1. Objektivat mësimore
2
 Përshkrimi i sistemit të informacionit të menaxhimit
të kostos, objektivat dhe nënsistemet e tij kryesore,
si dhe lidhjet me sisteme të tjera operative dhe të
informacionit.
 Shpjegimi i procesit të caktimit të kostos.
 Përkufizimi i produkteve të prekshme dhe të
paprekshme, dhe shpjegimi pse ka përkufizime të
ndryshme për koston e produkteve.
 Përgatitja e pasqyrave të të ardhurave për
ndërmarrjet prodhuese dhe shërbyese.
Konceptet bazë të menaxhimit të
kostos
Kontabiliteti menaxherial
2
Korniza e sistemeve
Korniza e sistemeve
Modeli operacional për një sistem informativ të
kontabilitetit
Ngjarjet ekonomike
Mbledhja
Klasifikimi
Përmbledhja
Analizimi
Menaxhimi
Inputs
Proceset
 Sistemi Informativ i kontabilitetit financiar
• Input_et: ngjarjet ekonomike të specifikuara mirë
• Proceset: rregullat dhe konventat e përcaktuara
nga KKRF …dhe KKK
• Output_et: pasqyrat financiare për përdorues të
jashtme
Raportet speciale
Pasqyrat financiare
Buxhetet
Raportet e performancës
Komunikimi personal
 Sistemi informativ i menaxhimit të kostos
Outputs
• Input_et dhe proceset: e caktuara nga
menaxhmenti; jo të lidhura nga kriteret e
imponuara nga jashtë
• Output_et: raportet për përdorues të brendshëm
Përdoruesit
3
4
Korniza e sistemeve
Korniza e sistemeve
Sistemi i integruar i menaxhimit të kostos
 Sistemi informativ i menaxhimit të kostos ka
tri objektiva të gjëra të cilat ofrojnë
informacione për:
Sistemi i
dizajnit dhe
i zhvillimit
• Caktimin e kostos së shërbimeve dhe objekteve
të tjera me interes për menaxhimin
• Planifikimi dhe kontrolli
• Vendimmarrja
Sistemi i
prodhimit
Sistemi i
Menaxhimit
të kostos
Sistemi i
shitjes dhe
shpërndarjes
5
Sistemi i të
Shërbyerit
të klientit
6
1

2. Korniza e sistemeve - Nënsistemet e
Sistemit Informativ të Kontabilitetit
Definimi i shpenzimeve
 Shprehja në vlerë (para) që duhet paguar ose sakrifikuar,
të cilat i bartë ndërmarrja, për krijimin e produkteve apo
shërbimeve përkatëse.
 Në biznes, kostoja është zakonisht një vlerë monetare e:
Sistemi informativ i kontabilitetit
Sistemi informativ i
kontabilitetit financiar
•
•
•
•
•
•
Sistemi informativ i
menaxhimit të kostos
Sistemi informativ i
kontabilitetit të kostos
 në procesin e prodhimtarisë së produkteve apo kryerjes
së shërbimeve.
 Të gjitha shpenzimet janë kosto, por jo të gjitha kostot
janë shpenzime (të tilla si blerja e një pasurie që gjeneron
të hyra).
Sistemi i kontrollit
operativ
U cakton kostot
produkteve, shërbimeve
ose objekteve
përpjekjeve,
materialeve,
burimeve,
kohës dhe shërbimeve të konsumuara,
rreziku të shkaktuar, dhe
mundësive të kaluara.
Ofron prapaveprim
rreth performancës
7
Definimi i shpenzimeve
8
Klasifikimi i shpenzimeve
 Në aspektin kuptimor termi shpenzime dallohet nga termi
harxhimet, nga të dalat dhe nga dhëniet.
 Harxhimet janë shprehje natyrale që tregon sa elemente
të ndryshme janë harxhuar në procesin e krijimit të
produkteve apo shërbimeve
 Klasifikimi i shpenzimeve është vendosja e
njësive të shpenzimeve në grupe logjike.
• sipas natyrës (material, rroga etj.) ose
• funksionit (administratë, prodhim etj.)
• sasia e lëndëve të para, orët e punës etj.
 Qëllimi eventual i kësaj është përcaktimi i
shpenzimeve:
 Të dalat janë harxhimi i përfshirë në produktet dhe
shërbimet e shitura
•
•
•
•
• vlera e blerjes e mallit tregtar të shitur ose shpenzimet e
prodhimit të produkteve dhe shërbimeve të shitura.
 Dhëniet janë të gjitha daljet e materialit, prodhimeve ose
shërbimeve nga depoja, si dhe zvogëlimi i parasë në arkë
ose në llogarinë e bankës.
për prodhimin e një produkti/shërbimi;
për analiza të profitabilitetit,
përcaktimin e çmimit shitës
për qëllime të vlerësimit të stoqeve.
10
9
Caktimi i kostos: Gjurmimi direkt,
gjurmimi i nxitësve dhe alokimi
Caktimi i kostos: Gjurmimi direkt,
gjurmimi i nxitësve dhe alokimi
 Objekti i kostos është çdo njësi si produkte,
konsumatorë, departamente, projekte,
aktivitete dhe kështu me radhë, për të cilat
maten dhe përcaktohen kostot .
 Gjurmueshmëria nënkupton që kostot mund
të ndahen lehtësisht dhe saktësisht, duke
përdorur marrëdhëniet e zakonshme.
 Metoda e gjurmimit:
 Një biçikletë është objekt i kostos kur përcaktoni
koston për prodhimin e një biçiklete.
• Gjurmimi direkt: bazohet në vëzhgimin fizik
të marrëdhënieve të zakonshme për caktimin
e kostot për objektet e kostos.
• Gjurmimi i faktorëve nxitës: bazohet në
nxitësit si faktorë të zakonshëm të caktimit të
kostos për objektet e kostos.
 Aktiviteti është njësi themelore e punës së
performuar brenda organizatës.
 Caktimi i pajisjeve, lëvizja e materialeve, dizajnimi
i produkteve, etj.
11
12
2

