ไฟล์ pdf

2. นางสาวสุพัตรา บุญเทียม เลขที่ 20 ปวช. 2/3

4. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวเปนพระราช
โอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย
และเจาจอมมารดาเรียม ซึ่งภายหลังดํารงพระยศ
เปนสมเด็จพระศรีสุราลัย พระบรมราชชนนีพันป
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย
หลวงในรัชกาลที่ ๓ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลา
เจาอยูหัว เสด็จพระราชสมภพเมื่อ
วันที่ ๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๓๐ ณ พระราชวัง
เดิม มีพระนามเดิมวา หมอมเจาชายทับ
เจาจอมมารดาเรียม

5. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช วัดราชสิทธาราม
เมื่อป พ.ศ. ๒๓๔๙ สมเด็จพระบรมชนกนาถทรงไดรับการสถาปนาขึ้นเปน
พระมหาอุปราช กรมพระราชวังบวรสถานมงคล จึงไดรับเลื่อนพระยศตามพระ
บิดาขึ้นเปนพระองคเจา ตอมาเมื่อพระชนมายุครบผนวชตามพระราช
ประเพณี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช สมเด็จพระอัยยิกาธิ
ราชจึงโปรดเกลาฯ จัดพิธีผนวชให ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และทรงพระ
กรุณาโปรดเกลาฯ เสด็จออกในพิธีผนวชครั้งนี้ดวยแมจะมีพระชนมายุถึง ๗๒
พรรษาแลวก็ตาม เมื่อทรงผนวชแลวพระองคก็เสด็จไปจําพรรษา ณ วัดราช
สิทธาราม

6. ตอมาในป พ.ศ. ๒๓๕๖ ขณะพระชนมายุได ๒๖ พรรษาสมเด็จ
พระบรมชนกนาถทรงสถาปนาขึ้นดํารงพระยศเจาตางกรม มีพระนาม
กรมวา พระเจาลูกเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร ดวยมีพระปรีชาสามารถ
ในหลายแขนงวิชา ไมวาจะเปนดานพระพุทธศาสนา อักษรศาสตร รัฐ
ประศาสนศาสตร นิติศาสตร สถาปตยกรรม โดยเฉพาะอยางยิ่งทางดาน
พาณิชยศาสตรและเศรษฐศาสตร ทําใหเปนที่วางพระราชหฤทัยจาก
สมเด็จพระบรมชนกนาถ ใหกํากับราชการโดยดํารงตําแหนงสําคัญๆ ใน
กรมตางๆ เชน กรมทากรมพระคลังมหาสมบัติ กรมตํารวจ และยังทรงทํา
หนาที่พิจารณาพิพากษาคดีความแทนพระองคอยูเสมอ จึงทําใหทรงรอบ
รูงานราชการตางๆ ของแผนดินเปนอยางดี

7. จนกระทั่งวันที่ ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๖๗
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัยเสด็จ
สวรรคตโดยมิไดทรงมอบพระราชสมบัติใหแก
พระราชโอรสพระองคใด เจานายและขุนนางชั้น
ผูใหญจึงประชุมหารือแลวลงมติกันวา ควรถวาย
พระราชสมบัติใหแกพระเจาลูกเธอ กรมหมื่น
เจษฎาบดินทร สืบราชสมบัติแทนเปน
พระมหากษัตริยรัชกาลที่ ๓ แหงราชวงศจักรี
พระนามวา พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว
ดวยทรงมีความรูความชํานาญทางดานการ
ปกครองเปนอยางดี เนื่องดวยสนองพระเดช
พระคุณในรัชกาลสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย
มาเปนเวลานาน

8. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว มิไดทรงสถาปนาผูใดขึ้นเปน
พระบรมราชินี คงมีแตเพียงเจาจอมมารดาและสนมเอกเทานั้น และมี
พระราชโอรสกับพระราชธิดารวมทั้งสิ้น ๕๑ พระองค

10. พระราชกรณียกิจดานเศรษฐกิจ
ในขณะที่ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวเสด็จขึ้นครองราชย
สมบัติ เปนเวลาที่ประเทศไทยตกอยูในภาวะยากจนเปนอยางมาก เนื่องจาก
เมื่อครั้งสถาปนากรุงรัตนโกสินทรตองใชเงินจํานวนมหาศาลเพื่อทํานุบํารุง
บานเมืองขึ้นมาใหม ประกอบกับการที่กรุงศรีอยุธยาสูญเสียทรัพยสินจากการ
พายแพสงคราม พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวจึงทรงตั้งระบบการ
จัดเก็บภาษีขึ้นหลายอยางเพื่อหาเงินเขาทองพระคลังหลวง เชน จังกอบ อากร
ฤชา สวย ภาษีเงินคาราชการจากไพร เงินคาผูกปขอมือจีน เปนตน

