2. Χαρακτηριστικά
Ελληνίζω= συμπεριφέρομαι ως Έλληνας
Κατακερματισμός σε μικρότερα βασίλεια –
συγκρούσεις διαδόχων
Δυναστείες στρατηγών Μ. Αλεξάνδρου
Απόλυτη μοναρχία
Μεγουπόλεις Ανατολής – ελληνικές συμπολιτείες
2ος αι. π.Χ.: Ρωμαίοι
3. 1.1. Διάσπαση του κράτους του
Μ. Αλεξάνδρου
Πώς προκλήθηκε και λύθηκε προσωρινά το ζήτημα
της διαδοχής;
Έλλειψη νόμιμου και ικανού διαδόχου
Συμβασιλεία Φιλίππου Αρριδαίου (Γ΄) –
Αλεξάνδρου Δ΄
Εξεγέρσεις, απελευθερωτικοί πόλεμοι,
συγκρούσεις
4. 1.1. Διάσπαση του κράτους του
Μ. Αλεξάνδρου
Πώς αντιδρούν οι Αθηναίοι στο άκουσμα της είδησης
του θανάτου του Αλεξάνδρου;
Σελ. 124, πηγή 1.
5. 1.1. Διάσπαση του κράτους του
Μ. Αλεξάνδρου
Λαμιακός πόλεμος: ποιοι συμμετείχαν και ποιες
συνέπειες είχε;
Αθηναίοι, Αιτωλοί, Αχαιοί, Αρκάδες, Κορίνθιοι (Υπερείδης,
Δημοσθένης – στρατηγός ο Λεωσθένης) - Αντίπατρος
Ολιγαρχικό πολίτευμα στην Αθήνα, χρηματική
αποζημίωση, μακεδονική φρουρά στον Πειραιά
Δολοφονία Υπερείδη, αυτοκτονία Δημοσθένη
Μακεδονικές φρουρές σε πόλεις της Πελοποννήσου
6. 1.1. Διάσπαση του κράτους του
Μ. Αλεξάνδρου
Πού εξεγέρθηκαν γηγενείς πληθυσμοί στην Ασία;
Βακτριανή (Άνω σατραπείες)
Χαλαρή μακεδονική εξουσία
Εξέγερση γηγενών και Ελλήνων
Έλληνας διοικητής της Μηδίας, ο Πείθων
Ανεξάρτητος διοικητής των Άνω σατραπειών
7.
8. Οι συγκρούσεις των διαδόχων
Ποιες ήταν οι κυριότερες συγκρούσεις των διαδόχων;
Οι συγκρούσεις των στρατηγών – διαδόχων κράτησαν
20 χρόνια μέχρι το διαμελισμό σε βασίλεια και
συνεχίστηκαν
Α΄ περίοδος: 321-301 π.Χ.: δολοφονίες νόμιμων
διαδόχων και επικρατέστερων στρατηγών
(Περδίκκας, Ευμένης, Κρατερός, Αντίπατρος,
Πτολεμαίος, Σέλευκος, Αντίγονος, Κάσσανδρος)
9. Η διανομή των σατραπειών της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας μετά τη διευθέτηση στη Βαβυλώνα
το 323. π.Χ. Η σατραπεία του Ευμένη δεν αναφέρεται στον χάρτη αυτό, προφανώς γιατί ήταν
ακόμη στην εξουσία του Αριαράθη.
10. Οι συγκρούσεις των διαδόχων
Ποιες ήταν οι κυριότερες συγκρούσεις των διαδόχων;
321 π.Χ.: Τριπαράδεισο της Συρίας
Αντίγονος, επιμελητής αυτοκράτορας
Αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας – παραχώρησε
τον τίτλο στο γιο του, Δημήτριο Πολιορκητή
Βλ. σελ. 126, Τετράδραχμο Αντιγόνου
11. Πριν την μάχη της Ιψού το 301 π.Χ. ο ελληνιστικός κόσμος των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου
ήταν κατανεμημένος σε πέντε μεγάλα βασίλεια: του Κασσάνδρου στη Μακεδονία, του Λυσιμάχου
στην Θράκη, του Πτολεμαίου στην Αίγυπτο, του Αντιγόνου του Α΄ στην Μικρά Ασία, Συρία και
κεντρική Ελλάδα και του Σελεύκου στην υπόλοιπη Ασία.
