1. Mbikeqyrja e tregut
financiar:
Prespektiva europiane

2. Kriza financiare.
dhe Integrimi I
INTEGRIMI I TREGJEVE FINANCIARE
• nivel të mirë integrimi, intensiteti dhe likuiditeti tregjeve
• Tregjet kombëtare financiare nuk janë klone të njëri-tjetrit, por reflektojnë dallimet në
mënyren se si ata janë organizuar dhe dallime filozofike mbi mënyrën se si janë të rregulluara
dhe e mbikqyrur.
• Tregjet financiar e gjithashtu pasqyrojne dallime në përvojat kombëtare,institucionet qeveritare,ligjet
dhe zakonet kombëtare.
Bashkimi Evropian ka ndërmarrë një numër hapash për të përmirësuar mbikëqyrjen
financiare duke përfshirë:
• Forcimi i rolit te Komiteteve këshilluese në fushën e letrave me vlerë etj
• Miratimi i rregulloreve mbi agjensite të normimit të kreditit.
• Regjistrimi I fondeve ‘’gardh’’ose hedge funds.
Ku ka ndikuar dhe si?
Tek Vendet :
• me eksporte si SHBA dhe vendet e BE-se.Meksika është një shembull i mirë;
• eksportuese te produkteve me elasticitetit te larte.(si sektori i turizmit në Karaibe dhe afrikane)
• e varura nga remitancat.
• varura nga IHD(Investimet e Huaja Direkte)
• me tregje aksionesh të sofistikuara;tregje te rregulluara dobët për letrat me vlerë etj
• me presione mbi kursin e këmbimit dhe normat e inflacionit.
• me deficite të larta qeveritare.Për shembull, India ka një pozitë të dobët fiskale etj.
• e varura nga ndihmat qeveritare.

3. Qeverisja ekonomike globale
Ky seksion përshkruan shkurtimisht organet kryesore të sektorit publik që luajnë një rol
në rrjedhat ndërkombëtare financiare si dhe autoritetetet rregullative në tregjet
financiare.
1. Fondi Monetar Ndërkombëtar .
• Ai jep këshilla per funksionimin e sektorit financiar vendas.
• Kur vendet janë goditur nga kriza,Fondi vepron si huadhënës dhe informon për llojet e
politikave qe duhet të zbatohet për të parandaluar thellimin e krizes.
• U projektuan 2 mekanizma për të siguruar huadhënie afatshkurtër në vendet që përjetonin
goditje ekonomike.Keto mekanizma ishin:
• Credit Contigent Line (CCL)
Linja e kredisë u krijua pas krizës financiare në 1997-1999. Vendet janë të detyruar të
plotësojnë disa kushte në mënyrë që të bashkohet me CCL për ti ofruar ndihmë emergjente
kjo e fundit.
• Supplemental Reserve Facility (SRF)
Një strukturë qe ofron ndihmë financiare për vendet që përjetojnë probleme të
jashtëzakonshme të llogarisë kapitale.
2.Banka Botërore
 Qe nga kriza e viteve ’90 se bashku me FMN-ne është ne mbikëqyrje te
zhvillimit,përparimit dhe implementimit te standardeve dhe kodeve ne vendet në
zhvillim
• Korporata Ndërkombëtare Financiare (IFC) është burimi më i madh multilateral i kredisë
dhe financimit.Ne vitin 2008,IFC investoi 40% te kapitalit te saj ne sektorin e tregjeve
financiare globale.Sipas rajoneve kemi 26% ne Ameriken Latine dhe vetem 24% ne Europe
dhe Azi Qendrore

7. 3. Forumi i Stabilitetit Financiar(FSF)
• Themeluar në 1999.
Pozicionohet ne keto fusha kryesore të punës:
• Identifikimi i dobësive në sistemet financiare kombetare dhe ndërkombëtare.
• Sigurimi I qëndrueshmërise në të gjitha tipet e institucioneve financiare.
• Forcimi i reagimit te autoriteteve mbikeqyrese ndaj rreziqeve.
Eshtë i përbërë nga:
• 9 vende të OECD si:(Australi,Kanada,France,Gjermani, tali,Japoni,Hollande,Mbretëria e
Bashkuar dhe SHBA)
• Institucione Financiare Ndërkombëtare ( FMN,Banka Botërore,dhe OECD),
• Grupimet ndërkombëtare rregullatore dhe mbikëqyrëse si:
1. Organizata Ndërkombëtare e Komisioneve të Letrave me vlere(IOSCO) I cili ka 5 nën
komitete te perhershme,secila e përqendruar në një zonë të veçantë të rregullimit të letrave me
vlerë.
2. Shoqata Ndërkombëtare e Mbikëqyrjes së Sigurimeve ( IAIS)është krijuar në vitin 1994.IAIS
është një organizatë ndërkombëtare që bashkon mbikëqyrësit e sigurimeve dhe rregullatorët ne
bote.Objektivat janë:nxitja e bashkëpunimit midis mbikëqyrësve të sigurimit, promovimi i
zhvillimit të tregut të sigurimeve dhe kontributi për stabilitetin financiar.
FSF ka identifikuar 12 standardet kyçe ndërkombëtare në vitin 2000 si të rëndësishme
për forcimin e sistemeve te standardeve financiare..Keto janë bërë bazë për programet
e Vlerësimit të Sektorit Financiar (FSAP)etj te kryera nga FMN dhe Banka Boterore

