การใช้ Online Database ในมุมมองของภาคเอกชน และแนวทางการบอกรับในลักษณะของ National Site License

1. การใช้ Online Database ในมุมมองของภาคเอกชน
และแนวทางการบอกรับในลักษณะของ National Site License
โดย
อาจารย์สุวคนธ์ ศิริวงศ์วรวัฒน์
ริ วรวั
ผู้อานวยการศูนย์สนเทศและหอสมุด
มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

2. 1. การใช้ Online Database ในมุมมองของภาคเอกชน
2. แนวทางการบอกรับในลักษณะของ National Site
License
2

3. 1. การใช้ Online Database ในมุมมองของภาคเอกชน
1.1 การร่วมกันบอกรับฐานข้อมูลออนไลน์ในรูปของภาคีหรือ
Consortium เช่น การบอกรับฐานข้อมูลออนไลน์ Synergy
1.2 การช่วยเหลือกันในรูปของ Inter-Library Loan
Inter-
1.3 การให้ความรู้เกี่ยวกับฐานข้อมูลออนไลน์แก่กันและกัน ใน
เครือข่ายความร่วมมือของห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา
เอกชน
3

4. 2. แนวทางการบอกรับในลักษณะของ National Site License
2.1 การบอกรับฐานข้อมูลออนไลน์ในลักษณะของ National Site
License มีประโยชน์ตอการพัฒนากาลังคนของประเทศมาก
่
เพราะผู้ใช้บริการฐานข้อมูลออนไลน์ในสถาบันการศึกษา
ต่างๆ มีโอกาสเข้าถึงฐานข้อมูลทั่วถึงและเท่าเทียมกัน การ
บอกรับฐานข้อมูล อาจคัดเลือกเฉพาะฐานข้อมูลที่สาคัญและ
เหมาะสมสาหรับคนส่วนใหญ่
4

5. 2.2 สาหรับการบอกรับฐานข้อมูลออนไลน์ในลักษณะของ
สัญญาอนุญาตระดับชาติ (National Site License) นั้น
License)
ในประเทศไทยยังไม่มี ที่มีอยู่เป็นการบอกรับฐานข้อมูล
ออนไลน์เฉพาะบางฐานข้อมูลและเฉพาะกลุ่มห้องสมุดยัง
ไม่ได้เป็นระดับประเทศ
2.3 ตัวอย่างการบอกรับฐานข้อมูลในลักษณะสัญญาอนุญาต
ระดับชาติ (National Site License) ของประเทศเกาหลี คือ
License)
Korea Electronic Site License Initiative หรือ KESLI
5

6. Korea Electronic Site License Initiative (KESLI)
1. ความเป็นมาและวัตถุประสงค์
เพื่อสงวนรักษาวารสารอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งมีลิขสิทธิ์
ของสานักพิมพ์ในเกาหลี ให้สามารถใช้ข้อมูลจากวารสาร
ได้ในระยะยาวนาน ดังนั้น The National Digital
Science Library จึงได้ก่อตั้ง KESLI ขึ้น โดยมีจุดมุ่ง
หมาย 2 ประการ คือ
6

7. 1) ช่วยในการเข้าถึงเนื้อหาวิชาการในวารสาร โดย
ป้องกันไม่ให้มีขีดจากัดในการเข้าถึงเนื้อหาของ
ข้อมูลวิชาการเหล่านั้น โดยเฉพาะวารสารที่มี
ลิขสิทธิ์
2) สงวนรักษาข้อมูลเนื้อหาในรูปดิจิทัลของวารสาร
หาในรู
อิเล็กทรอนิกส์ให้อยู่ได้ระยะยาวนาน
7

8. 2. การเริ่มดาเนินงาน
2.1 The National Digital Science Library (NDSL) ได้
ก่อตั้ง KESLI ขึ้นในปี ค.ศ. 1999
ค.
2.2 ตุลาคม 1999 ประชุม KESLI โดยมีบรรณารักษ์จาก
ห้องสมุดต่างๆ และตัวแทนจากสานักพิมพ์ต่างๆ
2.3 พฤศจิกายน 1999 Korea Advanced Institute of
Science and Technology (KAIST) ได้มอบให้ บริษัท
Swets เป็นตัวแทน เพื่อดาเนินการเจรจาเรื่องลิขสิทธิ์กับ
สานักพิมพ์ต่างๆ
8