11. การเก็บภาษีอากรนี้ทรงตั้งระบบการเก็บภาษีโดยใหเอกชนประมูลรับเหมาผูกขาด
ไปเรียกเก็บภาษีจากราษฎรเอง เรียกวา เจาภาษีหรือนายอากร ซึ่งสวนใหญชาวจีน
จะเปนผูประมูลได การเก็บภาษีดวยวิธีนี้ทําใหเกิดผลดีหลายประการ กลาวคือ
นอกจากจะสามารถเก็บเงินเขาพระคลังไดสูงแลวยังสงผลดีดานการเมือง คือทํา
ใหชาวจีนที่เปนเจาภาษีนายอากรนั้น มีความจงรักภักดีตอพระมหากษัตริยและมี
ความผูกพันกับแผนดินไทยมากขึ้น

12. นอกจากนีรายไดของรัฐอีกสวนหนึ่งยังไดมาจากการคาขายกับชาวตางชาติ
้
โดยไทยไดสงเรือสินคาเขาไปคาขายในประเทศตางๆ มากมาย เนื่องจาก
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวทรงสนพระราชหฤทัยและเชี่ยวชาญการ
สงเรือสินคาออกไปคาขายมาตั้งแตครั้งดํารงยศเปนพระเจาลูกเธอ กรมหมื่น
เจษฎาบดินทร จนสมเด็จพระบรมชนกนาถตรัสเรียกพระองควา “เจาสัว” และ
เมื่อพระองคเสด็จขึ้นครองราชยสมบัติก็ไดทรงสนับสนุนการคากับตางประเทศ
มากขึ้น โดยโปรดเกลาฯ ใหตอเรือกําปนเพื่อใชในการคาจํานวนมาก รายได
จากการคาสําเภานี้นับเปนรายไดสําคัญของประเทศในขณะนั้น โดยเฉพาะอยาง
ยิ่งภายหลังการทําสนธิสัญญาเบอรนี้ที่ไทยอนุญาตใหชาวตางชาติเขามาคาขาย
ภายในประเทศอยางเสรี ยกเวนสินคาประเภทขาว อาวุธปน และฝน

14. เนื่องจากเศรษฐกิจของประเทศมีเสถียรภาพมั่นคงและรัฐมีรายไดมากขึ้น รายไดของ
แผนดินในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวนี้จึงสูงขึ้นมาก โดยบางปมี
จํานวนมากถึง ๒๕ ลานบาททีเดียว เมื่อพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวเสด็จ
สวรรคต เงินในทองพระคลังหลวงซึ่งรวมถึงเงินคาสําเภาที่เหลือจากการจับจายของ
แผนดินมี ๔๐,๐๐๐ ชั่ง และดวยความที่พระองคมีพระราชหฤทัยหวงใยในดานการ
สรางและบูรณปฏิสังขรณวัดวาอารามตางๆ กอนที่จะเสด็จสวรรคต จึงทรงมีพระราช
ปรารภใหแบงเงินสวนนี้ไปทํานุบํารุงรักษาวัดที่ชํารุดเสียหาย และวัดที่สรางคางอยู
๑๐,๐๐๐ ชั่ง สวนที่เหลืออีก ๓๐,๐๐๐ ชั่ง ทรงโปรดเกลาฯ ใหรักษาไวเปนคาใชจาย
สําหรับแผนดินตอไป
เงินจํานวนนี้ กลาวกันวาพระองคทรงโปรดเกลาฯ ใหใสถุงแดงเอาไว ซึ่ง
ตอมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวทรงนํามาใชจายเปนคาปรับ
ในกรณีพิพาทระหวางประเทศ ร.ศ. ๑๑๒(พ.ศ.๒๔๓๖) จะเห็นไดวาแมพระบาทสมเด็จ
พระนั่งเกลาเจาอยูหัวจะเสด็จสวรรคตไปแลว พระองคก็ยังทรงมีสวนชวยเหลือ
ประเทศใหรอดพนวิกฤตการณทางการเมืองระหวางประเทศที่เกิดขึ้น ดวยเงินถุงแดงที่
พระองคทรงเก็บสะสมไว

