Stress en hartresonantie vormingplus maart 2014 update
1.
2. reeks van 4 avonden
• stress en hartresonantie
− Dirk Laverge
• stress: neurologisch vlak
− Philippe Vandevorst
• stress en mindfulness
− Kristel Van Maele
• stress en TAO
− Dominique Respens
3. je stress onder controle
met je hartritme
Dirk Laverge, 12 maart 2014
7. zeer interessant, maar….
• je moet tijd vrijmaken
− yoga 20 min.
− meditatie: 2x 20 min
− mindfulness: body scan (30 min.)
• als je alles optimaal wil doen….
zou je om 5 uur „s morgens opstaan…
11. Stress triggers
aanleiding? wat gevoeld?
(en waar?)
hoe gereageerd?
kritiek van collega ongemak in keel
tanden op elkaar
smile
(maar inwendig koken)
ruzie tussen kids druk in voorhoofd uitvliegen
…
12. Symptomen
• Aan welke symptomen herken je het
optreden van stress?
− adrenaline kolkt aders
− ….
• Laten we even kijken naar de
onderliggende fysiologische processen.
13.
14. Stress: coping
externe boosters
• snelle suikers
− snacks
− cola
• ontsnappingsroute
− week-end zee
− citytrip
• vitaminen
• wellness
− massage
− sauna
• joggen (runners high)
• op je werk gooien
interne bron
• onuitputbare innerlijke
energiebron =
− focus op ademhaling
− focus op hart
18. 2° emotionele brein
• of: limbisch systeem, primitieve hersenen*
• 200 000 000 jaar oud
• ook bij zoogdieren **
• functies: ….
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
19. 3° verstandelijke brein
• of neocortex, hersenschors, cerebrum
• functies: …
• razendsnel gegroeid, maar …
niet altijd in staat om controle uit te
oefenen op andere delen
gevolg….
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
21. gevolg……bij stress
• limbisch systeem neemt de controle over
(je merkt dat ook niet direct*)
• gevolg
− onlogica
− impulsiviteit
− emotionele instabiliteit ….
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
24. Mr. Cortex
• één en al verstand
• onderdrukking van limbisch systeem
• gevaar: emoties onderdrukken
− tegen zin gaan werken
− tegen beter weten in huwelijk in stand houden
• gevolg
− stress: emotionele en fysische klachten
• hartritmestoornissen, bloeddruk , immuniteit
• dus: je verstand voorrang geven op je hart
maakt ziek!*
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
25. Mr. Dinosaur
• één en al emotie
• neo-cortex staat op non-actief
• nadeel: impulsief, snel in paniek
• vb. levensbedreigende situatie = nuttig
− limbisch systeem (gericht op overleven) krijgt
voorrang op cognitieve denken
• maar: uitsluitend je emoties volgen
maakt ook ziek…
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
26. ideaal • hoog IQ
• én hoog EQ
= in harmonie
= in flow
27. HR en impact op hersenen
• emoties gestabiliseerd
• frontale kwabben in cortex beter
bevloeid*
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
32. Conclusie
• beide systemen werken dus in
tegenovergestelde richting
• evenwicht tussen „rem‟ en „gaspedaal‟ is dus
belangrijk, beide moeten in topconditie zijn.
• zoogdieren: constant in evenwicht
• stress zorgt voor onevenwicht
− vb. stresserende werklunch…**
− chronisch activeren sympaticus put je energie-
reserves uit.
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
33. HR en impact op AZS
• evenwicht tussen „rem‟ en
„gaspedaal‟
• voordeel
− optimale toegang tot kennis van
cognitieve brein
− én tot emotionele brein
(intuïtie).
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
36. 1°stresshormoon: adrenaline
• adrenaline = vlucht-of-vechthormoon
• adrenalinerespons = snel
− hartritme
− bloeddruk
− je verbruikt veel suikers
− dopamine *
− endorfines **
• vb. bijna botsing***
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
37. oermens vs. moderne mens
• adrenaline respons
= zeer nuttig
• overlevingsreactie
bij gevaar
• zelden levensgevaar
• maar adrenalinerespons
zit wel ingebakken in
ons lichaam
• en treed op bij minste
stress
hersenen
autonoom
zenuwstelsel
hormonen
45. HART : indrukwekkende prestaties
• werkt meestal zonder onderbreking
− 70 tot 80 jaar
− Liefst zonder „onderhoud‟ of
„reservestukken‟…
• hoe vaak slaat ons hart?
− dag?
− jaar? *
50. 3) fysisch
• 3° bij elke hartslag stuurt
het hart elektromagnetische
signalen naar gans het
lichaam
− dit kan aangetoond worden op
op een afstand van enkele
meters….*
52. oefening
• word je bewust van je ademhaling
• “teken” je ademhaling
• vel papier
• 1 min.
