3. ΟΡΙΣΜΟΣ
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ είναι η γεωγραφική μετακίνηση των
ανθρώπων από ένα τόπο σ’ ένα άλλο για μόνιμη ή προσωρινή
εγκατάσταση που γίνεται εκούσια ή ακούσια (αναγκαστική) με
βαθύτερα αίτια (τουλάχιστον στην εκούσια), για αλλαγή του
τρόπου ζωής και την αναζήτηση καλύτερης τύχης.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ είναι το άτομο που διαμένει για τουλάχιστον έξι
μήνες μακριά από τον συνήθη τόπο κατοικίας του. Στην
περίπτωση που βρίσκεται εντός των συνόρων της χώρας του
λέγεται εσωτερικός μετανάστης και στην περίπτωση που
βρίσκεται εκτός συνόρων της χώρας του λέγεται εξωτερικός ή
διεθνής μετανάστης. Εμείς θα ασχοληθούμε με την εξωτερική
μετανάστευση.
4.
5. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Περίοδος πριν από το 1900
Περίοδος 1900-1921
Περίοδος 1945-1950
Περίοδος 1950-1960
Περίοδος 1961-1973
Περίοδος από το 1974 μέχρι σήμερα
7. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ 1900
Η μετανάστευση κατευθύνεται κυρίως προς τη λεκάνη
της Μεσογείου, τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, την
Αίγυπτο κτλ. και έχει σποραδικό και ανοργάνωτο
χαρακτήρα.
8.
9. ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1900-1921
Μεγάλη μεταναστευτική κίνηση με αποκλειστική σχεδόν
κατεύθυνση προς τις Η.Π.Α. κυρίως για λόγους
οικονομικούς και σχετικής πληθυσμιακής πιέσεως.
11. ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1945-1950
Υποχρεωτική μετακίνηση, για πολιτικούς λόγους, 100.000
περίπου Ελλήνων προς τις γειτονικές χώρες του
Ανατολικού Μπλοκ ως αποτέλεσμα του εμφύλιου
πολέμου. Συγχρόνως όμως υπάρχει και μετακίνηση
μέρους του πληθυσμού προς τις Η.Π.Α. Την ίδια περίοδο
επιστρέφουν 15.000 περίπου Έλληνες στην Ελλάδα από
τα Βαλκάνια.
12.
13. ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1950-1960
Μετακίνηση των Ελλήνων μεταναστών κυρίως προς την
Αμερική, Αυστραλία και τον Καναδά λόγω της ανεργίας και
της υποαπασχόλησης στην Ελλάδα. Συγχρόνως, και
ιδιαίτερα μετά το 1955, παρατηρείται μεγάλη
μεταναστευτική κίνηση προς τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες,
και κυρίως προς το Βέλγιο και τη Δυτική Γερμανία. Αντίθετα
από τις άλλες μεταναστευτικές κινήσεις, η μετανάστευση
προς τη Γερμανία χαρακτηρίζεται από καλά οργανωμένη
διάρθρωση, εργατική επιλογή και συμβατικές υποχρεώσεις.
Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας
μετανάστευσαν 312.000 Έλληνες από τους οποίους
185.000 εκτός Ευρώπης.
15. ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1961-1973
Μεγάλη μεταναστευτική κίνηση προς την Ευρώπη. Από
τους 965.000 Έλληνες που εγκατέλειψαν την πατρίδα, οι
650.000 ή το 68% κατευθύνθηκε κυρίως προς τη Δυτική
Γερμανία, με δεύτερη επιλογή τη Σουηδία και το Βέλγιο.
17. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1974 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
Αρχίζει η βαθμιαία κάμψη της μετανάστευσης
και αντίθετα παρατηρείται ολοένα αυξανόμενη
παλιννόστηση Ελλήνων μεταναστών.
19. Γενικά έχει παρατηρηθεί πως οι Έλληνες που
μεταναστεύουν στη Δυτική Ευρώπη προέρχονται
κυρίως (70%) από τις αγροτικές και ημιαγροτικές
περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, ενώ οι Έλληνες που
ξενιτεύονται στην Αμερική, στον Καναδά και στην
Αυστραλία προέρχονται κυρίως από τη Νότια Ελλάδα
και τα νησιά.
Το μεγαλύτερο ποσοστό (60%) των Ελλήνων
μεταναστών είναι άντρες από 15-44 ετών και 55% με
60% από αυτούς ήταν οικονομικά ενεργοί στην Ελλάδα
πριν από την αναχώρηση τους.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται φυγή επιστημονικού
δυναμικού στην Δυτική Ευρώπη, Μέση Ανατολή και
Κύπρο.
