จัดทำโดย นักศึกษาคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 1. นศ.ทพ.สุรัจฉรา ชัยราช , 2. นศ.ทพ.วรรณีศา ศรีเมือง , 3. นศ.ทพ.ณัฐภรณ์ หลวงเทพ 4. นศ.ทพ.ขวัญกมล ลาวัณย์รัตนากุล

1. การทาศัลยกรรมเพื่อใส่ฟันเทียม
การทาศัลยกรรมตกแต่งสันเหงือกให้เหมาะสมแก่การใส่ฟันเทียมเปนสิ่งจาเปน เพื่อให้
็ ็
ผูปวยสามารถใส่ฟันเทียมได้โดยไม่มีอาการเจ็บ สามารถใช้บดเคี้ยวได้อย่างมีประสิทธิภาพ
้่ การตัดกระดูกงอกบริเวณเพดานปากและขากรรไกรล่างด้านลิน
้
ซึ่งสันเหงือกที่ดีไม่ควรมีปมกระด ูกแหลมหรือปุมกระด ูกที่ยื่นออกมาด้านข้าง รวมถึงไม่มี
ุ่ ่
เนื้อยึดหรือส่วนของกล้ามเนื้อมาเกาะอยูบริเวณขอบของฟันเทียม โดยสิ่งเหล่านี้สามารถ
่ กระด ูกงอก มักเกิดจากกรรมพันธ์ ุ โตช้า อาจเปนก้อนเดี่ยวหรือหลายก้อนติดกัน
็
แก้ไขได้โดยการทาศัลยกรรม มักเกิดบริเวณกลางเพดานปากและด้านลิ้นของขากรรไกรล่าง
ข้อบ่งชี้
๑. มีขนาดใหญ่มากจนพูดไม่ชด ั
การตัดเนือยึดริมฝี ปาก
้ ๒. เศษอาหารติดง่ายและทาความสะอาดยาก
๓. กลืนลาบาก
ข้อบ่งชี้ ๔. ขัดขวางการใส่ฟันเทียมชนิดถอดได้
• เนื้อยึดริมฝปากมีขนาดใหญ่หรือเกาะสูง ขัดขวางต่อการใส่ฟันเทียม
ี ๕. เยื่อบ ุเปนแผลง่ายและมักหายยากเนื่องจากมีหลอดเลือดเลี้ยงน้อย
็
• เนื้อยึดริมฝปากขัดขวางการเคลื่อนไหวริมฝปากและลิ้น ทาให้พดไม่ชด
ี ี ู ั
• มีช่องว่างระหว่างฟันหน้า เนื่องจากมีการเกาะสูงของเนื้อยึดริมฝปาก
ี วิธีการตัดกระด ูก
• เนื้อยึดริมฝปากเกาะสูงมายังสันเหงือกยึด ทาให้เกิดการทาลายอวัยวะปริทนต์
ี ั ๑. ส่วนใหญ่มกฉีดยาชาเฉพาะที่และทาการตัดในคลินิกทันตกรรม
ั
แต่มีบางกรณีที่ตดภายใต้ยาสลบ
ั
๒. ทาการเปดแผ่นเยื่อบ ุ ( ภาพที่ ๗,๘ )
ิ
๓. ทาการตัดกระด ูกโดยใช้หวกรอ หรือสิ่วทางทันตกรรม
ั
๔. เย็บปดแผ่นเยือบ ุ ( ภาพที่ ๙ )
ิ ่
๕. ทันตแพทย์อาจให้ใส่เครื่องมือปดแผล และมาตัดไหมหลังจากเย็บไปประมาณ ๗-๑๐ วัน
ิ
๖. แผ่นเยื่อบ ุจะเชื่อมกันภายใน ๗-๑๐ วัน (ภาพที่ ๑๐)และจะค่อยๆหายเปนปกติ ( ภาพที่ ๑๑)
็
วิธีการทา ภาพที่ ๗ ภาพที่ ๙ ภาพที่ ๑๐
ฉีดยาชาและใช้กรรไกรหรือมีดตัดบริเวณเนื้อยึด (ดังภาพที่ ๑ และ ๒) จากนันจึงเย็บ
้
( ดังภาพที่ ๓ ) และใช้ผาก๊อซม้วนเปนแท่งสอดไว้ ๑-๒ ชัวโมง ( ดังภาพที่ ๔ )
้ ็ ่
ภาพที่ ๘ ภาพที่ ๑๑
ภาพที่ ๑ ภาพที่ ๒ ภาพที่ ๓ ภาพที่ ๔
หลังทาการรักษา ๑ สัปดาห์ทนตแพทย์จะนัดให้มาตัดไหมและประมาณ ๒ สัปดาห์
ั
การดูแลภายหลังการผ่าตัดสาหรับผูปวยที่ได้รบ
้่ ั
แผลจะสามารถหายเองได้ตามปกติ การทาศัลยกรรมตัดแต่งกระดูก
๑. กัดผ้าให้แน่นในบริเวณที่ทา ๑ ชัวโมง หากยังมีเลือดออกมาอีกให้กดผ้าใหม่ต่ออีก ๒
่ ั
ชัวโมง
่
การตกแต่งกระดูกสันเหงือก ๒. กลืนน้าลายให้แห้ง อย่าบ้วนน้าหรือน้าลายระหว่างที่กดผ้าอยู่
ั