• potlood gaat mee en
met in en uitademen (beweging borstkas)
= golfbeweging
57. Hartritmevariabiliteit (HRV)
• Hartritme bv. 70 = is een wiskundig
gemiddelde….
• maar in realiteit versnelt en vertraagt
het hart voortdurend
• die pauze tussen 2 hartslagen is nooit
gelijk = sinusaritmie*
• reeds veel studies (>10.000 wet. art.)**
67. • dus zekere resonantie tussen
verschillende ritmes
− ademhalingsritme
− hartritme
− bloeddruk
− hersenritmes
• hart = centrale ritmische kracht !
68. hartresonantie
• door het hart te controleren, leren we
ons emotionele brein te controleren,
en omgekeerd.
69. Biofeedbackapparatuur
• Je kunt direct op een scherm zien hoe jouw
hartritme van moment tot moment
varieert.
• Spiegel van je emoties.
• Veel mensen denken dat emoties je
“overkomen”.
De stressmeter laat zien dat
je ze kunt sturen.
73. conclusie
• -4000 BC 2013
• oude spirituele moderne techno
kennis* (ECG, fmri scans, ..)
leveren bewijs
• dus: spirituele kennis en wetenschap komen samen
= unieke aan hartresonantie
83. Wijsheid van oude spreuken
• Recht uit het hart spreken
• Volg je hart
• Iemand in je hart sluiten
• Iets doen met hart en ziel
• Je hart uitstorten
• Laat het niet aan je hart komen
• Uit het oog, uit het ….
• Play from your heart
99. gewoon bezig op pc oproepen hartcoherentie telefoon rinkelt…
100. pro contra
• levert overtuigend
bewijs
• overstijgt daarmee
„zweverige new age‟
• duur*
• afhankelijk
apparatuur
• na enkele keren:
niet echt meer
nodig…
101. Wie past het reeds toe?
• managers bedrijven
− Londen: Shell, BP, HP, Unilever, ….
− US: Motorolla, video BBC
• ziekenhuizen
− daling uitstroom verpleegkundigen (Chicago)
• Leger
− NATO piloten
• onderwijs:
− betere examenresultaten
• Hogent : start to breath (DS, dec. 2010, vrt nieuws)
• US: lager onderwijs
video: http://www.youtube.com/watch?v=-VrNJxJLVnc&NR=1
• UK: universiteiten (Harvard).
− zie filmpje
102. sporters
• concentratiesporten
− golf
− boogschieten
• Link met huisdieren
− kind speelt met hond =
spontaan in coherentie*
− oude mensen met
huisdier leven langer,
is geen toeval
115. oefening
• word je bewust van je ademhaling
• zie eerder: aandachtsoefening:
− teken je ademhaling*
• vel papier
• 1 min.
• potlood gaat mee en
met in en uitademen (beweging borstkas)
= golfbeweging
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
116. Goede ademhygiëne
• buikademhaling
− handen op buik
• let ook op je houding:
− rug recht,
− voeten plat op grond*
− benen niet gekruist
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
120. conclusie
• probleem: doorgaans ademen we te snel
• oplossing: bewust vertragen
• principe
− 5 seconden in , 5 seconden uit*
− 5+5 = 10 sec.
− dus 6 x ademen in 1 minuut
• zo vertraag je de frequentie van ademen
• en verdiep je de ademhaling
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
121. • Als je ademt in die frequentie
− dus 6 ademhalingen / minuut
− 6 trillingen / 60 seconden
− dus ademen in 0,1 Hz
• zo kom je spontaan in hartresonantie*
• doe nu de oef. een 2° keer
− tel pas achteraf!!
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
122.
123. • in software van heartmath institute
wordt hier ook rekening mee gehouden
− in de trainingsfase
− ademen in F6 (5 sec. in, 5 sec. uit)
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
131. • niet de situatie is de oorzaak van stress
• maar wél onze perceptie
− in moment: hartfocus
− achteraf: herkaderen
• Probleem van vorige week:
• is het volgend jaar
nog zo belangrijk?
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
132. b) hoe?
• stap 1: focus op je hart
− (HF = heartfocus)
• stap 2: adem in je hart
− (HB = heartbreathing)
• stap 3: roep een warm
gevoel op
− (HF = heart feeling)
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
133. stap 1: HF : heart focus
• ga met je aandacht naar je
hart of hartstreek
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
134. stap 2: HB: heart breathing
• In F6 (5 sec. in, 5 sec. uit)
• beeld je in dat je door je hart
(of borststreek) ademt
− niet letterlijk …
− is bij wijze van spreken
• tip: leg je hand op je hart (begin)
• helpt om je energie te focussen
op deze regio
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
135. stap 3: HF: heart feeling
• roep een gevoel van warmte op in je
hart of borstkas
− roep een leuke herinnering op (levendig)
− denk aan een kind waarvan je houdt
− of een huisdier (*)
− afdaling met ski
− zeilboot, …
indien spontane glimlach = OK
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
136. oefening
• 2 minuutjes
• zoek even een beeld dat een warm
gevoel oproept (zie foto‟s)
• probeer het zo helder en scherp
mogelijk voor ogen te brengen
• en gebruik dit bij de oef. straks
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
137. • niet aan dat beeld denken
• maar dat beeld voelen, herbeleven
• idee: met warme gevoelens kan je
je HRV sturen!!