12. Μετά την μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) το κράτος του Αντιγόνου του Μονόφθαλμου διαμελίστηκε μεταξύ Λυσιμάχου,
Σελεύκου και Πτολεμαίου. Ωστόσο λίγα χρόνια αργότερα το 294, ο γιος του ηττημένου ηγεμόνα Δημήτριος ο
Πολιορκητής κατέλαβε το θρόνο της Μακεδονίας. Στον χάρτη σημειώνονται τα εδάφη των τεσσάρων βασιλείων,
του Κασσάνδρου στη Μακεδονία, του Λυσιμάχου στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, του Σελεύκου στις ασιατικές
περιοχές των αλεξανδρινών κτήσεων και του Πτολεμαίου στην Αίγυπτο.
13.
14. Οι συγκρούσεις των διαδόχων
Ποιες ήταν οι κυριότερες συγκρούσεις των διαδόχων;
301 π.Χ. μάχη στην Ιψό της Φρυγίας: ήττα Αντιγόνου, 4
βασίλεια:
Αίγυπτος (Πτολεμαίος), Συρία (Σέλευκος), Μακεδονία
(Κάσσανδρος), Θράκης (Λυσίμαχος)
Κουροπέδιον Λυδίας (281 π.Χ.): θάνατος Λυσιμάχου-
απορρόφηση βασιλείου του
Βασίλειο Περγάμου
Κράτη Βιθυνίας, Αρμενίας, Πόντου, Καππαδοκίας κ.α.
15. Οι συγκρούσεις των διαδόχων
Ποιες ήταν οι κυριότερες συγκρούσεις των διαδόχων;
Βλ. τετράδραχμο Πτολεμαίου, σελ. 127 – μήνυμα
διάσπασης της αυτοκρατορίας του Αλεξάνδρου
22. Απόλυτη μοναρχία
Ηγεμόνες: συγκέντρωναν όλες τις εξουσίες
Κυβέρνησαν με επιτελείς Έλληνες και λίγους γηγενείς
εξελληνισμένους
Λατρεία στους ηγεμόνες από τους υπηκόους
Οι πολίτες ενδιαφέρονταν μόνο για το ατομικό τους
συμφέρον
23. μεγαλουπόλεις
Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, Πέργαμο
Διοικητικά, οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα
Ο ελλαδικός χώρος κυβερνήθηκε κατά το πρότυπο
της μακεδονικής βασιλείας
Πόλεις-κράτη: Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος, Δήλος,
διατήρησαν την αυτονομία
Ομοσπονδίες: Αιτωλία, Αχαϊα.
25. Τι σημαίνει προσωπική βασιλεία;
Ο Αλέξανδρος αναγορεύθηκε φαραώ στην Αίγυπτο
και ανέβηκε στο θρόνο των Αχαιμενιδών
Η βασιλεία του είχε προσωπικό χαρακτήρα
Και οι διάδοχοί του κυβέρνησαν ως απόλυτοι
κυρίαρχοι σε υπηκόους διαφορετικών εθνοτήτων
Λατρεύονταν σαν θεοί
26. Μετά την μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) το κράτος του Αντιγόνου του Μονόφθαλμου διαμελίστηκε μεταξύ Λυσιμάχου,
Σελεύκου και Πτολεμαίου. Ωστόσο λίγα χρόνια αργότερα το 294, ο γιος του ηττημένου ηγεμόνα Δημήτριος ο
Πολιορκητής κατέλαβε το θρόνο της Μακεδονίας. Στον χάρτη σημειώνονται τα εδάφη των τεσσάρων βασιλείων,
του Κασσάνδρου στη Μακεδονία, του Λυσιμάχου στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, του Σελεύκου στις ασιατικές
περιοχές των αλεξανδρινών κτήσεων και του Πτολεμαίου στην Αίγυπτο.
