1. การเตรียมผู้ป่ วยเพื่อระงับความรู้สึก
ในกรณี Elective case
โดย
อำไพ สำรขันธ์
วิสัญญีพยาบาล
โรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี

2. ขั้นตอนการเตรียมการระงับความรู้สึก
ก. การเตรียมทางด้านร่างกาย
วัตถุประสงค์
- เพื่อให้ทราบปัญหาต่างๆ อันอาจจะทาให้ผู้ป่วยเสี่ยงต่อการวาง
ยาสลบและผ่าตัดมากขึ้น
- สามารถปรึกษาวิสัญญีแพทย์ ในการจัดให้การดูแลรักษาให้
ผู้ป่วยอยู่ในสภาวะปกติ หรือใกล้เคียงปกติ ก่อนจะนาผู้ป่วยไป
รับการวางยาสลบและผ่าตัด
- ลดอัตราเสี่ยงการตายของผู้ป่วยลง

3. ประกอบด้วย
1. การซักประวัติ
- ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต, โรคประจาตัว
- ประวัติการผ่าตัด, การวางยาสลบหรือได้รับยาชาในอดีต ว่ามีปัญหา
หรือไม่จะได้ป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นอีก เช่น ใส่ท่อช่วยหายใจลาบาก,
ตัวเหลือง ภายหลังได้รับยาสลบ หรืออาการแพ้ยาต่างๆ
- ประวัติการใช้ยาชาที่ใช้อยู่ประจา ซึ่งมีความสาคัญต่อการวาง
ยาสลบ เพราะอาจเกิดปฏิกิริยาของยาเหล่านั้น ในระหว่างดม
ยาสลบได้เช่น ยาลดความดันโลหิต, ยากล่อมประสาท, สเตียรอยด์,
ยารักษาโรคเบาหวาน เป็นต้น

4. 1. การซักประวัติ (ต่อ)
- ประวัติโรคประจาตัวที่มีอยู่ ได้แก่ โรคหัวใจ, ความดันโลหิตสูง,
เบาหวาน, โรคตับ, โรคไต, โรคเลือด, หรือโรคภูมิแพ้เป็นต้น
- ประวัติอาการที่เคยปรากฏ เช่น เคยเหนื่อยหอบ หรือหายใจไม่ออก
อาการหน้ามืดเป็นลม หรือวิงเวียนศีรษะ การไอเรื้อรัง เป็นต้น

5. 2. การตรวจร่างกาย เน้นภาวะที่สาคัญดังนี้
- ตรวจระบบทางเดินหายใจ ว่าปกติดี ไม่มีอุดตั้น หรือคอสั้น คางสั้น กระดูก
สันหลังส่วนคอติดกัน ฟันหัก ฟันโยก หรือต่อมธัยรอยด์โตมากๆ จะทาให้
การใส่ท่อช่วยหายใจลาบาก อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
- ตรวจดูโรคของระบบทางเดินหายใจและระบบไหลเวียนโลหิต เช่น ไอ
เรื้อรัง, วัณโรคปอด, ความดันโลหิตสูง เบาหวาน เป็นต้น ซึ่งควรรักษาให้
หายดีก่อนหรือให้อยู่ในระยะปลอดภัยต่อการวางยาสลบและการผ่าตัด
(ยกเว้นในรายฉุกเฉิน)
- ตรวจดูสภาพร่างกายทั่วๆไป เช่นผู้ป่วยอ้วนมากไป จะทาให้การแทงเข็มฉีด
ยาเข้าหลอดเลือด และการใส่ท่อช่วยหายใจลาบาก หรือผู้ป่วยที่มีความ
ผิดปกติของกระดูกสันหลัง จะทาให้ฉีดยาชาเข้าไขสันหลังลาบาก

6. 3. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ได้แก่
- การตรวจนับเลือด ทาให้ทราบว่าผู้ป่ วยซีดหรือไม่ ซึ่งเป็นปัจจัย
สาคัญในการนาออกซิเจนไปเลี้ยงเนื้อเยื่อ นอกจากนี้ผลการตรวจนับ
เลือดยังบอกถึงภาวะบางอย่างของผู้ป่วย เช่นภาวะขาดเกลือ ขาดน้า
และการติดเชื้อ โดยทั่วไปถือว่าผู้ป่วยที่อาจจะมารับการวางยาสลบ
และผ่าตัดไม่ควรมีระดับฮีโมโกบิลต่ากว่า 10 กรัมต่อ 100 มล. หรือ
ค่าฮีมาโตคริต ไม่ต่ากว่าร้อยละ 30 ยกเว้นผู้ป่วยโรคเลือดบางชนิด
และภาวะไตวาย ซึ่งวิสัญญีแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาเป็นรายต่อไป
- การตรวจปัสสาวะ บอกถึงโรคไต เบาหวาน ภาวะขาดเกลือ ขาดน้า
ของผู้ป่วย