20.
21. ΑΙΤΙΑ
Κύμα μετανάστευσης νέου επιστημονικού προσωπικού
δημιουργεί η παρατεταμένη ύφεση. Η υψηλή ανεργία και οι
χαμηλές απολαβές δείχνουν την πόρτα εξόδου στους νέους, οι
οποίοι είναι απογοητευόμενοι από την χώρα τους. Στους νέους
κυρίαρχα είναι τα συναισθήματα της αγωνίας και της
απογοήτευσης για την κατάσταση και τις προοπτικές στην
ελληνική οικονομία, αλλά και για το μέλλον, που προβλέπεται
δυσοίωνο. Ανεργία, ή υποαπασχόληση είναι αυτό που
περιμένει τους νέους πτυχιούχους μετά την αποφοίτησή τους,
οι μισοί απασχολούνταν σε εργασίες εντελώς άσχετες µε την
επιστήμη τους (υπάλληλοι και ταμίες σούπερ μάρκετ,
αποθηκάριοι, υπάλληλοι καταστημάτων κ.α.) και ένας στους
τέσσερις υποαπασχολούνταν σε δουλειές «σχετικές».
Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα περίπου το 30% των νέων
πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι άνεργοι, όταν ο
ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 14%.
22. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΤΙΑ
1. Το 74,8% μεταναστεύει για “καλύτερες προοπτικές
επαγγελματικής εξέλιξης”.
2. Το 70,5% μεταναστεύει για να βρει δουλειά στο αντικείμενο
του.
3. Το 60,1% για την απόκτηση περισσοτέρων σύγχρονων
γνώσεων στο αντικείμενο του.
4. Το 51,8% για καλύτερη αμοιβή.
5. Το 51,4% λόγω αδυναμίας εύρεσης εργασίας ανάλογης του
επιπέδου των σπουδών του στην Ελλάδα.
6. Η αναξιοκρατία, το «µέσο» και η πολιτική διαφθορά ήταν
αιτία να φύγουν για το 33,9%.
23.
24. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η μετανάστευση έχει αρνητικές και θετικές επιπτώσεις όχι
μόνο για τον ίδιο το μετανάστη, την οικογένεια του και την
Ελλάδα (χώρα αποστολής) αλλά και για τη χώρα
υποδοχής.
25. Γράφει η Νίκη Παπάζογλου
«Τη φρικιώδη κατάστασιν των Ελλήνων αναγιγνώσκομεν
εν τη Δέμβερ του Κολοράδου συναδέλφω “Νέα”. Κατά την
εν συναδέλφον ταύτην, ήτις δημοσιεύει εν πλάτει την
έκθεσιν του εκεί αστυάτρου, 800 Έλληνες ζώσιν υπό τους
χειρίστους της υγιεινής και ανθρωπότητος κανόνας.
Η αστυνομία εύρε περί τους 25 Έλληνας κοιμώμενους και
διαιτωμένους εις εν στενότατον δωμάτιον.
Αμέσως η αστυνομία εξεδίωξε τούτους εκείθεν και
απολύμανε καταλλήλως το δωμάτιον τούτο, εξ ού
ηπειλείτο η υγεία του περίοικου πληθυσμού. Ένεκα τούτου
η συνάδελφος εφημερίς επιτίθεται δριμύτατα κατά των
Ελλήνων, λέγει δ’ ότι εκ της ελεεινής τούτων υγιεινής
καταστάσεως απειλείται η υγεία όλης της πόλης».
27. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ
ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η πολιτιστική προσαρμογή του μετανάστη στη χώρα
υποδοχής συνεπάγεται πολλά ψυχολογικά και κοινωνικά
προβλήματα. Μεγάλη σημασία έχει η θέση του στην αγορά
εργασίας, το οικονομικό, μορφωτικό και κοινωνικό επίπεδο
του καθώς και η ικανότητα και διάθεση προσαρμογής του
αλλά και η πολιτική αντιμετώπιση του από τη χώρα
υποδοχής, η απόσταση της από την Ελλάδα, οι οικονομικές
συνθήκες της.
Επίσης όταν υπάρχει πολιτιστική απόσταση, η νοοτροπία
της κοινωνίας υποδοχής είναι αρνητικά προκατειλημμένη
προς τον μετανάστη και όταν υπάρχει η αίσθηση ότι η
οικονομική πίτα μικραίνει.