3. Caktimi i kostos: Gjurmimi direkt,
gjurmimi i nxitësve dhe alokimi
Kuptimi i kostos së prodhimit
Metodat e Caktimit të Kostos
H & ZH
Dizajni
Prodhimi
Marketingu Shpërndarja
Shërbimi
për klientë
Kostoja e burimeve
Nxitësit e burimeve
KP për PF
(Vlera e stoqeve)
Gjurmimi
direkt
Gjurmimi
i nxitësve
Alokimi
Vëzhgimi fizik
Nxitësit
e aktivitetit
Lidhja e supozuar
(përshtatja)
Objektet e kostos
KP për përcaktimin e çmimit
13
Kostot e produktit dhe shërbimit
Kostot e produktit dhe shërbimit
Shembujt e përkufizimeve të prodhimit dhe të kostos
Zinxhiri i vlerave në
koston e prodhimit
Kostot e operimit të
produktit
 Kostot e prodhimit
Kostot e produktit
tradicional
• Materialet direkte janë ato materiale që janë të
gjurmueshme në mënyrë direkte ndaj mallrave
ose shërbimeve që prodhohen.
Hulumtimi
dhe zhvillimi
Prodhimi
• Kostoja e drurit në mobile.
Prodhimi
Marketingu
• Puna direkte është fuqia punëtore e cila është e
gjurmueshme direkt për mallrat dhe shërbimet që
prodhohen.
Prodhimi
Marketingu
Shërbimi i klientit
Shërbimi i klientit
Vendimet e caktimit të
çmimit
Vendimet mikse të produktit
Përfitimi strategjik
Analiza
14
Dizajni strategjik
Vendimet
Përfitimi taktik
Analiza
• Pagat e punonjësve të linjës së montimit.
• Shpenzimet e përgjithshme janë të gjitha kostot e
tjera të prodhimit.
Raportimi i
jashtëm financiar
• Zhvlerësimi i impiantit, shërbimet komunale,
tatimet në pronë, materialet indirekte, fuqia
indirekte e punës, etj.
15
Kostot e produktit dhe shërbimit
16
Kostot e produktit dhe shërbimit
 Kostot joprodhuese
• Kostot e marketingut (shitjes) janë kostot e
nevojshme për marketing, shpërndarje dhe
shërbim të ndonjë produkti ose shërbimi.
Kostot e prodhimit u janë caktuar
produkteve dhe barten në stoqe
derisa të shiten produktet.
• Reklamimi, kostot e magazinimit dhe transportimit.
• Kostot administrative janë kostot e shoqëruara
në hulumtim, zhvillim dhe administrim të
përgjithshëm të organizatës e cila nuk mund t’i
ndahet në mënyrë të arsyeshme as marketingut e
as prodhimit.
• Tarifat ligjore, paga e zyrtarit ekzekutiv.
17
18
3

