3. •Gelişim döneminde beyin oldukça hassas bir
yapıdadır.
•Çocuğun geçirdiği çeşitli hastalıklar, düşme ve kaza
sonucu oluşan kafa çarpmasına bağlı travmalar,
zehirlenmeler, radyasyona maruz kalma bu sorunlar
arasındadır.
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 3
4. 1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 4
Ensafalit beyin
iltihabıdır
Yüksek ateşe neden olan bir
durumdur.
Çocukluk döneminde zihinsel
yetersizliğe neden olabilir.
Menenjit beyin zarının
iltihaplanmasıdır.
Çeşitli virüsler veya bakteriler
menenjite neden olabilir.
Küçük yaşlarda görülen menenjit
zihinsel yetersizliğe neden olabilir
5. Çeşitli zehirlenmeler de beyin gelişimini olumsuz
etkileyebilir.
Kurşun, cıva, arsenik, kobalt ve nikel gibi
maddeler sinir sistemi üzerinde olumsuz
etkiye sahiptir.
Bu maddelerin bazıları çocukların oyuncakları
arasında yer alabilir.
Bu maddeleri içeren nesneler ile oynayan
çocukların zehirlenmesi mümkündür.
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 5
6. Gelişim döneminde oluşabilecek kafa çarpmaları da
zihinsel yetersizliğe neden olabilir.
Bu riskleri azaltmak için arabada çocukların mutlaka
çocuk koltuğunda ve arka kısımda seyahat etmeleri
sağlanmalıdır.
Bisiklet süren çocukların kask takmaları da, bisiklet
kazaları sonucu oluşan kafa travmalarını önlemede
etkendir
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 6
8. Psikososyal Etkenler–sosyal etmenler
Düşük ekonomik seviyede bulunmak yaşam kalitesini
olumsuz etkileyebilir.
Anne adayının gebeliği esnasında yetersiz gıda
alması, doktor kontrolüne gidememesi
, ağır işlerde çalışmak zorunda kalması gibi durumlar
zihinsel yetersizliğe neden olabilir.
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 8
9. Psikososyal Etkenler–sosyal etmenler
Anne karnındaki çocuğun yaşayabileceği çeşitli
problemler, doktor tarafından erken bir şekilde fark
edilebilir.
Anne adayının sosyal durumu nedeni ile düşük
eğitimli olması da çocuğun zihinsel yetersizliği ile
ilişkili olabilmektedir.
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 9
10. Psikososyal Etkenler–psikolojik etmenler
Mutlu anne babaların bulunduğu aile ortamları çocuklar
için olumludur.
Ebeveynlerin ruh sağlığı problemleri küçük çocukların
gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Ebeveynler, çocukları ile olumlu etkileşim kuramaz iseler,
bu durum çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilir.
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 10
11. Psikososyal Etkenler–psikolojik etmenler
1.3.3 Doğum Sonrası Nedenler 11
İstismar: «Bir başkasına yönelik kötü muamele
içeren eylemler»
Fiziksel istismar:. Bir annenin veya babanın küçük
çocuğuna vurması sonucu kalıcı fiziksel hasara neden
olması ağır bir fiziksel istismara örnektir.
Duygusal istismar: Çocuğun yetişkinler tarafından yalnız
bırakılması, duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması,
kendisine sürekli olumsuz şekilde yaklaşılması da
duygusal istismar olarak değerlendirilebilir.
Cinsel istismar
12. Psikososyal Etkenler–psikolojik etmenlerPsikolojiketmenler
Ebeveynler
çocuklarına erken
dönemde fiziksel
destek ve zihinsel
işlevlerini olumlu
etkileyecek
etkinlikler de
sunmalıdırlar.
Psikolojiketmenler
Aile içerisinde
kötü madde
kullanımı,
annenin sigara,
alkol, uyuşturucu
madde kullanımı
anne karnındaki
çocuğu etkiler.
Fatalalkolsendromu
Annenin alkol
kullanımına bağlı
olarak gelişir. Bu
sendromla doğan
çocuklar yüzde
şekil bozukluğu,
kafa küçüklüğü
ve yavaş fiziksel
gelişim özellikler
gösterirler.