9. 2.4 ธันวาคม 1999 ระบบ KESLI ประกาศลงนามสัญญากับ
American Chemical Society, Blackwell Science และ
Kluwer Academic และด้วยความช่วยเหลือของ Swets มี
การลงนามสัญญากับบริษัท Elsevier Science ซึ่งเป็น
สานักพิมพ์ที่มีวารสารวิชาการมากที่สุด
2.5 เปิดให้บริการ วันที่ 16 พฤษภาคม 2001
9

10. 3. การบริหารจัดการ
NDSL
กรรมการติดตามและกากับดูแล
ผู้จัดการ
KESLI
ประสานสมาชิก เจรจากับสานักพิมพ์
สานักพิมพ์
ต่างๆ
ห้องสมุดต่างๆ ศูนย์คอมพิวเตอร์
10

11. 4. เกณฑ์การคัดเลือกสานักพิมพ์ กาหนดโดย NDAC
(National Database Archieve Center)
4.1 ราคา
4.2 ค่าบารุงรักษา
4.3 การใช้วารสาร
4.4 คุณภาพของวารสาร (SCI Impact factor)
4.5 จานวนวารสาร (ที่จัดพิมพ์โดยสานักพิมพ์นั้นๆ)
ๆ)
11

12. 5. กลุ่มความร่วมมือย่อยตามสานักพิมพ์
(Sub-
(Sub-consortia by publishers)
KESLI สร้าง sub-consortia กับสานักพิมพ์ต่างๆ และ
sub-
ให้สมาชิกห้องสมุดต่างๆ สมัครเป็นสมาชิกของกลุ่มย่อยตาม
ความต้องการของสถาบันนั้นๆ เช่น
KESLI – Blackwell sub-consortia
sub-
KESLI – Springer sub-consortia
sub-
KESLI – American Chemical Society sub-
sub-
consortia 12

13. KESLI – Kluwer Academic sub-consortia
sub-
KESLI – Elsevier Science sub-consortia
sub-
จานวนกลุ่มย่อยเพิ่มขึ้นมาก จาก 6 แห่ง (หรือ 6
สานักพิมพ์) ในปี ค.ศ. 2000 เป็น 89 sub-consortia ในปี
ค. sub-
ค.ศ. 2006
13

14. 6. รูปแบบของราคา (Pricing Models)
6.1 กลุ่ม A : การกาหนดราคาของวารสารอิเล็กทรอนิกส์
ตามจานวนนักศึกษาที่ลงทะเบียนเรียนเต็มเวลา (FTE)
6.2 กลุ่ม B : ราคาเปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กบจานวนของ
ั
ห้องสมุดที่ร่วมกันจัดซื้อ
6.3 กลุ่ม C : ราคาเป็นยอดรวม (lum sum) ขึ้นอยู่กับ
รูปแบบของความร่วมมือ
6.4 กลุ่ม D : ราคาเดียวตลอดไม่ว่าจะเป็น A, B, หรือ C
หรืออื่นๆ เรียกว่า Flat fee
14

15. 7. รูปแบบของระบบ KESLI
P1 U1
P2 U2
P3 U3
P4 Gateway U4
P5 KESLI U5
P6 U6
P = Publisher U = User
Information Library
Provider members 15

16. 8. ระบบบริการ (Service features)
features)
ระบบบริการที่ใช้เป็นระบบที่มีรูปแบบ one-stop
one-
comprehensive gateway solution โดยมี features ต่างๆ ดังนี้
8.1 เป็น web-based ทั้งหมด ระบบไม่ซบซ้อน ใช้ง่าย
web- ั
การบารุงรักษาทาง่าย
8.2 เป็น one-stop gateway ให้ผู้ใช้เข้าถึงข้อมูลฉบับเต็ม
one-
(full text)
8.3 การดาเนินงานทุกอย่างใช้ระบบอัตโนมัติ พยายามให้
ใช้ระบบ Manual น้อยที่สุด
16