๓. หลังทาการผ่าตัดผูป่วยจะมีความรูสึกชาหรือหนา บริเวณแก้ม ลิ้นและริมฝปาก ต้อง
้ ้ ี
การตกแต่งกระด ูกสันเหงือกเปนการทาให้กระด ูกสันเหงือกมีรปร่างเหมาะสมที่จะ
็ ู ระวังไม่กด เกา หรือหยิกบริเวณที่ชา มิฉะนันจะเกิดแผลขึ้นภายหลัง
ั ้
เปนฐานรองฟันเทียมเพื่อลดความเจ็บปวดต่าง ๆ ในการใส่ฟัน อาจทาทันทีหลังการถอน
็ ๔. ห้ามอมน้าแข็ง บ้วนน้าหรือน้ายาใดๆ ในวันแรก วันต่อไปใช้น้าเกลือ (เกลือแกง ๑ ช้อนชา
ฟันหรือทาการผ่าตัดแก้ไขภายหลังก็ได้ ผสมน้า ๑ แก้ว) อมและกลัวปากเบาๆ นาน ๑ นาที แล้วบ้วนหลังรับประทานอาหาร
้
๕. แปรงฟันทาความสะอาดตามปกติ และควรแปรงหลังจากเลือดหย ุดแล้ว แปรงได้จนถึง
วิธีการทา บริเวณไหมที่เย็บ ถ้าแปรงแผลแล้วเลือดออกเล็กน้อย เลือดจะหย ุดได้เอง
๑. ฉีดยาชาแล้วเปดแผ่นเหงือกออก
ิ ๖. รับประทานยาตามแพทย์และเภสัชกรสังให้ครบ ่
๒. ใช้คีมขลิบกระด ูกที่ยื่นออกมา แล้วตะไบแต่งกระด ูกให้เรียบ ๗. ห้ามเอานิ้วมือ ไม้จ้ ิมฟัน แคะ เขี่ยบริเวณแผลและห้ามด ูดแผลเล่น
๓. ใช้น้าเกลือล้างเศษกระด ูกออกให้หมด ๘. ทางานประจาวันได้ แต่อย่าออกกาลังกายเกินควร
๔. นาแผ่นเหงือกกลับคืนที่เดิม โดยเย็บแผ่นเหงือกเข้าหากัน ๙. งดดื่มส ุรา บ ุหรี่ อาหารรสจัด ภายหลังการผ่าตัด
๑๐. ให้กลับมาตัดไหมหลังเย็บ ๗ วันหรือตามที่ทนตแพทย์นดหมาย
ั ั
๑๑. หากมีการบวมให้ใช้ผาห่อถ ุงเจลหรือขวดน้าเย็นประคบนอกปากบริเวณที่ผานาน ๒๐
้ ่
นาที หลังจากวันแรกแล้วให้เปลี่ยนเปนประคบบริเวณเดิมด้วยผ้าช ุบน้าอนหรือกระเปา
็ ุ่ ๋
น้าอนจนกว่าจะรูสึกปกติ
ุ่ ้
๑๒.การใส่เครื่องมือปดแผล ิ
ในกรณีที่ตดปุมกระด ูกเพดานบนหรือปุมกระด ูกใต้ล้ น
ั ่ ่ ิ
ที่มีขนาดใหญ่ใส่เครื่องมือปดแผลเปนเวลา ๒๔-๗๒ ชัวโมง
ิ ็ ่
ภาพที่ ๕ แสดงกระด ูกเบ้าฟันที่มีสวนยื่นที่ไม่ตองการ การกรอลดส่วนยื่นทาได้
่ ้ หลังผ่าตัดเพื่อช่วยห้ามเลือด ปองกันการเกิดก้อนลิ่มเลือดคัง
้ ่
และหลังจากกรอตัดกระด ูกแล้วยังมีความกว้างของสันเหงือกเพียงพอ อยูใต้เยื่อเมือก และใส่ต่ออีกเปนระยะเวลาอย่างน้อย ๗ วัน
่ ็
เพื่อปองกันการระคายเคืองบริเวณแผลผ่าตัดที่เกิดในระหว่าง
้
การรับประทานอาหาร หรือทาความสะอาดช่องปาก
จัดทาโดย นักศึกษาทันตแพทย์ รัตติยา หทัยเดชะด ุษฎี, นักศึกษาทันตแพทย์ เกศกาญจน์ ภิญโญ
นักศึกษาทันตแพทย์ ส ุปัญญา นัยวิก ุล , นักศึกษาทันตแพทย์ สลิลภร เหล่าชูวงศ์
คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
อาจารย์ที่ปรีกษา อาจารย์ทนตแพทย์หญิง สิรพร ตังศรีสก ุล
ั ิ ้
ภาพที่ ๖ ซ้าย: แสดงกระด ูกเบ้าฟันที่มีสวนยื่นที่ไม่ตองการ
่ ้
กลาง: แสดงขันตอนการผ่าตัด ขวา: แสดงแผลที่หายดีแล้ว
้ กลมงานทันตกรรม โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช
ุ่
จังหวัดส ุพรรณบ ุรี