1.3.3Doğum Sonrası Nedenler 12
Notas del editor
Doğum sonrası pek çok neden de zihinsel yetersizliğe yol açabilir. Gelişim döneminde beyin oldukça hassas bir yapıdadır. Oluşabilecek bazı sorunlar bebeklerin ve çocukların beyin gelişimine kalıcı hasarlar bırakabilir. Çocuğun geçirdiği çeşitli hastalıklar, düşme ve kaza sonucu oluşan kafa çarpmasına bağlı travmalar, zehirlenmeler, radyasyona maruz kalma bu sorunlar arasındadır.
Çocukluk döneminde yaşanılan ensafalit veya menenjit gibi durumlar beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir ve zihinsel yetersizliğe neden olabilir. Ensafalit beyin iltihabıdır. Çeşitli hastalıklar ensafalite neden olabilir. Yüksek ateşe neden olan bir durumdur. Çocukluk döneminde zihinsel yetersizliğe neden olabilir. Menenjit beyin zarının iltihaplanmasıdır. Çeşitli virüsler veya bakteriler menenjite neden olabilir. Küçük yaşlarda görülen menenjit zihinsel yetersizliğe neden olabilir.
Çeşitli zehirlenmeler de beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Kurşun, cıva, arsenik, kobalt ve nikel gibi maddeler sinir sistemi üzerinde olumsuz etkiye sahiptir (Metin ve Işıtan, 2011). Bu maddelerin bazıları çocukların oyuncakları arasında yer alabilir. Bu nedenle anne babaların oyuncak seçiminde dikkatli olması uygundur. Yukarıda saydığımız metaller veya başka zehirli maddeler, ülkemizde ne yazık ki sokaklarda, oyun sahalarında veya boş arazilerde de görülebilmektedir. Bu maddeleri içeren nesneler ile oynayan çocukların zehirlenmesi mümkündür.
Kurşun ,cıva, arsenik, kobalt ve nikel gibi maddeler sinir sistemi üzerinde olumsuz etkiye sahiptir.
Gelişim döneminde oluşabilecek kafa çarpmaları da zihinsel yetersizliğe neden olabilir. Bu dönemde beynin yapısı dış etkenlere çok daha açıktır. Kafatası da yeterince koruyucu özellik göstermeyecek kadar yumuşaktır. Bu çarpmalar oyun esnasında, trafik kazalarında meydana gelebilir. Bu riskleri azaltmak için gerekli önlemlerin alınması gerekir. Örneğin arabada seyahat eden çocukların mutlaka çocuk koltuğunda ve arka kısımda seyahat etmeleri sağlanmalıdır. Bunun yanı sıra bisiklet süren çocukların kask takmaları da, bisiklet kazaları sonucu oluşan kafa travmalarını önlemede etkendir
Psikososyal etkenler zihinsel yetersizliğe neden olan çeşitli durumlar oluşturabilir. Psikososyal, kelimesi iki kelimeden türetilmiştir. Psikolojik ve sosyal etmenlerin beraber kullanılmasıyla oluşmuştur. Sosyal etmenler kişinin içinde yaşadığı toplumun özelliklerinden etkilenmesi anlamına gelmektedir. Psikolojik etmenler, anne babaların veya bakıcıların, duygu dünyalarının çocuk üzerindeki etkisi açısından değerlendirilebilir.
Sosyal etmenler kişinin içinde yaşadığı toplumun özelliklerinden etkilenmesi anlamına gelmektedir. Bir kişinin kendisinin veya ailesinin düşük ekonomik seviyede bulunması yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Anne adayının gebeliği esnasında yetersiz gıda alması, doktor kontrolüne gidememesi, ağır işlerde çalışmak zorunda kalması gibi durumlar düşük ekonomik düzey ile genelde ilişkilidir. Anne adayının yeterli düzeyde beslenememesi tahmin edilebileceği gibi çocuğunun gelişimini olumsuz etkilemektedir. Pek çok muhtemel sağlık sorunlarının yanı sıra zihinsel yetersizlik de annenin yetersiz beslenmesi nedeniyle meydana gelebilir.
