesaplanan evre ile gözlenen
evresi arasındaki bu 'faz kayması'
bazen 3 günü bulur ve Schröter
etkisi olarak adlandırılır. Venüs'ün
karanlık yüzünün yeryüzüne dönük
olduğu alt kavuşum anında, Bir Venüs Örümcek Ağının
arkadan aydınlanan atmosferin, Magellan uzay sondası
ortası karanlık bir halka şeklinde tarafından çekilen radar
görüntüsü. Venüs'e özgü bu
görülebildiği saptanmıştır. jeolojik yapının niteliği tam
olarak bilinmemektedir
9. • Bugüne dek çok değişik
açıklamalar getirilmiş
olmasına rağmen nedeni
bilinmeyen bu atmosfer
aydınlanmasının, elektriksel
etkinliklerle veya kutup
ışıklarına benzer bir
mekanizma ile ortaya
çıkabileceği öne
sürülmüştür.Venüs atmosferi
gaz küreler gibi diferansiyel
dönme (Kutup ve Eşlek-
ekvator- bölgelerinin farklı Venüs ile Dünya'nın boyutsal
karşılaştırması
hızlarda dönmesi)
gösterir.Venüs'ün
atmosferinde sürekli olarak
devam eden asit yağmurları
yağmaktadır.
10. Güneş’e uzaklık bakımından 3.
gezegendir.Su ve atmosfer
bulunduğu için canlıların yaşam
sürdürebildiği tek gezegendir. Tek
uydusu Ay’dır.
11. • Yapılan araştırmalar sonucu
gezegenimizin yaşı 4,467 milyar
yıl olarak hesaplanmıştır.Geçen
bu zaman dilimi, karmaşık bileşik
yapılar ve içerdiği elementler
göze alındığında, Güneş, Dünya
ve diğer gezegenler dahil Güneş
Sistemi'ndeki yapıları oluşturan
moleküler bulutsunun kaynağı,
ömrünü önceden tamamlamış bir
genç tip yıldız'ın dağılmış
artıklarının ve yıldızlar arası
maddenin bir merkez etrafında
dönerek gittikçe yoğunlaşmasıyla
oluşmuştur.
12. • Dünya'nın dış kabuğu ile bu kabuğun
üzerindeki atmosfer(hava) ve hidrosfer
(okyanuslar ve denizler)katmanları doğrudan
gözlemle incelenebilir. Oysa Dünya'nın iç
bölümlerine ulaşarak yapısını doğrudan
inceleme olanağı yoktur. Dünya'nın iç
yapısına ilişkin bütün bilgiler depremlerin
incelenmesinden ve Dünya'nın içinde var
olduğu düşünülen maddeler üzerindeki
deneylerden elde edilmiştir. Yanardağların
varlığına ve yerkabuğunun yüzeyindeki ısı
akışı ölçümlerine dayanarak Dünya'nın iç
bölümlerinin çok sıcak olduğunu biliyoruz
13. • Yerkabuğunun derinliklerine doğru
indikçe kayaçların sıcaklığı her
kilometrede 30 °C kadar yükselir.
Böylece; kabuğun en alt katmanlarının
çok daha üstünde yer alan kayaçlar
kızıl kor haline dönüşür. Aslında
Dünya'nın büyüklüğüne oranla
yerkabuğu çok incedir. Eğer Dünya'yı
bir futbol topu büyüklüğünde
düşünürsek kabuğu da ancak topun
üzerine yapıştırılmış bir posta pulu
kalınlığındadır. Kabuğun altında kalan
kayaçlar ise akkor sıcaklığına kadar
ulaşır
14. Güneş’e uzaklık bakımından 4.
gezegendir.Yaşam yoktur. 2
adet uydusu vardır. İnce bir
atmosferi olan Mars gerek
Ay’daki gibi meteor kraterlerini,
gerekse Dünya’daki gibi volkan,
vadi, çöl ve kutup bölgelerini
içeren çehresiyle bir yerbenzeri
(dünyasal gezegen)gezegendir.
Ayrıca rotasyon periyodu ve
mevsim dönemleri
Dünya’nınkine çok benzer.
15. Jeoloji
Uydu gözlemleri ile Mars
meteorlarının incelenmesi Mars
yüzeyinin esas olarak bazalttan
oluştuğunu göstermektedir. Bazı
kanıtlar. Mars yüzeyinin bir
kısmının tipik bazalttan ziyade,
yeryüzündeki andezit kayalarının
benzeri olabilecek zengin silisyum
oluşumlarından meydana geldiğini
göstermektedir; fakat
gözlemlerdeki veriler bunların
silisli cam olduğu şeklinde de
yorumlanabilir.
16. Toprak
• Haziran 2008’de Phoenix uzay gemisi tarafından
gönderilen veriler Mars toprağının hafifçe alkalin
olduğunu ve hepsi de organik maddenin gelişmesi için
elzem olan magnezyum, sodyum, potasyum ve klorür
içerdiğini ortaya koydu. Bilim insanları Mars’ın kuzey
kutbuna yakın toprağın kuşkonmaz gibi bitkilerin
yetiştirilebileceği bir bahçe oluşturulması için elverişli
olduğu sonucuna vardı.