27. Βασίλειο της Αιγύπτου
Ιδρυτής ήταν ο Πτολεμαίος, στρατηγός του
Αλεξάνδρου
Όρια: Αίγυπτος, Κυρηναϊκή (Λιβύη), Κύπρος (ναυτική
βάση), νότια περιοχή Συρίας.
Εθνικότητες: Αιγύπτιοι, Εβραίοι, Πέρσες, Έλληνες,
Σύροι
Διάρκεια: 3 αιώνες
28. Βασίλειο της Αιγύπτου
Στρατιωτική οργάνωση: ισχυρός στόλος και στρατός
Πολιτική: όχι συγχώνευση Ελλήνων – «βαρβάρων»
Ανοχή στις παραδόσεις και θρησκεία των ντόπιων
Οικονομία: καλή οργάνωση εμπορίου – φορολόγηση
Όχι φορολογία για τους γηγενείς καλλιεργητές
Αλεξάνδρεια: εμπορικό λιμάνι – πνευματική
καλλιέργεια
29. Βασίλειο της Αιγύπτου
Διοίκηση: παλαιό διοικητικό σύστημα – συνέχεια
πολιτικής φαραώ
Συγκεντρωτική διακυβέρνηση – επιτελείο Ελλήνων σε
ηγετικές θέσεις – γηγενείς σε άλλες κρατικές θέσεις
Ακμή τον 3ο αι. π.Χ. – από τον 2ο αι. π.Χ.: εξεγέρσεις
χωρικών, συγκρούσεις με τους Σελευκίδες, υποταγή στους
Ρωμαίους το 31 π.Χ.
30. Βασίλειο της Συρίας
Ίδρυση: Σέλευκος, στρατηγός Μ. Αλεξάνδρου
Το βασίλειο των Σελευκιδών : συνέχεια της
αυτοκρατορίας του Μ. Αλεξάνδρου
Ποικίλες εθνικότητες – διαφορετικά σύνορα –
διαφορετική ισχύς κεντρικής εξουσίας
Όρια: Ινδός … Μεσόγειος, Καύκασος-Κασπία …
Περσικός-Αραβία
32. Βασίλειο της Συρίας
Σατραπείες, διοικητές Έλληνες και γηγενείς
Αποσχιστικές τάσεις απομακρυσμένων περιοχών,
συγκρούσεις με Πτολεμαίους και Ρωμαίους, παρακμή
από τις αρχές του 2ου αι. π.Χ.