8. 4. Komiteti Basel per mbikëqyrjen
bankare(BCBS )
• është një komision bankar i autoriteteve mbikëqyrëse,themeluar nga guvernatorët e NCB-
ve të 10 vendeve në vitin 1974.
• Objektivi i tij është për të rritur të kuptuarit e çështjeve kyçe mbikëqyrëse dhe për të
përmirësuar cilësinë e mbikëqyrjes bankare në mbarë botën.
• koordinon mbikëqyrjen e grupeve bankare ndërkombëtare dhe aktiviteteve ndërkufitare te
tyre
Komiteti Basel është i përbërë nga:
• përfaqësues të autoriteteve mbikëqyrëse bankare dhe NCB-ve te 13 vendeve:
Belgjike,Kanada,France, Gjermani,Itali,Japoni, Hollande, Spanje, Suedi,
Luksemburg,Zvicer,Britani e Madhe dhe SHBA.
Me integrimin në rritje të tregjeve financiare globale, Komiteti Basel ka bërë
përpjekje për ta zgjeruar ndikimin e saj duke inkurajuar ndërveprimin midis
anëtarëve dhe autoritetet bankare mbikëqyrëse.
5.Bordi I Standarteve Nderkombetare te
Kontabilitetit :
BSNK vendos standardet ndërkombëtare të kontabilitetit që përcaktojnë se si aktivitetet e
ndryshme duhet të pasqyrohen në pasqyrat financiare.
• Është përgjegjës për zhvillimin e Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar
• (emri i ri për Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit të lëshuara pas vitit 2001)
• Per promovimin e përdorimit dhe aplikimin e këtyre standardeve,BSNK është duke punuar
me organe te tjera te tilla si:Bordi i Standardeve të Kontabilitetit Financiar të SHBA,per
te bere krahasueshmërinë e pasqyrave financiare.

9. Plani I veprimit i
Sherbimeve financiare
• Në vitin 1999, BE-ja ka zëvendësuar Direktivën e Shërbimeve të
Investimeve me Planin e Veprimit të Shërbimeve Financiare (FSAP).
• Plani përbëhet nga një sërë masash që kanë për qëllim heqjen e
barrierave te mbetura formale në tregjet financiare ndërmjet anëtarëve
të BE-së dhe gjithashtu sigurimin e një mjedisi ligjor dhe rregullator që
mbështet integrimin e tregjeve financiare te 8 vendeve anetare te BE-
se
• Procesi I FSAP mbështet një qasje pronged( dy dhëmbë)që kombinon
direktivat e BE-së me ligjet kombëtare. .
• FSAP përmban 3 objektivat specifike
(1) një treg i vetëm me shumicë,
(2) një treg të hapur dhe të sigurt me pakicë dhe
(3) shteti i rregullave te artit dhe mbikëqyrje

10. Tregjet në Direktivën e instrumentave
financiare(MiFID)
• Hyri në fuqi më 1 nëntor, 2007.
Ben te mundur:
• Harmonizimin e plote të rregullave për tregjet e letrave me vlerë të BE.
• Ruajtjen e parimeve te "pasaportës" së BE-së dhe ka zgjeruar listën e
shërbimeve dhe instrumentet financiare
• Ka hequr të ashtuquajturin ‘’rregull përqendrimi ‘’
• Futi konceptin e "harmonizimit maksimal’’.
Disa nga elementet kyçe të MiFID janë:
• Autorizimi, rregullimi dhe pashaportizimi
• Kategorizimi i Klienteve.
•Menyra e trajtimit te klienteve.
• Transparenca para-tregtare.
• Transparenca Pas-tregtare
• Ekzekutimi i mirë.
• Internalizer sistematik

11. Direktiva e kerkesave kryesore
 Hyri në fuqi në janar të vitit 2007.
 Qëllimi i Direktivës është që të lëvizë drejt BE-së në përputhje me
rregullat e Bazelit II ne matje te kapitalit, mjaftueshmërisë, dhe
disiplinave të lidhura me dhënien e informacioneve shpjeguese të
tregut .
 Kjo direktivë promovon një rrezik e bazuar ne metodologjine e
menaxhimit te kapitalit nepermjet struktures “3 shtyllat”qe perfshin:
(1)Standardet e reja që përcaktojne kërkesat minimale të kapitalit që
firmat do ta kene te nevojshme per te plotesuar riskun e kredise,te
tregut ,
(2) kërkesat që firmat dhe mbikëqyrësit duhet të vendosin nëse ata po
mbajnë kapital të mjaftueshëm për të adresuar rreziqet e realizuara
sipas Shtyllës I dhe te veproje në përputhje me rrethanat,
(3) kërkesat që firmat te publikojne disa detaje në lidhje me rreziqet e tyre
kapitale, dhe rreziqet e menaxhimit.

