1. B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG I H C KINH T QU C DÂN
H TU N
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
GI I PHÁP NÂNG CAO CH T LƯ NG
TĂNG TRƯ NG CÔNG NGHI P VI T NAM
TRONG QUÁ TRÌNH H I NH P QU C T (NGHIÊN
C U I N HÌNH NGÀNH D T MAY)
Chuyên ngành: Kinh t công nghi p
Mã s : 62.31.09.01
Ngư i hư ng d n khoa h c:
1. PGS. TS Phan ăng Tu t
2. PGS. TS Ngô Kim Thanh
HÀ N I- 2009

2. L I CAM OAN
Tác gi xin cam oan tài Lu n án “Gi i pháp nâng cao ch t lư ng
tăng trư ng Công nghi p Vi t Nam trong quá trình h i nh p qu c t (Nghiên
c u i n hình ngành d t may)” là công trình nghiên c u c l p c a tác gi
v i s hư ng d n c a PGS.TS. Phan ăng Tu t và PGS.TS. Ngô Kim Thanh.
Công trình nghiên c u này ư c tác gi nghiên c u và hoàn thành t i Trư ng
i h c Kinh t Qu c dân t năm 2004 n 2009.
Các tài li u tham kh o c trong nư c và nư c ngoài, các d li u và thông
tin trong công trình nghiên c u này ư c tác gi s d ng úng quy nh,
không vi ph m quy ch b o m t c a Nhà nư c.
K t qu nghiên c u c a Lu n án này chưa t ng ư c công b trong b t
kỳ công trình nghiên c u nào khác.
Tác gi xin cam oan nh ng v n nêu trên là hoàn toàn úng s th t.
N u sai, tác gi xin hoàn toàn ch u trách nhi m.
Tác gi
H Tu n

3. DANH M C B NG BI U
Tên b ng bi u Trang
B ng 2.1: S lư ng các doanh nghi p ph tr m t s ngành 06/2008 67
B ng 2.2: Công ngh ngành d t may Vi t Nam 06/2008 68
B ng 2.3: S lư ng doanh nghi p d t may Vi t Nam theo ngu n s h u 77
B ng 2.4: Quy mô các doanh nghi p d t may Vi t Nam theo v n i u l 78
B ng 2.5: Quy mô các doanh nghi p d t may theo lao ng 79
B ng 2.6: Cơ c u s n ph m d t may Vi t Nam 79
B ng 2.7: Cơ c u s n ph m xu t kh u chính 82
B ng 2.8: Cơ c u doanh nghi p theo lãnh th 83
B ng 2.9: Cơ c u lao ng d t may Vi t Nam theo gi i tính 87
B ng 2.10: Trình lao ng ngành d t – may Vi t Nam 89
B ng 2.11: Doanh thu ngành d t may Vi t Nam 91
B ng 2.12: Th trư ng xu t kh u c a d t may Vi t Nam 91
B ng 2.13: Kim ng ch xu t kh u c a d t may Vi t Nam 2001-2007 92
B ng 2.14: Tình hình nh p kh u d t may Vi t Nam 2000-2006 97
B ng 2.15: Các ch tiêu ánh giá hi u qu s d ng v n 104
B ng 3.1: M t s ch tiêu c a ngành d t may Vi t Nam n năm 2015 153

4. DANH M C BI U
Tên bi u Trang
Bi u 1.1: T ng h p các v n cơ b n v ch t lư ng tăng trư ng 36
Bi u 2.1: Cơ c u n i b ngành công nghi p 59
Bi u 2.2: S doanh nghi p d t may theo ngu n s h u 77
Bi u 2.3: Quy mô các doanh nghi p d t may Vi t Nam theo v n i u l 78
Bi u 2.4: Quy mô các doanh nghi p theo lao ng 79
Bi u 2.5: Cơ c u s n ph m d t may Vi t Nam 80
Bi u 2.6: Cơ c u s n ph m xu t kh u chính 82
Bi u 2.7: Cơ c u doanh nghi p theo lãnh th 83
Bi u 2.8: Cơ c u lao ng d t may Vi t Nam theo gi i tính 88
Bi u 2.9: Th trư ng xu t kh u c a d t may Vi t Nam 92
Bi u 2.10: Mô ph ng chu i giá tr c a s n ph m may m c Vi t Nam 110
Bi u 2.11: Quy trình s n xu t và hoàn t t s n ph m d t may 115

5. DANH M C CÁC T VI T T T
VI T T T TI NG VI T TI NG ANH
AFTA Khu v c m u d ch t do ông Nam Á Asean Free Trade Area
APEC Di n àn h p tác kinh t Châu Á Thái
Asia Pacific Economic Cooperation
Bình Dương
ASEAN Khu V c Châu Á Thái Bình Dương.
BTA Hi p nh thương m i song phương Bilateral Trade Agreement
CCN C m Công Nghi p.
CHDC C ng Hoà Dân Ch .
CHLB C ng Hoà Liên Bang.
Phương Th c Xu t Kh u Không Tham
CIF Cost, Insurance & Freight
Gia Vào H Th ng Phân Ph i.
CMT Phương Th c Gia Công Xu t Kh u.
CN Công Nghi p.
CNH, H H Công Nghi p Hoá, Hi n i Hoá.
CNTT Công Ngh Thông Tin.
COD Nhu C u Oxy Hoá. Chemical Oxygen Demand
CSH Ch S H u
CN i m Công Nghi p.
DN Doanh Nghi p.
DNNN Doanh Nghi p Nhà Nư c.
TNN u Tư Nư c ngoài.
EU Châu Âu. European Union
FAO T Ch c Nông Lương Liên H p Qu c. Food and Agriculture Organization
FDI u Tư Tr c Ti p Nư c Ngoài Foreign Direct Investment
Phương Th c Xu t Kh u Có Tham Gia
FOB Free on Board
Vào H Th ng Phân Ph i
GDP T ng S n Ph m Qu c N i. Gross Domestic Product
GNI T ng Thu Nh p Qu c Dân. Gross National Income
GNP T ng S n Ph m Qu c Dân. Gross National Product
GO T ng Giá Tr S n Xu t. Gross output

6. HTX H p Tác Xã
ICOR Ch Tiêu Ph n Ánh Hi u Qu S D ng
Incremental Capital-Output Ratio
V n.
KCN Khu Công Nghi p.
KHCN Khoa H c Công ngh .
NDI Thu Nh p Qu c Dân S D ng. Net Disposable Income
NI Thu Nh p Qu c Dân. National Income
NICs Các nư c công nghi p m i Newly Industrialized Countries
OBM S n Xu t Nhãn Hi u G c. Original Brand Manufacturing
ODA V n vi n tr phát tri n chính th c Official Development Assistance
ODM S n Xu t Dư i D ng Thi t K G c Original Design Manufacturing
OEM S n Xu t Theo Tiêu Chu n Khách Hàng Original Equipment Manufacturing
PTBV Phát Tri n B n V ng
R&D Ho t ng Nghiên C u Và Tri n Khai Research and Development
SMEs Các Doanh Nghi p V a Và Nh Small and medium enterprises
SNA H Th ng Tài kho n Qu c Gia System of National Accounts
SXCN S n Xu t Công Nghi p
TFP Y u T Năng Su t Nhân T T ng H p Total Factor Productivity
United Nations Development
UNDP Chương trình phát tri n liên h p qu c
Programme
VA Giá Tr Gia Tăng. Value added
WTO T Ch c Thương M i Th gi i. World Trade Organization
VINATEX T p oàn D t May Vi t Nam. Vietnam Textile Company
XHCN Xã H i Ch Nghĩa.

7. M CL C
TRANG PH BÌA TRANG
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C CÁC CH VI T T T
DANH M C B NG BI U
DANH M C CÁC HÌNH V , TH
M U 1
CHƯƠNG 1: CÁC V N CƠ B N V TĂNG TRƯ NG VÀ CH T 9
LƯ NG TĂNG TRƯ NG
1.1. Cách ti p c n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t 9
1.1.1. Tăng trư ng kinh t 9
1.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t theo hư ng b n v ng 10
1.1.3. M i quan h gi a tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng 14
1.1.3.1. Các mô hình lý thuy t 14
1.1.3.2. Các mô hình th c nghi m 16
1.2. ánh giá tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t 18
1.2.1. ánh giá v tăng trư ng kinh t 18
1.2.1.1. T ng giá tr s n xu t GO 19
1.2.1.2. T ng s n ph m qu c n i 19
1.2.1.3. T ng thu nh p qu c dân 20
1.2.1.4. Thu nh p bình quân u ngư i 20
1.2.2. ánh giá v ch t lư ng tăng trư ng kinh t 21
1.2.2.1. Ch t lư ng tăng trư ng trên góc các y u t kinh t 21
1.2.2.2. Ch t lư ng tăng trư ng trên góc các v n xã h i 25
1.2.2.3. Ch t lư ng tăng trư ng trên góc các v n v môi trư ng 26
1.3. Các y u t tác ng n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng 27
1.3.1. Các y u t kinh t 28
1.3.2. Các y u t phi kinh t 33
1.4. Vai trò c a nhà nư c i v i tăng trư ng kinh t 35
1.5. Bài h c kinh nghi m c a m t s nư c v thúc y tăng trư ng trong m i 37
tương quan v i yêu c u nâng cao ch t lư ng tăng trư ng
1.5.1. Bài h c kinh nghi m t mô hình tăng trư ng c a Trung Qu c 37
1.5.2. Bài h c kinh nghi m t mô hình tăng trư ng c a Thái Lan 43
CHƯƠNG 2: CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG CÔNG NGHI P VI T 51
NAM – NGHIÊN C U I N HÌNH NGÀNH D T MAY
2.1. Công nghi p Vi t Nam 51
2.1.1. T ng quan v Công nghi p Vi t Nam 51
2.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng c a Công nghi p Vi t Nam 57
2.1.2.1. Nhìn t khía c nh kinh t 57

8. 2.1.2.2. Nhìn t khía c nh xã h i 69
2.1.2.3. Nhìn t khía c nh môi trư ng 71
2.1.3. ánh giá t ng quát 73
2.2. Ngành d t may Vi t Nam 75
2.2.1. Quá trình phát tri n ngành d t may Vi t Nam 75
2.2.2. Hi n tr ng phát tri n ngành may m c Vi t Nam 76
2.2.2.1. Quy mô và năng l c s n xu t 76
2.2.2.2. Phân b doanh nghi p may m c theo lãnh th 82
2.2.2.3. Trình công ngh và trang thi t b s n xu t 84
2.2.2.4. Ngu n nhân l c ngành d t may 87
2.2.2.5. Th trư ng và kim ng ch xu t kh u 90
2.2.2.6. u tư vào d t may Vi t Nam 93
2.2.2.7. Công nghi p ph tr may m c 95
2.2.2.8. T ch c qu n lý ngành may m c 97
2.2.2.9. ánh giá t ng quát 99
2.3. Ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t Nam 101
2.3.1. ánh giá ch t lư ng tăng trư ng theo các tiêu chí kinh t 101
2.3.2. Ch t lư ng tăng trư ng ánh giá theo tiêu chí xã h i 117
2.3.3. Ch t lư ng tăng trư ng ánh giá theo tiêu chí môi trư ng 119
2.4. Các nhân t tác ng n ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t 124
Nam
2.4.1. Các nhân t bên ngoài 124
2.4.2. Các nhân t bên trong 129
2.5. Mô hình tăng trư ng công nghi p d t may c a m t s nư c và bài h c 134
cho Vi t Nam
2.5.1. Mô hình c a Trung Qu c 134
2.5.2. Mô hình c a n 137
2.5.3. Mô hình c a Thái Lan 139
2.5.4. Bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam 140
CHƯƠNG 3: NÂNG CAO CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG NGÀNH 146
D T MAY VI T NAM TRONG B I C NH H I NH P
3.1. Quan i m, nh hư ng và m c tiêu nâng cao ch t lư ng tăng trư ng 146
ngành d t may Vi t nam trong b i c nh h i nh p
3.1.1. Quan i m 146
3.1.2. M t s nh hư ng dài h n 148
3.1.2.1. nh hư ng t ng th 148
3.1.2.2. nh hư ng s n ph m ch y u, lãnh th và nguyên ph li u 150
3.1.3. M c tiêu phát tri n n năm 2015 152
3.1.3.1. M c tiêu t ng quát 152
3.1.3.2. M c tiêu c th 153
3.2. Gi i pháp nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành may m c Vi t Nam 153
trong nh ng năm t i
3.2.1. Phát tri n công nghi p ph tr 154

9. 3.2.2. Phát tri n công nghi p th i trang 160
3.2.3. Tăng năng l c c nh tranh toàn ngành 161
3.2.4. Tăng cư ng chính sách s n xu t ++ và liên k t s n xu t 164
3.2.5. Phát tri n theo hư ng thân thi n môi trư ng 165
3.2.6. Gi i pháp v qu n lý 169
3.2.7. Gi i pháp v nhân s 171
3.2.8. Gi i pháp v tài chính 174
3.2.9. Gi i pháp v marketing 178
3.3. Ki n ngh các chính sách qu n lý vĩ mô i v i ngành d t may 181
K T LU N 184
DANH M C TÀI LI U THAM KH O 186

