Trong thực tế, việc xử trí trẻ sốt thường được thực hiện khá rập khuôn. Nếu trẻ sốt khoảng 38 độ C, người ta sẽ cho trẻ mặc thoáng và uống thuốc hạ sốt phù hợp (thường là paracetamol).

1. Hạ sốt cho trẻ thế nào là phù hợp?
Trong thực tế, việc xử trí trẻ sốt thường được thực hiện khá rập
khuôn. Nếu trẻ sốt khoảng 38 độ C, người ta sẽ cho trẻ mặc thoáng
và uống thuốc hạ sốt phù hợp (thường là paracetamol).
Nếu trẻ sốt cao hơn, người ta có thể đổi thuốc hạ sốt hoặc đưa trẻ đến
bệnh viện để được bác sĩ chỉ định thuốc khác hoặc truyền dịch. Tuy
nhiên, có rất nhiều câu hỏi cần được giải đáp trong việc xử trí sốt ở trẻ.

2. Bản thân sốt có nguy hiểm?
Rất dễ để nhận thấy sốt là mối bận tâm thường gặp của cha mẹ và người
chăm sóc trẻ. Sốt là một trong ba vấn đề khiến các bậc cha mẹ lo sợ
nhiều nhất trong các đợt bệnh cấp tính của trẻ. Nhiều phụ huynh tin rằng
sốt sẽ gây tổn thương não, hôn mê và tử vong.
Đúng là thân nhiệt tăng quá cao sẽ phá vỡ chuyển hóa bên trong tế bào
và gây tổn thương các cơ quan. Nhiệt độ cao trên 41,5oC có ghi nhận
trong một số ca tăng thân nhiệt, và mức nhiệt độ cao như thế có thể gây
hại đáng kể cho cơ thể bao gồm cả tổn thương não. Tuy nhiên, tăng thân
nhiệt là hậu quả của việc tăng không được kiểm soát nhiệt độ cơ thể.
Sốt, ngược lại, là một tình trạng gia tăng có kiểm soát nhiệt độ cơ thể.
Nói cách khác, sốt là tình trạng cài đặt lại ngưỡng nhiệt cho cơ thể có
kiểm soát, và do đó, rất hiếm khi đưa đến tình trạng tăng thân nhiệt ở
mức nguy hiểm. Hầu như không có chứng cớ nào cho thấy bản thân sốt
là nguy hiểm.

3. Thực tế, việc xử trí sốt ở trẻ thường thực hiện khá rập khuôn.
Trẻ sốt caocó báo hiệu một bệnh lý nặng tiềm ẩn hay không?
Một nhóm tác giả đã tiến hành một tổng quan hệ thống phân tích mối
liên hệ giữa mức độ trầm trọng của sốt và tỷ lệ bệnh nặng. Bài tổng quan
kết quả chứng tỏ giá trị tiên đoán của sốt cao còn rất ít, và ngược lại,
nhiều trẻ mắc bệnh lý nặng cũng không kèm sốt cao nhiều. Tuy nhiên,
khi phân tích ở những độ tuổi khác nhau, dường như sốt trên 39oC có
giá trị tiên đoán bệnh nặng tốt hơn đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, và thậm
chí tốt hơn nữa với trẻ dưới ba tháng tuổi.

4. Việc cố gắng hạ sốt cho trẻ mang đến những lợi ích gì?
Nếu sốt không gây hại, vậy thì tại sao chúng ta lại muốnhạ sốt? Một lý
do thường được viện dẫn là điều trị sốt để làm giảm những triệu chứng
kèm theo sốt hơn là bản thân sốt. Trẻ thường khó chịu hoặc mệt mỏi
trong lúc sốt, đưa đến ăn kém, rối loạn giấc ngủ. Đau và phù nề cũng là
những hậu quả đã được biết của tình trạng viêm, vốn thường hiện diện
trong bệnh cảnh nhiễm trùng ở trẻ. Mặt khác, thuốc hạ sốt ở trẻ cũng có
tác dụng giảm đau và một thuốc khác cũng có tác dụng giảm viêm. Có
thể những lợi điểm chính khi dùng thuốc hạ sốt xuất phát từ những tác
dụng đi kèm này.
Một lý do khác thường được đưa ra để điều trị sốt là ngăn ngừa co giật,
đặc biệt ở những trẻ đã có tiền căn sốt co giật trước đó. Về vấn đề này,
đã có một số bài tổng quan và phân tích tổng hợp với chất lượng tốt
được thực hiện.

5. Kết luận từ những bài này đều cho thấy không có chứng cứ nào cho thấy
thuốc hạ sốt có thể ngăn ngừa co giật. Gần đây hơn, một thử nghiệm lâm
sàng ngẫu nhiên có đối chứng đã chứng tỏ không có khác biệt về tỷ lệ tái
phát sốt co giật dù trẻ có được điều trị thuốc hạ sốt để ngăn ngừa hay
không. Nghiên cứu này cũng cho thấy phần lớn sốt co giật xảy ra ở thời
điểm khởi phát sốt, giúp giải thích tại sao thuốc ngăn ngừa không có
hiệu quả.
Vậy tại sao chúng ta lại cố gắng hạ sốt cho trẻ?
Sốt là một phần trong đáp ứng tự nhiên của cơ thể với tình trạng nhiễm
khuẩn. Do đó, hoàn toàn hợp lý khi giả định rằng có tồn tại những lợi
điểm trong sốt. Về phương diện tiến hóa, đáp ứng viêm của cơ thể sẽ
không được duy trì qua các thế hệ nếu nó không giúp làm tăng khả năng
sống sót cho cơ thể. Thêm nữa, về mặt sinh học, có chứng cứ cho thấy vi
sinh vật bị ảnh hưởng bất lợi bởi nhiệt độ trên 37oC và một số cơ chế
đáp ứng của cơ thể có hiệu quả tốt hơn ở thân nhiệt cao.

6. Nếu nhìn theo một hướng khác, nếu sốt có lợi, liệu có chứng cứ nào cho
thấy nỗ lựchạ sốtsẽ gây hậu quả tệ hơn? Ngoài một số kết quả từ vài
nghiên cứu mô tả, hiện có rất ít bằng chứng có chất lượng giúp trả lời
câu hỏi trên. Một nghiên cứu đã cho thấy việc sử dụng thường xuyên
paracetamol ở trẻ thủy đậu sẽ trì hoãn sự lành các mụn nước. Trong một
nghiên cứu khác, kết quả cho thấy việc điều trị phòng ngừa bằng
paracetamol làm giảm nồng độ kháng thể chống lại các vắc-xin tiêm cho
trẻ. Bên cạnh đó, một nghiên cứu khác còn cho thấy việc điều trị thuốc
hạ sốt không liên quan với sự kéo dài thời gian bệnh.
Chứng cứ về lợi điểm của sốt vẫn còn rất hạn chế, nhưng chúng ta có thể
đồng ý rằng, khi xem xét về mặt lý thuyết, có một lý do chính đáng cho
phép sốt diễn ra. Chúng ta không nên điều trị sốt một cách thường quy ở
trẻ không có biểu hiện mệt mỏi.