12. ’Korniza Evropiane për Veprim"
• ​
Komisioni Evropian lëshoi më 29 tetor 2008 "Korniza Evropiane për Veprim" si një mënyrë
për të koordinuar veprimet e 27 shteteve anëtare të Bashkimit Europian .
Pjesët e kuadrit te BE-së janë:
1. ‘’Arkitekture’’ e re e tregut financiar.
2. Shtimi I veprimeve afatshkurtra ne axhenden e reformave strukuturore
3. Ndryshime në politikat fiskale dhe monetare të vendeve anëtare të BE.
BE-ja ka përdorur më 15 nëntor 2008 ,samitin shumekombesh ekonomik në Washington për të
promovuar një sërë masash mbi reformimin e arkitekturën financiare globale.Komisioni
argumentoi se keto masa duhet të përfshijnë:
• forcimi I standardeve ndërkombëtare rregullatore;
• forcimi i koordinimit ndërkombëtar midis mbikëqyrësve financiarë;
• forcimi i masave për të monitoruar dhe koordinuar politikat makroekonomike dhe
• zhvillimi i kapaciteteve për të adresuar krizën financiare në nivel kombëtar rajonal dhe
multilateral
Një arkitekturë financiare duhet të ndërtohet mbi tri parime kryesore:
1. efikasiteti,
2. transparenca dhe llogaridhënia
3. përfaqësimi në çdo grup duhet të përfshijë ekonomitë kryesore në zhvillim.

13. Raportet e BE-së
• ​
BE-ja lëshoi dy raporte në tremujorin e parë të 2009 që trajtonin çështjen e mbikëqyrjes së
tregjeve financiare.Raporti i parë, i lëshuar më 25 shkurt 2009 u përgatit nga një grup i
nivelit të lartë për mbikëqyrjen financiare i kryesuar nga Jacques de Larosiere, ish-Drejtori i
FMN-së etj)
• Raporti de Larosiere
Raporti Larosiere u fokusua në 4 çështje kryesore:
(1) shkaqet e krizës financiare
(2) organizimin e mbikëqyrjes së institucioneve financiare dhe tregjeve në BE,
(3) forcimin e bashkëpunimit evropian në stabilitetin financiar, mbikëqyrjen,paralajmërimit të
hershëm, dhe mekanizmat e krizës.
(4) organizimin e mbikëqyrësve te BE-së e për të bashkëpunuar në nivel global.
• Raporti propozoi rekomandime mbi rregullimin dhe mbikëqyrjen e tregjeve financiare.
• Raporti argumentoi se kriza financiare është karakterizuar nga një dështim sistemik.
• Raporti de Larosiere rekomandon që BE-ja të krijojë një nivel te ri makro te kujdesshëm
te
mbikëqyrjes.

14. 
.
KE po ashtu po ndjek rekomandimet e Raportit për të krijuar një sistem të ri evropian të
mbikeqyrjes se financave (ESFS) dhe për të transformuar një grup të komisioneve të
BE-së njohur ndryshe si Komitetet L3 në autoritetet e BE-së .
Komitetet L3 janë :
• Komiteti i Sigurimit te rregullatorëve Evropian
• Komiteti i Mbikëqyrjes Bankare Evropiane (CEBS)
• Komiteti i Sigurimit Evropian dhe mbikëqyrësve te Pensioneve profesionale
(CEIOPS)
 ESFS do të ruajë strukturën e decentralizuar që karakterizon sistemin aktual të
mbikëqyrësve kombëtare dhe do të koordinojë veprimet e autoriteteve
kombëtare për të ruajtur standarde të përbashkëta të nivelit të lartë të
Mbikëqyrjes si dhe të garantoje bashkëpunim të fortë me mbikëqyrësit e tjere.
 Banka Qendrore Evropiane (ECB) do të ketë rol mikro- te kujdesshme në
mbikëqyrjen e bankave, dhe kjo do të çojë ne përpjekje në kuadër të Sistemit
Evropian të Bankave Qendrore (ESCB) në mbikëqyrje makro- te kujdesshme
 Pjesërisht, këto aktivitete makro- te kujdesshme përfshijnë:
(1) Stabiliteti financiar analizues
(2) zhvillimi I një sistemi të paralajmërimit të hershëm për të sinjalizuar
shfaqjen e rreziqeve dhe dobësive te sektorit financiar ndaj goditjeve të
veçanta dhe për çështje që kanë përmasa të ndër-kufitare dhe ndër-
sektoriale