7. 3. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ (ต่อ)
- การตรวจหน้าที่ไต หน้าที่ตับ และความเป็นกรดด่างของร่างกาย
ได้แก่ การตรวจเลือดหาระดับ BUN, Creatinine, electrolyte, liver
function test
- การตรวจภาพรังสีปอด สามารถบอกความสามารถในการทางาน
ของปอด หรือความรุนแรงของโรคเรื้อรังของปอด เพื่อประเมิน
วิธีการวางยาสลบ
- การตรวจคลื่นไฟฟ้ าหัวใจ ในผู้ป่วยอายุ 40–45 ปีขึ้นไป หรือผู้มี
อาการที่บ่งบอกว่าอาจเป็นโรคหัวใจ

8. ข. การเตรียมทางด้านจิตใจ
- เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยคลายความวิตกกังวล โดยเปิดโอกาสให้ซักถามใน
สิ่งที่ผู้ป่วยสงสัยหรือข้องใจ
- สร้างทัศนคติที่ดีของผู้ป่วยต่อเทคนิคการวางยาสลบหรือให้ยาชา
- เพื่อแนะนาการปฏิบัติตัวของผู้ป่วยต่อเทคนิคการวางยาสลบ การ
ให้ยาชา หรือการผ่าตัด เพื่อให้ได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจาก
ผู้ป่วย อันเป็นสิ่งที่ช่วยให้การผ่าตัดดาเนินไปได้ด้วยดี

9. แนวทางปฏิบัติการเตรียมความพร้อมก่อนระงับความรู้สึก
1. การงดน้า – งดอาหาร (NPO)
Elective case NPO อย่างน้อย 6 – 8 ชั่วโมง
Urgency case NPO อย่างน้อย 6 ชั่วโมง
Emergency case เท่านั้นที่สามารถผ่าตัดได้เลย ไม่ต้องรอ NPO

10. แนวทางปฏิบัติการเตรียมความพร้อมก่อนระงับความรู้สึก (ต่อ)
2. ผลการตรวจเลือด
CBC เพื่อดูภาวะ Anemia
Hct > 25% สาหรับผู้ป่วยปกติแข็งแรงดี เป็นการผ่าตัดเล็ก
Hct > 30% สาหรับการผ่าตัดใหญ่
ผู้ป่วยที่ Anemia ให้เลือดก่อนวันผ่าตัดแล้ว ควรตรวจสอบซ้าว่า
เลือดที่จองไว้สาหรับผ่าตัดมีพร้อมใช้
E’lyte เพื่อดูภาวะสมดุลกรด–ด่าง
Serum k+ ถ้าต่ากว่า 3.5 meq/lit ต้องแก้ไขให้อยู่ในระดับ 3.5-
5.5 meq/lit

11. 2. ผลการตรวจเลือด (ต่อ)
Bun,cr เพื่อดูการทางานของไต
Bun,cr ที่สูงจะมีผลต่อการขับยาออก เสี่ยงต่อการตื่นช้า
LFT เพื่อดูการทางานของตับ
LFT ที่ผิดปกติมีผลต่อการ metabolite ยา
BS. ผู้ป่วยที่เป็นเบาหวาน ต้องควบคุมระดับน้าตาลให้อยู่ในเกณฑ์ที่สามารถ
ระงับความรู้สึกได้ B.S. ไม่ควรสูงเกิน 180 mg% ในเช้าวันผ่าตัด
Thyroid ผู้ป่วยที่เป็นไทรอยด์ ต้องอยู่ในสภาวะการทางานของไทรอยด์ปกติ
(Euthyroid) ไม่มีอาการมือสั่น และไม่มีก้อนโตกดเบียดหลอดลม
แนวทางปฏิบัติการเตรียมความพร้อมก่อนระงับความรู้สึก (ต่อ)

12. 3. ผลการตรวจ EKG ต้องตรวจดูการทางานของหัวใจ ถ้าเป็น
กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดควรส่งไปรับการผ่าตัดที่ที่มีวิสัญญีแพทย์
4. ผลการตรวจ CXR เพื่อประเมินการทางานของระบบหายใจ
5. ผลการตรวจปัสสาวะ เพื่อประเมินการทางานของระบบขับถ่ายของเสีย
6. ยารักษาโรคประจาตัว (Underlying Dz.)
ยาที่ต้องงดก่อนผ่าตัด
ยารักษาโรคเบาหวาน ควรงดเช้าวันผ่าตัด
ยาต้านเกล็ดเลือด ควรงด 7 – 10 วันก่อนผ่าตัด
ยาขับปัสสาวะ ควรงดก่อนผ่าตัด
แนวทางปฏิบัติการเตรียมความพร้อมก่อนระงับความรู้สึก (ต่อ)

13. 6. ยารักษาโรคประจาตัว (Underlying Dz.)
ยาที่ต้องรับประทานต่อเนื่องจนถึงเช้าวันผ่าตัด
ยาลด HT. ยกเว้น Diuretic
ยาต้านธัยรอยด์ฮอร์โมน
ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
ยาขยายหลอดลม
7. Smoking
กรณี heavy Smoking ควรงดสูบบุรี่ก่อนผ่าตัด 6 สัปดาห์
แนวทางปฏิบัติการเตรียมความพร้อมก่อนระงับความรู้สึก (ต่อ)

14. สวัสดีค่ะ