10. 1
M U
1. S c n thi t c a lu n án
Ngành d t may Vi t Nam có b dày l ch s phát tri n, óng góp quan tr ng
trong chi n lư c phát tri n kinh t , xã h i c a t nư c, th hi n rõ nét hai
i m n i b t là gi i quy t các v n liên quan n lao ng và nh v kim
ng ch xu t kh u c a Vi t Nam trong b n thương m i qu c t . Năm 2007,
ngành d t may Vi t Nam s d ng hơn 2 tri u lao ng (chưa k lao ng h gia
ình các vùng nông thôn), ang ng th 10 trong s 153 xu t kh u s n ph m
d t may và ng th hai v kim ng ch xu t kh u c a Vi t Nam sau d u thô v i
t ng kim ng ch xu t kh u t 7,78 t USD [6]. Trong su t nhi u năm, ngành
luôn tt c tăng trư ng cao; giai o n 1996-2000 t 13,87%/năm, giai o n
2001-2005 t g n 17%/năm [5].
Thi t b , dây chuy n s n xu t c a ngành ã ư c chú tr ng u tư, i m i.
Th trư ng xu t kh u và khách hàng tương i n nh, khách hàng chính là khu
v c ông Âu, M và EU. Theo ánh giá c a các chuyên gia kinh t qu c t , v i
i u ki n kinh t – xã h i c a Vi t Nam, trong m t s năm t i, ngành d t may
v n chi m v trí quan tr ng trong cơ c u công nghi p và là m t trong nh ng
ngành có l i th c nh tranh so v i các nư c trong khu v c và qu c t do su t u
tư th p, giá nhân công r và ang có cơ h i l n phát tri n th trư ng. Tuy
nhiên, ch t lư ng tăng trư ng c a ngành v n là m i quan ng i trong b i c nh h i
nh p khu v c và qu c t , c bi t là ng trư c nguy cơ c nh tranh gay g t c a
“ngư i láng gi ng” Trung Qu c - cư ng qu c d t may ang h i chuông c nh
báo cho ngành d t may khu v c và qu c t .
M c dù, công ngh s n xu t t khâu d t n may ã ư c chú tr ng u tư
hơn, song nhìn chung v n m c trung bình và th p so v i khu v c. Công ngh
nhu m và may các s n ph m cao c p ch m ư c c i ti n, ch y u là công ngh
trung bình. Gi i quy t hơn 2 tri u lao ng nhưng t l lao ng tay ngh cao, có

11. 2
k năng k x o là r t th p. Công nghi p ph tr ngành d t may chưa phát tri n
m c dù ã có nhi u n l c trong nhi u năm. n cu i năm 2006 ngành v n ph i
nh p kh u t i 90% bông, g n 100% các lo i xơ s i t ng h p, hoá ch t thu c
nhu m, máy móc, thi t b và ph tùng, 70% v i và 50% - 70% các lo i ph li u
cho may xu t kh u [6]. ây là nh ng nguyên nhân cơ b n d n n hi u qu s n
xu t kinh doanh ngành d t may th p; giá tr gia tăng (VA) th p, t su t giá tr gia
tăng trên giá tr s n xu t công nghi p (VA/GO) có xu hư ng gi m, t su t l i
nhu n có ư c t kho ng 5% n 10% ch y u t p trung vào khâu s n xu t gia
công [24], phân b không gian chưa th c s h p lý tăng thêm các s c ép các v n
xã h i, và môi trư ng môi sinh ang b nh hư ng nghiêm tr ng...
Gia nh p WTO, ngành d t may Vi t Nam s có nhi u thu n l i và cơ h i;
ch ng hơn trong quá trình phát tri n th trư ng nư c ngoài, c bi t là gi m
áp l c t các nhà cung c p nguyên ph li u nư c ngoài, gi m chi phí s n xu t và
tăng s c c nh tranh c a các s n ph m thông qua công c giá c . Tuy nhiên,
ngành s ph i i m t v i nhi u thách th c khi mà chúng ta v n là “công xư ng”
c a th gi i.
Chính ph Vi t Nam ã bãi b các bi n pháp h tr ngành d t may theo
Quy t nh 55/CP và nh ng qui nh trái v i WTO, như v y hàng rào b o h d t
may trong nư c không còn, thu nh p kh u gi m (cam k t thu su t iv is n
ph m may còn 20%, v i còn 12%, s i còn 5%) nên các nhà s n xu t ph i c nh
tranh quy t li t v i hàng ngo i nh p trong vi c tranh giành th trư ng trong
nư c; n u cam k t trong vòng DOHA thu nh, thu cao, thu leo thang gi m
ngay thì các nhà s n xu t s g p nhi u khó khăn, y các doanh nghi p ph tr
trong nư c ng trư c nguy cơ “ch t y u”.
Tuy Hoa Kỳ ng ý b h n ng ch cho Vi t Nam nhưng l i áp d ng cơ ch
giám sát hàng d t may nh p kh u t Vi t Nam và có th ti n hành i u tra ch ng
bán phá giá. i u này làm cho không nh ng các doanh nghi p Vi t Nam mà c

12. 3
các nhà nh p kh u, bán l Hoa Kỳ lo ng i gây tâm lý hoang mang v tính b t n
nh, r i ro c a th trư ng làm gi m ơn hàng và u tư vào lĩnh v c này.
Nh ng tác ng ó s là nh ng nguy cơ phá v nh hư ng b n v ng c a
c u trúc n i b ngành, gi m năng l c c nh tranh d n n gi m ch t lư ng c a
ngành d t may Vi t Nam. Vì v y, nghiên c u sinh l a ch n tài “Gi i pháp
nâng cao ch t lư ng tăng trư ng Công nghi p Vi t Nam trong quá trình h i nh p
qu c t (Nghiên c u i n hình t ngành d t may Vi t Nam)”.
2. M c tiêu nghiên c u
Lu n án nghiên c u nh m các m c tiêu sau:
- H th ng hóa lý lu n v tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng, xây d ng
các quan i m v ch t lư ng tăng trư ng công nghi p trong i u ki n m i.
- ánh giá th c tr ng tăng trư ng c a công nghi p Vi t Nam nói chung,
ngành d t may nói riêng, t ó phân tích ch t lư ng tăng trư ng c a ngành trong
tương quan v i s phát tri n ngành d t may m t s nư c thông qua các tiêu chí
kinh t , xã h i và môi trư ng.
- Xây d ng các quan i m nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may
Vi t Nam trong khuôn kh các cam k t h i nh p kinh t qu c t , i n hình là các
cam k t WTO.
- xu t các gi i pháp c p ngành và c p doanh nghi p nh m nâng cao
ch t lư ng tăng trư ng c a ngành d t may trong th i kỳ h u WTO.
3. T ng quan các nghiên c u ã có
3.1. Các nghiên c u ngoài nư c
V n tăng trư ng kinh t ã ư c nhi u nhà nghiên c u phát tri n qua
nhi u giai o n v i nh ng s khác bi t nh t nh v quan i m. Nhìn chung, các
lý thuy t ã nghiên c u cho r ng: tăng trư ng kinh t là s gia tăng thu nh p hay
s n lư ng ư c tính cho toàn b n n kinh t trong m t kho ng th i gian nh t
nh (thư ng là m t năm). Tăng trư ng kinh t có th bi u th b ng s tuy t i
(quy mô tăng trư ng) ho c s tương i (t l tăng trư ng). Quy mô tăng trư ng

13. 4
ph n ánh s gia tăng nhi u hay ít, còn t c tăng trư ng ư c s d ng v i ý
nghĩa so sánh tương i và ph n ánh s gia tăng nhanh hay ch m gi a các th i
kỳ.
Theo ó, mô hình c a Hagen ã nh n m nh vào các y u t phi kinh t là cơ
s gây ra nh ng bi n i và tăng trư ng trong nhi u ngành lĩnh v c, mô hình c a
Harrod Dorma thì nh n m nh n y u t v n, Parker nh n m nh n ngu n l c,
Schumpeter và Solow l i nh n m nh n y u t công ngh , Rosentein và Rodan
thì cho r ng v n quy mô là quan tr ng, còn Solrltz thì l i chú y n vi c u
tư cho ngu n nhân l c. Mô hình c a Rostow cũng giúp cho chúng ta phân tích rõ
nét hơn v các giai o n tăng trư ng. M i mô hình tăng trư ng u có nh ng
cách ti p c n và lu n gi i có cơ s khoa h c c a mình. i u này ch ng t v n
tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng ang là v n r t ph c t p.
Bên c nh nh ng mô hình lý thuy t còn có nh ng mô hình th c nghi m mà
nhi u nư c ang phát tri n ã áp d ng thành công trong nh ng th p k qua.
Ngư i ta chia các chi n lư c tăng trư ng c a ngành theo nhi u lo i khác nhau.
Các chi n lư c tăng trư ng khép kín và các chi n lư c tăng trư ng m . Các
chi n lư c tăng trư ng khép kín u có xu th l y th trư ng trong nư c và các
ngu n l c trong nư c làm cơ s thúc y s tăng trư ng. Các chi n lư c tăng
trư ng m nh m hư ng ho t ng s n xu t kinh doanh ra th trư ng qu c t và
khuy n khích u tư nư c ngoài. M i lo i u có thu n l i và nh ng c n tr nh t
nh trong quá trình tăng trư ng. Ngày nay, h u h t các nư c ang phát tri n và
k c các nư c phát tri n u áp d ng k t h p ho c chuy n ti p và h tr c hai
cách ti p c n v ch t lư ng tăng trư ng.
Xu t phát t yêu c u khách quan c a phát tri n kinh t xã h i, các nghiên
c u v ch t lư ng tăng trư ng b t u xu t hi n cu i nh ng năm 90, trên cơ s
k th a các nghiên c u v tăng trư ng ã có.
Thomas, Dailami và Dhareshwar (2004) cho r ng: ch t lư ng tăng trư ng
ư c th hi n trên hai khía c nh: t c tăng trư ng cao c n ư c duy trì trong

14. 5
dài h n và tăng trư ng c n ph i óng góp tr c ti p vào c i thi n m t cách b n
v ng và xoá ói gi m nghèo.
Theo Lucas (1993), Sen (1999), Stiglitz (2000), cùng v i quá trình tăng
trư ng, ch t lư ng tăng trư ng bi u hi n t p trung các tiêu chu n chính sau: (I)
y u t năng su t nhân t t ng h p (TFP) cao, m b o cho vi c duy trì t c
tăng trư ng dài h n và tránh ư c nh ng bi n ng bên ngoài; (II) tăng trư ng
ph i m b o nâng cao hi u qu kinh t và nâng cao năng l c c nh tranh c a n n
kinh t ; (III) tăng trư ng i kèm v i phát tri n môi trư ng b n v ng; (IV) tăng
trư ng h tr cho th ch dân ch luôn i m i, n lư t nó thúc y tăng trư ng
t l cao hơn; (V) tăng trư ng ph i t ư c m c tiêu c i thi n phúc l i xã h i
và xoá ói gi m nghèo.
3.2. Các nghiên c u trong nư c
n nay, Vi t Nam ã có r t nhi u công trình nghiên c u lý lu n và th c
ti n v tăng trư ng kinh t như: tăng trư ng kinh t các ngành, tăng trư ng kinh
t vùng, mi n, a phương, tăng trư ng kinh t xã h i... Chính sách i m i kinh
t - xã h i cho phép chuy n hư ng qu n lý t cơ ch t p trung, quan liêu sang cơ
ch phi t p trung, nh hư ng th trư ng. Bài toán ch t lư ng tăng trư ng trong
cơ ch m i ư c t ra theo cách ti p c n m i.
Tong cu n “T c và ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam” GS.TS.
Nguy n Văn Nam và PGS.TS. Tr n Th t t ng h p sáu quan i m ch t lư ng
tăng trư ng kinh t và xây d ng h th ng tiêu chí ánh giá tăng trư ng và ch t
lư ng kinh t như: t ng giá tr s n xu t hay còn g i giá tr s n xu t công nghi p
GO (GO – Gross Output), t ng s n ph m qu c n i (GDP – Gross Domestic
Product), giá tr gia tăng VA, t ng thu nh p qu c dân (GNI – Gross National
Income), thu nh p bình quân u ngư i... và m t s các tiêu chí nh tính như:
xóa ói gi m nghèo, phúc l i xã h i, công b ng xã h i, môi trư ng môi sinh...
Báo cáo tài nghiên c u “Ch t lư ng tăng trư ng kinh t - m t s ánh
giá ban u cho Vi t Nam” c a tác gi Nguy n Th Tu Anh và Lê Xuân Bá