36. Βασίλειο της Μακεδονίας
Περιορισμένη έκταση
Μακεδονία, Θεσσαλία, περιοχές νότιας Ελλάδας
Χαρακτηριστικά:
Πολιτισμική ομοιογένεια, οργάνωση φυλετική, κοινή
καταγωγή κατοίκων
37. Βασίλειο της Μακεδονίας
Περιουσία βασιλιά: όλη η γη, τα δάση, τα ορυχεία
Ευγενείς: εκχώρηση ως δωρεά ανακλητή μέρους γης
Μικροί και μεσαίοι καλλιεργητές (μακεδονικός
στρατός)
Ελεύθεροι ή μισθωτοί δούλοι καλλιεργούσαν μεγάλες
γαιοκτησίες
38. Βασίλειο της Μακεδονίας
Κάσσανδρος
Δημήτριος Πολιορκητής (επτά χρόνια, 294-287)
Εκδιώχθηκε από τον Πύρρο
Επιδρομή Γαλατών (280 π.Χ.) – Κέλτες ΒΔ Ευρώπης
Αντίγονος Γονατάς (277 π.Χ.) – δυναστεία Αντιγονιδών
(έως το 168 π.Χ., κατάληψη από Ρωμαίους)
Εξασθένιση με πολέμους εναντίον της νότιας Ελλάδας
39. Βασίλειο της Ηπείρου
Ήπειρος, δωρικά φύλα, πολιτιστική στασιμότητα
Μολοσσοί, ισχυρότερο φύλο – Ολυμπιάδα
Υποτέλεια στους Μακεδόνες
Μετριοπαθής βασιλεία: βασιλιάς, ανώτατος άρχοντας
(αντιπρόσωπος λαού)
Κάθε χρόνο: ανανέωση όρκων πίστης στην
Πασσαρώνα (πολιτικό – θρησκευτικό κέντρο)
40. Βασίλειο της Ηπείρου
Πύρρος: μεγαλεπήβολα σχέδια – δημιουργία κράτους
ανάλογου με εκείνο του Μ. Αλεξάνδρου
Κυριαρχία στη Δύση (280-275 π.Χ.) – σύγκρουση με
Ρωμαίους στην Ιταλία και Καλχηδονίους στη Σικελία
Απώλειες, εξάντληση – υποταγή Μακεδονίας και νότιας
Ελλάδας
Εκστρατεία στη Σπάρτη – οδομαχίες στο Άργος, θάνατος
(272 π.Χ.)
42. Σχήματα πόλεων-κρατών
Απόλυτη μοναρχία – ανταγωνισμοί ηγεμόνων:
Η πόλη-κράτος σε παρακμή
Α) οι περισσότερες πόλεις-κράτη απορροφήθηκαν από τα
ελληνιστικά βασίλεια
Β) συγκρότηση ομοσπονδιακών κρατών, συμπολιτείες
Γ) διατήρηση αυτονομίας (Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος, Δήλος)
43. Αθήνα
Εξάρτηση από την πολιτική των βασιλέων της
Μακεδονίας
Δημήτριος Φαληρέας: κυβερνήτης πόλης (317-307)
διορισμένος από τον Κάσσανδρο
Εκδιώχθηκε ως τύραννος από τον Δημήτριο Πολιορκητή
Απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον του Αντίγονου Γονατά
με τον στωικό Χρεμωνίδη (267-261 π.Χ.)
Υποταγή στους Ρωμαίους (86 π.Χ.)
44. Σπάρτη
Κοινωνικό και πολιτικό αδιέξοδο τον 3ο αι. π.Χ. λόγω
εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής
Μείωση πληθυσμού ελεύθερων πολιτών (επτακόσιοι
περίπου, μόνο εκατό με κλήρο γης, πηγή 7)
Ανάγκη κοινωνικής μεταρρύθμισης (διαγραφή χρεών
και αναδασμός γης)
45. Άγις Δ΄ (244 π.Χ.) – Κλεομένης Γ΄ (234 π.Χ.)
Άγις: Πρόταση ένταξης των περιοίκων στην τάξη των
Σπαρτιατών πολιτών
Αντίδραση πλουσίων, δολοφονία
Κλεομένης : κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές –
αντίκτυπος σε κατώτερες κοινωνικές τάξεις των
πόλεων της Πελοποννήσου
Αχαϊκή συμπολιτεία, Άρατος – βοήθεια Μακεδόνων –
ήττα Κλεομένη στη Σελλασία το 222 π.Χ. από τον
μακεδονικό στρατό, μακεδονική φρουρά
46. Νάβις, 206 π.Χ.