• metafoor*
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
138.
139.
140.
141.
142.
143. • aan dat beeld denken is één ding
• maar dat beeld voelen, herbeleven is
veel krachtiger!
• idee: met warme gevoelens kan je
je HRV sturen!!
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
144. variant
• glimlach en breng die
smile naar je hart
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
147. c) wanneer?
• midden in stresssituatie
− examen (schriftelijk/mondeling)
− korte deadline: pak leerstof….
• af en toe „bijtanken‟
− pauze (werk)
− onderweg (trein, bus, auto)
• maar ook op regelmatige basis
− bv. Tijdens korte koffiepauze
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
148. d) Raakvlak 1
• basis: emotionele intelligentie
− cfr. Daniel Goleman
• anecdote (kids en snoep)
− ABC van EQ*:
• bewust worden van emoties en stemmingen
• verwoorden van “ “
• verbanden zien tussen je gevoelens en
gedachten
• en die emoties en stemmingen controleren
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
154. b) Hoe?
• idem als hartfocus
• dit gevoel nu ankeren met een gebaar
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
155. oefening
• kies éérst een bepaald „anker‟
• voorwaarde:
− onopvallend
− iets wat je anders niet aanraakt
• pas dit opnieuw toe
− gedurende 2 minuten
− ev. terug met potlood
• wat voel je?
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
160. conditioneren
• als je het dan écht nodig hebt,
kan je er spontaan gebruik van
maken
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
161. verdieping 1
• focus op je hart én solar plexus
− adem in je hart
− en adem uit in je solar plexus
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
162. verdieping 2
• ademhalingsritme
− ipv 5 sec. IN en 5 sec. UIT
− 4 sec. IN en 6 sec. UIT
• nadruk op parasympaticus
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
163. take home message “365”
• 3 x oefenen per dag
• 6 x ademen per minuut
− 5 in , 5 uit
• 5 minuten lang
• 365 dagen / jaar !!
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
164. Bijsluiter
• HRV is ook bruikbaar in andere domeinen
− concentratieproblemen
− te hoge bloeddruk
− sportprestaties
adem-
focus
hart-
focus
snelle
coherentie
165. 2 Extra oefeningen
• knopen leren doorhakken
• wég met oude ballast
− terugkerende piekergedachtes
− oude „rommel‟ die je in je rugzak meesleept
leren loslaten
166. extra oef. 1: knopen
doorhakken
• tappen uit je diepste intuïtie
• helderder nadenken
• Knopen doorhakken
167. hoe?
• 1+2+3 van daarnet
• 4° stap:
− vraag aan je hart wat een goede oplossing
kan zijn in de gegeven situatie
168. • verwacht géén tekstballon
met „de oplossing‟
of een ondertiteling
• maar word je bewust van
kleine signalen, een ander
gevoel, of perceptie….
170. a) Waarom?
• afgeraken van steeds terugkerende
piekergedachtes
• herprogrammeren van slechte
gewoontes/herinneringen
• deblokkeren van oude gekneldheden
• let op:
− trauma‟s = psychiater of psycholoog !
171. b) Hoe?
• Stap 1 = bewust worden van een
specifieke negatieve emotie, angst,
spanning, gekweldheden (verleden)
• Breng ze „in kaart‟
172. Zet ze op papier
aanleiding? wat gevoeld?
(en waar?)
hoe gereageerd?
kritiek van collega ongemak in keel
tanden op elkaar
smile
(maar inwendig koken)
ruzie tussen kids druk in voorhoofd boos roepen
…
• is een analyse tool
• dan weet je waarmee je aan de slag kunt….
173. Stap 2
• focus op je hart
− adem in je hart
− en adem uit in je solar plexus
(zorgt voor een verdieping)
174. Stap 3
• dompel het gevoel nu onder in de
warmte van je hart
− metafoor wasmachine
• Kijk met „mededogen‟ naar
die situatie
− EHBO = erken probleem, herken het,
benoem het, en omarm het
175. Stap 4
• vraag aan je hart om nieuwe inzichten
en kracht om beter met het probleem
om te gaan en je gedrag te veranderen
176. c) Wanneer?
• „s avonds (vóór slapengaan)
• na meditatie (verdiepen ervan)
187. Qi gong: hartklank (hao)
• de warmte van het
hoofd en je hart,
gaat in je buik.
− http://www.happinez.nl/inspir
atie/do-it-
yourself/buikoefeningen/buiko
efening/aflevering-1-de-
onderbuik/