15. 6
cũng ã ưa ra quan i m riêng v ch t lư ng tăng trư ng kinh t và t p trung
vào ba v n : (i) hình thái u tư vào hình thành tài s n v n v t ch t và v n con
ngư i, (ii) nh n d ng mô hình tăng trư ng kinh t Vi t Nam, chú tr ng vào v n
con ngư i và phân tích di n bi n b t bình ng v phân ph i thu nh p.
Báo cáo tài nghiên c u c p B “Kh o sát, ánh giá và xu t các gi i
pháp nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t Nam” c a PGS.TS
Ngô Kim Thanh và H Tu n cũng ã t ng h p nh ng lý lu n cơ b n v tăng
trư ng và ch t lư ng tăng trư ng, ng d ng cho khung phân tích ngành d t may,
phân tích các nhân t tác ng n ch t lư ng tăng trư ng; tài chính, ngu n nhân
l c, công ngh , tài nguyên, th ch chính tr , xã h i, văn hóa...
4. i tư ng, ph m vi nghiên c u
- Lu n án nghiên c u t ng quan ngành d t may Vi t Nam, ánh giá ch t
lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t Nam thông qua nghiên c u i n hình các
doanh nghi p thu c T p oàn d t may Vi t Nam (VINATEX).
- V i hơn 2000 doanh nghi p d t may thu c các thành ph n kinh t trên c
nư c, lu n án t p trung nghiên c u trong ph m vi các doanh nghi p d t may
thu c T p oàn d t may Vi t Nam.
Lu n án l y ngành d t may làm nghiên c u i n hình cho ch t lư ng tăng
trư ng công nghi p Vi t Nam b i m t s lý do cơ b n sau:
Th nh t, d t may là ngành công nghi p quan tr ng trong n n kinh t Vi t
Nam th hi n m t s ch tiêu kinh t như: óng góp l n vào GDP qu c gia,
kim ng ch xu t kh u l n, chi m t tr ng cao th nhì trong t ng kim ng ch xu t
kh u c nư c...
Th hai, d t may ư c ánh giá là ngành t o ra giá tr gia tăng th p, ch s
giá tr gia tăng trên t ng giá tr s n xu t công nghi p (VA/GO) c a ngành có xu
hư ng gi m d n, h s ICOR cao, t su t l i nhu n th p (kho ng 5% – 10%) [5].
Th ba, ây là ngành công nghi p thu c “th h công nghi p th nh t” –
công ngh th p, thâm d ng lao ng nhưng v n gi ư c l i th c nh tranh và

16. 7
t o à cho quá trình phát tri n “th h công nghi p th hai” nh m y nhanh
công nghi p hóa, hi n i hóa t nư c.
Th tư, ngành d t may có vai trò r t quan tr ng trong quá trình gi i quy t
các v n xã h i. Tr c ti p và gián ti p t o vi c làm cho lao ng nông nghi p
nông thôn, t o tích lũy và an sinh xã h i.
Th năm, d t may là m t trong nh ng ngành công nghi p gây ô nhi m môi
trư ng, môi sinh nghiêm tr ng b i trình công ngh th p, quá trình c i ti n và
i m i công ngh di n ra khá ch m ch p.
5. Phương pháp nghiên c u
V i m c tiêu t ra, tài ng d ng m t s phương pháp nghiên c u kinh
t thông d ng như: phương pháp th ng kê, phương pháp i u tra kh o sát,
phương pháp ph ng v n, phương pháp phân tích, phương pháp d báo...
6. óng góp c a lu n án
Th nh t, t vi c h th ng hóa cơ s lý lu n tương i y v t c và
ch t lư ng tăng trư ng, tác gi ã ưa ra quan i m cá nhân v tăng trư ng và
ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam trong b i c nh m i và trong i u ki n
c thù c a Vi t Nam.
Th hai, t vi c ng d ng mô hình chu i giá tr , lu n án “phân khúc” rõ các
o n giá tr phân tích và ánh giá ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t
Nam trong chu i giá tr toàn c u. Không ch các doanh nghi p mà các cơ quan
qu n lý nhà nư c, các cơ quan nghiên c u chính sách ngành có th nh n di n
ư c các phân o n và phương th c m r ng các phân o n trong chu i giá tr
t ó có th ưa ra các chính sách phát tri n phù h p hơn v i n i l c ngành cũng
như b i c nh kinh doanh m i.
Th ba, lu n án ưa ra các quan i m c l p v nâng cao ch t lư ng ngành
d t may Vi t Nam trong b i c nh m i – h u WTO.
Th tư, t nh ng lu n i m phân tích chu i giá tr ngành, lu n án xu t
các gi i pháp nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t Nam trung và

17. 8
dài h n. c bi t là các gi i pháp m i như phát tri n công nghi p h tr , phát
tri n công nghi p th i trang làm i m t a cho quá trình nâng cao kh năng thi t
k s n ph m, phát tri n các ho t ng marketing xây d ng và phát tri n
thương hi u…
7. K t c u c a lu n án
N i dung cơ b n c a lu n án ư c chia làm ba chương:
Chương 1: Các v n cơ b n v tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng
Chương 2: Ch t lư ng tăng trư ng công nghi p Vi t Nam – Nghiên c u
i n hình ngành d t may
Chương 3: Nâng cao ch t lư ng tăng trư ng công nghi p Vi t Nam trong
b i c nh h i nh p

18. 9
CHƯƠNG 1
CÁC V N CƠ B N V TĂNG TRƯ NG
VÀ CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG
1.1. Cách ti p c n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t
1.1.1. Tăng trư ng kinh t
Tăng trư ng kinh t là m t trong nh ng v n cơ b n c a lý lu n v phát
tri n kinh t . Cùng v i th i gian, quan ni m v v n này cũng ngày càng hoàn
thi n hơn. M c tiêu hàng u c a t t c các nư c trên th gi i là tăng trư ng và
phát tri n kinh t , nó là thư c o ch y u v s ti n b trong m i giai o n c a
t ng qu c gia. i u này càng có ý nghĩa quan tr ng i v i các nư c ang phát
tri n trong quá trình theo u i m c tiêu ti n k p và h i nh p v i các nư c phát
tri n. Chính vì v y v n nh n th c úng n v tăng trư ng kinh t và s d ng
có hi u qu nh ng kinh nghi m v nghiên c u, ho ch nh chính sách tăng
trư ng kinh t là r t quan tr ng và c n thi t.
Tăng trư ng kinh t là s gia tăng thu nh p hay s n lư ng ư c tính cho
toàn b n n kinh t trong m t kho ng th i gian nh t nh (thư ng là m t năm).
Tăng trư ng kinh t có th bi u th b ng s tuy t i (quy mô tăng trư ng) ho c
s tương i (t l tăng trư ng). Quy mô tăng trư ng ph n ánh s gia tăng nhi u
hay ít, còn t c tăng trư ng ư c s d ng v i ý nghĩa so sánh tương i và
ph n ánh s gia tăng nhanh hay ch m gi a các th i kỳ.
Tăng trư ng kinh t ư c xem xét dư i góc s lư ng và ch t lư ng. M t
s lư ng c a tăng trư ng kinh t là bi u hi n bên ngoài c a s tăng trư ng, nó
chính là s gia tăng thu nh p hay s n lư ng ư c tính cho toàn b n n kinh t và
ư c ph n ánh thông qua các ch tiêu ánh giá quy mô và t c tăng trư ng thu
nh p. N u xét v góc toàn n n kinh t thì thu nh p thư ng ư c th hi n dư i
d ng giá tr : có th là t ng giá tr thu nh p, ho c có th là thu nh p bình quân
trên u ngư i. Các ch tiêu giá tr ph n ánh tăng trư ng theo h th ng tài kho n
qu c gia (SNA) bao g m: T ng giá tr s n xu t (GO - Gross output), t ng s n

19. 10
ph m qu c n i (GDP - Gross domestic product), t ng thu nh p qu c dân (GNI -
Gross national income), thu nh p qu c dân (NI - National Income), thu nh p
qu c dân s d ng (NDI – National Disposable Income); trong ó ch tiêu GDP
thư ng là ch tiêu quan tr ng nh t. N u quy mô và t c c a các ch tiêu ph n
ánh t ng thu nh p và thu nh p bình quân u ngư i cao, có th nói, ó là bi u
hi n tích c c v m t lư ng c a tăng trư ng kinh t .
Như v y, b n ch t c a tăng trư ng là ph n ánh s thay i v lư ng c a
n n kinh t . Ngày nay, yêu c u tăng trư ng kinh t ư c g n li n v i tính b n
v ng hay vi c b o m ch t lư ng tăng trư ng ngày càng cao. Theo khía c nh
này, i u ư c nh n m nh nhi u hơn ó là s gia tăng liên t c, có hi u qu c a
ch tiêu quy mô và t c tăng thu nh p bình quân u ngư i. Hơn th n a, quá
trình y ph i ư c t o nên b i nhân t óng vai trò quy t nh là khoa h c, công
ngh và v n nhân l c trong i u ki n m t cơ c u kinh t h p lý.
1.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t theo hư ng b n v ng
T trư c n nay có nhi u mô hình v tăng trư ng kinh t ã ư c hình
thành và hoàn thi n. Tuy nhiên, các lý thuy t và mô hình này ch y u t p trung
phân tích ánh giá s tăng trư ng v s lư ng. M t v n r t quan tr ng c a
tăng trư ng kinh t ngoài t c tăng trư ng ó là ch t lư ng tăng trư ng thì m i
ư c nh c n nhi u trong th i gian g n ây.
Có r t nhi u quan i m khác nhau v ch t lư ng tăng trư ng. Có quan i m
cho r ng, ch t lư ng tăng trư ng kinh t ánh giá u ra, th hi n b ng k t qu
t ư c qua tăng trư ng kinh t như ch t lư ng cu c s ng ư c c i thi n, s
bình ng trong phân ph i thu nh p, bình ng v gi i trong phát tri n, b o v
môi trư ng sinh thái…Quan i m khác l i nh n m nh u vào c a quá trình s n
xu t, như vi c s d ng có hi u qu các ngu n l c, n m b t và t o cơ h i bình
ng cho các i tư ng tham gia u tư, qu n lý hi u qu các ngu n l c u tư.
N u hi u theo nghĩa r ng thì ch t lư ng tăng trư ng cũng g n ti n n phát
tri n b n v ng, ó là chú tr ng t i t t c ba thành t : kinh t , xã h i và môi

20. 11
trư ng. Còn theo nghĩa h p, ch t lư ng tăng trư ng có th ch là m t khía c nh
nào ó, ví d như ch t lư ng hàng công nghi p, ch t lư ng giáo d c, ch t lư ng
d ch v … M t s nhà kinh t h c ã ưa ra nh ng khái ni m khá y v ch t
lư ng tăng trư ng.
Th nh t, ch t lư ng tăng trư ng kinh t t ư c khi t c tăng trư ng
cao ư c duy trì trong dài h n và ph i óng góp tr c ti p vào phát tri n b n
v ng và xoá ói gi m nghèo.
ây là quan i m c a nhóm nghiên c u: Thomas, Dailami và Dhareshwar
ưa ra vào năm 2004, ư c nhìn nh n tr ng tâm hơn vào v n xã h i c a quá
trình phát tri n kinh t theo hư ng b n v ng v i m c tiêu nh hư ng là ti n t i
xoá ói gi m nghèo. ây là v n mà quá trình CNH, H H c a nư c ta ang
hư ng t i, ng th i ư c các t ch c qu c t , các nư c ánh giá cao khi mà t c
tăng trư ng kinh t hàng năm ư c duy trì và s c i thi n áng k trong vi c
xoá ói gi m nghèo, l p d n h ngăn cách giàu nghèo gi a các vùng, mi n,
thành th và nông thôn.
Th hai, ch t lư ng tăng trư ng theo quan i m hi u qu .
N i hàm c a ch t lư ng tăng trư ng theo quan i m hi u qu ư c nhìn
nh n theo hai phương th c:
M t là, tăng trư ng theo chi u r ng, t c là tăng thêm v n, lao ng và tăng
cư ng khai thác tài nguyên khoáng s n…
Hai là, tăng trư ng theo chi u sâu, th hi n tăng năng su t lao ng, nâng
cao hi u qu s d ng các ngu n l c, trong ó quan tr ng nh t là v n tư b n,
nâng cao ch t lư ng qu n lý, khoa h c công ngh , c i thi n môi trư ng kinh
doanh, th ch và pháp lu t vĩ mô…
T t nhiên, các qu c gia u nh m t i m c tiêu tăng trư ng theo phương
th c th hai – khai thác chi u sâu c a quá trình tăng trư ng b i ó s là nh ng
l i th so sánh ng n u các qu c gia bi t cách khai thác. Nh n th c ư c i u
ó, song th c hi n nó là bài toán khó i v i các nư c ang phát tri n, khi mà h