4. Kostot e produktit dhe shërbimit
Kostot e produktit dhe shërbimit
Kostot prodhuese dhe joprodhuese
Për raportim të jashtëm financiar,
kostot e marketingut dhe ato
administrative nuk inventarizohen.
Ato e ngarkojnë periudhën aktuale
dhe referohen si kostot e periudhës.
Kostot e prodhimit
Materialet
direkte
Puna direkte
Shpenzimet e
përgjithshme
Kostoja
kryesore
Kosto
konvertuese
(shndërrimit)
Kostot joprodhuese ose
operative
Shpenzimet e marketingut
Kostot e marrjes së porosisë
Kostot e plotësimit të porosisë
Shpenzimet administrative
20
19
Lëndët e para, puna dhe
shpenzimet
Kostot direkte dhe kostot indirekte
 Kosto direkte është kostoja e cila mund të
ndiqet plotësisht në produktin, shërbimin, ose
departamentin për të cilin po llogariten kostot.
 Kosto indirekte (ose shpenzim i përgjithshëm)
është një kosto e cila ndodh gjatë prodhimit të
një produkti, dhënies së një shërbimi ose
funksionimit të një departamenti, por e cila nuk
mund të ndiqet në mënyrë direkte dhe
plotësisht në produktin, shërbimin ose
departamentin në fjalë.
 Si kosto direkte ashtu edhe kostot indirekte
mund të klasifikohen:
• Kostot e lëndës së parë,
• kostot e punës dhe
• shpenzimet e tjera.
21
22
Kostot indirekte (Shpenzimet e
Kostot direkte
përgjithshme të prodhimit - ShPP)
 Lëndët e para direkte janë të gjitha lëndët e para të
cilat janë pjesë e produktit (me përjashtim të
rasteve kur përdoren në sasi të papërfillshme
dhe/ose kanë kosto të papërfillshme)
 Pagat direkte janë të gjitha pagat dhe rrogat e
paguara për punën (qoftë kjo për orët normale të
punës ose si punë jashtë orarit) të cilat janë
shpenzuar për vetë produktin.
 Shpenzimet direkte janë të gjitha ato shpenzime të
cilat ndodhin për një produkt specifik por që nuk
janë kosto e lëndëve të para direkte ose paga
direkte
 Kostot indirekte (ShPP) përfshijnë të gjitha
kostot që kanë ndodhur në vendin e
prodhimit prej marrjes së mandat prodhimit
deri në dorëzimin e tij të kostove:
• indirekte të lëndëve të para,
• pagave indirekte dhe
• shpenzimet e tjera indirekte
23
24
4

5. Kostot indirekte (Shpenzimet e
përgjithshme të prodhimit - ShPP)
Analizat e kostove totale
 Lëndët e para indirekte të cilat nuk mund të ndiqen
në produktet e përfunduara [së përgatituri].
Lëndët e para
direkte
• Lëndët e para e tjera të shpenzuara, pra lëndët e para
e përdorura në sasi të neglizhueshme
+
 Pagat indirekte, që do të thotë të gjitha rroga të cilat
nuk i janë ngarkuar direkt një produkti.
Puna direkte
• Pagat e personelit jo - prodhues në departamentin e
prodhimit, p.sh. përgjegjësit
+
Shpenzime
direkte
 Shpenzimet indirekte (jo të tilla si lëndët e para dhe
puna) të cila nuk i janë ngarkuar direkt prodhimit.
• Qiraja, dhe sigurimi i fabrikës
• Zhvlerësimi, lëndët djegëse, energjia elektrike,
mirëmbajtja e impianteve të prodhimit, makinerive
dhe ndërtesave
=
Kostot direkte
+ Lëndët e para indirekte
=
Lëndë të
para
+
+ Puna indirekte
+
= Puna
+
Shpenzime të
+
përgjithshme indirekte
+
= ShPP
=
+ Kosto indirekte
=
= Kosto totale
25
Shpenzimet e përgjithshme të
administratës
Kostot funksionale