Gebelik, bilindiği üzere hassas bir süreçtir. Bu süreçte anne adayının doktor kontrolünde gebeliğini sürdürmesi istenen bir durumdur. Bu sayede anne karnındaki çocuğun yaşayabileceği çeşitli problemler, doktor tarafından erken bir şekilde fark edilebilir. Çeşitli nedenler annenin gebelik süresi boyunca doktor kontrolü altında olmasını engelleyebilir. Anne adayı, ekonomik olarak düşük bir düzeyden geliyorsa veya coğrafi açıdan sağlık hizmetlerine ulaşımı kolay değilse gebelik kontrolleri yapılamayabilir. Bu durum doğacak çocuğun, anne karnında yaşadığı çeşitli sorunların belirlenememesine ve doğum sonrasında çeşitli sağlık sorunları yaşamasına neden olabilir.
Anne adayının sosyal durumu nedeni ile düşük eğitimli olması da çocuğun zihinsel yetersizliği ile ilişkili olabilmektedir. Düşük eğitim düzey, bazı durumlarda bazı risklerin gözden kaçması veya önemsenmemesi gibi olumsuzluklarla ilişkilidir.
Aile içerisindeki olumlu veya olumsuz havanın çocuk gelişimi üzerinde önemli etkiler içermesi de beklenir. Mutlu anne babaların bulunduğu aile ortamları çocuklar için olumludur.
Ebeveynler, çeşitli ruh sağlığı problemleri yaşayabilirler. Bu ruh sağlığı problemleri günlük hayatlarını sürdürmede zorluklara neden olduğunda, bu durum özellikle küçük çocuklarının gelişimini olumsuz olarak etkileyebilir.
Çocukların dil gelişimleri, sosyal duygusal gelişimleri, ebeveynleri ile kurdukları ilişkilerden doğrudan etkilenmektedir. Çocukların bakım ihtiyaçları fiziksel olduğu kadar, duygusal anlamda da doyurulmalıdır. Anne veya babalar, çocukları ile olumlu etkileşim kuramaz iseler, bu durum çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Ebeveynleri veya yakınları tarafından istismar edilen çocukların da, bu durumdan olumsuz olarak etkilendiğine dair pek çok çalışma vardır. İstismar genelde, bir başkasına yönelik kötü muamele içeren eylemleri ifade etmek için kullanılır. İstismar cinsel olarak, fiziksel olarak veya duygusal olarak olabilir. Bir annenin veya babanın küçük çocuğuna vurması sonucu kalıcı fiziksel hasara neden olması ağır bir fiziksel istismara örnektir. Bunun yanı sıra çocuğun yetişkinler tarafından yalnız bırakılması, duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması, kendisine sürekli olumsuz şekilde yaklaşılması da duygusal istismar olarak değerlendirilebilir. Kimi durumlarda annenin/babanın kendisinin ruh sağlığı bozukluğu göstermesi, çocuğuna karşı olumsuz davranışları arttırabilir, çocuk ihmal edilebilir, bazı durumlarda da annesi/babası tarafından kabul görmeyebilir.
1Çocuğun özellikle gelişim sürecinin hızlı bir şekilde devam ettiği erken dönemlerde, ebeveynleri tarafından desteklenmesi gerekir. Bu destek fiziksel anlamda çocuğa yemek sağlamak ve çocuğun bakımını yaptırmak anlamına geldiği gibi, çocukla beraber vakit geçirme, oyun oynama gibi çocuğun zihinsel işlevlerini, dil gelişimini olumlu etkileyecek etkinlikleri de içerir. Çeşitli nedenlerden dolayı ebeveynler çocuklarına destek sağlamaz ise bu çocukların zihinsel gelişimi daha yavaş olmaktadır.
Aile içerisindeki kötü madde kullanımı da psikolojik etmenler içerisinde değerlendirilebilir. Özellikle annenin sigara, alkol veya uyuşturucu madde alışkanlığının olması çocuğu anne karnında etkiler. Bunlar içerisinde annenin alkol kullanımına bağlı olarak gelişen fatal alkol sendromu hakkında pek çok araştırma yapılmıştır. Bu sendrom ile doğan çocuklar belirgin fiziksel bozukluklar gösterirler. Yüzde şekil bozukluğu, kafa küçüklüğü, yavaş fiziksel gelişim özellikleri bunlar arasındadır