21. 12
t ng kinh t , k thu t và xã h i chưa áp ng ư c các yêu c u c a tăng trư ng
theo chi u sâu bu c h ph i th c hi n khai thác tài nguyên, t n d ng các ngu n
v n và lao ng.
Th c hi n quá trình d ch chuy n th h công nghi p sang n c thang th 3,
y u t ch t lư ng nhân l c và khoa h c công ngh có vai trò vư t tr i so v i các
y u t truy n th ng (tài nguyên, lao ng nhi u và r …). Ch t lư ng tăng trư ng
kinh t ư c hi u theo quan ni m hi u qu (theo chi u sâu) r t c th và t o
thu n l i cho m c tiêu tìm ki m gi i pháp thúc y tăng trư ng.
Th ba, m t s nhà kinh t h c n i ti ng ư c gi i Nobel g n ây như
Lucas (1993), Sen (1999), Stiglitz (2000) cho r ng; cùng v i quá trình tăng
trư ng, ch t lư ng tăng trư ng bi u hi n t p trung các tiêu chu n chính sau:
(I) y u t năng su t nhân t t ng h p (TFP) cao, m b o cho vi c duy trì
t c tăng trư ng dài h n và tránh ư c nh ng bi n ng bên ngoài; (II) tăng
trư ng ph i m b o nâng cao hi u qu kinh t và nâng cao năng l c c nh tranh
c a n n kinh t ; (III) tăng trư ng i kèm v i phát tri n môi trư ng b n v ng;
(IV) tăng trư ng h tr cho th ch dân ch luôn i m i, n lư t nó thúc y
tăng trư ng t l cao hơn; (V) tăng trư ng ph i t ư c m c tiêu c i thi n
phúc l i xã h i và xoá ói gi m nghèo.
Th tư, ch t lư ng tăng trư ng kinh t là phát tri n b n v ng.
Phát tri n b n v ng là m t thu t ng khá m i, xu t hi n vào nh ng năm 60
c a th k 20 nh m kh c ph c h n ch c a các mô hình phát tri n cũ. Trong m t
th i gian dài ngư i ta ch quan tâm t i phát tri n kinh t mà quên i nh ng nh
hư ng, tác ng c a vi c phát tri n s n xu t công nghi p t i môi trư ng và xã
h i.
Môi trư ng ngày càng b ô nhi m n ng n và t l thu n v i s phát tri n
c a s n xu t công nghi p. Tài nguyên thiên nhiên ngày càng khan hi m. Ngư i
ta cho r ng ây là mâu thu n khó gi i quy t và có tính t t y u. Trên th c t , m t
vài qu c gia ã thành công trong vi c th c hi n chi n lư c phát tri n công

22. 13
nghi p b n v ng, ó là s phát tri n c a s n xu t công nghi p luôn luôn tính n
m c tác h i c a chúng t i môi trư ng và công ngh c i thi n môi trư ng xung
quanh. Phát tri n công nghi p t p trung vào nh ng ngành có hàm lư ng công
ngh , tri th c cao, s d ng ít tài nguyên, ti t ki m v n và lao ng (hư ng t i
m t n n kinh t tri th c).
Ch t lư ng tăng trư ng kinh t là m t khái ni m kinh t dùng ch
tính n nh c a tr ng thái bên trong v n có c a quá trình tăng trư ng kinh t , là
t ng h p các thu c tính cơ b n hay c tính t o thành b n ch t c a tăng trư ng
kinh t trong m t hoàn c nh và giai o n nh t nh [11].
Như v y, có th hi u ch t lư ng tăng trư ng kinh t là s phát tri n nhanh,
hi u qu và b n v ng c a n n kinh t , th hi n qua năng su t nhân t t ng h p
và năng su t lao ng xã h i tăng và n nh, m c s ng c a ngư i dân ư c
nâng cao không ng ng, cơ c u kinh t chuy n d ch phù h p v i t ng th i kỳ phát
tri n c a t nư c, s n xu t có tính c nh tranh cao, tăng trư ng kinh t i ôi v i
ti n b , công b ng xã h i và b o v môi trư ng, qu n lý kinh t c a nhà nư c có
hi u qu . Nói c th hơn, m t n n kinh t có ch t lư ng tăng trư ng t t th hi n
qua các c trưng sau:
(1) - T c tăng trư ng cao và ư c duy trì trong m t th i gian dài;
(2) - Phát tri n có hi u qu , th hi n qua năng su t lao ng, năng su t tài
s n cao và n nh, h s ICOR phù h p và óng góp c a TFP cao;
(3) - Cơ c u kinh t chuy n d ch theo hư ng nâng cao hi u qu , phù h p
v i th c ti n c a n n kinh t trong m i th i kỳ;
(4) - N n kinh t có tính c nh tranh cao;
(5) - Tăng trư ng kinh t i ôi v i mb o i s ng xã h i;
(6) - Tăng trư ng kinh t i ôi v i b o v môi trư ng;
(7) - S qu n lý hi u qu c a Nhà nư c.
Có th nói, b y tiêu chí trên là nh ng h p ph n ph n ánh c u trúc hoàn
ch nh c a m t n n kinh t có ch t lư ng tăng trư ng cao. Tuy nhiên, trong t ng
th i kỳ phát tri n nh t nh, tùy thu c vào i u ki n kinh t xã h i, không ph i

23. 14
qu c gia nào cũng t ư c ng th i các tiêu chí trên, c bi t là các nư c ang
phát tri n như Vi t Nam.
Th i gian g n ây, ã có nhi u lu n bàn n vi c l a ch n các tiêu chí xác
nh ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam. Trư c nh ng nguy cơ l n v s
h y ho i môi trư ng, kho ng cách giàu nghèo ngày càng tăng, dư lu n ã t ra
v n tăng trư ng kinh t i ôi v i b o v môi trư ng và tăng trư ng kinh t i
ôi v i mb o i s ng xã h i như là nh ng i u ki n tiên quy t cho ch t
lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam. Lu ng quan i m này ã có tác ng
m nh n hàng lo t các quy t sách kinh t vĩ mô, m t lo t các quy nh v môi
trư ng theo tiêu chí cao (EU) ã ư c áp d ng trong quá trình xem xét các d án
u tư trong và ngoài nư c. Trên th c t , i u này là tác nhân làm c n tr t c
tăng trư ng kinh t .
Trong i u ki n kinh t xã h i c a Vi t Nam hi n nay, nghiên c u sinh cho
r ng c g ng tt c tăng trư ng cao và ư c duy trì trong dài h n là m c tiêu
cao nh t. Chúng ta s không th th c hi n các v n công b ng xã h i, an sinh
xã h i n u như thi u i các ngu n l c v t ch t. Trong t ng th i kỳ phát tri n
nh t nh, các nư c ã và s ph i ch p nh n hy sinh m t ph n c a m c tiêu môi
trư ng s ch thay vì s phát tri n c a công nghi p. Vi t Nam cũng v y. Các nư c
ang phát tri n nói chung, s khó bi n gi c mơ v m t n n kinh t tăng trư ng
cao ng hành trong m t môi trư ng xanh – s ch thành hi n th c.
1.1.3. M i quan h gi a tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng
1.1.3.1. Các mô hình lý thuy t
Khi nghiên c u quá trình tăng trư ng, c n ph i xem xét m t cách y
hai m t: s lư ng và ch t lư ng c a tăng trư ng. M i quan h gi a m t lư ng và
m t ch t c a quá trình tăng trư ng là r t ch t ch .
T nh ng n i dung trên, ta có th th y ch t lư ng tăng trư ng là m t khái
ni m mang nhi u ph n nh tính, ph n ánh n i dung bên trong c a quá trình tăng
trư ng, bi u hi n phương ti n, phương th c, m c tiêu và hi u ng i v i môi

24. 15
trư ng ch a ng quá trình tăng trư ng y. Khác v i ch t lư ng tăng trư ng, t c
tăng trư ng ph n ánh m t ngoài c a quá trình tăng trư ng, th hi n m c
s lư ng l n nh , nhanh hay ch m c a vi c m r ng quy mô.
T c tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng là hai m t c a m t v n , có
quan h ràng bu c l n nhau. Tăng trư ng kinh t v m t lư ng thư ng di n ra
trư c và là i u ki n ti n y m nh, nâng cao ch t lư ng tăng trư ng kinh
t . Nâng cao ch t lư ng tăng trư ng kinh t , tăng trư ng b n v ng và hi u qu ,
n lư t nó, góp ph n t o ra nhi u c a c i, tăng thu nh p…l i t o i u ki n b
sung ngu n l c cho chu kỳ s n xu t sau, pha sau và thúc y vi c tăng trư ng v
m t lư ng. Trong m i giai o n phát tri n khác nhau và tùy theo s l a ch n mô
hình phát tri n khác nhau mà v trí c a m t s lư ng và m t ch t lư ng ư c t
khác nhau. Có th ưa ra nh ng nh n xét th c ch ng v s thay i v trí c a
y u t s và ch t lư ng tăng trư ng như sau:
- Trong giai o n u c a quá trình phát tri n, t o ra nh ng nét kh i s c
nhanh chóng cho n n kinh t , hình thành nh ng ti n v t ch t, ng l c cơ b n
cho vi c gi i quy t nh ng ti n b xã h i sau này, ph n l n các nư c u nh n
m nh nhi u hơn n m t s lư ng c a tăng trư ng kinh t và nhi m v trư c m t
thư ng t ra là làm th nào c i thi n ư c các ch tiêu ph n ánh quy mô và t c
tăng trư ng.
- Giai o n sau, khi các ch tiêu tăng trư ng ã t ư cm tm c nh t
nh, thì m i quan tâm nv n ch t lư ng tăng trư ng. V n t ra trong
giai o n này không ph i là t ư c các ch tiêu tăng trư ng là bao nhiêu mà là
tính hi u qu và s b n v ng c a các ch tiêu y như th nào. V trí ngày càng
nâng cao c a m t ch t lư ng tăng trư ng là hoàn toàn phù h p v i xu th tăng
trư ng dài h n c a n n kinh t , cũng như phù h p v i m c tiêu phát tri n b n
v ng t ra cho m i qu c gia.

25. 16
D a theo cách phân tích v ng thái thay i v trí c a m t s và ch t
lư ng tăng trư ng như trên, có th th y m i quan h c a hai m t này cũng có
nh ng thay i theo t ng giai o n.
Giai o n u: do quan tâm n m t lư ng c a tăng trư ng nhi u hơn trong
nhi u trư ng h p ph i b qua yêu c u c a ch t lư ng tăng trư ng. M t s lư ng
và ch t lư ng tăng trư ng g n như là hai y u t mang tính ánh i nhau. N u
quan tâm nhi u n khía c nh cái giá ph i tr cho s tăng trư ng và tác ng lan
to tích c c c a nó n các i tư ng ch u nh hư ng, thì nhi u trư ng h p m c
tiêu t ư cm tt c tăng trư ng nào ó l i không th c hi n ư c.
Giai o n sau (trong dài h n): hai y u t này l i h tr nhau, thúc y nhau
và t o i u ki n cho nhau cùng hoàn thi n. Chính vi c quan tâm n các tiêu chí
v ch t lư ng tăng trư ng l i là cơ h i t ư c m c tiêu v s lư ng tăng
trư ng t ra, ngư c l i, v phía mình, m t lư ng c a tăng trư ng l i t o ra
nh ng h tr v v t ch t cho vi c hư ng t i ch t lư ng tăng trư ng t t hơn.
Vi c phân chia v trí và m i quan h c a hai y u t s lư ng và ch t lư ng
tăng trư ng theo hai giai o n, như phân tích trên, mang tính tương i. M c
khác bi t gi a hai giai o n ph thu c vào nhi u y u t như: tình tr ng phát
tri n kinh t - xã h i; quan i m và các chính sách c a Chính ph trong quá trình
l a ch n con ư ng i cho s phát tri n t nư c. Y u t qu c t và khu v c
cũng óng vai trò h t s c quan tr ng trong vi c gi i quy t m i quan h c a hai
y u t này. Các nư c ang phát tri n, xu t phát t l i th l ch s c a nư c i sau,
có th kh c ph c ư c nh ng khó khăn trong vi c gi i quy t m i quan h c a hai
y u t s lư ng và ch t lư ng tăng trư ng, dung hoà và gi i quy t ng th i, h p
lý m i quan h này ngay t giai o n u c a quá trình phát tri n, d a trên cơ s
s h tr c a qu c t trên m i lĩnh v c.
1.1.3.2. Các mô hình th c nghi m

26. 17
D a vào m t s ch tiêu phát tri n ch y u c a các n n kinh t ang phát
tri n trên th gi i, các nhà kinh t ã t ng k t l i ba mô hình tăng trư ng th hi n
m i quan h gi a s lư ng và ch t lư ng tăng trư ng như sau:
Mô hình 1: Tăng trư ng không b n v ng, quy mô c a n n kinh t ư cm
r ng trong th i kỳ tăng trư ng nhanh, nhưng nh ng th i kỳ khác, tăng trư ng
kinh t l i th p và n n kinh t suy gi m, trì tr .
Mô hình 2: Tăng trư ng nhanh, m t cân i ph i tr giá b ng nh ng t n
th t to l n v tài nguyên, môi trư ng. Do ánh giá th p các lo i tài s n, ngu n
v n cho nên ch m tr trong u tư, ho c u tư không úng m c cho các lo i
v n, c bi t là v n nhân l c, do ó không nâng cao hi u qu c a v n ho c
không s n sinh ra v n m i.
Mô hình 3: Tăng trư ng b n v ng nh ngu n tích lu t các lo i v n tăng
lên theo th i gian m t cách cân i. Chính ph t p trung u tư nhi u hơn cho
khu v c kinh t công c ng như giáo d c, y t và b o v tài nguyên thiên nhiên,
môi trư ng. V n nhân l c ư c ti p s c có giá tr gia tăng cao hơn, t o i u ki n
i m i công ngh và tăng TFP.
Như v y, tăng trư ng ch y u d a vào ngu n v n v t ch t thì không th
b n v ng. H u h t các nư c ang phát tri n ã áp d ng mô hình 1 và 2, u tư
cho v n nhân l c và v n tài nguyên m c th p. N u như các nư c ang phát
tri n ch u tư vào khu v c công v i t l th p, thì ngu n u tư ó không nh
hư ng t i năng su t và ch có tác d ng i v i tăng trư ng m c v a ph i
ho c trong kho ng th i gian ng n. Mô hình th ba t ư c các tiêu chu n v
ch t lư ng tăng trư ng: tăng năng su t nhân t t ng h p TFP, tăng trư ng thân
thi n v i môi trư ng, tăng trư ng có s i m i thi t ch dân ch và cu i cùng
là phúc l i xã h i ư c nâng cao. ó là mô hình mà nhi u qu c gia phát tri n
ang theo u i.
Th c hi n mô hình tăng trư ng t ư c t t c các ch tiêu v ch t lư ng
tăng trư ng là v n khó khăn i v i các nư c ang phát tri n. M t s nư c ã