28. Οι «λαθραίοι» έλληνες μετανάστες σε ΗΠΑ και
Αυστραλία, όπου το διάστημα 1950-1974
υπολογίζονται σε τουλάχιστον 50.000, περιέγραφαν
την ζωή στην ξένη χώρα σαν ένα διαρκές δίλλημα.
«Όλοι εμείς οι λαθραίοι βλέπουμε δυο εφιάλτες. Ο
ένας είναι ότι θα πεθάνουμε στην Αμερική ξένοι και
ανεπιθύμητοι, και ο άλλος είναι ότι θα μας πιάσει το
Ιμιγρέσο (immigration service) και θα μας στείλει
πίσω στην Ελλάδα να πεθάνουμε εκεί».
29. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ
Εντονότερο ακόμη εμφανίζεται το πρόβλημα ένταξης στη
νέα αυτή κοινωνία για τα παιδιά των μεταναστών, ιδιαίτερα
της πρώτης γενιάς. Τα παιδιά με μέσο τη γλώσσα
αναπτύσσονται συναισθηματικά και κοινωνικά και
αποκτούν την ταυτότητα τους. Και αν μεν γεννηθούν στη
χώρα υποδοχής και από μικρά κατέχουν και τις δύο
γλώσσες, η θέση τους είναι πλεονεκτική, αν όμως
μεταναστεύσουν σε μεγαλύτερη ηλικία, οπότε έχουν
ταυτιστεί απόλυτα με τη μητρική τους γλώσσα, η εκμάθηση
της νέας γλώσσας που συνδέεται άμεσα με το νέο
πολιτισμό που έχουν να αντιμετωπίσουν τους δημιουργεί
μεγάλη σύγχυση και ταράσσει την εσωτερική ισορροπία
που είχαν μέχρι τότε τα παιδιά αυτά.
30. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ
Πρώτα απ' όλα του δίνεται η δυνατότητα να εργαστεί και
να αποκτήσει περισσότερα χρήματα καλυτερεύοντας έτσι
την κοινωνικοοικονομική θέση της οικογένειας του αλλά
και να αποκτήσει ο ίδιος καλύτερα επαγγελματικά εφόδια
ειδικευόμενος σε μία εργασία.
Δεύτερον, αποκτώντας μεγαλύτερη οικονομική άνεση
μπορεί να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον στα παιδιά
του και να ανεβάσει ψηλότερα το μορφωτικό και
πολιτιστικό επίπεδο της οικογένειας του.
Τρίτον, του δίνεται η ελπίδα επιστρέφοντας στην πατρίδα
να εργαστεί σαν ένας ειδικευμένος εργάτης και να
βρίσκεται σε πολύ καλύτερη μοίρα από αυτήν που είχε
όταν έφυγε.
32. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ
Την αποδυναμώνει από τους νέους των παραγωγικών
τάξεων που θεωρούνται απαραίτητοι για την οικονομική
της ανάπτυξη. Προκειμένου η Ελλάδα να αναπτυχθεί
στην πρωτογενή και δευτερογενή οικονομία της
χρειάζεται τις νεαρές ηλικίες και η έλλειψη των
παραγωγικών τάξεων γίνεται εντονότερη.
Επίσης δημιουργείται πρόβλημα στην εξωτερική και
εσωτερική ασφάλεια της χώρας.
Οι νέοι ηλικίας από 15 ως 30 ετών είναι εκείνοι που
αποφασίζουν ευκολότερα να ξενιτευτούν οδηγώντας έτσι
σε πτώση του ποσοστού γάμων και γεννήσεων και σε
γήρανση του πληθυσμού της πατρίδας μας.
Τέλος, αρνητική είναι και η οικονομική εξάρτηση της
Ελλάδας από τη χώρα υποδοχής των μεταναστών.
33. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Είναι η μείωση της ανεργίας και η ενίσχυση του ισοζυγίου
πληρωμών με την αποστολή μεταναστευτικών εμβασμάτων
για τη συντήρηση της οικογένειας του μετανάστη και την
εισροή κεφαλαίου για μόνιμη επένδυση στην πατρίδα.
Στον τομέα της εργασίας, αν ο μετανάστης αποκτήσει κάποια
ειδικότητα στη χώρα υποδοχής, επανερχόμενος θα μπορέσει
ίσως να βοηθήσει στην προσπάθεια εξύψωσης του
πολιτιστικού επίπεδου του λαού με τις γνώσεις που θα έχει
αποκτήσει για πειθαρχημένη, συντονισμένη και αποδοτική
εργασία, αλλά και να καλύψει κενά σε μερικούς τομείς της
βιομηχανίας.
34. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ
Χρησιμοποιώντας μετανάστες εργαζόμενους έχει ελάχιστο
κόστος και οι βιομηχανίες της ιδιαίτερα μπορούν να
πλουτίσουν, αυξάνοντας την παραγωγή τους με πολύ
φθηνότερη εργασία.
Η είσοδος μεγάλου αριθμού μεταναστών σε μια χώρα και σε
μικρό χρονικό διάστημα διαταράσσει επίσης και την ισορροπία
της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας κρατώντας τους
μισθούς σε χαμηλά επίπεδα όχι μόνο για τους ίδιους τους
μετανάστες αλλά και για τους κατοίκους της χώρας υποδοχής.
Σήμερα παρατηρείται μετανάστευση ελληνικού επιστημονικού
δυναμικού και εργατικού ειδικευμένου δυναμικού, το οποίο έχει
δημιουργηθεί με επενδύσεις της ελληνικής οικονομίας και
προσφέρεται για την ανάπτυξη της άλλης χώρας.
35. Ακόμα και στην Αυστραλία, τα πράγματα για τους
Έλληνες δεν σημειώνονται καλύτερα. Στα 1925, ο
υφυπουργός προεδρίας του Queensland έγραφε:
«Οι Έλληνες της Βόρειας Κουϊνσλάνδης είναι γενικά
ανεπιθύμητοι και δεν αποτελούν καλούς μετανάστες. Ζουν στις
πόλεις της περιοχής και επιδίδονται σε επιχειρήσεις καφενείων,
πανδοχείων και άλλων λιγότερο ευυπόληπτων δραστηριοτήτων.
Δεν είναι γεωργοί και δεν συνεισφέρουν τίποτα στον πλούτο ή την
ασφάλεια αυτής της χώρας. Δεν επιδίδονται σε καμιά χρήσιμη
εργασία η οποία θα διεκπεραιωνόταν λιγότερο καλά χωρίς τη
βοήθειά τους.
Συνοδευόμενος από έναν αξιωματικό της αστυνομίας,
επισκέφτηκα κάμποσες από τις λέσχες και τα πανδοχεία τους,
που βρίσκονται σε γενικές γραμμές σε άθλια κατάσταση. Το
βιοτικό τους επίπεδο είναι χαμηλότερο από των άλλων
αλλοδαπών. Κοινωνικά και οικονομικά αυτός ο τύπος του
μετανάστη συνιστά απειλή για την κοινότητα στην οποία
εγκαθίστανται και θα ήταν προς όφελος της πολιτείας, αν η
είσοδός τους απαγορευόταν ολοσχερώς».
36.
37. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Μπορούμε να αναφερθούμε στον γεωργοκτηνοτροφικό τομέα και
στην βιομηχανία που σχετίζεται με αυτόν. Σχεδιασμός και για τον
τρόπο μεταφοράς και για τον τρόπο πώλησης στον καταναλωτή.
Συμφωνίες των παραγωγικών ενώσεων σε αυτούς τους τομείς –
με την βοήθεια του κράτους - με μεγάλες αγορές χωρών που
αναπτύσσονται σήμερα, χωρών που θέλουν να συναλλάσσονται
με τον Ελληνικό χώρο (Ελλάδα – Κύπρο) εξαιτίας και της
γεωπολιτικής σημασίας του. Φυσικά η υπεροχή του χώρου αυτού
και στο κλίμα κάνει το τρόφιμο-ποτό να έχει τις καλύτερες
προοπτικές στην ποιότητα.
Επίσης γεωργοκτηνοτροφικές δημόσιες επενδύσεις σε κρατικές
και εκκλησιαστικές γαίες. Επενδύσεις στον τομέα της
εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της χώρας, με ελληνικό
σχεδιασμό και σε συνεργασία με χώρες που έχουν την
απαραίτητη τεχνογνωσία αλλά και με την συμμετοχή του
ελληνικού επιστημονικού δυναμικού που τώρα η χώρα διαθέτει.
Πρέπει επίσης να προσέχουμε την σχέση εισαγωγών-
εξαγωγών.
Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι η μετατόπιση του κέντρου της
οικονομίας προς την ύπαιθρο και τις μικρότερες πόλεις, θα φέρει
και ανάπτυξη του πληθυσμού της χώρας.