26
 Shpenzimet e përgjithshme të administratës
janë të gjitha kostot indirekte të lëndëve të para,
rrogave dhe shpenzimeve që kanë ndodhur
gjatë menaxhimit (drejtimit), kontrollit dhe
administrimit të një ndërmarrjeje si:
Kostot e prodhimit,
Kostot e administratës,
Kostot e shitjes,
Kostot e shpërndarjes,
Kostot e hulumtimit dhe zhvillimit,
Kostot e financimit.
• Zhvlerësimi i ndërtesave dhe pajisjeve të zyrave.
• Pagat e zyrës, përfshirë pagat e drejtorëve,
sekretareve dhe kontabilistëve.
• Qiraja, tarifat, sigurimi, ndriçimi, pastrimi,
shpenzimet e telefonit etj.
27
28
Shpenzimet e përgjithshme të
shitjes
Shpenzimet e përgjithshme të
shpërndarjes
 Shpenzimet e përgjithshme të shitjes janë të gjitha
kostot e lëndëve të para indirekte, pagat dhe
shpenzimet të cilat ndodhin gjatë promovimit të
shitjeve dhe ruajtjes [mbajtjes] së klientëve, p.sh.:
 Shpenzimet e përgjithshme të shpërndarjes
janë të gjitha kostot indirekte të lëndëve të para,
pagat dhe shpenzimet që kanë ndodhur gjatë
prodhimit [bërjes] së produkteve të paketuara
gati për t’u shpërndarë dhe dërguar tek klienti,
p.sh.:
• Kostoja e arkave për shpërndarje.
• Paga e paketuesve, shoferëve dhe nëpunësve
të shpërndarjes.
• Shpenzimet e sigurimit, qiraja, tarifat,
zhvlerësimi i depos etj.
• Shtypja në letër dhe materialet për zyrë, të tilla si
katalogët dhe listat e çmimeve.
• Pagat dhe komisionet e shitësve, përfaqësuesve dhe
stafit të departamentit të shitjeve.
• Reklamimi dhe promovimi, studimi i tregut.
• Qiraja, tarifat dhe sigurimi i zyrës së shitjeve dhe
sallave të ekspozimit, borxhet e këqija dhe e kështu
me radhë.
29
30
5

6. Kostoja e plotë e shitjeve
Klasifikime të tjera të kostove
€
Kostot e prodhimit
Lëndët e para direkte
A
Pagat direkte
B
Shpenzime direkte
C
Kostot kryesore
A+B+C
Shpenzimet e përgjithshme të prodhimit
D
Kostot e plota të fabrikës
A+B+C+D
Kostot e administratës
E
Kostot e shitjes dhe shpërndarjes
F
Kostoja e plotë e shitjeve
A+B+C+D+E+F
 Në të vërtet kostoja e njëjtë mund të paraqitet në
pesë mënyra të ndryshme në të njëjtën kohë:
•
•
•
•
•
•
kosto e produktit apo kosto periodike.
kosto direkte dhe indirekte
kosto e ndryshueshme (variabile) apo fikse
kosto me vlerë shtuese apo pa vlerë shtuese
kosto e kontrollueshme apo e pakontrollueshme
kosto e buxhetuar dhe ajo aktuale
31
Klasifikime të tjera të kostove
32
Klasifikime të tjera të kostove
 Një mënyrë e ndryshme e analizimit dhe klasifikimi të
kostove është ndarja në kosto fikse dhe kosto variabile.
 Kosto fikse është ajo kosto e cila ndodh për një
periudhë të caktuar kohe dhe e cila, nuk ndryshon si
rrjedhojë e ndryshimi të nivelit të aktiviteteve, kuptohet
brenda kufijve të caktuar të aktiviteteve në fjalë.
 Kosto variabile është një kosto e cila ndryshon në
varësi të nivelit të aktiviteteve.
 Shumë prej zërave të shpenzimeve janë pjesërisht fikse
dhe pjesërisht variabile dhe në këtë mënyrë termi për
to është kostot gjysmë fikse ose gjysmë variabile.
 Kosto që mund të shmangen janë kosto
specifike që i takojnë një aktiviteti ose
biznesi dhe të cilat mund të shmangen nëse
aktiviteti ose biznesi nuk do të kishte
ekzistuar fare.
 Kosto që nuk mund të shmangen janë kosto
të cilat do të ndodhin patjetër, ndodh ose
nuk ndodh një aktivitet i caktuar dhe eksiton
ose nuk ekziston një sektor i caktuar.
33
34
Klasifikime të tjera të kostove
Klasifikime të tjera të kostove
 Kosto të kontrollueshme janë ato kosto të
cilat mund të influencohen prej vendimeve
dhe veprimeve të menaxhmentit.
 Kosto të pakontrollueshme kosto janë ato
kosto mbi të cilat nuk kanë ndikim vendimet
dhe veprimet e menaxhmentit për një afat të
caktuar kohor.
 Një grupim tjetër që është zhvilluar së fundi
bazohet në faktin se nëse kostoja i shton apo jo
vlerë tregu produktit
 Kostoja që shton vlerën bazohet në një aktivitet
operativ që shton vlerën e tregut të produktit
apo shërbimit.
 Një kosto që nuk shton vlerë është kostoja e
aktivitetit operativ apo aktivitetit ndihmës që
shton kosto produktit apo shërbimit por nuk i
rrit vlerën e tregut produktit
 Zhvlerësimi i makinerisë në fabrikë kundrejt
zhvlerësimit në departamentit e shpërndarjes
35
36
6