27. 18
ph i ch u nh ng t n th t v môi trư ng, th ch chính tr m t dân ch nhưng ưu
tiên cho m c tiêu t l tăng trư ng cao. i v i các nư c nghèo, tăng trư ng
kinh t cao m t m t làm tăng thu nh p bình quân u ngư i, m t khác làm gi m
t l ngư i nghèo ói và có th thoát kh i nguy cơ t t h u trong quá trình phát
tri n. L ch s kinh t th gi i ã ch ra r ng, ít có qu c gia nào t ư c các m c
tiêu tăng trư ng tr n v n theo các tiêu chu n nêu trên. S th n kỳ ông Á cũng
ch t n t i trong kho ng th i gian 2 n 3 th p k , thu nh p bình quân u ngư i
tăng nhanh, t l nghèo ói gi m, u tư vào v n nhân l c m c cao, nhưng s
qu n lý c a chính ph y u kém, m t dân ch trong ho t ng kinh t , v n v t
ch t tăng nhanh nhưng TFP tăng không áng k . H u qu là các nư c này rơi
vào kh ng ho ng.
Nhi u qu c gia ang phát tri n ã thay i th t ưu tiên các m c tiêu phát
tri n trong th p k 90. Ưu tiên cho t c tăng trư ng kinh t cao ư c thay th
b ng m c tiêu nâng cao ch t lư ng tăng trư ng. Chuy n hư ng ưu tiên có th
y nhanh t c tăng trư ng n u nh ng m c tiêu ưu tiên ó là úng. H u h t
các k t qu nghiên c u g n ây u kh ng nh: duy trì t c tăng trư ng
kinh t dài h n n nh ph i u tư m c cao hơn cho ngu n v n con ngư i và
R&D.
L a ch n mô hình phát tri n là công vi c h t s c quan tr ng, m i quan
i m ng h cho m t vài m c tiêu phát tri n và ch thích h p trong th i kỳ nh t
nh. Tuy nhiên, khi l a ch n mô hình, c n ph i xem xét ng th i c các ch
tiêu s lư ng và ch t lư ng tăng trư ng ã nêu trên, b i vì m i quan h gi a
chúng là r t ch t ch .
1.2. ánh giá tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t
1.2.1. ánh giá v tăng trư ng kinh t
Theo mô hình kinh t th trư ng, thư c o tăng trư ng kinh t ư c xác
nh theo các ch tiêu c a h th ng tài s n qu c gia (SNA). Các ch tiêu ch y u
g m có:

28. 19
1.2.1.1. T ng giá tr s n xu t GO (GO – Gross output)
T ng giá tr s n xu t là t ng giá tr s n ph m v t ch t và d ch v ư ct o
nên trên ph m vi lãnh th c a m t qu c gia trong m t th i kỳ nh t nh (thư ng
là m t năm). Ch tiêu t ng giá tr s n xu t có th ư c tính theo hai cách. Th
nh t, ó là t ng doanh thu bán hàng thu ư c t các ơn v , các ngành trong toàn
b ngành kinh t qu c dân. Th hai, tính tr c ti p t s n xu t và d ch v g m chi
phí trung gian (IC) và giá tr gia tăng c a s n ph m v t ch t và d ch v (VA).
1.2.1.2. T ng s n ph m qu c n i (GDP – Gross domestic product)
T ng s n ph m qu c n i là t ng giá tr s n ph m v t ch t và d ch v cu i
cùng do k t qu ho t ng kinh t trên ph m vi lãnh th c a m t qu c gia t o
nên trong m t th i kỳ nh t nh.
tính GDP, có ba cách ti p c n cơ b n là t s n xu t, tiêu dùng và phân
ph i:
- Theo cách ti p c n t s n xu t, GDP là giá tr gia tăng tính cho toàn b
n n kinh t . Nó ư c o b ng t ng giá tr gia tăng c a t t c các ơn v s n xu t
thư ng trú trong n n kinh t .
n
Như v y: VA= ∑ (VA) (1)
i =1
Trong ó VA là giá tr gia tăng c a toàn n n kinh t , VAi là giá tr gia tăng
ngành i.
VAi = GOi - ICi (2)
Trong ó: GOi là t ng giá tr s n xu t và ICi là chi phí trung gian c a ngành i.
- Ti p c n t chi tiêu, GDP là t ng chi tiêu cho tiêu dùng cu i cùng c a các
h gia ình (C), chi tiêu c a Chính ph (G), u tư tích lu tài s n (I) và chi tiêu
qua thương m i qu c t , t c là giá tr kim ng ch xu t kh u tr kim ng ch nh p
kh u (X - M).
GDP = C + G + I + (X - M) (3)

29. 20
- N u ti p c n t thu nh p, GDP ư c xác nh trên cơ s các kho n hình
thành thu nh p và phân ph i thu nh p l n u, bao g m: Thu nh p c a ngư i có
s c lao ng dư i hình th c ti n công và ti n lương (W); Thu nh p c a ngư i có
t cho thuê (R); Thu nh p c a ngư i có ti n cho vay (In); Thu nh p c a ngư i
có v n (Pr); Kh u hao v n c nh (Dp) và cu i cùng là thu kinh doanh (Tl).
GDP = W + R + In + Pr + Dp + Tl (4)
1.2.1.3. T ng thu nh p qu c dân (GNI – Gross national income)
ây là ch tiêu xu t hi n trong b ng SNA năm 1993 thay cho ch tiêu GNP
s d ng trong b ng SNA năm 1963. V n i dung thì GNI và GNP là như nhau,
tuy v y khi s d ng GNI là mu n nói theo cách ti p c n t thu nh p ch không
ph i nói theo góc s n ph m s n xu t như GNP.
Hi u theo khía c nh trên, GNI là t ng thu nh p t s n ph m v t ch t và
d ch v cu i cùng do công nhân c a m t nư c t o nên trong m t kho ng th i
gian nh t nh. Ch tiêu này bao g m các kho n hình thành thu nh p và phân
ph i l i thu nh p l n u có tính n c các kho n nh n t nư c ngoài v và
chuy n ra nư c ngoài.
1.2.1.4. Thu nh p bình quân u ngư i
ánh giá xác th c hơn t c tăng trư ng kinh t c a m t qu c gia dư i
góc d m c s ng dân cư, ngư i ta thư ng s d ng các ch tiêu bình quân u
ngư i, ch ng h n như GDP bình quân u ngư i (hay GNI bình quân u
ngư i). Khi ó t c tăng trư ng l i ph thu c vào hai y u t : t c tăng
trư ng thu nh p (s n lư ng) và t c tăng trư ng dân s :
T c tăng trư ng GDP/ngư i = T c tăng trư ng GDP - T c gia
tăng dân s (5)
N ut c tăng trư ng t ng thu nh p l i b ng ho c th p hơn t c tăng
trư ng dân s thì i u ó có nghĩa là không có s gia tăng v m t lư ng c a tăng
trư ng ng trên góc bình quân u ngư i. Khi m t n n kinh t có s vư t

30. 21
tr i c a gia tăng GDP so v i tăng trư ng dân s thì n n kinh t ó m i tăng
trư ng.
Tóm l i, m t lư ng c a tăng trư ng kinh t ư c th hi n b ng nh ng
thư c o c th và chúng ta có th nh n bi t ư c nó thông qua phân tích các ch
tiêu ánh giá ng thái bi n ng c a nó.
1.2.2. ánh giá v ch t lư ng tăng trư ng kinh t
ánh giá ch t lư ng tăng trư ng n n kinh t m t cách toàn di n thì
ngoài ch tiêu t ng h p GDP hay GDP/ngư i, ta c n ph i xét n nhi u ch s
không n m trong h th ng tài kho n qu c gia. M c dù v y, khi ánh giá ch t
lư ng tăng trư ng kinh t ta cũng ph i gi i h n nh ng tiêu chí trong ph m vi c n
thi t có cái nhìn t ng quát và c th hơn. Ta có th quy v ba n i dung ch t
lư ng tăng trư ng kinh t có tính ch t khái quát, d a trên nh ng tiêu chí sau ây:
- Tăng trư ng kinh t xét theo các y u t bên trong (n i t i) c a quá trình
s n xu t xã h i như tăng trư ng g n li n v i chuy n i cơ c u, tăng trư ng xét
theo quan i m hi u qu , các y u t tác ng n tăng trư ng, tăng trư ng g n
li n v i c nh tranh lành m nh. Nói khái quát là tăng trư ng trên góc các y u
t kinh t .
- Tăng trư ng g n li n v i nâng cao m c s ng v t ch t và tinh th n c a
nhân dân, xoá ói gi m nghèo, t o vi c làm cho lao ng, m b o công b ng xã
h i.
- Tăng trư ng g n li n v i b o v môi trư ng sinh thái và tài nguyên thiên
nhiên, không gây ô nhi m môi trư ng ho c khai thác b a bãi, làm c n ki t tài
nguyên c a t nư c.
1.2.2.1. Ch t lư ng tăng tư ng trên góc các y u t kinh t
(1) - Các ch tiêu ph n ánh s chuy n d ch cơ c u kinh t
Cơ c u kinh t ph n ánh c u trúc bên trong c a n n kinh t . Cơ c u kinh t
bi u hi n qua t tr ng c a các ph n t t o nên cơ c u và qua các quan h ch t
ch hay l ng l o gi a các ph n t h p thành. Cơ c u kinh t quy t nh s phát

31. 22
tri n hài hòa, nh p nhàng c a t t c các ph n t t o nên cơ c u và cu i cùng em
l i k t qu tăng trư ng chung cho n n kinh t .
Cơ c u kinh t ư c xem xét dư i nhi u góc khác nhau:
- Nhìn t ngành, cơ c u kinh t ngành xem xét s lư ng và ch t lư ng các
ngành h p thành n n kinh t , cũng như các m i quan h gi a chúng v i nhau.
Thông thư ng n n kinh t Vi t Nam ư c phân chia thành ba nhóm ngành l n là
Nông – Lâm nghi p – Th y s n, Công nghi p – Xây d ng và D ch v . Phân theo
ngành c p 1, công nghi p Vi t Nam có 3 nhóm ngành: Công nghi p khai thác
m , Công nghi p ch bi n và Công nghi p s n xu t, phân ph i ga, i n, nư c.
S chuy n d ch cơ c u ngành kinh t là quá trình chuy n d ch cơ c u ngành t
tr ng thái này sang tr ng thái khác theo hư ng phù h p hơn v i b i c nh và i u
ki n kinh t , c th là tăng t tr ng c a nhóm ngành công nghi p và d ch v ,
ng th i gi m t tr ng nhóm ngành nông nghi p trong cơ c u GDP. Bên c nh
ó, vi c chuy n d ch cơ c u n i b t ng ngành cũng c n ư c xem xét.
- Nhìn t lãnh th , cơ c u kinh t ư c nhìn nh n theo s b trí l c lư ng
s n xu t gi a các vùng. Quá trình chuy n d ch cơ c u vùng c n m b o s phát
tri n cân i, hài hòa gi a các vùng m b o tính b n v ng trong quá trình
phát tri n. Tuy nhiên, cũng c n ph i xem xét vai trò ng l c c a t ng vùng
lôi kéo và thúc y các vùng khác phát tri n.
- Nhìn t góc s h u, chúng ta xem xét có bao nhiêu lo i hình kinh t
t n t i và phát tri n trong h th ng kinh t , trong n i b các ngành; trong ó lo i
hình kinh t nào có ý nghĩa quy t nh i v i n n kinh t . Trong i u ki n toàn
c u hóa, nh hư ng vai trò c a các lo i hình kinh t ph i vì s phát tri n chung.
(2) - Các ch tiêu ph n ánh hi u qu s n xu t kinh doanh
Hi u qu s n xu t kinh doanh c a m t n n kinh t , m t ngành công nghi p
ư c th hi n dư i các tiêu chí khác nhau: năng su t s d ng các y u t u vào
như v n và lao ng, óng góp c a TFP v i tăng trư ng kinh t ngành và t l
chi phí trung gian trong s n xu t.