17. Akşam yıldızı olarak bilinen gezegen
hangisidir?
A)Jüpiter B)Neptün C)Dünya D)Merkür
18. GENEL ÇEKİM KANUNU
• Newton’un Genel Çekim Kanunu:
• Newton’a göre;
• 1. Gezegenlerin yörüngeleri Kepler Kanununda
• tanımlandığı gibi elips değildir.Elipsden daha çok
• çembere yakındır.
• 2. Gezegenler, yarıçapları Kepler Kanununda
• tanımlanan ortalama yarı çapa eşit olan çembersel
• yörüngelerde hareket yaparlar.
20. • Kütlesel Çekim Kuvveti:
• Evrendeki bütün cisimler, birbirlerini
kütleleriyle doğru,
• aralarındaki uzaklığın karesiyle ters
orantılı olarak çekerler.
• Kütleler ister eşit ister farklı olsun
cisimlerin birbirlerini
• çekme kuvvetleri daima birbirine eşittir.
F1,2=F2,1
F = G. m .m
1 2
2
R
21. • Genel Olarak Çekim Potansiyel Enerjisi:
• Newton’nun evrensel çekim kanununa göre, yer
• merkezinden r kadar uzakta bulunan m kütleli cisim ile yer
• küre birbirlerini;
• F = G. m.M yer kuvveti ile çekerler.
r2
• Bu şekilde birbirlerini çeken iki cismi birbirinden ayırmak için
• is yapmamız gerekir.
22. İki cisim arasındaki uzaklığı r değerinden
sonsuz değerine
kadar artırmak için yapılacak is grafiğin
altındaki alana eşittir.
Bu alanın değeri g m.M ‘dir.
r
23. • Birbirinden r kadar uzakta olan iki
cisimden oluşan sistemin potansiyel
enerjisi;
• Ep =-G m.M
r
r : metre cinsinden cisimler arasındaki uzaklı
m,M : kg cinsinden cisimlerin kütleleri
Ep : Joule olarak sistemin potansiyel enerjisi
24. iki cisim birbirlerinden r uzakta iken hareket halindeler ise
sistemin toplam enerjisi:
E = Ek + Ep
Yerden sonsuz uzakta olan cisim yere doğru hareket
ederse evrensel çekim kuvvetinden dolayı hızlanır. Hız
artınca kinetik enerji artar. Sistemin toplam enerjisi sabit
olduğu için; kinetik enerji artınca potansiyel enerji azalır.
25. 7-) Bir roketin üzerine etkiyen yer çekimi kuvvetinin, roketin yer
üzerindeki ağırlığının ¼ katı olması için roket yeryüzünden kaç R
uzaklıkta olmalıdır?
A) R B) R C) R D) 4R E) 2R
4 2
26. Cevap:
g
G M dünya
r2
4= X2 X=2
g G Mdünya CEVAP E
4 X2
27. Kepler Kanunu
Gezegenlerin Güneş etrafındaki
hareketleri üç kanunla
ifade edilmiştir.
1. Yörüngeler Kanunu:
Her gezegen, odaklarından birinde
Güneş bulunan elips
şeklinde bir yörünge izler.
28. 2. Alanlar Kanunu:
Gezegeni Güneş’e birleştiren vektör eşit zaman
aralıklarında esit alanlar tarar. Şekilde ki t
zamanında
taranan S1 alanı, gene t zamanında taranan S2
alanına
eşittir.
Gezegen Güneş’e yaklaştığında hızlı,
uzaklaştığında ise
daha yavaş hareket eder.
29. • 3. Periyotlar Kanunu:
• Bütün gezegenler için ortama yörünge yarıçapı
küpün
• ( R3 ),bir dolanma süresinin karesine ( T2 ) oranı
sabittir.
3
• R = K = 3,4.1018 m3/s2 dir.
2
T
30. • Ortalama yörünge yarıçapın gezegenin Günes’e
olan
• maksimum ve minimum uzaklıklar toplamının
yarısıdır
R max + R min
R ort
2
31. • Bir Gezegenin Çekim Alanı:
• Bir gezegenin çevresinde bulunan diğer
cisimlere çekim
• kuvveti uygulayabildiği uzay parçasına çekim
alanı denir.
• R = ¥ ⇒ F çekim = 0 olduğundan gezegen
kendisinden
• sonsuz uzaktaki cisimlere çekim kuvveti
uygulayamaz.
32. • Alan şiddeti ( çekim İvmesi ):
• Bir gezegenin çekim alanı içinde herhangi bir
noktada
• bulunan bir birim kütleye uyguladığı çekim
kuvvetine çekim
• ivmesi denir. ( g ) ile gösterilir, vektörel bir
büyüklüktür.
g= F çekim
m
33. • Özellikler:
• Gezegenin çekim ivmesi, yarıçapı ve yoğunluğu
ile orantılıdır.
• Gezegenin yüzeyinden yükseklere doğru
çıkıldıkça çekim kuvveti azalır ve buna bağlı
olarak çekim ivmesi de azalır.
• Gezegenin merkezinden yüzeye doğru gidildikçe
çekim ivmesi zayıflar ve tam merkezde sıfır olur.
• Çekim ivmesinin en büyük olduğu yer gezegenin
yüzeyidir.
