1. Монголын Сагсан бөмбөгийн түүхээс
1940-өөд оны эцсээр манай оронд уригдан ирж ажиллаж байсан З өвл өлт-Хятадын мэргэжилтн үүд
ажилчид чөлөөт цагаараа сагсан бөмбөг тоглодог байсан б өг өөд тэднээс офицерийн сургуулийн
сонсогчид зарим залуучууд суралцаж байснаар энэ спорт манай оронд үүсэх эхлэл нь тавигдсан ажээ.
Энэ үеэс хойш сагсан бөмбөгийн спорт манай оронд дэлгэрч 1954 онд УАШТ-г албан ёсоор зохион
байгуулж тус тэмцээнд нийгэмлэгүүдийн эрэгтэй, эмэгтэй багууд оролцож Алдар нийгэмлэгийн эрэгтэй
баг бусдыгаа хошуучилж аваргаар тодорч байжээ.
1962 онд сагсан бөмбөгийн спортын ууган мастер Содномын Чойен болон манай улсад уригдан ирж
ажиллаж байсан ЗХУ-ын /хуучнаар/ гавъяат тамирчин, гавъяат багш В.В.Горохов нар Монголын сагсан
бөмбөгийн холбоог анх санаачлан Холбооны даргаар анагаах ухааны доктор, профессор Г.Шагдарс үрэн,
нарийн бичгийн даргаар А.Дансранжав, үзэл суртал сурталчилгаа зохион байгуулагчаар С.Чойён,
шүүгчдын зөвлөлөөр С.Пүрэв /улсын шүүгч/ секц дугуйлангийн багшаар дасгалжуулагч багш Л.
Аюурзана /СМ/ Н.Цогт /СМ/ зэрэг хүмүүсээр томилон ажиллуулж байсан т үүхтэй билээ.
МСБХолбоо нь байгуулагдсан цагаасаа эхлэн сагсан б өмб өгийн спортын мэргэжилтэн үүдболон тус
спортыг сонирхогчид, хүүхэд залуучуудын дунд олон тэмцээн уралдааныг зохион байгуулж ирсэн б өг өөд
1994 онд шинэчлэгдэн зохион байгуулагдаж, энэ спортыг үүсгэгч эх орон АНУ-ын баг тамирчидын
туршлагыг судлан Н.Золжаргал, Одонжил, Батжаргал, Амьбөх Нямдорж нарын санаачлагаар анхдугаар
лигийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулжээ. Анхдугаар лигийн тэмцээнд:
- Баттулга дасгалжуулагчтай "1+11” баг
- Ц. Цэвэрбал дасгалжуулагчтай Азийн чоно
- Б.Дамба дасгалжуулагчтай Генералууд
- Д.Маргад-Эрдэнэ дасгалжуулагчтай Алтайн б үргэд үүд
- Уртнасан дасгалжуулагчтай Хөх тэнгэр
- Дархан-Уул аймгийн Угалзын цөөврүүд багууд оролцож байсан б өг өөд анхдугаар Үндэсний Лигийн
Аварга шалгаруулах тэмцээний Аварга гэх эрхэм хүндтэй цолыг Баттулга дасгалжуулагчтай 1+11 баг
хүртэж байжээ. Үндэсний ЛАШТэмцээн нь зохион байгуулагдаж ирсэн цагаасаа хойш шилдэг
дасгалжуулагч, тоглогчдыг шалгаруулж ирсэн уламжлалтай билээ. Тэгвэл доорх х үснэгтээр он оны
шилдэг дасгалжуулагч, тамирчдын нэрсийг танд танилцуулж байна.
№ Он Дасгалжуулагч Тоглогч
1 1994
2 1995
3 1996
4 1997
5 1998
6 1999
7 2000
8 2001
9 2002
10 2003
11 2004
12 2005
13 2006
14 2007
15 2008
16 2009
МСБХолбооны ерөнхийлөгч болон нарийн даргаар ажиллаж байсан х үм үүс.