32. 23
Ch tiêu ph n ánh năng su t lao ng
Năng su t lao ng c a toàn b n n kinh t = GDP (giá c nh)/ s lao
ng (gi lao ng). (6)
N u GDP bình quân trên m i lao ng càng l n thì năng su t lao ng xã
h i càng cao và ngư c l i.
Dư i góc nhìn t ngành hay doanh nghi p, GDP có th ư c thay th b ng
các ch s khác có s n như giá tr s n ph m, t ó có ch s giá tr s n ph m trên
m t gi lao ng ho c ch s giá thành lao ng trên m t ng giá tr s n ph m.
ây là nh ng ch s theo dõi chi phí và năng su t lao ng.
Ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng v n – h s ICOR
Hi u su t s d ng v n u tư (ICOR) là ch tiêu kinh t t ng h p ph n ánh
c n bao nhiêu ơn v v n u tư t o ra ư c m t ơn v GDP gia tăng. H s
này ph n ánh hi u qu c a vi c s d ng v n u tư d n t i tăng trư ng kinh t .
V i n i dung ó, h s ICOR ư c coi là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng
ánh giá ch t lư ng tăng trư ng kinh t .
H s ICOR th p có nghĩa là u tư có hi u qu và ngư c l i. Tuy nhiên,
theo quy lu t kinh t , l i t c c n biên gi m d n, khi n n kinh t tăng trư ng thì
h s ICOR s tăng lên, t c là duy trì cùng m t t c tăng trư ng, c n m t t
l v n u tư so v i GDP cao hơn.
T c tăng TFP và t tr ng óng góp c a tăng trư ng TFP
M c dù hai ch tiêu năng su t lao ng xã h i và hi u qu s d ng v n
thư ng ư c s d ng nhi u trong phân tích hi u qu kinh t , nhưng trên th c t ,
trong s n xu t có ba y u t chính làm tăng GDP ó là: lao ng, v n và TFP.
N u ch chia GDP cho lao ng hay l y v n u tư chia cho m c gia tăng GDP
thì nh ng ch s này không th ph n ánh óng góp riêng c a y u t năng su t.
Năng su t ch là ph n tăng GDP sau khi tr i vai trò c a vi c tăng s lư ng lao
ng và s lư ng tài s n c nh trong s n xu t. Ph n th ng dư này ph n ánh
vi c tăng ch t lư ng t ch c lao ng, ch t lư ng máy móc thi t b , vai trò c a

33. 24
qu n lý và t ch c s n xu t, và ư c g i chung là năng su t các nhân t t ng h p
(TFP). Nói m t cách rõ ràng hơn, TFP là ch s ph thu c vào hai y u t : (i) ti n
b công ngh và k thu t và (ii) hi u qu s d ng các y u t u vào.
TFP tăng nhanh và chi m t tr ng cao trong óng góp vào tăng trư ng kinh
t s b o m duy trì ư c t c tăng trư ng dài h n và tránh ư c nh ng bi n
ng kinh t t bên ngoài. Có th th y, t c tăng TFP và óng góp vào tăng
trư ng kinh t là ch tiêu ph n ánh ích th c và khái quát nh t hi u qu s d ng
ngu n l c s n xu t, làm căn c quan tr ng ánh giá tính ch t phát tri n b n
v ng c a kinh t , là cơ s phân tích hi u qu s n xu t xã h i, ánh giá ti n b
khoa h c công ngh , ánh giá trình t ch c, qu n lý s n xu t... c a m i
ngành, m i a phương hay m i qu c gia.
Ch tiêu chi phí trung gian (IC) và m i quan h gi a GO và VA
Giá tr gia tăng (VA) là ph n giá tr m i tăng thêm bao g m c l i nhu n
trong n n kinh t , trong m t ngành hay m t doanh nghi p. Chi phí trung gian là
toàn b chi phí v t ch t và chi phí d ch v phát sinh trong quá trình s n xu t
t o ra giá tr gia tăng. Chi phí trung gian không làm tăng thêm c a c i cho xã h i
mà ch là tiêu dùng c a c i v t ch t và d ch v c a xã h i ti n hành tái s n
xu t. M i quan h gi a giá tr s n xu t (GO), giá tr gia tăng và chi phí trung
gian ư c bi u t như sau:
GO = VA + IC hay VA = GO – IC (7)
Thông thư ng, giá tr gia tăng là ch tiêu lõi ph n ánh tăng trư ng kinh t ,
ng th i là ch tiêu nh lư ng ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng kinh t . Ch s
VA thư ng xét cho ơn v s n xu t kinh doanh ho c trên giác ngành ho c
nhóm ngành kinh t , còn ch tiêu GDP ư c xét trên giác toàn b n n kinh t
qu c dân. Theo cách tính trên, VA t l thu n v i GO và t l ngh ch v i IC, do
ó chúng ta có th ng d ng ch tiêu VA/GO ph n ánh xu th tăng trư ng có
ch t lư ng c a m t ngành.

34. 25
Ph n l n các ngành công nghi p Vi t Nam hi n nay chưa t ư c yêu c u
i v i ch s VA, trong khi ch s GO liên l c tăng v i t c gia tăng khá
nhanh, i n hình là ngành công nghi p d t may. Là ngành có giá tr s n xu t
công nghi p l n, t c tăng trư ng cao, kim ng ch xu t kh u ng th 10 trong
153 nư c xu t kh u d t may nhưng ch s VA r t th p, áng c nh báo hơn, vài
năm v a qua ch s VA/GO có xu hư ng gi m d n.
(3) - Các ch tiêu ph n ánh năng l c c nh tranh
Trong quá trình nghiên c u v c nh tranh, ngư i ta ã s d ng khái ni m
năng l c c nh tranh. Năng l c c nh tranh ư c xem xét các góc khác nhau
như năng l c c nh tranh qu c gia, năng l c c nh tranh doanh nghi p, năng l c
c nh tranh c a s n ph m và d ch v .
1.2.2.2. Ch t lư ng tăng trư ng trên góc các v n xã h i
Góc nhìn này l ng ghép các v n xã h i và quá trình gi i quy t các v n
xã h i trong tăng trư ng kinh t . Tăng trư ng kinh t có ch t lư ng là tăng
trư ng kéo theo s gia tăng các ch tiêu phúc l i xã h i; gi i quy t v n lao
ng, vi c làm và gi m th t nghi p, xóa ói gi m nghèo, y t giáo d c và m
b o công b ng xã h i. Trên th c t , vi c nh lư ng tăng trư ng có ch t lư ng
trong m i tương quan v i các v n xã h i là tương i khó. Nghiên c u sinh
xin nêu ra m t s thư c o trên khía c nh ti n b và công b ng xã h i:
Tăng trư ng kinh t và gi i quy t vi c làm
Có th nói, m t trong nh ng k t qu c a tăng trư ng kinh t là t o thêm
nhi u công ăn vi c làm cho ngư i lao ng, gi m th t nghi p. Tuy nhiên, trong
nh ng i u ki n nh t nh, tăng trư ng kinh t không gi i quy t vi c làm, không
gi m i t l th t nghi p b i c c tăng trư ng hư ng hoàn toàn vào l i ích kinh t
trong ng n h n. Do ó, ch t lư ng tăng trư ng luôn g n li n v i gi i quy t vi c
làm. Các thư c o ch t lư ng tăng trư ng kinh t và gi i quy t vi c làm bao
g m so sánh t c tăng s lao ng trong n n kinh t qu c dân v i t c tăng

35. 26
trư ng kinh t , t l th t nghi p và t l th i gian lao ng không ư c s d ng
nông thôn...
Tăng trư ng kinh t và xóa ói gi m nghèo
Trong m t n n kinh t tăng trư ng có ch t lư ng, tăng trư ng kinh t ph i
kéo theo xóa ói gi m nghèo. Vi c phân b ngu n l c ph i ư c tính toán và
th c hi n m t cách t i ưu nh m t i m c tiêu gi m thi u kho ng cách giàu nghèo.
Các ch tiêu như t l nghèo ói c a qu c gia và c a các vùng, t c gi m t l
nghèo ói, t l ph n trăm gi m nghèo so v i ph n trăm tăng trư ng kinh t ...
thư ng ư c s d ng ph n ánh m i quan h gi a tăng trư ng và gi m nghèo.
Tăng trư ng kinh t và ti n b xã h i
Hai ch tiêu cơ b n nh t, ph n ánh rõ nét m c ti n b và phát tri n xã h i là
giáo d c – ào t o và y t . Nh ng tiêu chí v cơ s v t ch t, s lư ng cán b giáo
viên, gi ng viên, s gia tăng v h c sinh, sinh viên, cán b y t ... th hi n hi u
ng c a k t qu tăng trư ng kinh t d n n nâng cao phúc l i xã h i. S nâng
cao v trình h c v n và chuyên môn k thu t, cũng như nh ng c i thi n v
m t s c kh e và chăm sóc y t i v i ngư i dân (tu i th , t l t vong tr sơ
sinh...) có th coi là k t qu c a s gia tăng phúc l i xã h i và th hi n rõ nét
ch t lư ng tăng trư ng kinh t .
Tăng trư ng kinh t và công b ng xã h i
Tùy t ng i u ki n, hoàn c nh c a m i qu c gia mà các nư c có m t h
th ng các tiêu chí ánh giá m c công b ng xã h i. H th ng tiêu chí này có
tính ng, có nghĩa là có th thay i và i u ch nh trong nh ng giai o n l ch s
khác nhau. Các công trình nghiên c u, các báo cáo phát tri n chính th c c p
qu c gia cũng như qu c t thư ng s d ng m t s công c và thư c o ch y u
như: ư ng cong Lorenz, h s Gini, m c th a mãn nhu c u cơ b n c a con
ngư i, ch s phát tri n xã h i t ng h p, ch s ch t lư ng v t ch t c a cu c
s ng,...
1.2.2.3. Ch t lư ng tăng trư ng trên góc các v n v môi trư ng

36. 27
Tăng trư ng kinh t cùng vi c t ch c s n xu t c a con ngư i luôn g n li n
v i vi c khai thác các ngu n tài nguyên và môi trư ng thiên nhiên s n xu t.
Tăng trư ng kinh t và s d ng tài nguyên môi trư ng có quan h v i nhau và
ư c xem xét qua r t nhi u ch tiêu, trong ó có các ch tiêu như: nh p tăng
trư ng c a GDP c nư c và giá tr gia tăng c a các ngành trong tương quan so
sánh v i m c c n ki t tài nguyên và tình hình ô nhi m môi trư ng.
Phát tri n là l s ng còn c a t t c các nư c, nh t là nư c nghèo; nhưng n u
phát tri n không úng cách thì s d m chân t i ch ho c t t lùi. Khái ni m phát
tri n b n v ng (PTBV) xu t hi n l n u năm 1980 trong n ph m Chi n lư c
gìn gi th gi i do H i B o t n thiên nhiên và tài nguyên thiên nhiên qu c t
IUCN công b , sau ó ư c ph bi n r ng rãi nh Báo cáo Brundtland (công b
năm 1987) – l y tên c a ch t ch y ban th gi i v môi trư ng và phát tri n
WCED là bà Brundtland, Th tư ng Na Uy nhi m kỳ 1986-1989 và 1990-1996.
Báo cáo này nh nghĩa PTBV là “s phát tri n có th áp ng nhu c u hi n t i
mà không nh hư ng, không t n h i t i kh năng áp ng nhu c u c a các th h
sau”. Nói cách khác, ph i phát tri n kinh t m t cách có hi u qu , b o m xã
h i công b ng và gìn gi ư c môi trư ng. ây là m t m c tiêu r t khó th c
hi n. Nhi u nư c nghèo ang lao vào con ư ng tăng trư ng càng nhanh càng
t t, b t ch p cái giá ph i tr do tàn phá môi trư ng; h u qu vô cùng tai h i. Th
gi i ''loá m t'' trư c s phát tri n kinh t th n kỳ c a Trung Qu c trong vài năm
g n ây. Tuy nhiên, nó cũng ph i tr cái giá kh ng l cho vi c tàn phá môi
trư ng. Ô nhi m là m t v n nghiêm tr ng và ngày càng t n kém. Trong cu c
tr l i ph ng v n t Spiegel, Th trư ng Môi trư ng Trung Qu c Pan Yue cho
bi t, nh ng v n này s s m ''lũng o n'' t nư c và bi n hàng tri u ngư i
thành ''nh ng k t n n môi trư ng''. Phương châm PTBV hi n nay ư c Chính
ph t t c các nư c tuyên b tuân theo, tuy r ng s th c thi còn r t dè d t.
1.3. Các y u t tác ng n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng

37. 28
S gia tăng v s n lư ng và giá tr s n ph m trong nhi u ngành ã cho th y
s tăng trư ng ư c t o ra trong quá trình s n xu t kinh doanh. Quá trình s n
xu t kinh doanh là quá trình các ngu n l c u vào ư c k t h p theo nh ng
cách th c khác nhau nh m t o ra s n ph m ( u ra) có ích cho nhu c u c a th
trư ng và xã h i. Tuy nhiên s tăng trư ng c a các ngành m i nư c m t khác.
Như v y rõ ràng gi a vi c s d ng các ngu n l c u vào có quan h nhân qu
v i s n lư ng u ra. Nói cách khác là s tăng trư ng hay s gia tăng s n lư ng
th hi n cách th c s d ng các y u t u vào. V n th c t cho các ngành
công nghi p hi n nay là các lo i y u t u vào và vai trò c a t ng lo i ã tác
ng như th nào n s tăng trư ng c a ngành. Các lý thuy t và các mô hình
tăng trư ng ang tìm cách lý gi i cho v n này, m c dù v n còn nhi u tranh
cãi song th c t ngư i ta ã phân chia các nhân t có nh hư ng t i s tăng
trư ng và ch t lư ng tăng trư ng thành hai lo i nhân t , ó là: các nhân t kinh
t và các nhân t phi kinh t .
1.3.1. Các nhân t kinh t
Các nhân t kinh t bao g m các lu ng y u t u vào mà s bi n ic a
nó tr c ti p làm bi n i s n lư ng u ra c a m t ngành s n xu t. Tuy nhiên
tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng còn tuỳ thu c vào c thù riêng c a t ng
ngành, các giai o n phát tri n c a t ng ngành.
Khi ánh giá ch t lư ng tăng trư ng c a ngành còn ph i xem xét các nhân
t nào là gi i h n c a s gia tăng s n lư ng. Gi i h n c a tăng trư ng là do c u
hay cung, bi n s nào óng vai trò gi i h n c a s gia tăng v s n lư ng. ây là
ch tr ng tâm c a nh ng tranh cãi gi a các trư ng phái lý thuy t v tăng
trư ng mà cho n nay v n còn chưa th ng nh t. H u h t các h c thuy t kinh t
c i n thì u d a trên quan i m nghiêng v cung ch không ph i c u. Trong
m t giai o n nh t nh thì s khan hi m tài nguyên, ngu n u vào hay là s
thi u kh năng cung c p luôn luôn là gi i h n c a s tăng trư ng, nh t là
nh ng ngành mà s c s n xu t còn m c th p. Tuy nhiên trư ng phái kinh t h c