7. Klasifikime të tjera të kostove
Klasifikime të tjera të kostove
 Kosto e buxhetuar kundrejt kostos aktuale
 Kosto e buxhetuar është një kosto e
parashikuar dhe projektuar për periudha të
ardhshme
 Kosto aktuale është një kosto që ka ndodhur
dhe mund të verifikohet
Qëllimi për
shqyrtim
Llojet e shpenzimeve dhe renditja e tyre
Lënda e parë
Makinat dhe
zhvlerësimi
Reklama
Gjurmimi
Direkt
Indirekt
?????
Raportimi
financiar
Prodhimi
Prodhimi
Periodike
Sjellja
Variabile
Fikse
Fikse
Vlera
Shtim në vlerë
Shtim në vlerë
Nuk shton vlerë
Planifikimi
Buxhetuar
Buxhetuar
Buxhetuar
Kontrolli i
shpenzimeve
Krahasueshmëria
Buxhet vs. Aktuale
Krahasueshmëria Krahasueshmëria
Buxhet vs. Aktuale Buxhet vs. Aktuale
37
Kontabiliteti për kompanitë tregtare
38
Kontabiliteti për kompanitë
prodhuese

 Formula është si vijon:
Stoqet fillestare të mallrave
+ blerjet
= Malli në dispozicion
- stoqet përfundimtare të mallrave
= Kostoja e mallit të shitur
1.
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Në formën më të thjeshtë, kostoja e shitjeve
do të jetë si vijon:
Përllogaritja e kostos së lëndës së parë
Saldo fillestare e lëndës së parë
+ Blerjet
= Lënda e parë në dispozicion
- saldo përfundimtare e lëndës së parë
= Kosto e lëndës së parë
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
39
Kontabiliteti për kompanitë
prodhuese
2.
3.
Përllogaritja e kostos së prodhimit
Kosto e lëndës së parë
+ Puna direkte
+ Kostot indirekte (ShPP)
= Gjithsej kosto e prodhimit
40
Kontabiliteti për kompanitë
prodhuese
xxx
xxx
xxx
xxx
4.
Përllogaritja e kostos së mallit të shitur
Saldo fillestare e produkteve të gatshme
Përllogaritja e kostos së produkteve të gatshme
Saldo fillestare e gjysmë produkteve
xxx
+ Kosto e prodhimit
xxx
= Gjysmë produktet në dispozicion
xxx
- Saldo përfundimtare e gjysmë produkteve xxx
= Kostoja e mallrave të prodhuara
xxx
41
xxx
+ Kosto e produkteve të gatshme
= Produktet e gatshme në dispozicion
- Saldo përfundimtare e produkteve të gatshme
= Kosto e mallit të shitur
xxx
xxx
xxx
xxx
42
7

8. Kontabiliteti për kompanitë
prodhuese
 Një shpenzim nuk duhet të ngarkohet tek stoqet
(puna në progres, malli i përfunduar), përveç se
kur përmbush këto kritere:
• I takon, pa asnjë dyshim, një pjesë të
operacioneve dhe mund të bashkëngjitet direkt
një aktiviteti specifik të punës direkte.
• Mund të ndahet në pjesët direkte dhe indirekte në
rast kur ndodh në aktivitetet operative dhe jo
operative (p.sh. rryma, uji etj.).
 Nëse një shpenzim nuk përmbush këto kritere,
duhet të ngarkohet në shpenzim si një periudhë
shpenzimi.
43
8