15. พระราชกรณียกิจดานการปกครอง
พระราชกรณียกิจดานการปกครองที่สําคัญของพระบาทสมเด็จพระนั่ง
เกลาเจาอยูหัว คือ ทรงโปรดเกลาฯ ใหนํากลองใบใหญที่เจาพระยาพระคลังนํามา
ถวายไปตั้งไวที่ทิมดาบ กรมวังลั่นกุญแจ พระราชทานนามวา “วินิจฉัยเภรี”
สําหรับใหประชาชนที่ตองการรองทุกขถวายฎีกามาตี แลวกรมวังก็จะไขกุญแจให
เมื่อตีกลองแลวตํารวจเวรก็จะรับตัวมาสอบถามเรื่องราวแลวนําความขึ้นกราบ
บังคมทูล จากนั้นจึงมอบหมายใหขุนนางคอยดูแลชําระความ และคอยสอบถามอยู
เสมอมิใหขาด ทําใหขุนนางไมอาจหลีกเลี่ยงตอหนาที่ได ประชาชนจึงไดรับ
ผลประโยชนเปนอยางมาก
กลองวินิจฉัยเภรี

16. พระราชกรณียกิจดานการปองกันประเทศ
ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวสงครามระหวางไทย
กับพมาไดเบาบางและสิ้นสุดลง เพราะพมาติดพันการทําสงครามอยูกับอังกฤษ แต
ถึงกระนั้นก็ยังมีสงครามเกิดขึ้นหลายครั้งในหลายรัชกาลนี้ โดยสงครามที่สําคัญ
ไดแก
๑. พ.ศ. ๒๓๑๖ สงครามกับเจาอนุวงศ แหงเมืองเวียงจันทน เดิมทีเมือง
เวียงจันทนตกเปนเมืองขึ้นของไทยตั้งแตสมัยกรุงธนบุรี แตในขณะนั้นเจาอนุวงศ
เริ่มมีอํานาจมากขึ้น จึงถือโอกาสชวงเปลี่ยนแผนดิน กอกบฏยกกองทัพเขามาตีไทย
เพื่อประกาศตนเปนอิสระทวาถูกกองทัพของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว
ขับไลออกไปไดหมดสิ้น ดินแดนแควนลาวจึงยังคงอยูในอํานาจของไทยตอไป
จนถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว

17. เจาอนุวงศ

18. ๒. พ.ศ. ๒๓๗๖ – พ.ศ. ๒๓๙๐ สงครามกับญวน สงครามครั้งนี้กิน
เวลายาวนานถึง ๑๕ ป เริ่มจากป พ.ศ. ๒๓๗๖ ญวนที่เมืองไซงอนกอกบฏขึ้น
พระเจาเวียดนามมินมาง จึงตองทําสงครามปราบปรามกบฏ พระบาทสมเด็จ
พระนั่งเกลาเจาอยูหัวทรงมีพระราชดําริวาเปนโอกาสที่จะแยงชิงเขมรกลับคืน
และปราบญวนใหหายกําเริบ จึงโปรดเกลาฯ ใหเจาพระยาบดินทรเดชาเปนแม
ทัพยกไปตีเมืองเขมร หัวเมืองญวนไปจนถึงไซงอน และโปรดเกลาฯ ให
เจาพระยาพระคลัง (ดิศ) ยกทัพเรือไปตีหัวเมืองเขมรและญวนตามชายฝงทะเล
สงครามยืดเยื้อมาเปนเวลานานจนเปนอันเลิกรบ แตไทยก็ไดเขมรมาอยูใน
ปกครองอีกครั้ง

19. เจาพระยาบดินทรเดชา

20. เจาพระยาพระคลัง (ดิศ)

21. พระราชกรณียกิจดานความสัมพันธกับตางประเทศ
เหตุการณความสัมพันธกับตางประเทศในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่ง
เกลาเจาอยูหัวที่สําคัญมีดังนี้
๑. สัมพันธไมตรีกับอังกฤษ ในวันที่ ๒๐ มิถุนายน พ.ศ.๒๓๖๙ ไทยไดทํา
สนธิสัญญาทางพระราชไมตรีและพาณิชยกับอังกฤษ ชื่อวา สนธิสัญญาเบอรนี
เนื่องจากมีนายเฮนรี่ เบอรนี เปนผูทําการเจรจากับรัฐบาลไทยเกี่ยวกับปญหาการคาและ
การเมืองในมลายู ใชระยะเวลา ๕ เดือน ประกอบดวยสนธิสัญญาทางพระราชไมตรี
๑๔ ขอ และสนธิสัญญาทางการพาณิชยแยกอีกฉบับรวม ๖ ขอ สนธิสัญญาเบอรนี
ถือเปนสนธิสัญญาฉบับแรกที่ไทยทํากับประเทศตะวันตกในสมัยรัตนโกสินทร