Πολιτική αστάθεια, εξεγέρσεις
Γόνος βασιλικής οικογένειας
Προσωπική εξουσία το 206 π.Χ., συνέχεια
μεταρρυθμίσεων Κλεομένη
Αντιδράσεις ελληνικών πόλεων, φόβος εξάπλωσης
μεταρρυθμίσεων
Δολοφονία το 192 π.Χ., μέλος της Αχαϊκής συμπολιτείας
47. Ρόδος
Γεωγραφική θέση, ναυτικό – μεγάλο εμπορικό κέντρο
Ισχυρά τείχη, εξωτερική πολιτική
Απόκρουση Δημητρίου Πολιορκητή (305-304 π.Χ.)
Δημοκρατικό πολίτευμα, πλούσιοι έμποροι και τραπεζίτες –
διατροφή φτωχών (πηγή 8)
Συμμαχία με Ρώμη εναντίον του Αντιόχου Γ΄ - Λυκία και μέρος
της Καρίας
Συμμαχία με Μακεδονία – οι Ρωμαίοι απόσπασαν τη Λυκία και
κήρυξαν ελεύθερο λιμάνι τη Δήλο (167 π.Χ.) – 43 π.Χ. Ρωμαίοι
48. Δήλος
Ιερός χαρακτήρας νησιού, εμπορικό κέντρο
Επίκαιρη γεωγραφική θέση
Τέλη 4ου αι. π.Χ. : Επιρροή Μακεδονίας, ανάπτυξη οικονομική
Δημόσιες και ιδιωτικές τράπεζες, σταθμός διαμετακομιστικού
εμπορίου
167 π.Χ.: οι Ρωμαίοι κήρυξαν τη Δήλο ελεύθερο λιμάνι και
παραχώρησαν την εποπτεία του στους Αθηναίους
Εκδίωχθηκαν οι Δήλιοι και οι νέοι κάτοικοι ήρθαν – οικονομική
ανάπτυξη το β΄ μισό του 2ου αι. π.Χ. – ξένοι, Έλληνες από άλλες πόλεις,
Αιγύπτιοι, Σύροι, Φοίνικες, Εβραίοι, Ιταλοί, εποπτεία Ρώμης
50. Αιτωλική συμπολιτεία
Χαλαρός πολιτικός σύνδεσμος στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. : το Κοινό
των Αιτωλών
Απόκρουση Γαλατών το 278 π.Χ. και ανάληψη προστασίας
Δελφών = Αιτωλική συμπολιτεία
Δημοκρατική οργάνωση, όλοι οι πολίτες συμμετείχαν στη
συνέλευση: εκλογή αρχόντων, απόφαση για ειρήνη ή πόλεμο,
ψήφισμα νόμων
Κοινό νόμισμα, ίδια μέτρα και σταθμά
Ακμή: 3ος αι. π.Χ.: πόλεις Κεντρικής Ελλάδας από το Μαλλιακό
μέχρι τον Κορινθιακό και τις εκβολές του Αχελώου
51. Αχαϊκή συμπολιτεία
Ομοσπονδιακή ένωση πόλεων Αχαΐας, αρχές 3ου αι. π.Χ. –
έως τα μέσα του 4ου αι., όλη την Πελοπόννησο
Δημοκρατικά και ολιγαρχικά στοιχεία – κάθε πόλη δική της
κυβέρνηση
Διοικητικά όργανα συμπολιτείας: συνέλευση (πολίτες άνω
των 30 ετών), άρχοντες (στρατηγός, ίππαρχος, ναύαρχος,
δέκα δημιουργοί) με αυξημενες εξουσίες, βουλή ή
σύγκλητος με 120 μέλη, εξωτερικές υποθέσεις
52. Αχαϊκή συμπολιτεία
Άρατος (272-213 π.Χ.): από τη Σικυώνα, στρατηγός
Κατά των Μακεδόνων, απομάκρυνση φρουράς από την Κόρινθο
Συνεργασία με Μακεδόνες εναντίον του Κλεομένη –
δολοφονήθηκε
Φιλοποίμην (253-183 π.Χ.): Μεγαλόπολη, ίππαρχος, οργανωτής
στρατού – Χαρισματικός (πηγή 9)
Ένταξη στη συμπολιτεία και της Σπάρτης, έσχατος των Ελλήνων,
Αντίσταση στη Ρώμη, ήττα το 146 π.Χ.