17. 8.4 เป็นผลงานชินแรกของกลุ่มงานระบบสารสนเทศทาง
้
บรรณานุกรมของเกาหลี ที่มีการแก้ปัญหาอิเล็กทรอนิกส์
เชิงพาณิชย์ (e-commerce solution)
(e-
8.5 ระบบบริการอนุญาตให้ผู้ใช้ซื้อบทความอิเล็กทรอนิกส์
หรือบทความฉบับพิมพ์ทางอินเทอร์เน็ต และระบบจะ
รักษาการปฏิบัติงานอย่างคงที่ โดยมีอุปกรณ์กลาง
(middleware) ซึ่งทาให้การปฏิบัติงานคงที่สม่าเสมอ
ไม่ว่าจะมีผู้เข้าใช้ระบบมากแค่ไหน
17

18. ทีมา: “E-journals in Korea: The electronic site licence initiative,” by K. S. Chae, J. S.
่ า: “E- Chae,
Park, and H. N. Choi, 2006, The Electronic Library, 24(3), pp. 322-334.
Choi, 2006, 24( 322-334.
สืบค้นจาก www.emeraldinsight.com/0264-0473.htm
www.emeraldinsight.com/0264-0473.
18

19. 9. ฐานข้อมูล e-Gate
ส่วนสาคัญหลักของระบบบริการ คือ e-Gate database ซึง ่
รวบรวมข้อมูลเบืองต้นที่จาเป็นสาหรับระบบ one-stop gateway
้ one-
comprehensive services ที่จะนาผู้ใช้ไปยังข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ที่
สาคัญ ซึ่งในฐานข้อมูล e-Gate จะมีข้อมูลดังนี้ (จากการสารวจ
ข้อมูล 30 มิถุนายน 2005)
2005)
9.1 รายการบรรณานุกรมของบทความ 28,773,
28,773,340
9.2 รายการบรรณานุกรมของวารสาร 217,
217,974
19

20. 9.3 licence data ต่อวารสารอิเล็กทรอนิกส์
แต่ละชื่อเรื่อง 14,420,
14,420,882
9.4 ข้อมูล เล่มที/่ ฉบับที่ ของวารสาร 4,821,577
821,
9.5 ข้อมูลของสมาชิก KESLI 14,915,
14,915,278
จาก 360 members; เช่น e-full text links: 14,177,
14,177,236
ของวารสารอิเล็กทรอนิกส์ 26,
26,365
20

21. 9.6 เนื้อหาใน e-Gate database มีดังนี้
1) วิทยาศาสตร์ประยุกต์ 41 %
2) สังคมศาสตร์ 28 %
3) ธรรมชาติวิทยา 17 %
4) มนุษยศาสตร์ 14%
14%
21

22. 10.
10. ห้องสมุดที่ร่วมโครงการ (Participating
Libraries)
จากปี ค.ศ. 1999 มีห้องสมุดอุดมศึกษา ห้องสมุดวิจัย ห้องสมุด
ค.
แพทย์ ห้องสมุดประชาชน ฯลฯ จานวน 70 แห่ง เข้าร่วมโครงการ
ถึงปี ค.ศ. 2010 (มีนาคม) มีห้องสมุดร่วมในโครงการ ดังนี้
ค. าคม)
ห้องสมุดอุดมศึกษา 174 แห่ง
ห้องสมุดวิจัย 67 แห่ง
ห้องสมุดบริษัท 56 แห่ง
ห้องสมุดแพทย์ 31 แห่ง
ห้องสมุดประชาชน 27 แห่ง
รวม 355 แห่ง 22

23. 11.
11. ผู้ใช้บริการ
จากการเก็บข้อมูลเดือนมิถุนายน 2005 ผู้ใช้บริการส่วนใหญ่
เป็นนักศึกษา
11.
11.1 ปริญญาเอก 13 % (9,138 คน)
คน)
11.
11.2 ปริญญาโท 28 % (19,514 คน)
19, คน)
11.
11.3 ปริญญาตรี 21 % (14,449 คน)
14, คน)
11.
11.4 นักวิจัย 17 % (11,399 คน)
11, คน)
11.
11.5 ศาสตราจารย์ 13 % (9,092 คน)
คน)
11.
11.6 อื่นๆ 6% (3,897 คน)
คน)
11.
11.7 บรรณารักษ์ 2% (1,324 คน)
คน)
23

24. 12.
12. สถิติการใช้
สถิติจากเดือนมกราคม – มิถุนายน 2005
ผู้ใช้ดาวโหลดข้อมูลบทความผ่านระบบ 491,454
491,
บทความ และการดาวโหลดเพิ่มขึ้นอย่างคงที่ประมาณ
20 % ต่อเดือน
24