22. ๒. สัมพันธไมตรีกับสหรัฐอเมริกา ความสัมพันธระหวางไทยกับ
สหรัฐฯ เริ่มจากการทําการคาและมีการทําสนธิสัญญาระหวางกัน โดยลงนาม
เมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๗๕ มีนายเอ็ดมันส โรเบิรต เปนทูตเจรจาใช
ระยะเวลาในการเจรจา ๒๒ วัน โดยมีขอตกลงทางการเมืองและการคาอยูใน
ฉบับเดียวกัน ๑๐ ขอ สําหรับบรรดาประเทศตางๆ ในเอเชียนั้น ประเทศจีน
นับเปนประเทศที่มีความสัมพันธอันดีกับไทย ทั้งทางดานการทูตและการคา
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวไทยไดจัดสงราชทูตอัญเชิญ
พระราชสาสนและเครื่องราชบรรณาการไปเจริญพระราชไมตรีกับประเทศจีน
ใน พ.ศ. ๒๓๖๘ การคาระหวางไทยกับจีนดําเนินไปไดดวยดีตลอดสมัยรัชกาล
ที่ ๓

23. นายเอ็ดมันส โรเบิรต

24. พระราชกรณียกิจดานการศึกษา
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตนยังไมมีการจัดตั้งโรงเรียนขึ้น ดังนั้นวัดจึงมี
บทบาทเปนสถาบันทางการศึกษาที่สําคัญมาก เชนเดียวกับสมัยกรุงศรีอยุธยาที่มีพระสงฆ
เปนครูสอนหนังสือ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวไดทรงสนับสนุนการศึกษาโดย
โปรดเกลาฯ ใหผูมีความรูนําตําราตางๆ จารึกลงบนศิลาประดับไวตามฝาผนังอาคารตางๆ
ของวัดราชโอรสาราม วัดสุทัศนเทพวราราม โดยเฉพาะอยางยิ่งที่วัดพระเชตุพนวิมลมัง
คลาราม ความรูตางๆ ที่โปรดเกลาฯ ใหจารึกไวมีทั้งวิชาอักษรศาสตร แพทยศาสตร พุทธ
ศาสตรและโบราณคดี ตําราโคลง ฉันท กาพย กลอน ตํารายา ตําราโหรศาสตร พรอมกัน
นั้นก็โปรดเกลาฯ ใหปนรูปฤาษีดัดตน แสดงทาบําบัดโรคลม กับคําโคลงบอกชนิดของ
ลม ตั้งไวในศาลารอบเขตพุทธาวาส เพื่อใหประชาชนศึกษาความรูตางๆ ไดอยาง
แพรหลาย จนอาจเรียกไดวา วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เปนมหาวิทยาลัยแหงแรกของ
เมืองไทย

25. วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม

26. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวเสด็จสวรรคต ณ พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน องค
ขางตะวันตกในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันที่ ๒ เมษายน พ.ศ. ๒๓๙๔ รวม
พระชนมายุได ๖๓ พรรษา ๒ วัน รวมระยะเวลาที่ทรงครองสิริราชสมบัติ ๒๖ ป ๘
เดือน ๑๒ วัน พระองคทรงมีพระปรีชาสามารถในศาสตรตางๆ หลายแขนง
โดยเฉพาะอยางยิ่งในดาน พาณิชยศาสตรและเศรษฐศาสตร เนื่องจากเปนพระราช
โอรสพระองคใหญที่ทรงพระปรีชาสามารถ ฉลาดหลักแหลมพระบาทสมเด็จพระ
พุทธเลิศหลานภาลัยจึงโปรดเกลาฯ ใหเขารับราชการตางพระเนตรพระกรรณมาตั้งแต
ยังทรงดํารงพระยศเปนพระเจาลูกเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร ครั้นเสด็จขึ้น
ครองราชยสมบัติพระองคก็ไดทรงประกอบพระราชกรณียกิจดานตางๆ นําความมั่นคง
กาวหนามาสูประเทศนานัปการ และดวยสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณปวงชนชาวไทย
จึงรวมใจกันสรางพระบรมราชานุสาวรียขึ้นในบริเวณลานเจษฎาบดินทร ถนนราช