69. Νέες λατρείες - ανάμειξη
Κοινωνικοί, πολιτικοί λόγοι
Οι βασιλείς επιδιώκουν να γίνουν αποδεκτοί
και να εδραιωθούν – συνεργασία με τοπικά
ιερατεία
Αβεβαιότητα απλού πολίτη, αναζήτηση
συγκινήσεων, ελπίδα για καλύτερη ζωή μετά
το θάνατο
74. Ιστοριογραφία
Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης
17 χρόνια όμηρος στη Ρώμη
Επαφές με σημαντικά πρόσωπα
Ιστορία εποχής
Λόγοι επικράτησης των Ρωμαίων
75. Φιλοσοφία
Αθήνα, πνευματικό κέντρο
Ακαδημία Πλάτωνα, Λύκειο Αριστοτέλη
Πρακτικό και ηθικό περιεχόμενο
Ζήνων, Ποικίλη Στοά, στωική φιλοσοφία
Η ζωή μικρή αξία, αυτάρκεια και εγκράτεια
Η ευτυχία δεν εξαρτάται από τα επίγεια
Ατάραχη ζωή, όχι άρνηση κόσμου θνητών αλλά ούτε εξάρτηση,
συμμετοχή στην πολιτική και την κοινωνία
76. Φιλοσοφία
Επίκουρος
Κήπος
Η γνώση απαλλάσσει από τον φόβο,
εξασφαλίζει την ψυχική ηρεμία
Πνευματική κυρίως απόλαυση
Στόχος η ευτυχία
81. Την θερινή ισημερία στην Αλεξάνδρεια, κάρφωσε ένα ραβδί στο έδαφος και μέτρησε τη
γωνία της σκιάς, που σχηματιζόταν στις 12 το μεσημέρι. Αυτή ήταν 7,20. Αφού η
Αλεξάνδρεια και η Συήνη βρίσκονται πάνω στον ίδιο μεσημβρινό (αυτό προκύπτει από
αστρονομικές μετρήσεις, που πιθανόν έκανε ο Ερατοσθένης ή τις βρήκε στην βιβλιοθήκη της
Αλεξάνδρειας και τις επιβεβαίωσε) οι 7,20 αντιστοιχούν στο 1/50 του πλήρη κύκλου
(360/7,2 = 50).
Το μόνο που χρειάζεται είναι η απόσταση της Συήνης από την Αλεξάνδρεια. Ο
Ερατοσθένης μέτρησε αυτήν την απόσταση, χρησιμοποιώντας ένα είδος οδομέτρου με
γρανάζια και την βρήκε ίση με 5040 στάδια. Επομένως η περιφέρεια της Γης είναι 5040.50
= 252.000 στάδια. Αυτή είναι η μεσημβρινή περιφέρεια, αλλά δεχόμενοι τη Γη σαν μια
σφαίρα, θα ισούται και με την Ισημερινή περιφέρεια (Σήμερα γνωρίζουμε ότι η Γη δεν είναι
τελείως σφαιρική και η ακτίνα της στους πόλους είναι λίγο μικρότερη από την ακτίνα στον
ισημερινό).
Το ένα στάδιο ήταν ίσο με 159 μέτρα, την Ελληνιστική εποχή στην Αίγυπτο (το στάδιο
διέφερε από περιοχή σε περιοχή, αλλά και από εποχή σε εποχή). Άρα η περιφέρεια της Γης σε
μέτρα είναι 40.068.000 μέτρα. Η πραγματική Ισημερινή ακτίνα της Γης είναι 12.756 Κm, με
αποτέλεσμα η περιφέρεια να ισούται περίπου με 40.074.156 μέτρα.