25. 13.
13. แผนในอนาคตของ KESLI
KESLI มีความสาคัญต่อชุมชนนักวิชาการของเกาหลีมาก
เพราะสามารถเข้าถึงบทความวิชาการอิเล็กทรอนิกส์ทั่วโลกได้
โดยผ่าน National Site License แต่อย่างไรก็ตาม consortium
KESLI e-journal อาจจะไม่ได้ตออายุการเป็นสมาชิกก็ได้ โอกาสที่
e- ่
จะได้ใช้บทความดังกล่าวก็อาจจะไม่ได้ใช้ เพราะ KESLI ไม่ได้
เป็นเจ้าของเนื้อหาเพียงแต่ได้รับสัญญาอนุญาตจากสานักพิมพ์ซึ่ง
เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ ดังนันแผนที่จะต้องดาเนินการต่อไปคือ
้
25

26. 13.
13.1 จะต้องมีที่สารองเก็บข้อมูลกรณีเกิดอุบัติเหตุ
13.
13.2 มีแผนสารองระยะยาวสาหรับเก็บจดหมายเหตุใน
รูปแบบต่างๆ ของดิจิทัล
13.
13.3 ให้ผู้ใช้ในประเทศเข้าถึงข้อมูลได้ทุกสถานที่และทุกเวลา
(any place and anytime access)
13.
13.4 เพิ่มคุณค่าให้แก่การบริการ (value-added service)
(value-
26

27. 13.
13.5 การเจรจาต่อรองกับสานักพิมพ์ มีความสาคัญต่อการ
ให้บริการบทความฉบับเต็มผ่านระบบออนไลน์จึงต้อง
ดาเนินการต่อไป
13.
13.6 การทาแผนงบประมาณและแผนกาลังคนสาหรับ
ดาเนินงานเชิงรุกของ KESLI
27

28. 13.
13.7 ระบบมีความจาเป็นต้องพัฒนา Wireless digital library
(WDL) เพื่อรองรับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการสือสาร่
โดยเฉพาะ การให้บริการของห้องสมุดผ่านโทรศัพท์มือถือ
บริษัทโทรศัพท์มือถือบริษัทหนึ่งในเกาหลีจะช่วยดาเนินการ
พัฒนาเรื่องนี้ให้เป็นจริง ในอนาคตโทรศัพท์มือถือจะถูกนา
มาใช้สาหรับการให้บริการของห้องสมุด ใช้สาหรับบันทึก
ข้อมูล ID นักศึกษาเข้าห้องสมุด การยืม-คืนหนังสือ การ
สารองหนังสือ การยืมต่อหนังสือ การสารองที่นั่งในห้องสมุด
โดยการใช้เทคโนโลยี 3D barcode 28

29. บรรณานุกรม
Chae, K. S., Park, J. S., & Choi, H. N. (2006). E-journals in Korea: The
electronic site licence initiative. The Electronic Library, 24(3), 322-
334. Retrieved from http://www.emeraldinsight.com/0264-0473.htm
Choi, H. N. (2002). The electronic site licence initiative in Korea (KESLI)
(Takagi, K., Trans.). Journal of Information Processing and
Management, 44(11), 779-789. Retrieved from http://sciencelinks.jp/
j-east/article/200204/000020020402A0147847.php
Choi, H. N., & Park, E. G. (2007). Preserving perpetual access to electronic
journals: A Korean consortial approach. Available online 12 April
2007.
29

30. บรรณานุกรม (ต่อ)
International coalition of library consortia Korean electronic site license
initiative KESLI. (2010). Retrieved from http://www.kesli.or.kr
Park, E. G., & Choi, H. N. (2006). At the sharp end Korean electronic site
license initiative: Archiving of electronic journals. Online
Information Review, 30(6), 731-736. Retrieved from
http://www.emeraldinsight.com/1468-4527.htm
รังสิมา เพชรเม็ดใหญ่. (2554). ภาคีห้องสมุดเพื่อการบริหารจัดการ National
site license. สืบค้นจาก http://www.stks.or.th/th/bibliometrics/11-
bibliometrics/331--national-site-license.html
************************* 30