ดําเนิน

27. พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน

28. พระบรมราชานุสาวรียของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว

สรางขึ้นในบริเวณลานเจษฎาบดินทร ถนนราชดําเนิน

29. เกร็ดความรู
บุคคลสําคัญในสมัย ร. ๓

30. ทาวสุรนารี มีนามเดิมวา “คุณหญิงโม” เปนภริยา
ปลัดเมืองนครราชสีมา ทานสรางวีรกรรมไวแกชาติไทย
เมื่อ พ.ศ. ๒๓๖๙ โดยไดรวบรวมชาวบานเขาสูรบตอตาน
กองทัพของเจาอนุวงศแหงเวียงจันทนไมใหมาตีกรุงเทพฯ
เปนผลสําเร็จ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัวจึง
โปรดเกลาฯ แตตั้งคุณหญิงโมเปน “ทาวสุรนารี” มีการจัด
งานเฉลิมฉลองวันแหงชัยชนะของทาวสุรนารีระหวาง
วันที่ ๒๓ มีนาคม ถึงวันที่ ๓ เมษายนของทุกป
อนุสาวรียทาวสุรนารี (ยาโม) อยูในอําเภอเมือง จ.
นครราชสีมา สรางเมื่อ พ.ศ.๒๔๗๖ ตั้งอยูหนาซุมประตูชุม
พล ซึ่งเปนประตูเมืองเกาทางดานทิศตะวันตก อนุสาวรีย
ทาวสุรนารี
เปนรูปทาวสุรนารี แตงกายดวยเครื่องยศพระราชทาน มือ
ขวากุมดาบ หลอดวยทองแดงรมดําสูง ๑.๘๕ เมตร ที่ฐาน
อนุสาวรียมีอัฐิของทานบรรจุไวภายใน

31. หมอบรัดเลย หรือแดน บีช แบรดลีย (Danial Beach Bradley, M.D.) หรือ
บางคนเรียก ปลัดเลย เปนนายแพทยชาวอเมริกันที่เขาเผยแพรศาสนา
คริสตในประเทศไทยสมัยรัชกาลที่ ๓ และยังเปนผูเริ่มตนการพิมพใน
ประเทศไทยเปนครั้งแรก

32. แดน บีช บรัดเลย เปนชาวเมืองมารเซลลัส (Marcellus) เกิดเมื่อ ๑๘
กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๔๗ บุตรคนที่ ๕ ของนายแดน บรัดเลย และนางยูนิช
บีช บรัดเลย สําเร็จการแพทยจากมหาวิทยาลัยนิวยอรก สมรสกับภรรยาคน
แรก เอมิลี รอยส บรัดเลย และภรรยาคนที่สอง ซาราห แบลคลี บรัดเลย
แดน บีช บรัดเลย เขามาทํางานในคณะหมอสอนศาสนา เพรส ไบทีเรียน
ตั้งแตเดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๗๙ ในสมัยรัชกาลที่ ๓ พักอาศัยอยูแถววัด
เกาะ สําเพ็ง (วัดสัมพันธวงศ) ตอมาจึงยายไปอยูแถวกุฎีจีน และยายไปอยู
แถววัดประยูรวงศาวาส เมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๕ จึงมาเชาที่หลวง ตั้งโรงพิมพอยู
บริเวณปากคลองบางกอกใหญ ขางปอมวิชัยประสิทธิ์ ติดกับพระราชวังเดิม
พักอาศัยอยูที่นั่นจนเสียชีวิตเมื่อวันที่ ๒๓ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๑๖ อายุ
๖๙ ป

33. ผลงาน
- ทําการผาตัดแผนใหมเปนรายแรกของประเทศไทย
- ปลูกฝปองกันไขทรพิษสําเร็จเปนรายแรกของ
ประเทศไทย
- ตั้งโรงพิมพและตีพิมพประกาศหามสูบฝนซึ่งเปน
ประกาศทางราชการที่ใชวิธีตีพิมพเปนครั้งแรก
- ริเริ่มนิตยสาร บางกอก รีคอรดเดอร
(The Bangkok Recorder)
- พิมพปฏิทินสุริยคติเปนภาษาไทยขึ้นเปนครั้งแรก
- พิมพหนังสือคัมภีรครรภทรักษา


34. คําถาม
1.พระนานเดิมของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว
ตอบ
2. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว เสด็จพระราชสมภพเมื่อไร
ตอบ
3. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว มีพระราชโอรสกับพระราช
ธิดารวมทั้งสิ้นกี่พระองค
ตอบ

35. หมอมเจาชายทับ

36. วันที่ ๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๓๐

37. ๕๑ พระองค