38. 29
hi n i l i cho r ng m c gia tăng s n lư ng là do c u quy t nh, vì trong m t
th i kỳ nh t nh tương ng v i giá c và nhu c u c a th trư ng thì s n lư ng
s n ph m và doanh thu c a ngành luôn dư i m c ti m năng. T c là áp ng
nhu c u c a th trư ng nhưng các ngành v n còn ngu n l c chưa ư c khai thác
t i a, công su t chưa s d ng h t, lao ng còn dôi dư, ngu n nguyên li u u
vào v n còn d i dào, song các doanh nghi p trong ngành bu c ph i vui lòng
cung ng s n lư ng theo yêu c u c a th trư ng, n u không s nh hư ng t i
m c tăng trư ng c a ngành trong tương lai. Tuy nhiên m i quan i m trên u
có giá tr trong nh ng giai o n và hoàn c nh riêng c a m i qu c gia.
Xu t phát t th c t các nư c ang phát tri n hi n nay thì nhi u ngành
s n xu t công nghi p kh năng cung chưa áp ng ư c nhu c u c a th trư ng,
do v y vi c gia tăng s n lư ng thư ng ph i b t ngu n t s gia tăng các y u t
u vào c a s n xu t kinh doanh theo quan h hàm s gi a s n lư ng v i v n,
lao ng, t ai và nguyên li u, k thu t và công ngh . Hàm s n xu t nói lên
s n lư ng t i a có th s n xu t ư c tùy thu c vào lư ng các u vào trong i u
ki n trình k thu t và công ngh nh t nh. M i m t y u t (bi n s ) có vai
trò nh t nh trong vi c t o ra s gia tăng s n lư ng, do trình phát tri n kinh
t m i nơi, m i lúc quy t nh. Như v y các y u t u vào có tác ng nh t
nh n s tăng trư ng c a ngành. Nhưng v n t ra là y u t u vào nào là
quy t nh nh t và tác ng l n nh t n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng
c a m t ngành. Tuy còn nhi u v n tranh cãi nhưng các nhân t u vào nh
hư ng t i tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng bao g m:
- V n s n xu t: là m t y u t u vào c a doanh nghi p ư c tr c ti p s
d ng vào quá trình s n xu t hi n t i cùng v i các y u t s n xu t khác, t o ra
s n ph m hàng hoá ( u ra). Nó bao g m các máy móc, thi t b , phương ti n v n
t i, nhà kho và cơ s h t ng k thu t (không tính tài nguyên thiên nhiên như t
ai và khoáng s n...). Trong i u ki n năng su t lao ng không i, thì vi c
tăng t ng s v n kinh doanh s làm tăng thêm s n lư ng ho c trong khi s lao

39. 30
ng không i, tăng v n bình quân u ngư i lao ng, cũng s làm gia tăng
s n lư ng. T t nhiên trên th c t s bi n thiên c a y u t v n không ơn gi n
như v y, vì nó có liên quan n các y u t khác như lao ng, k thu t. Hơn n a
t c tăng trư ng, t c gia tăng s n lư ng và ch t lư ng tăng trư ng còn ph
thu c vào cơ c u v n, trình qu n lý v n và hi u qu s d ng v n trong các
doanh nghi p và c a ngành công nghi p ó.
- Lao ng: là y u t s n xu t c bi t, có vai trò vô cùng quan tr ng.
Ngu n s c lao ng ư c tính trên t ng s lao ng các lo i và có kh năng làm
vi c c a l c lư ng lao ng ang s d ng trong ngành. Ngu n lao ng v i tư
cách là các y u t u vào, trong s n xu t, cũng gi ng như các y u t khác ư c
tính b ng ti n, trên cơ s giá c lao ng ư c hình thành do th trư ng và m c
ti n lương quy nh. Là y u t s n xu t c bi t, do v y lư ng lao ng không
ơn thu n ch là s lư ng ( u ngư i hay th i gian lao ng) mà còn bao g m
ch t lư ng c a lao ng, ngư i ta g i là v n nhân l c. ó là con ngư i bao g m
trình tri th c h c v n và nh ng k năng, kinh nghi m lao ng s n xu t nh t
nh. Do v y nh ng chi phí nh m nâng cao trình ngư i lao ng - v n nhân
l c, cũng ư c coi là u tư dài h n cho u vào. Y u t lao ng quy t nh r t
l n n năng su t lao ng và hi u qu c a quá trình s n xu t kinh doanh, t ó
tác ng không nh t i ch t lư ng tăng trư ng.
- t ai và tài nguyên: là y u t s n xu t quan tr ng trong s n xu t công
nghi p. M c dù v i n n kinh t công nghi p hi n t i, t ai dư ng như không
quan tr ng. Song th c t cũng không ph i hoàn toàn như v y. K c s n xu t
công nghi p hi n i, không th không có t ai. Do di n tích t ai là c nh,
ngư i ta ph i nâng cao hi u qu s d ng t ai b ng u tư thêm lao ng và
v n trên m t ơn v di n tích nh m tăng thêm s n ph m. Chính i u này ã làm
vai trò c a v n n i b t thêm và t ai tr thành kém quan tr ng. Nhưng như v y
không có nghĩa là lao ng và v n có th thay th hoàn toàn cho t ai.

40. 31
Các tài nguyên khác cũng là u vào trong s n xu t các s n ph m t trong
lòng t, t r ng và bi n, ngu n tài nguyên thiên nhiên d i dào, phong phú ư c
khai thác s làm tăng s n lư ng m t cách nhanh chóng, nh t là các ngành có l i
th v tài nguyên và ngu n l c d i dào thì càng có nhi u kh năng tăng trư ng
và nâng cao ch t lư ng tăng trư ng.
Tùy thu c vào tính ch t các tài nguyên ư c ưa vào chu trình s n xu t,
ngư i ta chia các tài nguyên ra làm tài nguyên vô h n và không th thay th , tài
nguyên có th tái t o và tài nguyên không th tái t o. T tính ch t ó, các tài
nguyên ư c ánh giá v m t kinh t và ư c tính giá tr như các u vào khác
trong quá trình s d ng. Nh ng tài nguyên quý hi m là nh ng u vào c n thi t
cho s n xu t song l i có h n, không thay th ư c và không tái t o ư c. Nói
chung, tài nguyên là khan hi m tương i so v i nhu c u. Vì ph n l n nh ng tài
nguyên c n thi t cho s n xu t và i s ng u có h n, không tái t o, ho c n u
ư c tái t o thì ph i có th i gian và ph i có chi phí tương ương như s n ph m
m i. Do v y, có ngu n tài nguyên phong phú hãy ti t ki m ngu n tài nguyên
trong s d ng, cũng có ý nghĩa tương ương như vi c t o ra m t lư ng giá tr gia
tăng so v i chi phí các u vào khác t o ra nó.
- Nh ng thành t u k thu t và công ngh m i: là u vào óng vai trò
c c kỳ quan tr ng b ng s ti n b c a các nư c NICs trong m y ch c năm g n
ây, do nh ng thành t u ti n b khoa h c k thu t ưa l i.
Nh ng k thu t và công ngh ra i là do s tích lũy kinh nghi m trong
l ch s và c bi t là ư c t o ra t nh ng tri th c m i - s phát minh, em áp
d ng vào các quy trình s n xu t hi n t i. S chuy n như ng và ng d ng nh ng
phát minh ti n b k thu t và công ngh m i trong s n xu t, rõ ràng là m t l i
th l ch s c a các dân t c, các nư c kém phát tri n. Vì nh ng chi phí cho vi c
mua k thu t và công ngh m i các nư c ã phát tri n rõ ràng là t n kém
th i gian và c a c i hơn r t nhi u so v i vi c ph i u tư có nh ng phát minh

41. 32
m i, ph i i t u tư giáo d c, ào t o, nghiên c u khoa h c, t ng k t các tri
th c, kinh nghi m và t mày mò ch t o r i m i có th ng d ng vào s n xu t.
Ngoài các y u t s n xu t, ngày nay ngư i ta còn ưa ra m t lo t các nhân
t kinh t khác tác ng t i t ng m c cung, như l i th do quy mô s n xu t, ch t
lư ng lao ng (hay y u t con ngư i) và kh năng t ch c qu n lý. Nh ng nhân
t t o cung này rõ ràng ã làm tăng s n lư ng c a nhi u ngành công nghi p.
Quy mô s n xu t th hi n kh i lư ng s d ng các u vào. Trong khi t
l gi a các y u t s n xu t không i, các i u ki n khác như nhau, ví d tăng
quy mô u vào lên g p hai l n thì cũng làm s n lư ng tăng g p hai. S gia tăng
tương ương v i tăng thêm u vào ó ngư i ta g i là "L i t c t l v i quy
mô". Còn n u s gia tăng ó l n hơn hay nh hơn so v i quy mô tăng thêm u
vào, g i là "l i t c tăng (ho c gi m) theo quy mô".
Ngư i ta cũng nh n th y r ng cùng m t m c u tư trang b k thu t và
công ngh như nhau, nhưng các nư c công nghi p tiên ti n và có trình văn
hoá trong dân cao hơn s ưa l i năng su t lao ng cao hơn và s tăng trư ng
cao hơn. i u ó ã cho th y ch t lư ng lao ng hay nhân t con ngư i ã t o
ra s gia tăng s n lư ng, Karl Marx cho r ng ó là y u t ng nh t và cách
m ng nh t trong s n xu t.
- Ch t lư ng lao ng: bao g m nh ng hi u bi t chung (trình văn hoá
ph thông), nh ng k năng k thu t ư c ào t o, kinh nghi m và s khéo léo
tích lũy trong lao ng, ý th c t ch c - k lu t và ý th c mong mu n tt i
hi u qu trong công vi c. có ư c i ngũ nh ng ngư i lao ng và kinh
doanh gi i, mà nhi u nhà kinh t cho r ng ó là ng l c t ư c s tăng
trư ng cao, thì ph i có u tư cho ào t o, b i dư ng cán b , nhân viên trong
ngành và ph i có th i gian.
M i ngành, m i khu v c s n xu t v t ch t có năng su t khác nhau. S i
m i cơ c u kinh t vĩ mô làm cho các khu v c, các ngành có năng su t cao
chi m t tr ng l n trong n n kinh t , t t y u s làm cho s n lư ng tăng lên. S

42. 33
i m i trong cơ c u th hi n s b trí l i ngu n l c cho cơ c u m i, b trí l i
cơ c u tích lu và tiêu dùng và các bi n pháp t o cung, t o c u,... i u ó làm
cho các nhân t tích c c ư c nhân lên, gi m b t m t cách tương i nh ng chi
phí, cũng ưa l i hi u qu như m t s u tư. Như v y t ch c và qu n lý kinh t
ư c coi như m t nhân t làm tăng thêm s n lư ng.
Các nhân t tác ng t i t ng cung này m c dù t o ra s tăng trư ng nh t
nh, song trên th c t r t khó o lư ng, i chi u c th trong h ch toán như
nh ng y u t s n xu t, b i vì s ph c t p c a nó i v i các lu ng u vào khác.
Do v y ch có th coi ó là các d ki n hơn là các y u t s n xu t. Như ã phân
tích trên, s tăng trư ng có quan h hàm s v i các y u t s n xu t như v n
(K), lao ng (L), tài nguyên (R) và ti n b k thu t và công ngh (T). Tuy nhiên
do c thù v kinh t - k thu t c a s n xu t, các y u t u vào không ph i là
nh ng tham s r i r c, mà là c m t h th ng các m i quan h tương tác và ph
thu c l n nhau theo nh ng t l r t ch t ch . Do v y vi c phân tích t ng y u t
tách r i xác nh s óng góp c a t ng y u t trong quá trình tăng trư ng mà
chúng ta v n làm lâu nay là không h p lý. V n này không ch trên lý thuy t
khi phân tích mà trong th c t nhi u qu c gia, nhi u ngành v n cho r ng ch c n
tăng thêm m t y u t s n xu t thì ã có th cho phép tăng thêm s n lư ng và có
th tăng trư ng ư c. S khi m khuy t này ư c th y trong nhi u mô hình lý
thuy t khi nh n m nh n m t y u t nào ó h ã b qua các y u t khác ho c
ơn gi n hoá các m i quan h tương tác gi a các y u t v i nhau. Do v y
m b o s tăng trư ng và ch t lư ng c a tăng trư ng thì ph i th y rõ s tương
tác và ph thu c gi a các y u t là m t h th ng và trong quá trình thúc yl n
nhau s t o i u ki n thúc y tăng trư ng và m b o ch t lư ng tăng trư ng.
V n ang ư c các ngành quan tâm là tăng trư ng nhanh chóng nên b t
u t y u t nào và u tư vào y u t nào thì m b o ch t lư ng tăng trư ng.
1.3.2. Các nhân t phi kinh t