Το σφάλμα που έκανε ο Ερατοσθένης είναι απειροελάχιστο (φτάνει το 0,02 %). Βέβαια
στην πραγματικότητα ο Ερατοσθένης υπολόγισε την μεσημβρινή περιφέρεια, η οποία
σήμερα υπολογίζεται σε 39.942.209 μέτρα. Έτσι το σφάλμα ανέρχεται περίπου στο 0,3 %.
Εκπληκτικά μικρό για εκείνη την εποχή, όπου δεν υπήρχαν οι υπολογιστές και τα Laser.
82. Αστρονομία
Μελέτη γνώσεων λαών της Μεσοποταμίας
Αρίσταρχος ο Σάμιος: σφαιρικότητα γης,
διπλή κίνηση
Ηλιοκεντρικό σύστημα
83. Θετικές επιστήμες
Μαθηματικά: Ευκλείδης, «Στοιχεία» αξιώματα – ιδιότητες
γεωμετρικών αντικειμένων
Φυσικές επιστήμες, Αρχιμήδης ο Συρακούσιος, ειδικό βάρος,
μοχλοί, κάτοπτρα
Φυσιογνωστικές επιστήμες: Αλεξάνδρεια, κήπος ζωολογικός
και βοτανικός
Βιολογία: Ηρόφιλος, νευρικό σύστημα και κυκλοφορία αίματος
Ιατρική, 2ος αι. μ.Χ. Γαληνός από την Πέργαμο
84. Το πιο γνωστό ανέκδοτο για τον Αρχιμήδη λέει πως εφηύρε μια μέθοδο για τον
προσδιορισμό του όγκου ενός αντικειμένου με ακανόνιστο σχήμα.Σύμφωνα με τον
Βιτρούβιο, ένα αναθηματικό στέμμα για ένα ναό είχε φτιαχτεί για λογαριασμό του βασιλιά
Ιέρωνα Β΄, για το οποίο ο ίδιος είχε προμηθεύσει τον καθαρό χρυσό με τον οποίο θα το
έφτιαχναν, και ο Αρχιμήδης κλήθηκε να καθορίσει αν είχε αντικατασταθεί από λίγο ασήμι
από τον ανέντιμο χρυσοχόο.[15] Ο Αρχιμήδης έπρεπε να λύσει το πρόβλημα χωρίς να
καταστρέψει το στέμμα, έτσι δεν μπορούσε να λιώσει το στέμμα μέσα σε μια κανονικού
σχήματος φόρμα προκειμένου να υπολογίσει την πυκνότητα του και την προέλευση
του.Καθώς έκανε μπάνιο, παρατήρησε ότι η στάθμη του νερού στην μπανιέρα ανέβηκε
όταν μπήκε ο ίδιος μέσα, και συνειδητοποίησε ότι αυτή η επίδραση θα μπορούσε να
χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό του όγκου του στέμματος. Για πρακτικούς σκοπούς,
το νερό είναι ασυμπίεστο,[16] με αποτέλεσμα το βυθισμένο στέμμα να εκτοπίσει μια
ποσότητα νερού ίση με τον δικό του όγκο. Διαιρώντας την μάζα του στέμματος με τον όγκο
του νερού που εκτοπίζεται, προκύπτει η πυκνότητα του στέμματος. Αυτή η πυκνότητα θα
είναι μικρότερη από εκείνη του χρυσού, εάν κάποια φθηνότερα και λιγότερο πυκνά
μέταλλα είχαν προστεθεί. Ο Αρχιμήδης στη συνέχεια βγήκε στους δρόμους γυμνός, τόσο
ενθουσιασμένος από την ανακάλυψή του που ξέχασε να ντυθεί, φωνάζοντας και
κλαίγοντας και φωνάζοντας "Εύρηκα! Εύρηκα!". Το πείραμά του διεξήχθη με επιτυχία
αποδεικνύοντας ότι είχε νοθευτεί με σίδερο.[17]