Boletín do ENDL do CEIP de Randufe (Tui). nº 55, maio de 2015

1. Boletín do Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística
CEIP de Randufe Nº 55 xuño de 2015
“... O ámbito escolar está blindado por un Decre-
to que non permite nin que os nenos e as nenas se es-
colaricen en galego, nin que calquera materia se poida
explicar na lingua propia de Galicia. Isto pode ser legal,
pero non busca o fomento, nin a promoción, e moito
menos a normalización da lingua propia de Galicia.
Mentres isto non se mude, poden darlles cartos
aos empresarios, pagar por aplicacións en galego para
os móbiles, elaborar mil e un FalaRedes con músicas
en galego, mesmo poñer en galego os formularios da
administración de xustiza... Sen unha colaboración do
ensino con todos os outros ámbitos, que veña dunha
planificación seria derivada dunha crenza real en que o
galego é merecente de ser lingua normal no seu territo-
rio.... pouco, ou nada se gañará para a normalización
do galego. Só será unha máscara aparente para afon-
dar no seu deterioro constante como lingua propia de
Galicia que continuará co devalo de falantes.
Por todo isto, a CGENDL pídelle “senso” ás per-
soas que planifican e dirixen a Política Lingüística do
País.”
Fragmento das Aclaracións (co título Con-senso) da Coordina-
dora Galega de Equipos de Normalización e Dinamización Lingüísti-
ca sobre o falso consenso na política lingüística galega e a manipula-
ción da linguaxe para obter resultados espurios.

2. APELIDOS GALEGOS NA ESCOLA (IV): DETOPONÍMICOS E PROFESIÓNS
Son os nados pola orixe ou residencia dos primeiros utentes que os levaron. Algúns proceden directa-
mente de topónimos como Casaleiro, Castro, Dacosta, Ferreira, Folgar, Lago, Lamas, Lemos, Moldes,
Ribeiro, Ríos, Da Rocha, Outeiro/Otero, Pazó, Portela, Priegue, Vila, Vilar/Villar, Vilasenín/Villasenín.
Algúns apelidos detoponímicos refírense á vexetación; de árbores froiteiras como Castiñeira, Figuei-
roa/Figueroa, Moreira, Nogueira, Oliveira ou Pereira; de madeira como Carballo ou Piñeiro; e colectivos
como Souto/Soto ou Pumar. Outros son os relacionados con lugares relacionados con actividades econó-
micas agrarias como Campos, Novás, Montes, Prado.
A dominación eclesiástica tamén deixou apelidos vinculados aos lugares da Igrexa. Así Freiría, Ermi-
da/Hermida. De evidente orixe eclesiástica son tamén Cruces e Igrexas/Iglesias; este último non é medie-
val, é moderno, polo que tradicionalmente non se coñece na súa forma galega, non sendo naquelas perso-
as que xa o puxeron en galego dereito.
As profesións deron lugar a apelidos como Besteiro (o que porta a bés-
ta, arma semellante a un arco con resortes e de tiro máis preciso e potente),
Mariño/Marinho ou Monteiro (couteiro, cazador de animais grandes).
No proceso de castelanización algúns destes apelidos perderon a contracción “do” ou
“da” que tiñan orixinalmente, Vila (Davila), mais outros si a conservan como Da Rocha ou Da-
costa. Outro caso que perdeu o “do” é o apelido Pazó (pazo de pequenas dimensións), que
nun primeiro tempo levaba artigo e preposición: Do Pazó. Folgar aparece como topónimo en
numerosos lugares do noso país co nome O Folgar.
Nalgúns casos a castelanización dun topónimo mantense no apelido e restaurouse no no-
me do lugar; Vilasenín é un exemplo: nome dun lugar do concello de Ordes.
Figueiroa, castelanizado como Figueroa, procede do latín “ficus” que significa a froita
figo. Xa que logo é un vello sinónimo de figueira. Novás, seguindo a X. L. Méndez Ferrín “é
críbel que estes Novás/Novais sexan plural de nabal, eido botado a nabos. De ser certa esta
hipótese terían que se ortografar con b”. Pumar é un lugar inzado de maceiras e dedicado á
produción de mazás.