ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

2. Τυπογραφία, η τέχνη της αναπαραγωγής κειμένων ή εικόνων
με τη χρήση κινητών ανάγλυφων στοιχείων. Παραδοσιακά
βασιζόταν στην αποτύπωση κειμένων ή εικόνων σε αντίγραφα
με το μελάνωμα των προς εκτύπωση μερών και τη μεταφορά
του μελανιού στο χαρτί με την άσκηση πίεσης. Η εξέλιξη της
τυπογραφίας με την πάροδο των αιώνων έχει φθάσει στις
μέρες μας στην εκτύπωση κειμένων και εικόνων, όχι με
τυπογραφικά στοιχεία αλλά με φωτοχημική δράση, όμως το
τελικό προϊόν, η τυπωμένη σελίδα, μένει πάντα το ίδιο.

3. Οι απαρχές της τυπογραφίας εντοπίζονται στην Κίνα, με την
εφεύρεση των κινητών στοιχείων το 1041 μ.X. από τον Πι
Σενγκ (Pi Sheng). Τα στοιχεία αυτά ήταν αρχικά πήλινα και
εξελίχθηκαν σε ξύλινα και μεταλλικά, η εφεύρεση όμως δεν
γενικεύθηκε στην Κίνα, ίσως λόγω της μεγάλης ποικιλίας
του κινέζικου αλφάβητου.

4. Στην Ευρώπη, πατέρας της τυπογραφίας θεωρείται ο
Γουτεμβέργιος, καθώς συνέλαβε την ιδέα της τυπογραφικής
μεθόδου στο σύνολό της (χυτά στοιχεία, στοιχειοθεσία,
χειροκίνητο πιεστήριο και τυπογραφική μελάνη). Το πρώτο
χρονολογημένο έντυπο (απόσπασμα της Δευτέρας Παρουσίας)
με χρήση κινητών στοιχείων τυπώθηκε στο Μάιντς της
Γερμανίας το 1454.

5. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε στην Ευρώπη με χρήση
κινητών στοιχείων θεωρείται ότι είναι η Βίβλος που
τυπώθηκε επίσης στο Μάιντς γύρω στο 1455. Οι πρώτες
γραμματοσειρές που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονταν από
την καλλιγραφία της εποχής.

6. Μέχρι τον 15ο αιώνα τα βιβλία ήταν χειρόγραφα,
γράφονταν δηλαδή στο χέρι από καλλιγράφους και
αντιγραφείς με αποτέλεσμα να είναι σπάνια, ακριβά και ως
εκ τούτου προσιτά μόνο σε λίγους και εκλεκτούς.

7. Η εμφάνιση της τυπογραφίας σε σκοτεινές εποχές,
συνετέλεσε στην ευρύτερη διάδοση της γνώσης και
μαζί με αυτήν στη γέννηση της ελπίδας για ένα
καλύτερο αύριο. Λειτούργησε ως μέσο διάδοσης του
διαφωτισμού και έδωσε το έναυσμα για την
αφύπνιση ψυχών και συνειδήσεων.

8. Η πρώτη χρονολογημένη ελληνική έκδοση
θεωρείται ότι είναι η “Γραμματική” του
Κωνσταντίνου Λάσκαρη η οποία τυπώθηκε το
1476 (είκοσι τρία μόλις χρόνια μετά την πτώση
της Πόλης) στο Μιλάνο (1), με χαράκτη των
(πρώτων) ελληνικών στοιχείων τον Κρητικό
Αντώνη Δαμιλά. Η άνθιση της ελληνικής
τυπογραφίας ξεκίνησε μακριά από τα
τουρκοκρατούμενα ελληνικά εδάφη, στην
Ιταλία, με ελληνικά τυπογραφεία κυρίως στη
Βενετία, αλλά επίσης στη Ρώμη, το Μιλάνο και
άλλες πόλεις. Παρότι υπάρχουν ενδείξεις ότι
εκδόσεις ελληνικών βιβλίων στη Βενετία
πραγματοποιούνταν ήδη από το 1471, το
πρώτο χρονολογημένο βιβλίο που εκδόθηκε
στη Βενετία ήταν η “Βατραχομυομαχία” (2
) που τυπώθηκε το 1486 και μάλιστα από
Κρητικό τυπογράφο, τον Λαόνικο Πρωτοπαπά
(3).

9. Η εξέλιξη της τυπογραφίας καθυστέρησε πολύ στον Ελλαδικό
χώρο, καθώς η τουρκική κυριαρχία δεν έδινε περιθώρια
ανάπτυξης μίας εφεύρεσης που συνέβαλε αποφασιστικά στην
εξάπλωση των ιδεών και στην άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου
των λαών. Η τυπογραφία ήταν λοιπόν απαγορευμένη κατά τη
διάρκεια της Τουρκοκρατίας, όχι μόνο για τους υπόδουλους
Έλληνες, αλλά και για τους Τούρκους.
Τον Ιούνιο του 1821 ο Δημήτριος Υψηλάντης έφερε στην Ύδρα,
από την Τεργέστη, ένα τυπογραφείο το οποίο μετά από
περιπέτειες λειτούργησε μέσα σε ένα τζαμί στην Καλαμάτα από
τους τυπογράφους των κατεστραμμένων πια Κυδωνιών. Σε αυτό
το τυπογραφείο τυπώθηκαν οι πρώτες προκηρύξεις της
επανάστασης και η πρώτη εφημερίδα της επαναστατημένης
Ελλάδας, η “Σάλπιγξ Ελληνική”.
Κατά τη διάρκεια του αγώνα και άλλα πιεστήρια εγκαταστάθηκαν
σε διάφορα μέρη της Ελλάδας (Κόρινθος, Μεσολόγγι, Ναύπλιο,
Ύδρα, Αθήνα), αλλά τα περισσότερα καταστράφηκαν από τις
επιδρομές των Τούρκων. Το 1828, με την εγκατάσταση του
Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδας, ιδρύθηκε στο Ναύπλιο η
πρώτη “Εθνική Τυπογραφία” του ελεύθερου κράτους.

11. Η αξία και το περιεχόμενο του βιβλίου συνδέθηκε περισσότερο με τη λογοτεχνία,
την επιστήμη, και τη θρησκεία. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας το βιβλίο
εμφανίζεται τις τελευταίες δεκαετίες και σε μη υλικούς φορείς όπως το ηλεκτρονικό
βιβλίο (e-book) και το ακουστικό βιβλίο (audio book). Τα βιβλία απαντώνται στην
τυπογραφική βιομηχανία, στις εκδοτικές επιχειρήσεις, στα βιβλιοπωλεία, στις
βιβλιοθήκες, σε ιδιωτικές συλλογές και αλλού.

13. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ!
• www.typopraphy-museum.gr
• el.wiktionary.org/wiki/βιβλίο
• el.wikipedia.org/wiki/βιβλίο