2. № Он Ерөнхийлөгч ЕНБДарга
1 1962-1970 Т.Шагдарсүрэн Док.проф А.Дансранжав
2 1970 Дэмчигдорж НААҮЯ-ны сайд Д.Содномзундуй
3 1971-1990 Баасан Ганзориг
4 1990-1998 Золжаргал УИХ гишүүн Батжаргал
5 1998-2000 Баярцогт УИХ гишүүн Амьбөх
6 2000-2004 Барсболд БХЯамны сайд Маргад-Эрдэнэ
7 2004-оос одоог хүртэл Мөнх-Оргил ХЗДХ дэд сайд Б.Дашдэлгэр
Монголын шигшээ багийн тамирчид 1956онд БНХАУ-ын Өв өр монголын Х өх хотноо зохиогдсон, Хятад-
Монголын төмөр замчдын урлаг спортын бэсрэг наадамд оролцож анх удаа хилийн дээс алхаж хятадын
баг тамирчидтай ширүүн өрсөлдөөнтэй тоглолтыг үзүүлж тунч ялимг үй оноогоор хожигдож байсан нь
монголын баг тамирчид гадаадын багтай хийсэн анхны тоглолт байжээ. М өн энэ онд Киргиз ССР-н баг
тамирчид манай оронд ирж нөхөрсөг уулзалт тоглолтыг хийж байжээ.
МСБХолбоо нь Азийн сагсан бөмбөгийн холбооны 44 дэх гишүүнээр 2000.12.21нд, ОУСБХ-ны 144 дэх
гишүүн орноор 2000.12.29-нд тус тус элсэн орсон байна. Монголын сагсан б өмб өгийн спортын
мэргэжилтнүүд болон МСБХолбоо нь гадаад улс орнуудын мэргэжилтн үүдтэй хамтран ажиллах,
туршлага солилцох олон талт үйл ажиллагааг явуулсаар ирсэн б өг өөд 2006 онд Солонгос улсын
дасгалжуулагч Пак Сун Гин анх удаа монголд дасгалжуулагчаар 2 жилийн хугацаатайгаар ажиллахаар
ирж байсан ба одоог хүртэл ажиллаж лигийн багийг дасгалжуулж олон чадварлаг тамирчидыг бэлтгэсээр
байна. Мөн 2006 онд Азийн СБХолбооны комиссор шүүгч Ли Как Куан ирж монголд ОУ-ын ш үүгч,
дасгалжуулагчийн семинарыг зохион байгуулсан. Энэ семинар нь 60 суралцагчаар 3 өд өр үргэлжилэн
төгсөгч бүрт сертификат олгосон байна.
Монголд анх 2006 онд ОУ-ын чанартай тэмцээн зохион байгуулагдсан б өг өөд тус тэмцээнд Солонгос
улсын Дангүүк сургуулийн шигшээ багийн тамирчид, ОХУ-н Металлург хотын шигшээ баг, Эрх үүгийн
шигшээ баг, монголын шигшээ багууд оролцож хурд хүчээ сорин өрс өлдс өн өөс тэрг үүн байрыг
Солонгос, удаах байруудыг ОХУ, Монголын багууд тус тус эзэлж байжээ.
Сагсан бөмбөгийн спортыг сонирхогч, тус спортоор хичээллэгчидийн тоо жил ирэх тусам өсч байгаа нь
энэ спорт манай оронд хурдацтай хөгжиж байгаагийн илрэл юм. Одоогоор монголд жилд
* Өсвөрийн УАШТ
* Идэрчүүдийн УАШТ
* Залуучуудын УАШТ
* Насанд хүрэгчдийн УАШТ
* Нэрэмжит тэмцээнүүд
* Ахмадын УАШТ
* ОУ-ын тэмцээн
* Холбоодын цомын тэмцээн
* Оюутны лигийн тэмцээн
* Дээд лигийн тэмцээнүүд зохиогддог байна.