43. 34
- Th ch chính tr : ngày nay ngư i ta th a nh n vai trò c a th ch chính
tr như là m t nhân t quan tr ng trong quá trình tăng trư ng. N u m t th ch
kinh t - chính tr n nh và m m d o s t o i u ki n i m i liên t c cơ c u
u tư, công ngh s n xu t phù h p v i nh ng i u ki n th c t , t o ra t c
tăng trư ng nhanh chóng và ch t lư ng tăng trư ng cao. Ngư c l i n u th ch
không phù h p s gây nhi u c n tr , m t n nh nh ng quan h làm ăn và h p
tác, có th gây nh hư ng không nh t i s tăng trư ng chung c a m t ngành.
Tuy v y dù th ch có t m quan tr ng n âu thì cũng ch t o i u ki n thúc
y s tăng trư ng, t o i u ki n thu n l i hư ng các ho t ng s n xu t kinh
doanh theo hư ng có l i ho c h n ch nh ng b t l i trong s phát tri n chung
c a ngành.
Vì n n t ng c a kinh t th trư ng là d a trên trao i gi a các cá th và các
nhóm cá th v i nhau, b i v y th ch có vai trò quy t nh kích ho t và i u
ch nh các m i quan h trên. Theo Douglass, các cá nhân tham gia giao d ch
thư ng không có thông tin, do ó s có các chi phí phát sinh g i là chi phí
giao d ch. T t c các chi phí này liên quan n th ch . M t th ch không t t s
làm cho chi phí th c thi các h p ng cao và như v y s không khuy n khích các
giao d ch kinh t . Hơn n a, m t c u trúc th ch t t s t o ra s khuy n khích
nh t nh, nh hư ng quy t nh n vi c phân b ngu n l c con ngư i theo
hư ng t t hay x u cho tăng trư ng kinh t .
- Văn hóa – xã h i: là nhân t quan tr ng tác ng nhi u t i quá trình phát
tri n c a m i qu c gia. Nhân t văn hóa – xã h i bao trùm nhi u m t, t tri th c
ph thông n nh ng tích lũy tinh hoa c a văn minh nhân lo i v khoa h c công
ngh ... Trình văn hóa cao ng nghĩa v i vi c n n t ng t t cho s vươn t i
n n văn minh cao và s phát tri n c a m i qu c gia. Trình văn hoá và ý th c
pháp lu t c a ngư i dân cũng là nh ng nhân t tác ng n ch t lư ng lao
ng. Chính vì v y m b o tăng trư ng lâu dài và n nh, thì u tư cho ào

44. 35
t o b i dư ng lao ng ư c coi là nh ng u tư c n thi t và i trư c m t bư c
cho tương lai.
- V nhân t dân t c và tôn giáo: nói chung m t t nư c càng a d ng v
các thành ph n tôn giáo và s c t c thì t nư c ó càng ti m n nh ng b t n v
chính tr và xung t. Nh ng xung t và b t n chính tr trong nư c này có th
d n n các xung t b o l c và th m chí là các cu c n i chi n, d n t i tình
tr ng lãng phí các ngu n l c quý giá áng ra ph i s d ng thúc y các m c
tiêu phát tri n khác, ví d như Indonesia hay Thái Lan. Ngư c l i, m t t nư c
càng ng nh t thì càng có i u ki n t ư c các m c tiêu phát tri n c a mình,
ch ng h n như Hàn Qu c, H ng Kông hay ài Loan.
S tham gia c a c ng ng cũng là m t y u t phi kinh t tác ng t i t c
và ch t lư ng tăng trư ng kinh t . Dân ch và phát tri n là hai v n có tác
ng tương h . S phát tri n là i u ki n làm tăng thêm năng l c th c hi n
quy n dân ch c a c ng ng dân cư trong xã h i. Ngư c l i, s tham gia c a
c ng ng là nhân t m b o tính ch t b n v ng và tính ng l c n i t i cho
phát tri n kinh t , xã h i.
1.4. Vai trò c a nhà nư c i v i tăng trư ng kinh t
ã có nhi u công trình nghiên c u c a nhi u trư ng phái khác nhau xem
xét vai trò c a nhà nư c i v i tăng trư ng kinh t . Trư ng phái c i n và tân
c i n không coi tr ng vai trò c a nhà nư c i v i tăng trư ng kinh t . Tuy
nhiên nhà kinh t h c Keynes năm 1936 cho r ng nhà nư c óng vai trò h t s c
quan tr ng trong tăng trư ng kinh t . n nay, m i qu c gia u có chung nh n
th c r ng nhà nư c là y u t v t ch t th c s cho tăng trư ng, nó v a là ng
l c v a là ch t bôi trơn cho ng cơ trong quá trình thúc y tăng trư ng mà các
qu c gia không th coi nh nó. Theo ó, nhà nư c và khung pháp lý không ch là
y ut u vào mà còn là y u t u ra trong quá trình s n xu t kinh doanh. Th c
ti n th gi i ã cho th y, cơ ch chính sách có s c m nh kinh t th c s , m t
chính sách úng có th t o môi trư ng sinh ra v n, tăng thêm ngu n l c cho tăng

45. 36
trư ng và ngư c l i, m t chính sách sai có th h y di t các t bào s ng c a m t
cơ th kinh t , d n n tri t tiêu d n tăng tư ng kinh t qu c dân. Năm 2000,
Stiglitz cho r ng th trư ng hi u qu ch có ư c dư i các i u ki n nh t nh.
Do ó, trong nhi u trư ng h p, m t s phân b hi u qu các ngu n l c và k t
qu u ra s khó t ư c n u không có s can thi p c a Chính ph . Thomas,
Dailami và Dhareshwar năm 2004 cũng ã ch ra tác ng tích c c c a qu n lý
nhà nư c i v i tăng trư ng kinh t v s lư ng và ch t lư ng.
Như v y, có th nh n th y tăng trư ng kinh t ph thu c nhi u vào năng
l c c a b máy nhà nư c, trư c h t là trong vi c th c hi n vai trò qu n lý c a
nhà nư c. Qu n lý hi u qu c a nhà nư c vào quá trình tăng trư ng có th xem
xét thông qua các tiêu chí là n nh vĩ mô, n nh chính tr , xây d ng th ch
và hi u l c c a h th ng pháp lu t. Tri n v ng tăng trư ng ư c duy trì trong
tương lai m c cao s d t ư c hơn nh ng nư c có th ch và quy nh
minh b ch, rõ ràng và tính th c thi c a pháp lu t cao, có b máy nhà nư c ít
quan liêu, tham nhũng, ng th i t o i u ki n cho m i công dân th c hi n t t
các quy n c a h .
T ng h p nh ng v n ư c trình bày trên, nghiên c u sinh ưa ra m t
bi u tóm t t như sau:
Công b ng &
Qu n lý Nhà nư c ti n b xã h i
Các nhân t kinh t Cơ c u
• V n – tài chính Hi u kinh t
• Lao ng qu H p en Tăng trư ng
• Công ngh kinh t kinh t kinh t
• Tài nguyên
Năng c nh tranh
g l c l c c nh tranh
Các nhân t phi Các v n
kinh t môi trư ng
Bi u 1.1: T ng h p các v n cơ b n v ch t lư ng tăng trư ng

46. 37
1.5. Bài h c kinh nghi m c a m t s nư c v thúc y tăng trư ng trong
m i tương quan v i yêu c u nâng cao ch t lư ng tăng trư ng
1.5.1. Bài h c kinh nghi m t mô hình tăng trư ng c a Trung Qu c
(1) – Thành công trong vi c duy trì t c tăng trư ng
Sau hơn 20 năm c i cách, chuy n t kinh t t p trung sang kinh t th
trư ng, kinh t Trung Qu c phát tri n r t nhanh chóng, v i nh ng thành t u r c
r . Trung Qu c hi n ã là “nông tr i” và "công xư ng" c a th gi i. Theo d
oán c a các chuyên gia, ch n năm 2020 là Trung Qu c s vư t qua Nh t B n
và n năm 2040 s vư t qua M tr thành nư c có quy mô GDP l n nh t th
gi i. Trung Qu c ang gi k l c th gi i v s năm tăng trư ng liên t c (27
năm) và v t c tăng trư ng cao (c kho ng 8 năm là GDP tăng g p ôi).
Trung Qu c là nư c có t l tích lũy so v i GDP cao nh t th gi i và liên t c
tăng lên (t năm 2002 ã vư t qua m c 40%, trong ó t năm 2004 ã t 45%)
[16]. Trung Qu c là nư c có kim ng ch xu t kh u l n th ba th gi i, ch sau
c, M và trong quan h buôn bán v i nư c ngoài, Trung Qu c luôn luôn v
th xu t siêu ngày m t l n. Th ph n xu t kh u hàng hóa c a Trung Qu c v a
l n, v a r ng kh p không ch khu v c có m t cao v nhân công không có
tay ngh mà ngay c khu v c có cư ng công ngh l n (chi m 15% hàng
nh p kh u c a M , 13% c a châu Âu). D tr ngo i t c a Trung Qu c ã t
trên 900 t USD, vư t qua Nh t B n lên ng u th gi i. So v i các n n kinh
t khác, s tăng trư ng nhanh Trung Qu c có m t s c i m áng chú ý sau:
Th nh t, trong i u ki n xu t phát t m t i m r t th p, t nư c mu n
ch ng t t h u xa hơn, s m thoát kh i nư c kém phát tri n và cơ b n tr thành
m t nư c công nghi p theo hư ng hi n i thì ph i tăng trư ng kinh t v i t c
cao và liên t c trong th i gian dài. Tăng trư ng kinh t c a Vi t Nam m c dù
ã t liên t c trong hơn 20 năm, t c tăng trư ng ã tương i khá, m t s
năm ã t 8-9%, nhưng v n còn th p hơn Trung Qu c. Không ph i không có lý
gi i khi có nhi u ngư i ngh m c tiêu tăng trư ng hai ch s .

47. 38
Th hai, tăng cao và liên t c, Trung Qu c ã có t l tích lũy r t cao,
trong khi c a Vi t Nam dù ã tăng lên nhưng cũng m i t 35%, còn th p xa
Trung Qu c. Mu n tăng tích lũy thì ph i ti t ki m tiêu dùng. ành r ng, trong
kinh t th trư ng, tiêu dùng cũng là ng l c c a tăng trư ng, nhưng tiêu dùng
c a m t b ph n dân cư ã vư t xa c s làm ra thì n n kinh t nào cũng không
th ch p nh n ư c. Trung Qu c có t c tăng trư ng cao, có d tr ngo i t
l n, nhưng có t l tiêu dùng so v i GDP m i t 54,1%, th p nh t th gi i, nh
v y mà hàng hóa c a Trung Qu c tràn ng p th gi i; trong khi t l tiêu dùng so
v i GDP c a Vi t Nam lên trên 70% [16]. áng lưu ý, t c tăng ti n lương
trong các doanh nghi p nhà nư c cao hơn t c tăng c a năng su t lao ng.
Th ba, tăng lư ng v n là quan tr ng, nhưng nâng cao hi u qu u tư còn
quan tr ng hơn nhi u. Lư ng v n u tư c a Vi t Nam th p hơn Trung Qu c,
nhưng h s ICOR (su t u tư trên m t ơn v tăng trư ng) c a Vi t Nam tăng
nhanh, t 3,4 l n năm 1995, trong 5 năm qua ã tăng lên kho ng 5 l n (nghĩa là
có 1 ng GDP tăng thêm, c n có thêm 5 ng v n u tư), cao g n g p rư i c a
Trung Qu c [16]. H s ICOR c a Vi t Nam cao ch y u do tình tr ng lãng phí,
th t thoát và c khoét v n u tư còn r t l n. Tình tr ng tham nhũng Trung
Qu c di n ra ph bi n và nghiêm tr ng, nhưng vi c tr ng tr tham nhũng t i ây
cũng r t nghiêm. M i năm có hàng nghìn quan ch c b t hình, trong ó có
nh ng ngư i gi ch c v r t cao.
gi m nóng c a tăng trư ng kinh t , Trung Qu c ang i u ch nh l i
vi c u tư, nhưng ch y u là gi m u tư vào các ngành phát tri n quá nóng
như s t thép, nhôm, xi măng, năng lư ng, giáo d c, giao thông,...
Th tư, theo nh n xét c a các chuyên gia kinh t trên th gi i, nh ng nư c
ang trong quá trình chuy n i t nông nghi p sang công nghi p, t cơ ch k
ho ch hóa t p trung bao c p sang cơ ch th trư ng c n ph i rút ra nh ng bài h c
kinh nghi m cho mình t s phát tri n c a Trung Qu c. Tính ch t c a tăng
trư ng (phát sinh không ph i t i m i công ngh trong s n xu t mà t gia